bilecik ili ağız incelemesi

1.1.1. Osmanlı Uç Beyliği'nin Kuruluşu
Osmanlı Beyliğinin kuruluşu, Türkiye Selçuklu Devleti’nin yıkılışı ile ortaya
çıkan, siyasî değişim ve gelişimin bir sonucudur.
Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu'yu fethederken yarı göçebe bir hayat tarzı
süren Türkmen gruplarını herhangi bir iç karışıklığa yol açmamaları için sınır
boylarına sevk edip Anadolu'nun bir Türk vatanı haline gelmesini sağlamıştı. Büyük
Selçuklu Devleti’nin devamı olan Türkiye Selçuklu Devleti de aynı politikayı
sürdürerek, Asya içlerinden Azerbaycan ve Đran'dan gerek siyasî karışıklıklar
sebebiyle, gerekse yeni fethedilen topraklarda daha iyi bir hayat tarzı elde etmeyi
umarak Anadolu'ya gelen kalabalık Türkmen gruplarını Bizans sınır boylarına
yerleştirmiştir. Uç adı verilen sınır bölgelerine yerleştirilen Türkmenler, sultanın
merkezden gönderdiği bir beyin (emir) idaresinde bulunuyorlardı. Geleneksel hayat
tarzlarını sürdüren uçlardaki Türkmenler, Bizans topraklarına gaza akınları yaparak
hem dinî bir görevi yerine getiriyorlar hem de elde ettikleri ganimetlerle siyasî güç
için gerekli olan iktisadî gücü elde etmeye çalışıyorlardı.
Türkiye Selçuklu Devleti, Kösedağ savaşında yenilip Đlhanlı baskısı sonucu
dağılmaya başlarken, uç bölgelerinde yavaş yavaş bağımsız veya yarı bağımsız
Türkmen beylikleri ortaya çıkmaya başladı. Bu beyliklerin kuruluşunda gaza ve göç
unsuru önemli bir rol oynadı. Moğol baskısıyla Orta ve Doğu Anadolu yaylalarında
yaşayan kalabalık Türkmen boyları Anadolu'nun batı sınır boylarına yığıldılar.
Kastamonu'dan Antalya'ya kadar uzanan batı Anadolu, yerlerini ve otlaklarını
kaybeden Türkmenlerle doldu Tarikat şeyhleri ve dervişler manevî hayatları üzerinde
etkili olup gazayı teşvik ettiler. Zamanla yeni fethedilen yerlerdeki imkânlardan fay-
dalanmayı düşünen ulemâ, sanatkâr, tüccar ve esnaf gibi yerleşik halkın bir bölümü
de bu bölgeye geldiler. Ahîlik teşkilâtı bu unsurların teşkilâtlanmasında önemli rol
oynadı. 1330'larda Batı Anadolu'yu gezmiş olan Ünlü Arap seyyahı Ibn Batuta,
Anîleri köy ve şehirlerde her yerde sosyal teşkilâtlanmanın en önemli unsuru olarak
belirtmektedir. Şehirde Ahîler fakihlerle beraber Uc beylerine fethettikleri yerleri
teşkilâtlandırmada yardımcı olmuşlar, Đslâm hukukunun ve gelişmiş merkezlerin
idare ve kültür unsurlarını getirmişlerdir.
6