İLK ÇAĞ ANADOLU DEVLETLERİNDE ORDU

kullanılmaktadır. 157 Tabi sadece koşum takımı değil, hem süsleme hem de koruyucu
fonksiyonu bulunan aparatlara dahil olmak üzere Urartu ve Geç Hitit savaş arabalarına
ait göz siperlikleri, alınlıklar, boyunluklar, göğüs plakaları, sorguçlar ve çıngıraklar, at
giysileri ve miğferler de bulunmaktadır. Bu aparatlar, doğal olarak kültürlere göre çeşitli
biçim ve dekorasyonda yapılarak kullanılmıştır. 158 Savaş arabaları savaş alanının
fırtınalı ortamında sadece hızlı ve gösterişli bir araca olarak yer olmayacaktı kuşkusuz.
Arabalar her ne kadar düşman piyadesi üzerinde korkutucu bir özelliğe sahipse de, hem
piyadeler ve hem de düşmanın savaş arabaları tarafından saldırıya uğrayıp saf dışı
bırakılma tehdidi altında hareket etmekteydiler. Bu nedenle manevra kabiliyeti yanında
bir güvenlik sistemine de gereksinimleri vardı. Özellikle arabaların canlı kısmı olan
hareket verici kaynağı atlar, düşmanın arabayı saf dışı bırakmak için hamle yapacağı
zayıf yanını oluşturmaktaydı. Bu doğrultuda, örneğin Urartularda at miğferi ise atın
sadece başını değil, tüm yüzünü de örtmekle ve sadece gözlerini açıkta bırakmakla
savaşlarda daha etkin bir koruma işlevi görmektedir. Bu miğfer, antik çağda Önasya'da
bilinen en erken tarihli at miğferi olarak önem taşımaktadır. At giysileri ise Urartular'a
ait tek bir araba tasvirinde, Geç Hititler'e ait sadece Sakçagözü araba tasvirinde,
Anadolu dışında ise Asur ve Kıbrıs tasvirlerinde de görülmektedir. Dekoratif amaçla
kullanıldıkları gibi, tasvirlerde çeşitli motiflerle bezeli görülen bu örtülerin zırhlı bir at
elbisesi olabilir ve büyük olasılıkla atları koruyucu bir işlevi vardır. 159 Urartu savaş
arabalarının kendisine özgü bir biçimlenmesi de vardı. Urartu arabaları altı ya da sekiz
ispitli orta boy tekerlekler, boyunduruk çiçek, tomurcuk veya kılıç kabzası motifiyle
süslenmiş ve bazen de araba arkasında mızrak yer alır. Ekseriyetle iki at tarafından
çekilen iki binicili bir arabadır bu. Urartular, koşum biçimlerinde de Asur’u örnek
almışlardı. Koşum takımı gem, at boynunu tasma gibi kuşatan kemer ve karın
kuşağından ibaretti. 160
Bu tablo ile birlikte ortaya teknik bakımdan detaylı bir savaş aygıtı çıkmaktadır.
Bu gibi teknik özellikleri tespit edildikten sonra arabaların savaş etkinliğine
bakıldığında, Hitit savaş arabasında, bir sürücü ile ok ve mızrak donanımlı bir
savaşçıdan oluşan iki kişilik mürettebat görülmektedir. Örnek olarak Kadeş Savaşı ele
157 Gündüz, 2000: 45.
158 Gündüz, 2000: 246.
159 Gündüz, 2000: 247.
160 Yermukhamedova, 2005: 145.
70