You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Binin ikinci yansına ait Hitit arabalarında dingilin, kasanın tabanının alt orta kısmından<br />
biraz önde yer aldığı ve M.Ö. I. binin başlangıcındaki Geç Hitit araba tasvirlerinde bu<br />
geleneğe kısmen uyularak dingilin kasanın tabanının alt orta kısmına tutturulduğu<br />
görülür. M.Ö. I. binin ilk yarısında Urartu, Frig ve çağdaşları Asur arabalarında ise<br />
dingil her zaman araba kasasının en arka kısmında yer almaktaydı. Dingilin kasanın<br />
arka kısmında yer alması aracın dengesini daha iyi sağlayacağından, Anadolu<br />
devletlerince uygulanan bu düzen daha ileri bir teknik olarak görülür. Mezopotamya’nın<br />
kudretli imparatorluğu Asur bile Suriye'yi işgali sonucunda, buradaki Hititlerden<br />
etkilenerek, dingili diğer Anadolu kültürlerinde olduğu gibi, kasanın en arka alt kısmına<br />
yerleştirmiştir. 155 Arabaların mekanik yapısının yanında diğer bir önemli ögesi de<br />
kuşkusuz arabayı çeken atlardır. Savaş arabalarında koşum atlarının arabaya koşulması<br />
ile ilgili sistem, M.Ö. I. binin ilk yarısında gelişme göstermiş ve zaman içerisinde bazı<br />
değişikliklere uğramıştır. Bu çağda Anadolu dahil tüm Önasya'da, Kıta Yunanistan ve<br />
Ege adalarında iki veya dört atla çekilen arabalar kullanılmıştır. Anadolu'da Urartu<br />
arabaları, bir örnek hariç, her zaman iki atla çekilir gösterilirken, Frig arabalarının,<br />
çağdaşı Asurlulara ve Keldanilere ve Doğu Akdeniz ülkelerine ait arabalar gibi, dört<br />
atla çekildikleri görülmektedir. Geç Hitit arabalarının tek atlı olarak betimlenmesine<br />
karşın, diğer tüm kanıtlar iki atla çekildiklerini göstermektedir. Anadolu betimlerinde üç<br />
atlı arabalara rastlanmazken, Asur’da ve kıta Yunanistan'da ise yüzyılda üç atlı arabalar<br />
görülmektedir. Özellikle belirtmek gerekir ki M.Ö. I. binin ilk yansında M.Ö. 9. yüzyıl<br />
ile erken M.Ö. 8. yüzyılda arabalar iki veya dört atla çekiliyor olsa bile, her koşul<br />
altında, bu atlardan sadece ikisi boyunduruğa koşulmaktadır. 156 Bu boyunduruk sistemi<br />
çok hayati önem taşır. Zira arabaya devinimi verecek hayvanların gücünün arabayla<br />
bağlantısı bu sisteme bağlıdır. İncelediğinde, kullanılan ve atların boynu için üzerinde<br />
bir kavis bulunan sabit boyunduruk tipi, dört atın da boyunduruğa koşulmasını olanaklı<br />
kılmıştır. Bu yeni boyunduruk tipi hayvanların düzgün ve uyumlu adım atmasına ve<br />
ayrıca çekiş gücünün artmasına yardımcı olduğundan, M.Ö. 9. yüzyıl boyunduruklarının<br />
kullanıldığı koşumlamaya göre daha gelişmiş bir koşumlama sistemidir. Anadolu<br />
koşum atlarının baş kısmında yer alan kayışlar ise "başlık" elemanları olarak<br />
adlandırılmakta ve başlık kayışı, yanak kayışları ve gırtlak kayışından oluşmaktadır.<br />
Ayrıca başlık sistemi içinde ek olarak bir kaş bandı ve burun bandı da<br />
155 Gündüz, 2000: 241.<br />
156 Gündüz, 2000: 243.<br />
69
Change language