medeni hukuk & adli psikiyatri medeni hukuk & adli psikiyatri

MEDENİ HUKUK
&
ADLİ PSİKİYATRİ
Dr. Fatih ÖNCÜ
TPD Adli Psikiyatri
Bilimsel Çalışma Birimi

Açıklama 2008 2008‐2010
Araştırmacı: ‐
Danışman: ‐
Konuşmacı: 2010‐ Adli Psikiyatri Uygulamaları

Aile hukuku
– kısıtlama
yasal temsilcilik
yasal danışmanlık
MEDENİ HUKUK
– evlenme ehliyeti
– evliliğin iptali
– boşanma
– evlat edinme
– velayet
Ölüme bağlı tasarruflar
vasiyet düzenleme
Ölünün yaptığı tasarrufun iptali
Mülkiyetin satışı ya da bağışlanması
Tazminat davaları

Medeni hukuk
Medeni kanunlar kişinin toplumsal konum, ilişkiler,
yükümlülükler ve haklarını düzenler.
Bütün insanlar, hukuk düzeni sınırları içinde, haklara ve
yükümlülüklere ehil olmada eşittirler.

HAK EHLİYETİ
FİİL EHLİYETİ

Haklara ve borçlara
Hak ehliyeti
sahip olabilme ehliyetidir.

Fiil ehliyeti
Kişinin, kişilik haklarını kullanmasını sağlayan ve aynı zamanda
sorumluluk üstlenmesini gerektiren temel insan hakkıdır.
Bir kimsenin kendi fiili ile haklar kurabilmesi ve mükellefiyetler
(borçlar) altına girebilmesi ehliyetidir.
Burada bir kişinin, hukuka uygun fiiller yapabilme ve hukuka aykırı
fiillerden sorumlu tutulabilme ehliyeti söz konusudur (TMK 9) .

Ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin
kişinin fiil ehliyeti vardır (TMK 10).
Hukuk açısından tam bir eylem yeterliliği için
kişinin ayırt etme gücü(temyiz kudreti)
bulunması, ergin (reşit) olması, kısıtlı olmaması
gerekir(TMK 14).
Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı,
akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer
sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma
yeteneğinden yoksun olmayan herkes, bu kanuna
göre ayırt etme gücüne sahiptir ( (TMK 13).

Ayırt Etme Gücü
(temyiz kudreti, sezginlik,mümeyyizlik)
Kişinin akla uygun şekilde hareket edebilme,
eylemlerinin neden ve sonuçlarını kavrayabilme
(idrak edebilme) yetisine ayırt etme gücü (temyiz
kudreti, sezginlik gücü) denir.
Ayırt etme gücünün 2 öğesi vardır:
‐İstenç(irade): İstenç(irade): isteme ve istediğini yapabilme,
istemediğini yapmama yetisi
‐Kavrayış(idrak):kişinin Kavrayış(idrak):kişinin eylemlerinin neden ve
sonuçlarını değerlendirebilme yetisidir.

Ancak kişinin kavrayışlı (müdrik) sayılabilmesi için
eylemin tüm sonuçlarını anlaması, bilmesi gerekmez.
Edindiği bilgiye göre varmak istediği sonucu bulması
ve buna göre hareket edebilmesi yeterlidir.

Bir kimsede hukuki muameleyi yapacak temyiz
kudreti yoksa o kişi fiil ehliyetinden kesin olarak
yoksundur. Temyiz kudretine sahip olan kimse,
ergin (reşit) ise ve kısıtlama altına alınmış da
değilse hukuki muamele ehliyetine (fiil ehliyetine)
tam olarak sahiptir.
Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle
hak edinebilir ve borç altına girebilir.

Fiil ehliyeti konusunda hekimden
rapor isteme nedenleri
Yaşlılık (65 yaş ve üzeri olarak sayılma)
Vasiyetname düzenlemek için başvuran her yaştaki
ergin
İşlem yapan kamu görevlisini tereddüte düşüren
bir durumun varlığı
Bağış (hibe), taşınmaz alışverişi, vekaletname
düzenleme, evlenme, evlat edinme gibi işlemlerde
Mahkeme kararı ile ergin kılınma girişimi

Fiil ehliyeti ile ilgili rapor isteminde
bulunabilen kurumlar
Noterler
Tapu sicil müdürlükleri
Mahkemeler
Evlendirme memurlukları

Erginlik
(Madde 11)
Erginlik on sekiz yaşın doldurulmasıyla başlar.
Evlenme kişiyi ergin kılar.

Ergin kılınma
(Madde 12)
Onbeş yaşını dolduran küçük, kendi isteği ve velisinin
rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir.

Ayırt etme gücü
(Madde 13)
Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl
zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer sebeplerden
biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden
yoksun olmayan herkes, bu kanuna göre ayırt etme
gücüne sahiptir.

HUKUKİ EHLİYETTE
YETERLİLİK ÖLÇÜTLERİ
Bir seçimle karşı karşıya bulunduğunun
farkında olmak
Varolan seçenekleri, yararları ve zararları ile
birlikte anlamak
Eylemle ilgili etkenlere ilişkin bilişime sahip
olmak
Patolojik algı, düşünce ve yargılama sürecinde
olmamak
Şiddetli panik, depresyon, öfori, öfke ve diğer
emosyonel dengesizliklerin olmaması
Bir başkasına bağımlılık gibi patolojik bir
ilişkinin olmaması

TARTIŞILABİLİR DURUMLAR
Remisyon gösteren psikozlar
Mizaç (mood) bozuklukları
Hafif derecede zeka geriliği
Özgül gelişim bozuklukları
Kişilik bozuklukları
Alkol ve madde kullanım bozuklukları
Ağır anksiyete bozuklukları
Obsesif‐kompulsif kompulsif bozukluk
Disosiyatif bozukluklar
Yaşlılık

Fiil ehliyetsizliği
Genel olarak,
Madde 14:
Ayırt etme gücü bulunmayanların
küçüklerin
kısıtlıların
fiil ehliyeti yoktur.

Hukuken Kısıtlanma
• Yaş küçüklüğü
• Akıl hastalığı ve zayıflığı,
• yaşlılık ve bedensel hastalıklar,
• 1 yılı aşan özgürlüğü kısıtlayan cezalar,
• cahillik ve deneyimsizlik,
• alkol ve madde bağımlılığına bağlı kendini ve ailesini zora
sokma gibi hallerde
kişinin fiil ehliyeti tamamen ya da kısmen ortadan kalkar.
• Bu kişilerin haklarının korunması için kendilerine vasi ya
da müşavir (yasal danışman) atanır. Mahkeme kararı ile
alınan bu karar ile ortaya çıkan duruma hukuken
kısıtlanma denir.

Velayet
18 yaş altındaki çocukların medeni hakları anne anne‐
babaları, yoksa mahkemenin uygun gördüğü yakınları
veya resmi kurumlarca korunur. Bu duruma velayet
denir.
Velâyet altında bulunmayan her küçük vesayet altına
alınır(404.madde)

Vesayet
Akıl hastalığı veya zayıflığı sebebiyle işlerini göremeyen
veya korunması ve bakımı için kendisine sürekli yardım
gereken yada başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan her
ergin kısıtlanır(405.madde)
kısıtlamaya ancak resmi sağlık kurulu raporu üzerine karar
verilebilir, yargıç karar vermeden önce kurul raporunu göz
önünde tutarak kısıtlanması istenen kişiyi
dinleyebilir(409.madde)
Yaşlılık, sakatlık, ağır hastalık gibi durumlarda kişiler kendi
isteği ile vesayet altına alınabilir( alınabilir(408.madde)

Madde ve alkol bağımlılığı ve kendi isteği ile
kısıtlanan kişiler dinlenilmeden kısıtlanamaz,
akıl hastalığı ya da zayıflığı nedeniyle
kısıtlananların dinlenip dinlenmeyeceği
kurumun raporuna göre kararlaştırılır
Vasi iki yıl için atanır, vesayet makamı bu süreyi
her defasında ikişer yıl uzatabilir ve vasi dört
yılın sonunda vasilikten kaçınabilir ( (456.
madde)

Vasiliği kabul yükümlülüğü
Vasilikten kaçınma sebepleri
( (Madde Madde 417 417) )
Aşağıdaki kişiler vasiliği kabul etmeyebilirler
l. Altmış yaşını doldurmuş olanlar,
2.Bedensel özürleri veya sürekli hastalıkları sebebiyle bu
görevi güçlükle yapabilecek olanlar,
3. Dörtten çok çocuğun velisi olanlar,
4. Üzerinde vasilik görevi olanlar,
5. Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Bakanlar
Kurulu üyeleri, hâkimlik ve savcılık mesleği mensupları.

Vasiliğe engel olan sebepler
Aşağıdaki kişiler vasi olamazlar
(Madde 418)
1. Kısıtlılar,
2. Kamu hizmetinden yasaklılar veya haysiyetsiz hayat
sürenler,
3. Menfaati kendisine vasi atanacak kişinin menfaati ile
önemli ölçüde çatışanlar veya onunla aralarında düşmanlık
bulunanlar,
4. İlgili vesayet daireleri hâkimleri.

Hastalıklar ve Fiil Ehliyeti
Psikotik bozukluğu olan, tanısından şüphe
edilmeyen kronik olgularda (Şizofreni, hezeyanlı
bozukluk, şizoaffektif bozukluk ve diğer psikotik
bozukluklar) bilirkişi mahkemeye hastanın vesayet
altına alınmasını önerir.

Duygudurum bozuklukları genelde vesayet
altına alınmayı gerektirmez ancak iç görüsü
olmayan, kronikleşen, düzenli tedavi olmayan ya
da tedaviye yanıt vermeyen hastalarda, sık döngülü
olup hastalık dönemleri remisyon dönemlerinden
daha uzun süre olan, çalışmasını ya da günlük
yaşamını sürdürmesini engelleyen şiddet ve süreli
hastalığı olanlarda vesayet önermek gerekebilir.

Demanslar, amnestik bozukluklar ve diğer ağır
bilişsel yetersizliğe neden olan durumlarda da
vesayet önerilir, ancak prognozu kestirilemiyorsa 1
yıl gibi bir süre verilip durumun tekrar
değerlendirilmesinin uygun olduğu belirtilebilir.
(Travma sonrası gelişen bellek bozuklukları, SVH’a
bağlı gelişen afazi, demans ve amnestik
bozukluklar, metabolik amnezi ve konfüzyonlar)

Zihinsel gelişim gerilikleri de vesayet gerektiren
diğer bir durumdur. Hafif derecede zeka geriliği ve
sınırda zihinsel kapasitesi olan bireyleri kendi
koşulları içinde değerlendirmek gerekir. Orta, ağır ve
ileri derecede zeka geriliği olanlarda vesayet gerekir.

Temaruz (simülasyon, malingering, hekimi
yanıltıcı davranış) vesayet için dava açılmış kişilerde
beklenen bir durum olmamasına karşılık, maddi
kayıpları veya başka nedenlerle pişmanlık duydukları
bir işlemi geri çevirmek için başvurduklarında
karşılaşılması olasıdır.

Psikiyatrik hastalıklar dışında fiziksel hastalıklar
nedeniyle vesayet davası açılan kişilerin muayenesi de
psikiyatristlerden sorulmaktadır. Bu durumda
psikiyatrik muayenede vesayeti gerektiren bir durum,
bilinç ve bilişsel bozukluk yoksa, kişinin ayırt etme
gücünün tam olduğu söylenir.

Alkol ve madde bağımlılığı da vesayet gerektiren
bir durum olabilir. Bu durumda bağımlılığın
saptanmasında dava dosyası incelemesi, sosyal
anket, aile görüşmesi ve laboratuvarda idrarda
madde metaboliti, kanda alkol, karaciğer
fonksiyon testleri önem taşır. Kişinin kendisini
veya ailesini dara düşürüp düşürmediği ya da
çevrenin güvenliğini tehlikeye düşürüp
düşürmediği konusunu mahkemeye bırakmak
daha doğru olabilir.

YASAL DANIŞMANLIK
Yasal danışmanlık vesayetin hafifletilmiş şekli
olarak düşünülebilir.
Kısıtlanması için yeterli sebep bulunmamakla
beraber korunması bakımından fiil ehliyetinin
sınırlanması gerekli görülen ergin bir kişiye görüşü
alınmak üzere bir yasal danışman atanır.

Bu duruma uyan tanımları incelersek:
Hafif derecede zeka geriliğinin üst düzeyi ile
sınırda zihinsel başarı gösterenlerin alt düzeyi
Duygudurum bozukluğu olup hastalık dönemleri
nispeten uzun süren ya da nüksler sırasında
kendisini veya ailesini zarara uğratanlar veya
uğratma riski olanlar
Sikloid psikotik atak geçirenler
Serebrovasküler hastalık nedeniyle hafif veya
ilerleyici olmayan bilişsel işlev bozuklukları
olanlar

Kronik psikotik olup semptomları kontrol altında
tutulabilen, içgörülü, rehabilite edilmiş veya yeti yitimi
sınırlı kalmış hastalar
Ağır depresyon‐anksiyete anksiyete bozukluğu
OKB ve benzeri insiyatif kullanımını engelleyen
şiddette nörotikler, epilepsi ve diğer tıbbi duruma bağlı
kişilik değişikliği düzeyinde yumuşak ruhsal
komplikasyonları olanlar gibi

Kısıtlanması için yeterli sebep bulunmamakla beraber
korunması bakımından fiil ehliyetinin sınırlanması
gerekli görülen ergin bir kişiye aşağıdaki işlerde görüşü
alınmak üzere bir yasal danışman atanır atanır(429. madde):

1. Dava açma ve sulh olma,
2. Taşınmazların alımı, satımı, rehnedilmesi ve bunlar
üzerinde başka bir aynîhak kurulması,
3. Kıymetli evrakın alımı, satımı ve rehnedilmesi,
4. Olağan yönetim sınırları dışında kalan yapı işleri,
5. Ödünç verme ve alma,
6. Ana parayı alma,
7. Bağışlama,
8. Kambiyo taahhüdü altına girme,
9. Kefil olma.
Aynı koşullar altında bir kimsenin malvarlığını yönetme
yetkisi, gelirlerinde dilediği gibi tasarruf hakkı saklı kalmak
üzere kaldırılabilir

Olgu‐1
VK, 70 y, erkek, emekli mühendis, vesayeti soruluyor
1 yıl önce imzaladığı bir belge ile evinin satıldığı anlaşılmış
3 yıl önce geçirilmiş CVH sonrasında cinsel istekte aşırılık,
çok para harcama
PMA doğal, çağrışımlar düzgün
Psikotik bulgu yok, KAM:24‐26, 26, Kr. BT(+)
Bilişsel işlevlerde gerileme(+)
Nöroloji konsültasyonu
Frontotemporal demans

Olgu‐2
SD, 69y, kadın, okur yazar değil, noterden gönderiliyor
Avukata vekalet vereceğini, evlatlıklarının kendisine zarar
vereceğini, bakmadıklarını, evlatlıktan reddedeceğini
belirtiyor.
önceki yazdığı belgelerde öldürmeye çalıştıklarını, sürekli
telefon açtıklarını, imalarından anladığını belirtti.
Hafif bilişsel işlevlerde gerileme dışında sistematik
perseküsyon+referans hez.(+)

Olgu‐3
TK, 71y, kadın, vesayet için gönderiliyor
Kızları dava açmış
Bir arsayı çok ucuza sattığı için
Yıllardır hasta olduğu, kendi kendine yaşadığı, kimseyle
geçinemediği, çok eşya aldığı, kullanmadığı, bazılarını çöpe attığı
iddia ediliyor
Eşi öldükten sonra çocuklarının baskısı nedeniyle 4 evin 3’ünü onlara
verdiğini, babasından kalan arsayı da istediklerini, ne olur ne olmaz
diye satıp bankada değerlendirdiğini, tüm işlerini kendisinin yaptığı
saptandı.
Muayene bulgularında patoloji saptanmadı. Tetkikleri normal
sınırlarda.

Olgu‐4
MG, 79y, emekli işadamı, üniv.
Mahkemeden gönderiliyor, vesayeti soruluyor
9 ay önce evlenmiş, çocukları yaşlı olduğunu, bunadığını,
paralarını ne yaptığını bilmediğini belirtmiş
Yıllardır çocuklarıyla sorunları olduğu öğrenildi,
muayenelerinde patoloji saptanmadı.

Rapor ‐1
…………………………. …………. Mah.’ce gönderilerek hakkında vesayeti
sorulan ……………………
…………………………………………………………………’nın
yapılan psikiyatrik maueyeneleri, psikometrik incelemesi,
laboratuvar tetkikleri……………….
sonucunda
“Demans” saptandığı, söz konusu hastalık nedeniyle ayırtetme
gücünden yoksun olduğunu, sürekli bakıma ve desteğe muhtaç
olduğunu, medeni haklarının korunması bakımından vesayet
altına alınmasının uygun olduğunu, mahkemece dinlenmesinde
fayda olmadığını bildirir rapordur.

Rapor‐2
……………………………………
“hafif derecede zeka geriliği” saptandığı, söz konusu
durum nedeniyle ayırtetme gücünün kısmen
etkilendiği, medeni haklarının korunması bakımından
kendisine bir yasal danışman atanmasının uygun
olduğunu bildirir rapordur.

Rapor‐3
……………………………………
“geçirilmiş serebrovasküler hastalığa bağlı sağ hemipleji”
saptandığı, yürüyemediği, yatağa bağımlı olduğu,
ancak ayırtetme gücünü etkileyecek nitelikte herhangi
bir akıl hastalığı ya da zayıflığı saptanmadığı, söz
konusu durum nedeniyle, bakıma ve desteğe muhtaç
olduğu, medeni haklarının korunması bakımından
TMK 408. madde uyarınca vesayet altına
alınabileceğini bildirir rapordur.

Evlenme ehliyeti
Ehliyetin koşulları
1.Yaş:
Madde 124: Erkek veya kadın on yedi yaşını
doldurmadıkça evlenemez. Ancak, hâkim
olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple
onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının
evlenmesine izin verebilir. Olanak bulundukça
karardan önce ana ve baba veya vasi dinlenir.

2.Ayırt etme gücü:
Madde 125: : Ayırt etme gücüne sahip olmayanlar
evlenemez.

3.Yasal temsilcinin izni
Madde 126: : Küçük, yasal temsilcisinin izni
olmadıkça evlenemez.
Madde 127: : Kısıtlılar, yasal temsilcisinin izni
olmadıkça evlenemez.
Madde 128:Hâkim, Hâkim, haklı sebep olmaksızın
evlenmeye izin vermeyen yasal temsilciyi
dinledikten sonra, bu konuda başvuran küçük veya
kısıtlının evlenmesine izin verebilir.

Evlenme engelleri
Madde 133: : Akıl hastaları, evlenmelerinde tıbbî
sakınca bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla
anlaşılmadıkça evlenemezler.

EVLİLİĞİN İPTALİ (BUTLAN)
Yapılmış olan evlilik anlaşmasının tüm hukuki
sonuçlarıyla yok sayılması kastedilmektedir
Madde 145: : Evlenme sırasında eşlerden birinde
sürekli bir nedenle ayırt etme gücünden yoksun
bulunması ile evlenmeye engel olacak derecede
akıl hastalığı olması halinde evlenmenin mutlak
butlanla geçersiz olduğuna hükmedilir.
Mutlak butlan davasının cumhuriyet başsavcısının
yanısıra ilgili herkes tarafından açılabileceği 146.
maddeyle belirtilmiştir.
15/19

Madde 147: : Evlilik tarihinde var olmayan ayırt etme
gücünün sonradan kazanılması veya akıl hastalığının
iyileşmesi halinde ise sadece ayırt etme gücünü
sonradan kazanan veya akıl hastalığı düzelen eş
tarafından dava açılabilir.

Butlan
Evlenme sırasında geçici bir sebeple ayırt etme
gücünden yoksun olan eş, evlenmenin iptali
isteğiyle dava açabilir (nispi butlan, madde 148)
(Sarhoşluk, intoksikasyona yol açan diğer
durumlar, epilepsi benzeri konfüzyonel tıbbi
tablolar)
İptal davası açma süresi iptal nedeninin
öğrenilmesinden sonra 6 ay ve evlenme işleminden
sonraki 5 yıl olarak sınırlanmıştır
sınırlanmıştır(152. madde)

Yasal temsilcinin dava hakkı
Madde 153:
Küçük veya kısıtlı, yasal temsilcisinin izni olmadan
evlenirse, izni alınmayan yasal temsilci
evlenmenin iptalini dava edebilir.
Bu suretle evlenen kimse sonradan on sekiz yaşını
doldurmak suretiyle ergin olur, kısıtlı olmaktan
çıkar veya kadın gebe kalırsa evlenmenin iptaline
karar verilemez.

BOŞANMA
Akıl hastalığı nedeniyle boşanma 2 koşula bağlıdır:
1) hastalığın evliliği çekilmez kılması
2) tam şifa bulmasının olanaksız olması.

Madde 165: : Eşlerden biri akıl hastası olup da bu
yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse,
hastalığın geçmesine olanak bulunmadığı resmî sağlık
kurulu raporuyla tespit edilmek koşuluyla bu eş
boşanma davası açabilir.

Yasanın akıl hastalığı terimi ile psikotik
bozuklukları kastettiği anlaşılmakla birlikte,
adli psikiyatrik durum ve değerlendirmenin kişiye
ve duruma özgüllüğü kabul edilmektedir.
Hekimin aleyhine boşanma davası açılmış hastaya
psikotik bozukluklar kümesinde bir tanı
koymasına karşın
süreyi, prognozu, hastanın evlilik içindeki
tutumunu göz önüne alarak hastalığın varlığına
karşı iyileşebileceği ya da ortak hayatı çekilmez
kılmadığı kanaatiyle hastalığı boşanma nedeni
görmeyebilir.

Demansiyel sendromlar ve içgörüsü olmayan ağır OKB
hastaları bu konunun tartışmalı alanlarıdır.

KURUMA YERLEŞTİRME
Daha önceki medeni yasada yer almayan bu madde; akıl
hastalığı, akıl zayıflığı, alkol‐ ‐madde bağımlılığı, ağır
bulaşıcı hastalık ve serserilik nedeniyle toplum için tehlike
oluşturanların, ergin olması koşuluyla, elverişli bir kuruma
yerleştirilmesi ve alıkonmasını içerir(Madde 432)).
Tedaviyi reddeden madde bağımlıları ve serserilikleriyle
çevresine zarar verenlerin alıkonacağı elverişli kurum
olarak yasanın neyi kastettiği bilinmemektedir

Usul
Genel olarak
Madde 436:
Koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması, aşağıdaki
kurallar saklı kalmak üzere, Hukuk Usulü Muhakemeleri
Kanununa tâbidir:
1. Karar verilirken ilgilinin bunun sebepleri hakkında
bilgilendirilmesi ve karara karşı denetim makamına itiraz
edebileceğine yazılı olarak dikkatinin çekilmesi
zorunludur.
2. Bir kuruma yerleştirilen kişiye, alıkonulma kararına veya
kurumdan çıkarılma isteminin reddine karşı en geç on gün
içinde denetim makamına itiraz edebileceği derhal yazılı
olarak bildirilir.

İtiraz
Madde 435:
Kuruma yerleştirilen kişi veya yakınları, verilen karara
karşı kendilerine bildirilmesinden başlayarak on gün
içinde denetim makamına itiraz edebilirler.
Bu hak, kurumdan çıkarılma isteminin reddi hâlinde
de kullanılabilir.

HEDEF
Hukuk ehliyeti değerlendirme formu
Karar verme (yapacağı işlemlerle ilgili)
Sonuçların mantıklılığı (yapılacak işlemlerin
sonuçları hakkında)
Uslamlama (düşünce içeriği, bilişsel yeti, akıl
yürütme, düşünce yapısı değerlendirilmesi)
Bilme (anlama kapasitesi, anlık anlama, ayırt
etme)

Hukuk Ehliyeti Değerlendirme Formu
A) Karar verme
Fikri ve tercihi yok(0)
Haberdar ancak kararsız yada gerekçe ve sonuçları
bilmiyor(1)
Kabaca gerekçelendiriyor(2)
Tüm seçenekleri biliyor ve tercihini gerekçeli olarak
sıralandırıyor(3)
B) Sonuçların mantıklılığı
Sonuçları hakkında fikri yok veya vardığı sonuç mantık yada
toplumsal normlara uygun değil(1)
Fikri mantıklı ama ayrıntılandıramıyor(2)
Mantıklı ve ayrıntılı fikir yürütüyor(3)
5/19

Hukuk Ehliyeti Değerlendirme Formu
C) Uslamlama
Hezeyan, varsanı ve diğer formel düşünce boz veya bilişsel
boz var(1)
Obsesyon, anksiyete gibi eylemleri sonuçlandırma güçlüğü
veya disfazi, düşünce içeriğinde yoksulluk, dikkat
dağınıklığı gibi kognitif engeller var(2)
Soyutlama yetersizliği veya içeriğin zengin olmamasına
karşın akıl yürütme kapasitesi yeterli(3)
Neden sonuç ilişkisi kurarak zengin düşünce akışında ifade
edebiliyor(4)

Hukuk Ehliyeti Değerlendirme Formu
D) Bilme
a)Anlama kapasitesi
Anlama yok (0)
Anlama kapasitesi sınırlı, işlem hakkında yetersiz bilgi sahibi (1)
İşlemin yararlarının farkında, riskleri ise bilmiyor, ya da göz ardı ediyor (2)
Yararları ve riskleri ayrıntılı biliyor (3)
b) Anlık anlama
İşbirliği yapamayacak durumda(0)
Anlatılanın bir kısmını anlıyor, aynı ve genel konuları konuşuyor(1)
Dikkati azalmış, ayrıntıları kaçırıyor(2)
Doğru ve yeterli kavrıyor(3)
c) Ayırt etme
yapılacak işlemin yarar ve zararlarını ayırt edemiyor(0)
Kısmen farkında (1)
Büyük oranda ayırt edebiliyor(2)
Tam ayırt edebiliyor(3)
6/19

HEDEF değerlendirme
10 puan ve aşağısı: Fiil ehliyeti yok
11‐12 12 puan :Klinik kanıya göre değerlendirme
12 puan ve üstü: Fiil ehliyeti var

Teşekkürler…