epilepsi ve psikoz epilepsi ve psikoz
epilepsi ve psikoz epilepsi ve psikoz
epilepsi ve psikoz epilepsi ve psikoz
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>epilepsi</strong> <strong>ve</strong> <strong>psikoz</strong><br />
dr. almla almla almla almla erol<br />
izmir atatürk eğitim <strong>ve</strong> araştrma araştrma araştrma araştrma hastanesi<br />
psikiyatri kliniği
<strong>psikoz</strong>, <strong>epilepsi</strong> ile ilişkisi en açk açk açk açk olarak<br />
ortaya konmuş psikiyatrik bozukluktur.
<strong>epilepsi</strong>de <strong>psikoz</strong> olaslğ olaslğ olaslğ olaslğ<br />
ailede <strong>psikoz</strong> öyküsü bulunmas bulunmas bulunmas bulunmas<br />
bitemporal <strong>epilepsi</strong> odağ odağ odağ odağ varlğ varlğ varlğ varlğ<br />
geçmiş psikiyatrik başvurular<br />
(garcia (garcia morales morales <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> ark. ark. 22 08)<br />
08)
<strong>epilepsi</strong>de <strong>psikoz</strong> yaygnlğ yaygnlğ yaygnlğ yaygnlğ<br />
<strong>epilepsi</strong> hastalarnda: hastalarnda: hastalarnda: hastalarnda: % 7 7 12 12 (%80?)<br />
temporal lob <strong>epilepsi</strong>sinde: %20<br />
<strong>epilepsi</strong> şiddetli ise: %19 %19 27 27
epidemiyoloji<br />
<strong>epilepsi</strong>de <strong>psikoz</strong> yaygnlğ yaygnlğ yaygnlğ yaygnlğ genel<br />
toplumdan 2.5 kat fazla (qin (qin <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> ark. ark. 22 05) 05)<br />
şizofrenide <strong>epilepsi</strong> yaygnlğ yaygnlğ yaygnlğ yaygnlğ genel<br />
toplumla ayn ayn (geli (geli (geli (geli se se se se <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> ark. ark. ark. ark. 11 11 9) 9) 9) 9)<br />
şizofrenide <strong>epilepsi</strong> oran oran oran oran yüksek<br />
(makikyro (makikyro (makikyro (makikyro <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> ark. ark. ark. ark. 11 11 98) 98) 98) 98)
<strong>epilepsi</strong> <strong>psikoz</strong>
ilişsel işlevler<br />
kronik <strong>psikoz</strong>da bilişsel işlevlerde bozulma<br />
kronik <strong>epilepsi</strong>de bilişsel işlevlerde<br />
bozulma:<br />
• dil<br />
• bellek<br />
• yürütücü işlevler<br />
• motor hz hz<br />
martin martin <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> ark. ark. 22 05 05<br />
oyegbile oyegbile <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> ark. ark. 22 04 04
genetik<br />
<strong>epilepsi</strong> <strong>ve</strong> şizofreni oluşumunda<br />
nörogelişimsel varsaym varsaym varsaym varsaym söz konusu<br />
<strong>epilepsi</strong> <strong>ve</strong> şizofrenide nöron göçü <strong>ve</strong><br />
sinaptogenezde sorunlar var<br />
<strong>epilepsi</strong>de LIS1 gen ekspresyonunda<br />
anormallikler<br />
şizofrenide LIS1 ile etkileşim içerisinde<br />
olan DISC1 gen ekspresyonunda<br />
anormallikler
fizyopatolojik değişiklikler<br />
<strong>epilepsi</strong>de <strong>psikoz</strong> varlğnda; varlğnda; varlğnda; varlğnda;<br />
• medial prefrontalde epileptik aktivite artş artş artş artş<br />
• medial temporal aktivite değişiklikleri<br />
• <strong>ve</strong>ntriküllerde genişleme<br />
• peri<strong>ve</strong>ntriküler gliozis<br />
• amigdal hacminde artş artş artş artş
şizofreni <strong>ve</strong> <strong>psikoz</strong> ile <strong>epilepsi</strong>ler ortak<br />
genetik <strong>ve</strong> çevresel nedenleri paylaşyor paylaşyor paylaşyor paylaşyor<br />
olabilir.
<strong>epilepsi</strong> ile ilişkili <strong>psikoz</strong> <strong>ve</strong> primer <strong>psikoz</strong><br />
birbirinden farkl farkl farkl farkl klinik <strong>ve</strong> biyolojik<br />
durumlardr.<br />
durumlardr.
<strong>epilepsi</strong> <strong>psikoz</strong>
snflandrma<br />
snflandrma<br />
<strong>epilepsi</strong>yle ilişkili psikotik bozukluklar için özel bir<br />
snflandrma snflandrma snflandrma snflandrma sistemi yok<br />
dsm dsm 4’de 4’de genel genel genel genel t t t t bi bi bi bi bir bir bir bir duruma duruma duruma duruma bağl bağl bağl bağl psikotik psikotik psikotik psikotik<br />
bozukluk bozukluk başlğ başlğ altnda altnda<br />
icd icd 10’da 10’da F06 F06 F06 F06 diğer diğer diğer diğer mental mental mental mental bozukluklar, bozukluklar, bozukluklar, bozukluklar, beyin beyin beyin beyin<br />
hasar hasar hasar hasar <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> disfonksiyonu disfonksiyonu disfonksiyonu disfonksiyonu <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> <strong>ve</strong> fiziksel fiziksel fiziksel fiziksel hastalklara<br />
hastalklara<br />
hastalklara<br />
hastalklara<br />
bağl: bağl:<br />
örn. örn. örn. örn. organik organik organik organik halusinozis, halusinozis, halusinozis, halusinozis, organik organik organik organik deluzyonel deluzyonel deluzyonel deluzyonel<br />
(şizofreni (şizofreni (şizofreni (şizofreni benzeri) benzeri) benzeri) benzeri) bozukluk bozukluk bozukluk bozukluk
dsm dsm v v<br />
genel genel genel genel t t t t bi bi bi bi duruma duruma duruma duruma bağl bağl bağl bağl mental mental mental mental<br />
bozukluklar, bozukluklar, bozukluklar, bozukluklar, başka başka başka başka yerde yerde yerde yerde snflandrlmamş<br />
snflandrlmamş<br />
snflandrlmamş<br />
snflandrlmamş<br />
t t t t bi bi bi bi durumu durumu durumu durumu etkileyen etkileyen etkileyen etkileyen mental mental bozukluk bozukluk
<strong>epilepsi</strong>de <strong>psikoz</strong> zamanlamas<br />
zamanlamas<br />
zamanlamas<br />
zamanlamas<br />
iktal<br />
postiktal<br />
interiktal<br />
alternatif<br />
de novo
iktal <strong>psikoz</strong><br />
=epileptik alacakaranlk alacakaranlk alacakaranlk alacakaranlk durumu<br />
<strong>psikoz</strong> nöbetin belirtisi<br />
bilinç değişikliği ile karakterize<br />
temporal lob <strong>epilepsi</strong>si ile ilişkili<br />
çok ksa ksa ksa ksa süreli (3 dk’dan ksa) ksa) ksa) ksa)<br />
sanr sanr sanr sanr <strong>ve</strong> varsanlar, varsanlar, varsanlar, varsanlar, affektif değişiklikler,<br />
derealizasyon <strong>ve</strong> depersonalizasyon,<br />
otoskopi, bedenden uzaklaşma hissi
uzamş uzamş uzamş uzamş iktal <strong>psikoz</strong><br />
basit ya da kompleks parsiyal nöbetlere<br />
bağl bağl bağl bağl nonkonvulzif status durumlarnda durumlarnda durumlarnda durumlarnda söz<br />
konusu<br />
saatler saatler günler günler sürer<br />
ender görülür<br />
kompleks parsiyal status varsa altta yatan<br />
başka bir nörolojik bozukluk araştrlmal<br />
araştrlmal<br />
araştrlmal<br />
araştrlmal
postiktal <strong>psikoz</strong> <strong>psikoz</strong> tan tan tan tan ölçütleri<br />
A. psikotik atak nöbet sonras sonras sonras sonras bir hafta içerisinde<br />
ortaya çkar çkar<br />
B. 15 saatten uzun, 3 aydan ksa ksa ksa ksa sürer<br />
C. bilinç açktr açktr<br />
D. sanr, sanr, sanr, sanr, varsan, varsan, varsan, varsan, dezorganize ya da bizar<br />
davranş, davranş, davranş, davranş, yapsal yapsal yapsal yapsal düşünce bozukluğu, affektif<br />
değişiklikler<br />
E. antiepileptik entoksikasyonu, nonkonvulzif<br />
status epileptikus, kafa travmas, travmas, travmas, travmas, ilaç kesilme<br />
ya da entoksikasyonu, öncesinde kronik<br />
psikotik bozukluk varlğ varlğ varlğ varlğ dşlanmal dşlanmal dşlanmal dşlanmal
postiktal <strong>psikoz</strong> <strong>psikoz</strong> klinik klinik özellikler<br />
en sk sk sk sk temporal lob <strong>epilepsi</strong>si ile<br />
tipik olarak 10 yl yl yl yl geçen nöbet öyküsü<br />
nöbetten ortalama 24 24 72 72 saat sonra başlar<br />
1 1 2 2 saat saat 4 4 hafta sürer<br />
ilk belirtiler uykusuzluk <strong>ve</strong> huzursuzluk<br />
şizofrenideki birinci sra sra sra sra belirtiler ender<br />
negatif belirtiler önde değil<br />
sklkla sklkla sklkla sklkla kendi kendine düzelir<br />
yineleme eğiliminde<br />
erken tedavi girişimi önemli<br />
– tedavide bzd ya da antipsikotikler
postiktal <strong>psikoz</strong> <strong>psikoz</strong> risk risk etmenleri<br />
30 yaş üstü<br />
bilateral nöbet<br />
nöbetlerin sekonder jenaralize olmas olmas olmas olmas<br />
nöbetlerin kümelenmesi<br />
(birkaç gün içerisinde üst üste çok sayda sayda sayda sayda nöbet)<br />
duygudurum bozukluklar bozukluklar bozukluklar bozukluklar için aile öyküsü varlğ varlğ varlğ varlğ<br />
psikotik bozukluklar için aile öyküsü??<br />
postiktal <strong>psikoz</strong> sklğ sklğ sklğ sklğ arttkça arttkça arttkça arttkça kronik interiktal<br />
<strong>psikoz</strong> riski artar
interiktal <strong>psikoz</strong><br />
daha çok sol temporal lob <strong>epilepsi</strong>si ile ilişkili<br />
varsanlar varsanlar varsanlar varsanlar <strong>ve</strong> yanlsamalar yanlsamalar yanlsamalar yanlsamalar olur<br />
düşünce bozukluğu ender<br />
negatif belirtiler olabilir<br />
sosyal işlevsellikte bozulma<br />
bilişsel işlevlerde bozulma<br />
kişilik korunur
interiktal <strong>psikoz</strong> <strong>psikoz</strong> primer primer <strong>psikoz</strong><br />
postiktal <strong>psikoz</strong>a göre şizofreniye daha çok benzer<br />
tedavide ilaç <strong>ve</strong> psikososyal yaklaşmlar yaklaşmlar yaklaşmlar yaklaşmlar birarada<br />
kullanlmal kullanlmal<br />
primer <strong>psikoz</strong>larla karşlaştrldğnda;<br />
karşlaştrldğnda;<br />
karşlaştrldğnda;<br />
karşlaştrldğnda;<br />
• başlangç başlangç başlangç başlangç yaş yaş yaş yaş daha geç<br />
• tedavi yant yant daha iyi<br />
• sosyal işlevsellik daha iyi<br />
• prognoz daha iyi
alternatif <strong>psikoz</strong> (landolt (landolt 1958) 1958)<br />
dirençli <strong>epilepsi</strong>lerin % 1’i<br />
nöbetler kontrol altnda altnda altnda altnda iken <strong>psikoz</strong><br />
nöbetler ortaya çknca çknca çknca çknca <strong>psikoz</strong>da remisyon<br />
kronik, ilaca dirençli parsiyal <strong>epilepsi</strong><br />
hastalarnda hastalarnda hastalarnda hastalarnda nöbetler ilaçla kontrol altna altna altna altna<br />
alndktan alndktan alndktan alndktan sonra ortaya çkar çkar çkar çkar<br />
ilaç yan etkisi olmas olmas olmas olmas mümkün (schmitz (schmitz 11 98) 98)
de novo <strong>psikoz</strong><br />
<strong>epilepsi</strong> cerrahisi (temporal lobektomi)<br />
sonras sonras <strong>psikoz</strong><br />
ortalama %7 (% (%<
tedavi prensipleri<br />
mümkün olduğunca erken <strong>ve</strong> sk sk sk sk nöbet<br />
kontrolü<br />
uygun psikoterapötik değerlendirme<br />
nöbetler için agresif ilaç tedavisi yaparken<br />
psikotik <strong>ve</strong> affektif belirtilere dikkat<br />
hastann hastann hastann hastann işlevselliğini korumak için<br />
psikososyal destek ağ ağ ağ ağ
ilaç tedavisi<br />
1. psikiyatrik belirtiler ile nöbetlerin ilişkisini belirle: iktal,<br />
peri peri iktal, iktal, interiktal.<br />
2. antiepileptik seçerken psikotrop etkilerini de<br />
değerlendir.<br />
3. tan, tan, tan, tan, tedavi <strong>ve</strong> izlemde nöroloji ile yakn yakn yakn yakn işbirliği yap.<br />
4. psikotrop ilaç seçerken nöbet eşiği üzerine etkilerini <strong>ve</strong><br />
antiepileptiklerle etkileşimini göz önün bulundur;<br />
a. düşük doz başla.<br />
b. en düşük etkin dozu <strong>ve</strong> yan etki yapmayan dozu<br />
belirle.<br />
c. komleks tedavilerden <strong>ve</strong> polifarmasiden kaçn. kaçn. kaçn. kaçn.<br />
d. klinik durumda ya da eeg’de bozulma olursa,<br />
psikotrop ilac ilac ilac ilac değiştirmeyi <strong>ve</strong> antiepileptik ilac ilac ilac ilac<br />
optimize etmeyi düşün.
psikotroplarn psikotroplarn psikotroplarn psikotroplarn <strong>epilepsi</strong> eşiği üzerine etkileri<br />
<strong>epilepsi</strong> eşiğini yükseltenler<br />
sitalopram<br />
fluoksetin<br />
paroksetin<br />
mirtazepin<br />
yüksek dozda <strong>epilepsi</strong> eşiğini<br />
düşürenler<br />
imipramin<br />
<strong>ve</strong>nlafaksin<br />
sertralin<br />
minimal etkililer<br />
haloperidol<br />
risperidon<br />
sülpirid<br />
aripiprazol<br />
ketiyapin<br />
<strong>epilepsi</strong> eşiğini düşürenler<br />
maprotilin<br />
klomipramin<br />
bupropion<br />
klorpromazin<br />
klozapin<br />
olanzapin<br />
zuklopentiksol
antiepileptik kullanmna kullanmna kullanmna kullanmna bağl bağl bağl bağl gelişen<br />
<strong>psikoz</strong> benzeri durumlar<br />
<strong>psikoz</strong><br />
levatirasetam<br />
zonisamid<br />
ketamin<br />
paradoks ajitasyon<br />
valproat<br />
deliryum<br />
fenitoin<br />
valproat<br />
karbamazepin<br />
okskarbazepin
farmakokinetik ilaç etkileşimleri<br />
antiepileptik<br />
psikotrop
diğer tedavi seçenekleri<br />
elektrokonvulzif tedavi<br />
vagal sinir uyarm uyarm<br />
<strong>epilepsi</strong> cerrahisi ?
teşekkür ederim…..
Change language