You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Burada, kızaktan, tekerlekli kızağa geçiş oldukça düz bir çizgi üzerinde açıkça<br />
gösterilmiştir. M.Ö. 3. bine ait olan ünlü Ur Sancağı'nda ise dört yaban eşeğinin çektiği<br />
dört tekerlekli aracın üzerinde kralın bulunduğu ve balta, kılıç, mızrak gibi savaş<br />
silahlarını kullanacağı bir platfomun yer aldığı görülmektedir. İki parçalı tahta tekerlekli<br />
bu araç, tek parça tekerlekli prototipten gelişmiştir. Ayrıca bu, Sümerler'in yaban<br />
eşeklerinin öküzlerden daha hızlı ve canlı hareket ettiklerini algıladıklarını<br />
anlatmaktadır. M.Ö. 2. binlerde evcilleştirilmiş atlar artık yenmekten başka yük hayvanı<br />
olarak da kullanılmıştır. Bir atı yük çekmeye uygun bir şekilde bağlamak için insanlar<br />
herhalde epey uğraşmışlardır. Atı yönetmek ve yürüyüş hızını değiştirmek için ağzına<br />
vurulan gem, atın başını boyun bantına doğru atmasına ve soluğunun kesilmesine neden<br />
olduğu için adımlarını da ağırlaştırıyordu. 148 Dolayısıyla atların yapısal olarak ağır yük<br />
arabalarını ve tarlada sabanları çekmeye uygun olmadığı anlaşılınca, atların çekeceği<br />
hafif arabalar ortaya çıktı. Tarihte “chariot” olarak bilinen savaş arabaları, hızlı ve<br />
gösterişli yapısıyla Mezopotamya'ya kadar tüm uygarlıkları kaplamıştır. “Ortaya çıkan<br />
yeni unsur, yeni bir itici gücün sağladığı hızdır ve antik çağlardaki küçük atların<br />
durumunda ancak hafiflik ve yeni bir geri çekimin birlikte kullanımı ile elde edilir. Yapı<br />
mühendisliği açısından disk-tekerlekli öküz arabaları ağır, yavaş ve tahtadan yapılma<br />
nesnelerdir, savaş arabaları ise hızlıdır, hafif ahşaptan imal edilmiş olup bölmeli ve<br />
çember tekerleklidir. Bu arabaların ortaya çıkışı savaş sisteminde bir devrim<br />
yaratmıştır, öyleki insanların ulaşım hızı birdenbire on katına çıkmıştı. Öküzlerin<br />
çektiği arabaların hızı saatte 3 kilometreydi ve yaklaşık 17 kilo gelen ve bir çift<br />
midillinin çektiği eski Mısır savaş arabaları ise bu hızı saatte 32 kilometreye<br />
çıkarmıştır.” (Keegan, 1995: 244) Savaş arabalarının varlığı belki de İlkçağın en<br />
önemli askeri olgusudur. Bu savaş araçlarının ortaya çıkışı iki uygarlık ögesine dayanır.<br />
Birisi atın etkin kullanımı, bir diğeri de savaş meydanında hızlı ve etkin manevra<br />
yapabilecek arabanın mekanik düzeneğinin yaratılmasıdır. Öyleki, savaş arabalarının<br />
tekerlek, şasi, metal bağlantılarının kökeni uygarlıkta idi; tarım ve inşaat işlerinde<br />
kullanılmak üzere yapılan daha kaba modellerden gelişmişti. Bu uygarlığa ulaşmamış<br />
kavimlerin bunu edinebilmesi zordu. Gerçi atın evcilleştirilmesinin Asya’lı kavimlere<br />
ait olduğunun kabulünden yola çıkılarak savaş arabasının mucitlerinin de Huriler<br />
olduğu ve Hurilerden de Kuzey İran üzerinden Altaylara dek uzanan bir hatta aranması<br />
148 Keegan, 1995: 244.<br />
66
Change language