T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ...

açık bir ifadeyle, verimlilik, çalışanlar üzerindeki stres orta düzeyde iken en uygun
(optimum) durumdadır. Stres çok fazla ya da çok az ise performansta da düşüşler
olmaktadır. Örneğin, aşırı bir biçimde işe boğulmuş olan bir yönetici ya da o iş için
hazır olmayan bir işgören tersine dönmüş U eğrisinin çıkış veya inişindedir, ama
optimum performans bölgesinde değildir. Bu modelde çalışanların ve yöneticilerin
genellikle optimum bölgede olması istenir. Ancak, “stresin optimum noktası, kişiden
kişiye stresi tolere edebilme durumuna göre değişiklik göstermektedir” (Eren
Gümüştekin ve Öztemiz, 2005: 283).
Gerçekten bireyler, kendileri için en uygun olan, ılımlı bir stresle yaratıcı ve
verimli olmaktadır. Bunun tersi, yani aşırı stres ise uyumsuzluk, yaratıcı ve verimli
olmama ile sonuçlanabilmektedir. Örneğin; bir ağırlık çalışmasında kuvvetlenmek
için, kasları artan miktarlarda ağırlığa maruz bırakmak gereklidir. Ancak çok fazla
ağırlık kas dokularına hasar verebilir, çok az ağırlık da kas dokularını bozar ve
kuvveti zayıflatır. Örnekten de anlaşılacağı üzere fazla stres bireye zarar verirken,
çok azı da gelişmesine katkı sağlamaz. Başarılı bir ağırlık programının anahtarı, stres
ile gelişme arasında dengeli bir ilişki bulmak, yani uygun ağırlıkla çalışmaktır (Loehr,
1999: 20–21). Bu konuda Kanada’da yapılan bir araştırma, stresini kontrol altında
tutan sporcuların stresi kendi avantajlarına kullandıklarını ve daha başarılı olduklarını
ortaya koymuştur (Gaudreau, 2003). Yapılan bilimsel çalışmalar şu sonucu ortaya
çıkarmaktadır; Hemen hemen her sektörde stresle beraber yaşamasını bilen
yöneticiler ve işgörenlerin daha yapıcı mutlu ve başarılı oldukları müşahede
edilmiştir.
Bu modelin yanlış olduğunu kanıtlamak –bu yönde bir çalışma
yapılmadığından– zordur. Yapılan bazı çalışmalar ise bu modelin ortaya koyduğu
hipotezi desteklemektedir. Sezgisel yönü nedeniyle bu model stres performans
ilişkisini açıklayan en gözde modeldir (Tokay, 2001: 67).
3.2.4. İlişki Bulunmaması Modeli
İş stresinin iş performansıyla ilişkisi bulunmadığı görüşü; birey ile örgütü
arasında psikolojik bir anlaşma olduğu yaklaşımına dayanmaktadır. Bu görüşe göre
62