İLK ÇAĞ ANADOLU DEVLETLERİNDE ORDU

Urartu piyadesine gelince, Urartu piyadesi de ordusunun çok önemli bir parçası
idi. Örneğin kral I. Sarduri’nin ordusunda yaklaşık 23.000 piyade bulunuyordu. 130
Urartu ordusu her ne kadar süvari ve savaş arabalı birlikleri bünyesinde barındırsa da,
esas gücü piyadeler oluşturmaktaydı. Ordu, hafif ve ağır silâhlı piyadeden, yani iki
gruptan oluşuyordu. Piyadedeki bir savaşçının donanımında mızrak, yay veya sapan
bulunurdu. Hareketliğini sağlamak için bu tür askerler diğer savaşçılara nazaran zırh
türü unsurlarla daha az donatılmıştır. Ağır silahlı piyadenin donanımı kılıç, mızrak ve
kalkandan oluşuyor, vücudu ise metal levhalarla kaplanmış bir tunikle korunuyordu.
Her iki tür piyade birlikleri yanlarında deriden yapılmış bir tulum taşımıştır. 131 Frig
ordusununda üç ana sınıfından birisi piyade sınıfıydı. Frig piyadelerleri incelendiğinde
sorguçlu miğfer, yuvarlak kalkan ve mızraktan oluşan askeri donanım ilk başta tipik
nitelikler olarak göze çarpar. Bu konuda kaynaklarda Kimmerli bir elçinin
betimlemeleri de kabartmalardaki figürlerle paralellik arz etmektedir. Şöyle der
Kimmerli elçi : “Bir kısım Frig askeri de, gövdelerini örten yuvarlak kalkanlar ve kısa
kargılar taşıyorlar, başlarında yanaklıklı ve sorguçlu miğferler var. Bazen de tüylü,
deriden ya da keçeden ucu öne eğik Frig başlıkları takıyorlardı.” (Cabbar, 2006: 6) Bu
ifadeleri Afyon-Tatarlı Frig tümülüsü mezar odasındaki resimlerle Çorum-pazarlı
kabartmalarındaki Frig piyade resimleri doğrulamaktadır. Yalnız Afyon-Tatarlı’daki
resimlerde Frig piyadesinin elinde savaş aracı olarak orak biçimli bir araç daha
bulunmaktadır. Buna göre Frig piyadesi bukleli saçları, kısa sakalları ve Lidya tipinde
yuvarlak küpeleriyle Yunan özellikleri taşırlar; uzun giysileri, köşeleri püsküllü renkli
yatay bantlarla bezelidir; uzun çizmeleri vardır. Herodotos Frig piyade askerlerinin,
giyim ve donanım bakımından, Paflagonialılar'a benzediğini bildirir. Frig piyadeleri
çoğu defa dizlere kadar çıkan uzun çorap, uçları işlemeli kısa etek, bunun altına ise dize
kadar inen dar bir pantolon giyerler. Başlarına bazen tüylü deriden, uç kesimi öne eğik
Thrak serpuşları, bazen de sorguçlu ve yanaklıklı madenî miğfer takarlar kısa mızrak,
hançer ve yuvarlak kalkan taşırlardı. 132 Lidyalılara baktığımızda ise Heredot’un onları
şöyle tanımladığın görürüz : “ O dönemde Asya’da hiçbir halk yiğitlikte ve güçlülükte
Lidyalıların bileğini bükemezdi; at üstünde dövüşürlerdi, büyük mızrakları vardı ve usta
biniciydiler.”(Heredot, 2006: 45) Her ne kadar burada daha çok süvarilere vurgu
130 Yermukhamedova, 2005: 120.
131 Yermukhamedova, 2005: 120.
132 Uçankuş, 2002: 15–16.
59