İLAÇLA TEDAVİ EFSANES Joanna Moncrieff A TEDAVİ EFSANESİ ...
İLAÇLA TEDAVİ EFSANES Joanna Moncrieff A TEDAVİ EFSANESİ ...
İLAÇLA TEDAVİ EFSANES Joanna Moncrieff A TEDAVİ EFSANESİ ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>İLAÇLA</strong> <strong>TEDAVİ</strong> <strong>EFSANES</strong>İ<br />
<strong>Joanna</strong> <strong>Moncrieff</strong><br />
5.Antipsikotik Fikrinin Doğuşu<br />
6.Nöroleptikler Etkili ve Özgün müdür?<br />
7. Nöroleptikler Gerçekten Ne Yapar ?<br />
Dr. Ayşe Özkırış<br />
ESOGÜ Tıp Fak. Psikiyatri
Antipsikotik Fikrinin Doğuşu<br />
• 1952 Fransız cerrah Henri Laborit,<br />
‘Klorpromazin‛i anesteziyi kolaylaştırmak<br />
amaçlı kullanıyordu.<br />
• Fransız psikiyatristler Jean Delay ve Pierre<br />
Deniker ilk kez psikiyatri hastalarında<br />
kullandılar ve<br />
‘NÖROLEPTİK‛ (Sinir (Sinir Sistemini Sistemini Bağlayıcı) Bağlayıcı)<br />
şeklinde adlandırdılar.<br />
[İlaç İlaç merkezli merkezli yaklaşım yaklaşım]
Antipsikotik Fikrinin Doğuşu<br />
• 1955 Klorpromazinin hastalığın esasını<br />
tedavi etmek için değil, ortaya çıkardığı bazı<br />
nörofarmakolajik etkiler için kullanılabileceği<br />
sonucuna varıldı.<br />
(Smith Kline & French Lab. Toplantıları)<br />
• İngiltere‛de Benzodiazepinler gibi minör<br />
tranklizanlardan ayırmk için,<br />
‘MAJOR ‘MAJOR TRANKLİZANLAR‛<br />
TRANKLİZANLAR‛<br />
(Güçlü (Güçlü Yatıştırıcılar)<br />
Yatıştırıcılar)<br />
olarak adlandırıldılar.<br />
[İlaç İlaç merkezli merkezli yaklaşım yaklaşım]
Antipsikotik Fikrinin Doğuşu<br />
Klorpromazin etkileri ile ilgili ilk bilgiler<br />
• Dış uyaranlara kayıtızlık, tepkilerde<br />
yavaşlama, durgunluk, farketmede ve<br />
konsantre olmada güçlük, solukluk (Delay ve<br />
Deniker, 1952)<br />
• Ruhsal kayıtsızlık (Anton ve Stephens,<br />
1954)<br />
• Hareketsizlik –kukla kukla gibi gibi- (Flugel, 1956)<br />
• Zihnin patolojik dinginliği (Winkelman,<br />
1957)
Antipsikotik Fikrinin Doğuşu<br />
KLORPROMAZİN<br />
• 1954‛ün Mucize İlacı (Time, 1955)<br />
• Akıl Hastalıklarının Tedavisinde Devrim<br />
Yaratacak Buluş (New York Times, 1955)<br />
(Smith Kline&French)
Antipsikotik Fikrinin Doğuşu<br />
• 1962 Kuzey Amerika‛da ilk kez bir<br />
bilimsel yayında ‘ANTİPSİKOTİK‛<br />
‘ANTİPSİKOTİK‛ terimi<br />
kullanılmaya başlanmıştır. (Mapp ve Nodine,<br />
1962) [Hastalık Hastalık merkezli merkezli yaklaşım yaklaşım]<br />
• Nöroleptiklerin antipsikotik ilaçlara<br />
dönüşmesiyle birlikte, ilacın oluşturduğu<br />
etkiler, ‘terapötik etki‛ ve ‘yan etki‛<br />
şeklinde ayrılmıştır. 1950‛lerde tanımlanmış<br />
pekçok etki başka isimler altında yeni<br />
keşfedilmiş gibi anlatılmıştır.
Antipsikotik Fikrinin Doğuşu<br />
• 1966 Nöroleptik etkiler için,<br />
extrapiramidal yan etkilerin gerekli<br />
bir koşul olduğunu söyleyen Van<br />
Rossum, şizofreninin dopamin<br />
kuramından ilk bahseden kişi<br />
olmuştur.<br />
• 1975 ‘Akatizi‛ tanımlanmıştır.<br />
( Rifkin, Quitkin, Klein, 1975)
Antipsikotik Fikrinin Doğuşu<br />
– 1976 Nöroleptik ilaçların dopamin<br />
reseptörlerini bloke ettiği ile ilgili yayınların<br />
ardından, şizofreninin bazı dopaminerjik<br />
nöronların gereğinden fazla çalışması sonucu<br />
ortaya çoktığı öne sürülmüştür.<br />
(Meltzer ve Stahl, 1976)<br />
– 1991 Negatif belirtiler ???<br />
Şizofreni dopamin aktivasyonunun beynin frontal<br />
lobunda azalması, kortexaltı bölgelerde<br />
artması sonucu oluşur. (Davis, 1991)
Antipsikotik Fikrinin Doğuşu<br />
• 1995 Dopamin kuramı halen<br />
tesirini korumakta,<br />
Şizofreni hastalarının beyinlerindeki<br />
seratonin ve dopamin<br />
nörotransmitterleri arasındaki<br />
dengesizlik, antipsikotik ilaçlarla<br />
giderilmektedir. (Huttuner, 1995)
Antipsikotik Fikrinin Doğuşu<br />
• 1950‛lerin yatıştırıcı ilaçlarının, zamanla<br />
özgül antipsikotik tedavilere dönüşümünün<br />
bu öyküsü, arzuların nesnel gözlemlere nasıl<br />
galip geldiğini göstermektedir.<br />
• ‘Antipsikotik‛ isimlendirmesi, doğrudan<br />
hastalık merkezli modele dayandığından; bu<br />
ilaçları nöroleptik olarak adlandırmayı daha<br />
doğru buluyorum.<br />
<strong>Joanna</strong> <strong>Moncrieff</strong>
NÖROLEPTİKLER<br />
ETKİLİ ve ÖZGÜL müdür ?<br />
• Nöroleptikler psikozun düzelmesiyle ilgili<br />
doğal süreçlerei hızlandırmakta mıdır ?<br />
• Nöroleptik alanlar plasebo ya da diğer<br />
diğer ilaçları alanlara ya da hiç ilaç<br />
almayanlara göre daha kesin bir iyileşme<br />
mi göstermektedir ?<br />
• Nöroleptiklerle şizofreniden kurtulan<br />
insanların sayısı artmış mıdır ?
NÖROLEPTİKLER<br />
ETKİLİ ve ÖZGÜL müdür ?<br />
• Nöroleptiklerin psikoterapi, ortam tedavisi ve<br />
ekt ile karşılaştırıldığı geniş katılımlı, 3 ve 5<br />
yıllık izlem çalışmasında, kısa vadede ilaçlar daha<br />
etkili sonuçlar vermesine karşın, uzun vadede<br />
son derece küçük farklar kaydedilmiştir.<br />
(May ve ark, 1981)<br />
• Yeni nöroleptiklerden Risperidon ve Olanzapin‛in<br />
karşılaştırıldığı yakın tarihli bir çalışmada;<br />
Risperidon alanlardan %46‛ının,<br />
Olanzapin alanlardan %56‛sının 4 aylık tedaviye<br />
yanıt vermedikleri kaydedilmiştir.<br />
(Robinson ve ark, 2006)
NÖROLEPTİKLER<br />
ETKİLİ ve ÖZGÜL müdür ?<br />
• Nöroleptik alan hastaların %70‛inin,<br />
çoğunlukla Bnz ve duygudurum düzenleyici<br />
olmak üzere başka bir psikotrop ilaç daha<br />
aldıkları unutulmamalıdır.<br />
(Baldessarini, 1995)<br />
• İlk defa şizofreni belirtileri göstermiş<br />
insanlar üzerinda yapılan 5 yıllık bir izlem<br />
çalışmasında, insanların yalnızca %14‛ünün<br />
tümüyle iyileştiği kaydedilmiştir.<br />
(Robinson ve ark, 2004)
NÖROLEPTİKLER<br />
ETKİLİ ve ÖZGÜL müdür ?<br />
• Nöroleptikler ortaya çıkmadan hemen önce<br />
1947 yılında hastaneye yatanların tedavi<br />
sonuçlarıyla, ilaçlar ortaya çıktıktan sonra<br />
1957 yılında hastaneye yatanların tedavi<br />
sonuçları karşılaştırılmıştır.<br />
1. grubun %76‛ı,<br />
2. grubun %87‛i 5 yıllık izleme süresi boyunca<br />
hastaneye yatmadan toplum içinde<br />
yaşayabilmiştir.<br />
(Bockoven ve Solomon, 1975)
NÖROLEPTİKLER<br />
ETKİLİ ve ÖZGÜL müdür ?<br />
• İlaç alanlarla almayan psikoz hastalarının<br />
15 yıl sonra karşılaştırıldığı uzun süreli bir<br />
izleme çalışmasında; tam olarak iyileştiği<br />
düşünülenlerin oranı<br />
hiç ilaç almayanlarda %40,<br />
nöroleptik alanlarda ise %7 %7-15 olarak<br />
bulunmuştur. (Harrow ve ark, 2005)
NÖROLEPTİKLER<br />
ETKİLİ ve ÖZGÜL müdür ?<br />
• Psikoz ve şizofreni tedavisinde nöroleptikler ve diğer<br />
sedatiflerin karşılaştırıldığı 14 çift çift-kör çalışma gözden<br />
geçirilmiştir.<br />
-Klorpromazin Klorpromazin barbitüratlardan daha etkili, opiyatlarla<br />
eşit etkili bulunurken, Lityum hafif hastalarda eşit, ağır<br />
hastalarda daha az etkili bulunmuştur.<br />
-Nöroleptiklerle Nöroleptiklerle benzodiazepinleri karşılaştıran 6<br />
randomize kontrollü çalışmadan,<br />
3‛ünde ilaçlar eşit etkili,<br />
2‛sinde denzodiazepinler daha etkili,<br />
1‛inde nöroleptikler daha etkili bulunmuştur.<br />
(Wolkowitz ve Pickar, 1991)
NÖROLEPTİKLER<br />
ETKİLİ ve ÖZGÜL müdür ?<br />
Nöroleptiklerin kısa ve uzun vadede<br />
etkilerini, plasebo ve diğer sedatiflerle<br />
etki güçlerini karşılaştıran bu<br />
çalışmalardan elde edilen bulgular;<br />
Şizofreninin zor iyileşen ve yineleyen<br />
doğasının nöroleptikler tarafından pek de<br />
ıslah edilemediğini, ilaçların pek de<br />
vazgeçilmez olmadıklarını göstermektedir.<br />
<strong>Joanna</strong> <strong>Moncrieff</strong>
NÖROLEPTİKLER<br />
GERÇEKTEN NE YAPAR ?<br />
• Nöroleptik ilaçların hepsi D2 dopamin<br />
reseptörlerini bloke etmektedir ve bu<br />
reseptörlerin belli düzeylerde bloke edilmesinin<br />
Parkinson benzeri belirtilere yolaçtığı bilinen bir<br />
gerçektir. Nöroleptik ilaçlar terapötik etkilerini<br />
bu reseptörleri %40-60 60 oranında bloke ederek<br />
gösterirken, %80 gibi yüksek oranda bloke<br />
edildiğinde gözle görülür Parkinson benzeri<br />
belirtiler ortaya çıkarır.<br />
Düşük dozlarda da daha hafif ve belirsiz<br />
olarak bu etkiler ortaya çıkar.
NÖROLEPTİKLER<br />
GERÇEKTEN NE YAPAR ?<br />
• Deaktivasyon (etkisizleştirilmişlik) sendromu:<br />
İlgisizlik, duygusuzluk, kayıtsızlık, körelme,<br />
istemsizlik, apati ve uyuşukluk nöbetleri<br />
(Breggin,1993)<br />
• Ruhsal kayıtsızlık, psikomotor kayıtsızlık (Deniker,<br />
1970)<br />
• Akinetik, avolüsyonel sendrom (Flugel, 1959)<br />
• İç ve dış uyaranlara tepkisizlik, kendiliğinden<br />
hareketlerde azalma, duygusal körelme (Lehmann,<br />
1975)
NÖROLEPTİKLER<br />
GERÇEKTEN NE YAPAR ?<br />
• Psikiyatrik ilaç tedavisini savunmakla birlikte,<br />
nöroleptik ilaç alan insanların neler yaşadıklarını<br />
ayrıntılarıyla tarif eden Wallace;<br />
hastaların bu ilaçları hiç sevmediklerini,<br />
‘kendilerini zombi gibi hissettiklerini‛,<br />
‘ayaklarında civa varmış gibi yürüyebildiklerini‛,<br />
‘düşünceleri boşalmış, boşluktaymış gibi‛<br />
hissettiklerini yazmıştır. (Wallace, 1994)<br />
• “İlaç bir hastada işe yaramışsa, bu hasta çevre<br />
uyaranlarıyla birlikte kendi semptomlarına da<br />
kayıtsızlık tepkisi geliştirmiştir.”<br />
(Noyes ve Kolb, 1958)
NÖROLEPTİKLER<br />
GERÇEKTEN NE YAPAR ?<br />
• Nöroleptikleri yararlı bulan hastalar, bu<br />
ilaçların hastalığı ve belirtilerini ortadan<br />
kaldırmak yerine bu belirtilerin üzerini<br />
kapatarak onları daha az hissedilir hale<br />
getirdiğini düşünmektedirler. (Mizrahi ve<br />
ark, 2005)<br />
• Hayvanlarda yapılan tutarlı çalışmalar da,<br />
bu ilaçların motor aktiviteyi, öğrenme ve<br />
bellek performansını düşürdüğünü<br />
göstermektedir. (Gemperle, 2003;<br />
Rosengarten, 2002; McAllister, 2003)
NÖROLEPTİKLER<br />
GERÇEKTEN NE YAPAR ?<br />
• Beyin hasarına yol açar. (Breggin 1993, 1997)<br />
• Yeni başlangıçlı psikozu olan hastalarla yapılmış<br />
en geniş katılımlı beyin izleme çalışmasında<br />
(n:161) Olanzapin ve Haloperidol, kontrol<br />
gruplarıyla karşılaştırılmıştır. Düzenli<br />
aralıklarla çekilen MR görüntüleri sonucunda<br />
Haloperdol kullananlarda 12 hf sonra,<br />
Olanzapin kullananlarda 1 yıl sonra beyin gri<br />
madde hacminde kontrollere göre anlamlı<br />
düzeyde (H;p=0.005, O;p=0.003) azalma<br />
gözlenmiştir.<br />
(Lilly destekli)<br />
(Lieberman ve ark. 2005, Am J Psyc)
NÖROLEPTİKLER<br />
GERÇEKTEN NE YAPAR ?<br />
• Beyin atrofisi, nörolojik,<br />
kardiyovasküler ve metabolik<br />
bozulmalar gibi son derece zararlı<br />
etkiler ya tümüyle görmezden<br />
gelinmiş, ya istenmeyen önemsiz yan<br />
etkiler olarak sunulmuş, ya da bu<br />
etkilerin hastalığın doğasından<br />
kaynaklandığı iddia edilmiştir.<br />
<strong>Joanna</strong> <strong>Moncrieff</strong>
NÖROLEPTİKLER<br />
GERÇEKTEN NE YAPAR ?<br />
• Nöroleptikler, ‘antipsikotik‛ sözcüğünün de<br />
ifade ettiği gibi, psikiyatristlerin en ciddi<br />
akıl hastalıkları için bile şifalar ürettiğinin<br />
somut delilleri olarak sunulmaktadır. Bu<br />
argüman, psikiyatrik hastalıkların da diğer<br />
fiziksel hastalıklar gibi görülmesi gerektiği<br />
fikrini ayakta tutan en temel<br />
dayanaklardan birini oluşturmaktadır.<br />
Eğer bu dayanak olmasaydı, belki de tıbbi<br />
psikiyatri anlayışı yerle bir olurdu.<br />
<strong>Joanna</strong> <strong>Moncrieff</strong>
Change language