You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
toprakları daha büyük kasalı olup dört atla çekilen arabaların manevra yapabilmesine<br />
olanak sağlamaktaydı. Buna paralel olarak Merkezi Orta Anadolu olan ve çok yüksek<br />
dağların bulunmadığı geniş topraklara yayılan Frig'lerin de dört atlı arabalar kullanması<br />
da bu nedenden kaynaklanmıştır. 152<br />
Bu durum göz önüne alınarak, arabaların asıl öldürücü silahı yakın mesafede<br />
etkili saplama mızrağı olmuştu. Mızrak, milin arka uç yerinde gövdenin ortasına<br />
tutturulmuştu. 153 Savaş arabalarının teknik yapısı genel olarak birbirine benzemekle<br />
birlikte, kasa, tekerlek, dingil gibi temel aksamları ve çekiliş, koşumlama ve kontrol<br />
etme mekanizmaları, koşum takımları ile süslemeleri olmak üzere işlevsel özellikleri<br />
çeşitli devletlere ve ayrıca tarihsel gelişim sürecine göre az da olsa bazı farklılıklar<br />
göstermektedir. Standartlaştırılacak olursa M.Ö. 9. yüzyıl Anadolu arabalarının kasası<br />
"D" biçimli bir taban planına sahip dikdörtgenimsi kasalardır. Bu doğrultuda, Urartu,<br />
Geç Hitit ve Frigya dönemi savaş arabalarının kasaları küçük ve hafif dikdörtgenimsi<br />
yani Anadolu tarzında olup "D" taban planlıdır. Aslında Frigler dikdörtgen tabanlı<br />
kasaya sahip iken sonradan komşuları Lidya ve İyonyalılardan etkilenerek Batı<br />
Anadolu'nun "Önü Yüksek" ve "D" taban planı arabalarını anımsatan arabalar<br />
kullanmaya başlamışlardır. Arabalarda kasanın sağ arka tarafında dışarıya meyilli bir<br />
mızrak ve kasanın tam ortasında bir kalkan, bunun yanında yan panelde de bir ya da iki<br />
tane okluk asılı durmaktadır. Arkada görülen mızrak Urartularda yalnızca resmi<br />
törenlerde kullanılmıştır. Çünkü bu mızrak, savaş alanında geriye ok atışında bir engel<br />
teşkil ettiğinden yalnızca resmi törenlerde kullanılagelmiştir. Anadolu arabalarının<br />
standart tarzından olmak üzere yan panellerinin üst kenarı hemen hemen düz olması,<br />
onu Asurlularınkinden kolayca ayırt edilmesine olanak tanır. 154 Savaş arabalarını savaş<br />
alanında ölümcül bir aygıta çeviren ve belki savaşların kaderini belirleyen özelliğin<br />
arabanın manevra ve hız kabiliyeti olduğu belirtilmişti. İşte arabaya bu niteliği bahşeden<br />
en önemli mekanik aksamı dingilidir. Burada da Anadolu tarzı savaş arabasının kendine<br />
özgü bir yapıya sahip olduğu söylenebiliri. Gerçi M.Ö. I. binin ilk yarısında Anadolu ve<br />
tüm Önasya ülkelerinde kullanılan arabaların dingilleri sabittir ve üzerlerinde dönen<br />
tekerleklerle hareket etmektedirler. Fakat zaman içerisinde oluşan değişimle, M.Ö. II.<br />
152<br />
Serhan Gündüz, ( 2000) : M.Ö.I.Binin İlk Yarısında Anadolu Tasvir Sanatında Arabalar,<br />
(Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Ankara Ünv. Sosyal Bilimler Enst. Arkeoloji Anabilim Dalı<br />
s.247<br />
153<br />
Macqueen, 2001: 64.<br />
154<br />
Gündüz, 2000: 238–239.<br />
68
Change language