You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>DSM</strong> V madde kullanım bozuklukları için<br />
neler getiriyor?<br />
Prof. Dr. Yıldız Akvardar<br />
Dokuz Eylül Üniversitesi<br />
Tıp Fakültesi<br />
Psikiyatri AD<br />
7 Ekim 2010
<strong>DSM</strong> <strong>IV</strong><br />
MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI<br />
• Madde bağımlılığı<br />
• Madde kötüye kullanımı<br />
ICD 10<br />
• Madde bağımlılığı<br />
• Zararlı kullanım
Alkol Bağımlılığı Sendromu (1976)<br />
• İki eksenli<br />
– Alkol problemleri<br />
– Ağır içiciliğin sosyal, yasal ve diğer olumsuz sonuçları
• Tolerans<br />
• Yoksunluk<br />
BAĞIMLILIK<br />
<strong>DSM</strong>-<strong>IV</strong> ICD-10<br />
• İstenen ya da planlanandan daha<br />
fazla kullanma<br />
• Devamlı azaltmayı isteme<br />
• Kullanmak ya da etkisinden<br />
arınmak için fazla zaman harcama<br />
• Sosyal/mesleksel/yaratıcı<br />
işlevselliğin azalması<br />
• Fiziksel/psikolojik sorunlara karşın<br />
kullanımı sürdürme<br />
• Tolerans<br />
• Yoksunluk<br />
• İçme davranışına başlama,<br />
sonlandırma ya da kullanma düzeyini<br />
kontrol etmede güçlük<br />
• Devamlı azaltmayı ya da kontrollü<br />
kullanmayı isteme<br />
• Bulmak, kullanmak, etkisinden<br />
arınmak için çok zaman harcama<br />
• Kullanım nedeniyle alternatif haz ve<br />
ilgilerin giderek artan şekilde ihmali<br />
• Zararlı sonuçların bilinmesine karşın<br />
kullanımı sürdürme<br />
• Kullanmak için güçlü istek ya da<br />
kompülsiyon hissi
Kötüye kullanım/Zararlı kullanım<br />
<strong>DSM</strong>-<strong>IV</strong> ICD-10<br />
• Sorumlulukları yerine<br />
getirememe<br />
• Tehlikeli durumlarda<br />
tekrarlanan alkol kullanımı<br />
• Tekrarlayan yasal sorunlar<br />
• Kişiler arası sorunlara karşın<br />
alkol kullanımını sürdürme<br />
• Kötüye kullanım yerine<br />
disfonksiyon<br />
• kullanım olumsuz<br />
sonuçlara (fiziksel ya da<br />
psikolojik zarar) yol<br />
açmıştır
Yoksunluk<br />
<strong>DSM</strong>-<strong>IV</strong> ICD-10<br />
• Uzun süreli ve yüksek<br />
miktarda kullanılan maddenin<br />
kesilmesi ardından maddeye<br />
özgü sendrom<br />
• Sendrom klinik olarak önemli<br />
rahatsızlığa, ya da sosyal,<br />
mesleki ya da diğer önemli<br />
işlevsellik alanlarında<br />
bozulmaya yol açar<br />
• genel tıbbi durumla ya da diğer<br />
mental hastlıklara bağlı değil<br />
• +<br />
• -<br />
• +
Madde kullanımının yol açtığı bozukluklar<br />
<strong>DSM</strong>-<strong>IV</strong> ICD-10<br />
• Halüsinasyon, sanrı, depresif<br />
duygudurum gibi belirgin<br />
semptomlar<br />
• Madde intoksikasyonu ya da<br />
yoksunluk sırasında ya da 1 ay<br />
içinde<br />
• Başka bir hastalıkla<br />
açıklanamayacak<br />
• Kinik olarak önemli rahatsızlık<br />
ya da işlevsellikte bozulma<br />
yaratacak<br />
• 2 haftalık kullanım içinde<br />
psikotik belirtilerin görülmesi<br />
• Semptomlar 48 saatten uzun<br />
sürecek<br />
• Bozukluk 6 aydan az sürecek
• erken<br />
• tam<br />
• kısmi<br />
Remisyon<br />
<strong>DSM</strong>-<strong>IV</strong> ICD-10<br />
• Kontrollü çevre<br />
• Kategorilerin<br />
uygunluğu?<br />
• kullanılmıyor<br />
• Tanımlanmamış<br />
• Kontrollü çevre
– Madde bağımlılığı için güvenirlik ve psikometrik geçerlilik<br />
yüksek şiddet ölçeği eklenmeli<br />
– Kötüye kullanım/zararlı kullanım sorunlu<br />
– Madde kullanımının yolaçtığı bozukluklarda <strong>DSM</strong> <strong>IV</strong> ve<br />
ICD 10 birleştirildiğinde geçerlilik ve güvenirliği iyi<br />
– Esrar yoksunluğu eklenebilir<br />
– Remisyon kriterleri için teorik temel geliştirilmeli<br />
– Madde kötüye kullanımı yerine madde disfonksiyon<br />
bozukluğu<br />
» Hasin ve ark, 2006
<strong>DSM</strong> <strong>IV</strong> <strong>DSM</strong> V<br />
• Boyutsal değerlendirme ?<br />
• İlişkili bozukluklar tek bir kategori ?<br />
• Yeni kriter eklensin mi?
• Aşırı istek<br />
Madde kullanım bozukluklarına ek kriterler<br />
• Miktar/sıklık<br />
• Bir kezde 5/4 st. içki
Riskli kullanım<br />
Alkol Kullanım Bozuklukları<br />
Kötüye kullanımı<br />
Bağımlılık
Riskli Kullanım<br />
• Alkol içmek, alkolle ilişkili sorunlara yol açtığında ya da var olan sorunları<br />
artırdığında ya da diğer sağlık problemlerinin iyileştirilmesini etkilediğinde<br />
‘çok içmek’ ya da ‘riskli alkol kullanımı’ olarak değerlendirilir.<br />
• Günde > 4 standart içki VE haftada 14 standart<br />
içkiden fazla içen erkekler,<br />
• Günde > 3 standart içki VE haftada 7 standart<br />
içkiden fazla içen kadınların ve 65 yaş üstü erkeklerin<br />
• alkolle ilişkili sorun yaşama riski artmıştır; bu kişiler<br />
‘çok içiyor’ ya da ‘riskli alkol kullanıyorlardır.
Bir standart içki nedir?
TARAMA<br />
• Bira, şarap, rakı, votka gibi alkollü içecekler içiyor musunuz?<br />
Yoğun içilen günler sorgulanarak;<br />
• Geçen yıl içinde kaç kez bir günde ……..içki içtiniz?<br />
5 ya da daha fazla 4 ya da daha fazla<br />
(erkekler için) (kadınlar için)<br />
• Ortalama olarak haftada kaç gün içki içiyorsunuz?<br />
• İçtiğiniz bir günde ortalama kaç içki içiyorsunuz?<br />
Alkol Kullanım Bozuklukları Tarama Testi (AUDIT)<br />
uygulanarak yapılabilir.
Tarama testi AUDIT nedir?<br />
Alkol kullanım bozuklukları tarama testi (AUDIT) zararlı alkol<br />
tüketimi ve alkol bağımlılığı olan kişileri tanımlamak üzere<br />
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından geliştirilmiştir.<br />
Uluslar arası olarak birinci basamak sağlık hizmetlerinde test<br />
edilmiş,<br />
5 dakikada doldurulabilen, yüksek geçerlik ve güvenirliğe sahip<br />
bir tarama testidir. Bu teste göre;<br />
• 65 yaşa kadar erkeklerde ≥ 8 ,<br />
• Kadınlarda ve 65 yaş üzeri erkeklerde ≥4 puan<br />
riskli alkol kullanımı olarak değerlendirilir.
Alkol, sağlığınızı etkileyebilir ve bazı ilaçlarla etkileşebilir. Bu nedenle alkol kullanımınız<br />
hakkında bazı sorular sormamız önemlidir. Yanıtlarınız gizli kalacaktır, lütfen dürüst olarak<br />
yanıtlayın. Sizin için uygun seçeneği içeren kutuya X işareti koyun.<br />
Sorular 0 1 2 3 4<br />
1. Ne sıklıkla alkollü içecek<br />
kullanıyorsunuz?<br />
2. Alkol aldığınız bir günde kaç standart<br />
içki içersiniz?<br />
(1 standart içki = 1 küçük bira = 1 kadeh şarap<br />
=1 tek rakı = 1 tek votka)<br />
3. Ne sıklıkla bir oturuşta 5 standart içki<br />
veya daha fazla içiyorsunuz?<br />
4. Geçtiğimiz yıl, ne sıklıkla, bir kez<br />
içmeye başladıktan sonra içki içmeyi<br />
kesemediğiniz olmuştur?<br />
5. Geçtiğimiz yıl içinde, ne sıklıkla, normal<br />
olarak sizden beklenenleri içki içmeniz<br />
nedeniyle yerine getiremediniz?<br />
6. Geçtiğimiz yıl, ne sıklıkla, çok fazla içki<br />
içmenin ardından sabah kendinize gelmek<br />
için içki içmeye ihtiyacınız oldu?<br />
7. Geçtiğimiz yıl, ne sıklıkla, içki içtikten<br />
sonra suçluluk veya pişmanlık duydunuz?<br />
8. Geçtiğimiz yıl, ne sıklıkla, içki içmeniz<br />
nedeniyle, gece neler olduğunu, ertesi gün<br />
hatırlayamadığınız olmuştur?<br />
9. Siz veya bir başkası sizin içki içmeniz<br />
nedeniyle yaralandı mı?<br />
10. Bir yakınınız, arkadaşınız, doktor veya<br />
sağlık personeli içki içmenizle ilgili<br />
endişelendi mi veya azaltmanızı önerdi mi?<br />
Hiç<br />
1–2<br />
Hiç<br />
Hiç<br />
Hiç<br />
Hiç<br />
Hiç<br />
Hiç<br />
Hayır<br />
Hayır<br />
Ayda 1<br />
veya<br />
daha az<br />
3–4<br />
Ayda<br />
birden az<br />
Ayda<br />
birden az<br />
Ayda<br />
birden az<br />
Ayda<br />
birden az<br />
Ayda<br />
birden az<br />
Ayda<br />
birden az<br />
Ayda 2–4 kez<br />
5–6<br />
Ayda bir<br />
Ayda bir<br />
Ayda bir<br />
Ayda bir<br />
Ayda bir<br />
Ayda bir<br />
Evet, fakat<br />
geçen yıl<br />
içinde değil<br />
Evet, fakat<br />
geçen yıl<br />
içinde değil<br />
Haftada 2–<br />
3 kez<br />
7–9<br />
Haftada bir<br />
Haftada bir<br />
Haftada bir<br />
Haftada bir<br />
Haftada bir<br />
Haftada bir<br />
Haftada 4 veya<br />
daha fazla<br />
10 ve üzeri<br />
Her gün veya<br />
hemen her gün<br />
Her gün veya<br />
hemen her gün<br />
Her gün veya<br />
hemen her gün<br />
Her gün veya<br />
hemen her gün<br />
Her gün veya<br />
hemen her gün<br />
Her gün veya<br />
hemen her gün<br />
Evet, geçen yıl<br />
içinde<br />
Evet, geçen yıl<br />
içinde<br />
Toplam
Change language