Bipolar Bozuklukta BDT
Bipolar Bozuklukta BDT
Bipolar Bozuklukta BDT
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Bipolar</strong> <strong>Bozuklukta</strong><br />
<strong>BDT</strong><br />
Yrd.Doç.Dr. Yusuf Sivrioğlu<br />
Uludağ Üniversitesi<br />
Psikiyatri AD
Açıklama 200 2009 9 20 2010 10<br />
Araştırmacı<br />
Araştırmacı: : Novartis<br />
Danışman Danışman: : <br />
Konuşmacı<br />
Konuşmacı: : Santa Farma Farma, , Novartis
Konuşma Planı<br />
<strong>Bipolar</strong> bozuklukta <strong>BDT</strong>’nin hedef ve odakları<br />
<strong>BDT</strong>’nin yapıtaşları<br />
Hasta tipine göre uygulama:<br />
Yeni tanı almış hasta<br />
Deneyimli ancak iyi sonuç alınamayan hasta<br />
Uzun süre remisyonda kalan hasta<br />
Kanıtlar
<strong>Bipolar</strong> Bozukluk Tedavisinde<br />
Zorluklar<br />
Tedaviye katılım oranları düşük<br />
Tedaviye tam katılımda bile tekrarlamalar<br />
Kalıntı belirtiler tekrarlamayı kolaylaştırıyor<br />
Toplumsal/mesleki/ailesel sorunlar
Fiziksel Durumda Değişim<br />
(UykuAktivite Değişikliği)<br />
Zorlanma<br />
Psikososyal Sorunlar<br />
Ana Odak<br />
Duygudurum Değişimi<br />
Düşünce ve Duygularda<br />
Değişim<br />
Davranış Değişikliği<br />
(Tedaviye katılım da dahil))<br />
Psikososyal İşlevlerde<br />
Azalma<br />
Basco ve Rush: Cognitive-Behavioral Therapy for <strong>Bipolar</strong> Disorder; Guilford Press, New York, 2005
<strong>BDT</strong> Uygulamasının Amacı<br />
Bilişsel, davranışsal ve duygulanımsal<br />
değişiklikleri hedef alarak<br />
<strong>Bipolar</strong> bozukluğun “idaresini” sağlamak<br />
Epizot tekrarlama/kötüleşmelerini önlemek
Ramirez ve Rush<br />
<strong>BDT</strong> teknikleri uygulanarak<br />
Manik epizot dışındaki hastada<br />
Hasta gereksinimine göre<br />
Süre: 20 oturum + güçlendirici/acil durum<br />
oturumları
1. Psikoeğitim<br />
<strong>BDT</strong>’ni Yapıtaşları<br />
2. Tedaviye katılım:<br />
1. Farmakolojik<br />
2. Psikososyal<br />
3. Yaşam biçimi değişimi<br />
3. Erken Uyarı Sistemi
4. Belirti kontrolü için bilişsel/davranışçı<br />
stratejiler<br />
5. Bozuklukla ilişkili psikososyal<br />
zorlanmaları azaltmak<br />
“ “Hastanın Hastanın gereksinimlerine uyarlamak uyarlamak” ”
Yeni Tanı Almış Hasta
Kronik hastalık tanısına tepki:<br />
İnkar<br />
Neden – sonuç ilişkisi kurmak<br />
Akla uydurmak<br />
Bozukluk konusunda bilgi azlığı
Psikoeğitim<br />
Hastanın yaşadıkları üzerinden<br />
Hasta ve ailesinin anlayabileceği biçimde<br />
Yanılgı ve yanlılıkları ortadan kaldıracak biçimde<br />
Hastanın belirtiler üzerine kendince yorumu
Belirti Çalışma Listesi<br />
Psikoeğitim<br />
Manikken Depresyondayken Normalken<br />
Duygulanım Heyecanlı Ümitsiz Mutlu<br />
Kendini<br />
algılama<br />
Özgüven<br />
Harikayım<br />
Başkalarından<br />
fazla<br />
Berbat<br />
durumdayım<br />
Yok<br />
Sosyal Aktivite Bar, gece kulübü Yok (yatak)<br />
Uyku düzeni 4 saat yetiyor<br />
Uykum var,<br />
uyuyamıyorum<br />
Her zamanki<br />
ortalamadayım<br />
İyi<br />
hissediyorum<br />
Arkadaş<br />
ziyaretleri<br />
Ortalama 7 7 8 8<br />
saat
Deneyimli Ancak İyi Sonuç<br />
Alınamayan Hasta
Hasta belirtileri, bunların sonuçlarını,<br />
yaşam değişikliği ve tedaviye katılım<br />
gerekliliğini bilir<br />
Hastanın eylemleri, bilişsel farkındalığına<br />
uymaz
Tedaviye Katılımın Artırılması<br />
Çok epizot geçirmiş olmak epizot<br />
tetikleyicileri konusunda bilgi sahibi olmak<br />
anlamına gelmez<br />
Hastalık kontrolü sağlayan davranışlar:<br />
İlaç düzeni<br />
Stres idaresi<br />
Aşırı uyarılmanın azaltılması<br />
Yeterli uyku<br />
Günlük Çizelge
İlaç Tedavisine Katılım<br />
Dalgalanma gösterir<br />
İyileştiren İyileştiren kötüleştiren kötüleştiren etmenler:<br />
Çevresel nedenler<br />
Kişiler arası nedenler<br />
İlaçla ilişkili nedenler
Tedavi Uyumu Planı<br />
Tedavi Düzeni:<br />
Her gün, günde üç kez 300mg lityum alınacak<br />
Gece yatmadan önce iki tane 500mg Valproat<br />
alınacak<br />
Uykum kaçarsa 0,5mg Xanax alınabilir<br />
Alkolden kaçınılacak<br />
Kahve miktarı denetimde tutulacak
Düzeni Bozabilecek Durumlar:<br />
Gece ilacını almadan uykuya dalmak<br />
Arkadaşlarımla çıkınca “İçki içmiyorum”<br />
diyememek<br />
Gün içinde uykum geliyor, kahvesiz<br />
duramıyorum
Bu Durumlar İçin Çözüm Planı<br />
Gece ilaçlarını akşam yemeğinden sonra al<br />
Xanax’ı sadece uykum kaçarsa alacağım<br />
Güvendiğim arkadaşıma alkol almamam<br />
gerektiğini söyleyeceğim. Diğer arkadaşlarım<br />
ısrar ederse yardım etmesini isteyeceğim.<br />
Yatma saatimi erkene alıp gece daha çok<br />
uyursam ertesi gün kahve ihtiyacım azalır
Bilişsel Davranışçı Girişimler<br />
Uyku hijyeni:<br />
Uyku düzenini bozan davranış örüntüleri<br />
Uyku hijyeni kuralları<br />
Dış uyaran<br />
Fiziksel aktivite<br />
İç uyaranlar<br />
Aktivite planlanması
Otomatik Düşünceler:<br />
Mani:<br />
Olumluyu büyütmek<br />
Riski yok saymak<br />
Depresyon:<br />
Olumsuzu büyütmek<br />
Felaketleştirme<br />
Epizodun Ön Habercileri
Normal düşünce/davranış/tutumlarla<br />
haberci olanları ayırt etmek:<br />
Sokratik sorgulama<br />
Belirti Çalışma Listesi
Duygudurum Monitorizasyonu:<br />
Pazar gecesi alkol ald m Duygudurum Grafiği<br />
(Basco ve Rush 1996)
Ön belirtilerin saptanması:<br />
Ön belirtiler her hasta için<br />
farklı<br />
Hastayla çalışarak bulmak<br />
gerekiyor<br />
Hasta yakınları da dahil<br />
edilmeli
Uzun Süre Remisyonda Kalan<br />
Hasta
Odak değişir:<br />
Belirti kontrolü sağlanmıştır<br />
Yaşamla ilişkili kararlar<br />
Stres idaresi<br />
İlişki sorunları<br />
Varoluş sorunları
Yaşamla İlişkili Kararlar<br />
Hastalığın gidişi için olumsuz, yaşamın<br />
gidişi için olumlu olabilecek kararlar:<br />
Beklenti gerçekçi mi?<br />
Beklentide hastalığın etkisi?<br />
Gerçekleştirecek imkanlar:<br />
Güçlü yönleri<br />
Zayıf yönleri<br />
Başaçıkma becerileri
Stres İdaresi<br />
<strong>Bipolar</strong> bozukluk strese hassas bir<br />
bozukluktur<br />
Stres <strong>BDT</strong> teknikleriyle idare edilebilir
Kademeli Görev Tekniği<br />
Uzun vadeli amaç kısa vadeli ara amaçlara<br />
bölünür<br />
Her ara amaç için:<br />
Süre belirlenir<br />
Eldeki imkanlar değerlendirilir<br />
Hastanın hızına göre gidilir
Aktivite Planlaması:<br />
Depresyonda uygulanan teknik<br />
Aktiviteyi gerçekleştirme olasılığı ve alınacak<br />
haz puanlanır<br />
Motivasyon Artırıcı Bilişsel Teknikler:<br />
Uzun süreli aktivite yokluğu<br />
Aktiviteye girişmenin yeniden öğrenilmesi
Hastalık varlığı gelecek planlarını ne kadar<br />
modifiye etmeli?<br />
Yeni epizot geçirmek planı nasıl etkiler?<br />
Bu yeni plan hastalığı ne biçimde etkiler?
İlişki Sorunları<br />
Eş/yakınların “Beklenti Anksiyetesi”<br />
Davranış hastalığa mı bağlı yoksa normal<br />
mi?<br />
İletişimin yeni bir düzeyde yeniden<br />
yapılandırılması
Ben<br />
Varoluşsal Sorunlar<br />
Yaşamın amacı<br />
Gelecek<br />
Gelişim duraklamış ve gecikmiştir
Ergenliktekine benzer varoluş ve kimlik<br />
sorunları yaşanabilir<br />
“Ben” neyim ve hastalık benliğimin parçası<br />
mı?<br />
Hastalığı odak alıp değişim yaşamamak /<br />
hastalığı unutup “yokmuşçasına” yaşamak
<strong>Bipolar</strong>da <strong>BDT</strong> Kanıtlar<br />
Genel gözden geçirme:<br />
<strong>BDT</strong> en çok sınanan yöntem<br />
Örneklem heterojen (ötimik, subsendromal,<br />
sendromal)<br />
Hipotezler farklı:<br />
Bilişsel etyopatogeneze etki<br />
Relaps önleme (depresif, manik)<br />
Yaşam kalitesi, sosyal uyum<br />
Genel belirti şiddeti<br />
Miklowitz DJ; <strong>Bipolar</strong> Disord 11(su pl 2):110-122; 2009
RKÇ metaanalizi:<br />
12 çalışma<br />
İzlem çalışmaları (maks. 30 ay)<br />
Çoğunluğu standart tedaviyle karşılaştırma<br />
Szentagotai A; J Clin Psychiatry 71(1): 66-72, 2010
Sonuçlar:<br />
Genel belirti şiddetinde anlamlı düşüş<br />
Yaşam kalitesi ve sosyal uyumda anlamlı artış<br />
Depresif relapslara karşı koruyuculuğu daha<br />
fazla<br />
Tedaviye katılımda anlamlı artış<br />
Szentagotai A; J Clin Psychiatry 71(1): 66-72, 2010
Genel sonuç:<br />
<strong>BDT</strong> bipolar bozukluğun tedavisinde belirgin<br />
katkı yapmaktadır<br />
Etkili olduğu alanların daha iyi belirlenmesi<br />
gerekir<br />
Standart uygulama ve ölçme yöntemi<br />
geliştirilmelidir
Haziran 2011 İstanbul<br />
www.kdtd.org<br />
www.iccp2011.com
Change language