hipnagojik ayak tremoru

DIĞER HAREKET
SKORLAMALARı
Yrd. Doç. Dr. Sevda Ġsmailoğulları
ERCĠYES ÜNĠVERSĠTESĠ TIP FAKÜLTESĠ NÖROLOJĠ ANABĠLĠM DALI

İçerik
Hipnagojik ayak tremoru (HFT)
Alternan bacak kası aktivasyonu (ALMA)
Aşırı fragmenter myokloni (EFM)
Ritmik hareket bozukluğu
REM uykusu davranış bozukluğu (RBD)
Bruksizm

hipnagojik ayak tremoru (HFT)

AASM 2007; (HFT)
Birbirinden ayrı en az 4 kas aktivitesi boşalımı
EMG boşalımlarının frekansı en az 0.3 Hz
EMG boşalımlarının frekansı en fazla 4.0 Hz
0.3-4 Hz frekansı; ardışık hareketler arasındaki süre 0.25-3.33 sn

ICSD-2, 2005, HFT tanı kriterleri
A. Uyanıklıktan uykuya geçişte veya uykunun yüzeyel
evrelerinde, hastanın kendisinin veya başkalarının
gözlemlediği bacak hareketleri
B. Polisomnografi veya aktivite monitorizasyonunda,
1. Bir veya iki bacakta 1-2 Hz (0.5-3 Hz) frekansında tekrarlayıcı
EMG potansiyelleri veya bacak hareketleri
2. Burst potansiyelleri 250 ms- 1000 ms sürelidir
3. Diziler 10 sn ve daha uzun sürelidir
C. Bozukluk başka bir uyku hastalığı, medikal veya nörolojik
bozukluk, veya madde kullanımına bağlı değildir

Alternan bacak kası aktivasyonu
(ALMA)

AASM, 2007;
Birbirinden ayrı en az 4 alternan bacak kas aktivitesi
EMG boşalımlarının frekansı en az 0.5 Hz
EMG boşalımlarının frekansı en fazla 3.0 Hz
0.5-3 Hz frekansı; ardışık hareketler arasındaki süre 0.33-2.0 sn

ICSD-2,2005, ALMA tanı kriterleri:
A. Polisomnografide tibialis anterior kasında bir bacaktan
diğerine geçen kısa, tekrarlayıcı aktivasyon
B. En az 4 ayrı ve birinden diğerine geçen kas aktivasyonları
(aralarındaki süre 2 sn’den kısa)
C. Kas aktivasyonlarının kendisi 100-500 msn süreli
D. Frekansı 0.5-3 Hz (genellikle 1-2 Hz)
E. Sekansları 1-30 sn sürer ve periyodik olarak
tekrarlayabilir (örn, dakikada 1-4 defa)

Chervin et al, 2003;
1500 çalışmanın derlemesi
16 olguda ALMA
10 olguda PLMI >5/saat
12 olguda antidepresan ilaç kullanımı
Bütün uyku evrelerinde özellikle arousal sonrası
görülmüş
ALMA’nın paterni HFT’ninkine benzer, fakat
bacaklar arasında sırasıyla yer değiştirir.

Aşırı fragmenter miyokloni

AASM, 2007;
EMG boşalımı en fazla 150 ms
Skorlama için NREM uykusunda en az 20 dak süreyle
EFM kayıtlanmış olmalıdır
Her dakika için en az 5 EMG potansiyeli kayıtlanmış
olmalıdır

ICSD-2, 2005, EFM tanı kriterleri:
A. Parmaklar, ayak baş parmakları veya ağız köşelerinde kas
seğirmeleri
B. Uyanıklık veya uykuda olabilir
C. Polisomnografide;
1. Tekrarlayıcı ve sürekli, çok kısa (75-150 ms) EMG potansiyelleri
2. Farklı kaslarda, asenkron ve asimetrik
3. kümelenme yapmaz
4. > 5/dak potansiyel
5. En az 20 dak NREM süresince

Notlar:
Olguların çoğunda hareketler gözle görülmez.
Eklem bölgelerinde atma tarzında büyük hareketler
gözlenmez.
Gözle görülebilenleri parmaklarda veya ağız kenarında
normal bireylerde REM uykudakine benzer seyirme
tarzındaki küçük eklem hareketleridir.

tek hareketin
süresi
PLMS HFT ALMA EFM
0.5-10 sn 0.25-1 sn 0.1-0.5 sn 0.075-0.15 sn
frekansı 0.3-4 Hz 0.5-3 Hz > 5/dak
hareketler
arasındaki süre
sekansların
süresi
5-90 sn 0.25-3.33 sn 0.33-2 sn
≥10 sn 1-30 sn ≥20 dak NREM
ek özellik en az 4 kas akt en az 4 kas akt en az 4 kas akt asenkron,
asimetrik,
kümelenme
yapmaz

HFT, ALMA ve EFM, şimdiye kadar spesifik bir
hastalıkla birlikteliği bildirilmemiş selim karakterli
hareketlerdir.

Uykuda ritmik hareket bozukluğu

Vücudun sallanması, başın vurulması şeklinde olan sterotipik,
tekrarlayıcı hareketlerdir.
Uyanıklıktan uykuya geçiş dönemlerinde, N1, N2 ve seyrek
olarak REM uykusu ve SWS esnasında olur.
Uykunun derin evrelerinde olursa kişi hareketleri yaptığını
hatırlamaz.

Genellikle çocukluk döneminde görülür, çok nadiren erişkin
dönemde de olabilir.
Çocukluk dönemi harici görülenler mental retardasyon ve
otizmle ilişkilendirilmiştir, fakat normal metardasyonu olan
kişilerde de rapor edilmiştir.
Ortalama başlangıç yaşı 9 aydır, 10 yaşına geldiğinde çoğu
olguda ortadan kalkar.

Hastalar kendini yaralayabilir.
Bir seride 10 hastanın 6’sında dikkat eksikliği hiperaktivite
bozukluğu rapor edilmiştir.
Büyük kas gruplarındaki elektriksel aktiviteyi kayıtlamak için
bipolar yüzeyel elektrotlar kullanılmalıdır.
Ritmik hareket bozukluğu tanısı için hem hareketlerin video
PSG kaydının yapılması, hem de PSG tanı kriterlerinin
doldurulması gerekir.

AASM, 2007;
Ritmik hareketlerin frekansı en az 0.5 Hz olmalıdır.
Ritmik hareketlerin frekansı en fazla 2.0 Hz olmalıdır.
Bir ritmik hareket serisini skorlamak için birbirinden
ayrı en az 4 hareketin olması gerekir.
Her bir ritmik hareket sırasındaki EMG genliği bazal
EMG genliğinin en az 2 katı kadar olmalıdır.

ICSD-2, 2005, uyku ile ilişkili ritmik hareket
bozukluğu tanı kriterleri:
A. Yineleyici, stereotipik, ritmik hareketler olması
B. Bu hareketlerin büyük kas gruplarında olması
C. Hareketlerin uyku ile ilişkili olması (Uykuda veya uyku
zamanında veya uykuluyken olur)
D. Bu hareketlere bağlı olarak normal uyku veya gün
içindeki işlevler bozulması veya yaralanmalar ortaya
çıkması

REM uykusu davranış bozukluğu
(RBD)

AASM, 2007;
Aşağıdakilerden en az birini içerir:
REM fazında çene EMG’de uzamış kas aktivitesi
Uzamış kas aktivitesi (tonik aktivite): Bir REM epoğunun en az
%50’sinde NREM fazındaki en küçük genlikten daha büyük genlik
kaydedilmesi
REM fazında çene ya da ekstremite EMG kaydında saptanan
geçici aşırı kas aktivitesi
REM uykusunda geçici aşırı kas aktivitesi (fazik aktivite): Otuz
saniyelik bir epok üçer saniyelik dilimler halinde 10’a
bölündüğünde bu dilimlerden en az beşinin (%50) geçici kas
aktivitesi boşalımları içermesi.
RBD’nda geçici aşırı kas aktivitesi boşalımları 0.1-5.0 sn sürer ve
hareket genliği bazal EMG aktivitesinin en az 4 katıdır.

ICSD-2 RBD tanı kriterleri:
A. Atonisiz REM uykusu
B. Polisomnografide submental EMG’de genlik artışı
veya bacak EMG’sinde aktivite artışı
C. Aşağıdakilerden en az biri:
1. Uyku-ilişkili yaralanma hikayesi
2. Polisomnografide anormal REM uyku davranışları
D. REM uykuda EEG’de epileptiform anomali yokluğu

Normal REM

REM’de tonik aktivite

REM’de fazik aktivite

Notlar:
RBD tanısını koyabilmek için;
1. hareketlerin görüntü ve seslerinin video PSG kaydı veya
2. özgün anamnez yanında atonisiz REM uykusu sırasında
geçici aşırı kas aktivitesi
REM uykusu sırasında görülebilen geçici kas aktivitesi
ve bazen de eşlik eden küçük kas grubu seğirmeleri
normal kabul edilir

Küçük kas gruplarının aktive olduğu durumlarda
hareket sıklıkla ellerin distal kaslarını ve yüz kaslarını
ve ağız köşelerini içerir.
REM uykusu esnasındaki görülen uzamış ya da geçici
kas aktivitesi hastaların rüyalarını oynadığı aktivitelerle
kesilebilir.

RBD aşağıdaki hastalıklarla ilişkili
Narkolepsi
Parkinson hastalığı
Multi sistem atrofi
Progresif supranükleer palsi
Shy-Drager sendromu
Olivopontocerebellar atrofi

Bruksizm

AASM, 2007;
Bruksizm çene EMG aktivitesinde bazal EMG’ye göre
en az 2 kat daha büyük genliğin kaydedildiği kısa (fazik)
ya da daha uzun (tonik) süreli harekettir.
Çene EMG aktivitesindeki kısa süreli artışlar 0.25-2 sn
süreli ve en az 3 tanesi ardarda düzenli şekilde
kaydediliyorsa bruksizm olarak skorlanır.
Çene EMG aktivitesindeki uzun süreli artışlar 2 sn’den
uzun süreli olduğunda bruksizm olarak skorlanır.

Bruksizmin skorlanabilmesi için öncesindeki çene EMG
kaydının en az 3 sn süreyle durağan olması gerekir.
Bruksizm ses düzeneğinin PSG’yle kombinasyonu
yapılarak bir gece için en az 2 işitilebilir diş gıcırdatma
epizodunun saptanması ve epilepsinin ekarte edilmiş
olması kaydıyla güvenilir şekilde skorlanabilir.

Notlar:
Uykuda çenede kontraksiyon sıktır
Kontraksiyonlar 2 şekilde olabilir:
1. Uzamış (tonik sıkıştırıcı tarzda tonik kontraksiyonlar
2. Ritmik mastikatör kas aktivitesi (RMMA) olarak
tanımlanan bir dizi kısa süreli (fazik) ardı sıra kas
kontraksiyonları
3. Masseter kasları üzerine ek elektrotlar takılabilir

fazik aktivite
tonik aktivite
karışık aktivite

ICSD-2, 2005, bruksizm tanı kriterleri:
A. Uykuda diş gıcırdatma öyküsü
B. Ek olarak şunlardan en az birinin var olması:
1. Diş yapısında bozulma
2. Çene kaslarında rahatsızlık, yorgunluk, ağrı, çene
kilitlenmesi
3. Masseter kasında hipertrofi

Genellikle çocukluk çağında başlar ve yaş ilerledikçe
prevalansı azalır.
Cinsiyet farkı rapor edilmemiştir.
Dişlerde hasara, temporo-mandibuler eklemde ağrı veya
kilitlenmeye, temporal başağrılarına, yanak ısırmalarına
neden olabilir.
Diş gıcırdatırken çıkan ses yatak partnerini rahatsız edebilir.

Aşağıdaki risk faktörleri bruksizmi artırabilir:
Sigara, kafein, ve ağır alkollü içecekler *OR = 1.3-1.9]
Tip A kişilik – anksiyete [OR = 3]
Diğer uyku bozuklukları
Horlama [OR = 1.4]
Uyku apnesi [OR = 1.8]
PLMS [OR = 4]