bilecik ili ağız incelemesi

ÖNSÖZ
Anadolu ağızları üzerine yapılan türlü çalışmalar, temelinde Türk dilinin
bölgesel zenginliklerini ve durumunu ortaya koyma çalışmalarıdır. Bu çalışmalar
günümüzde aciliyet gerektiren bir durum arz etmektedir. Çünkü sözlü ve edebi
verimlerin kaynağı insandır ve insanın ömrü sınırlıdır. Dilbilimi alanında önemli bir yeri
olan ağız çalışmaları ülkemizde geç başlamış ve hala tam olarak bitirilememiştir. Bu
çalışmaların tamamlanmasıyla birlikte dilimizin tarihi gelişimi, değişimi, değişim
yönleri ve yayılma alanları gibi daha birçok yapı değerlendirilebilecektir. Ayrıca bu
çalışmaların Türkçe’nin eksik kalmış olan ağız atlası için önemli bir katkı sağlayacağı
muhakkaktır. Üzerinde çalıştığımız bölge ağzı Leyla Karahan’a göre; Batı Grubu
Ağızlarından 1. derece alt grupta Afyon, Antalya, Aydın, Balıkesir, Burdur, Bursa,
Çanakkale, Denizli, Eskişehir, Isparta, Đzmir, Kütahya, Manisa, Muğla, Uşak ve
Nallıhan (Ankara) ağızları içinde ve 2. derecedeki alt grupların Çanakkale, Balıkesir,
Bursa ağızları ile beraber değerlendirilmektedir. Dolayısıyla bu alt grubun fonetik ve
morfolojik özelliklerini üzerinde barındırmaktadır.
2000 yılında Bilecik Đlinin Söğüt Đlçesi ve köylerinde ağızla ilgili malzeme
toplarken ulaştığımız birçok kişi maalesef bu çalışmamamızda bulunmamaktadır.
Çünkü, bu kişiler ya hayatını kaybetmiş ya da birçok etken sonucunda ağız özelliklerini
veya birikimlerini kısmen de olsa yitirmişlerdir. Bundan on yıl önce masalcı anaların,
dedelerin bulunduğu köylerde maalesef internet kafeleri gördük ve çalışmamızın
önemini bir kez daha fark ettik. Bu da gösteriyor ki modernleşme, kültürel erozyonu
tetikleyen en büyük etkendir. Masallar, efsaneler, türküler unutulmaya yüz tutmuş ve
iletişim çağının bütün suni malzemeleri sanki bunlarla yer değiştirmiş olarak karşımıza
çıkmaktadır. Malzeme toplamakta bu bakımdan çok zorlandık. Çünkü biz ağızla ilgili
çalışmaların salt ses ve şekil bilgisi çalışmalarını ihtiva etmediğine, aynı zamanda
folklorik bir değeri de olması gerektiğine inanmaktayız. Bu yüzden malzeme seçiminde
çok titiz davrandık ve günlük konuşmalardan çok kültürel metinler üzerinde
yoğunlaştık. 2000 yılında yapmış olduğumuz Söğüt Đlçesiyle ilgili ağız araştırması bu
çalışmamızın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Çünkü Bilecik ilinin yerli ağzı temelinde
Söğüt Đlçesi Ağzı etrafında teşekkül etmiş bir özellik göstermektedir.
i