İLK ÇAĞ ANADOLU DEVLETLERİNDE ORDU

4.2.3. At yetiştiriciliği
Atın kullanımı M.Ö. 2.bin yıldan beri bilinmekteydi. Taş Devri insanı, atları,
üzerine binmek ya da arabaya koşmak yerine etini yemek için avlamaktaydı. Çünkü o
dönemdeki atlar sırtında bir insan taşıyamayacak kadar güçsüzdü ve insanlar da atı
bağlayıp çektirebilecekleri arabaları henüz icat etmemişlerdi. Anadolu’da ise Hititlerin
atlarla ilgili bilgileri Mitanni- Hurrilerinden almış oldukları söylenir. Bunun dayanağı
ise, at yetiştiriciliğiyle ilgili, bilinen en eski yazılı kaynak olarak bilinen ve bir Hurilinin
yazdığı Kikkuli Metni'dir. Kikkuli, bir at uzmanı olarak tanınmaktadır. M.Ö. 1345
yıllarında Hitit kralı ikinci Supililiuma’nın baş seyis olan Kikkuli kendi idman sistemini
kayıt etmiştir. Onun yöntemleri sayesinde Hititler Mısırlılara kafa tutacak kadar büyük
bir güce kavuşmuşlardı. Bu metinden bir Hitit kralının, at yetiştirme ve binicilik uzmanı
bir Hurriyi kendi atlarını çağın en yeni bilgilerine göre eğitmek üzere Mitanni’den
getirdiği sonucu çıkar. Ancak bu, at yetiştiriciliğinin Hititler ya da Hurilerin icat ettiği
gibi bir yargıya varılmasına elbette yetmez. İlk biniciler de elbette bu iki ulustan değildi.
Bu konuda bütün belirtiler araştırmacıyı daha Doğu’ya Asya’nın içlerine doğru
götürmektedir. 142 Kikkuli, atların hızını artırabilmek için atlara eziyet edercesine bir
eğitim uygulamaktaydı. Esasında atın fizyolojik yapısı arabaya koşulmak için uygun
değildir. Zira at, yan yan yürür. Arka ve ön ayakları hizalı değildir, hatta yana doğru
kayar. Bu nedenle ilk iş olarak atlara düz yürümeleri öğretilir. Düz yürüyünce de doğal
olarak ağırlıklarını öne verirler. Böylelikle binek ya da koşum hayvanı olarak
kullanılacak atlara ağırlığı arkaya vermeleri öğretilir. Ayrıca ata, dizginler yoluyla
iletilen komutları algılaması kendini kasmadan yumuşakça yerine getirmesi öğretilir.
Atlar son derece hassas ve ürkek hayvanlardır. Bu nedenle arabacı hayvanla arasında bir
güven ilişkisi kurmalıdır. At, sürücüsüne ve onun vereceği komut ya da yönlendirmelere
tümüyle güvenebileceğini hissetmelidir. Zor kullanarak da at yetiştirilebilir elbette.
Ancak yanlış duruş ve kasılmalar nedeniyle hayvanın kasları, sinirleri ve oynak yerleri
kısa zamanda aşınır. Atın eğitimine, çok erken değil üç ya da en iyisi dört yaşında
başlanmalıdır. Uygulanacak günlük ders programı uygun bir şekilde saptanmalı ve
araya molalar konmalıdır. Alıştırmalar sürekli tekrarlanmalı ama ara sıra değişiklik
yapılmalıdır. Kısacası, at yetiştiriciliğinde başarılı olmak isteyen iyi bir eğitici,
142 Ceram , 2002 : 106.
63