İLK ÇAĞ ANADOLU DEVLETLERİNDE ORDU

Urartularda ise ordu güçleri baştan milis piyade kuvvetlerinden oluştu ise de,
fetihlerin genişlemesi ve siyasi yapının merkezi bir devlete dönüşmesi ile tutsaklardan
da asker temin edilmeye başlandı. Kral Minua yazıtında şöyle der : “2.113 insan bu
yılın (esir sayısı) dır. Kimilerini öldürdüm ve kimilerini canlı götürdüm. Onlardan erkek
olanları orduya aldım.” (Salvini, 2006: 62) İnsan kaynaklarının yetersizliği İlkçağ
Anadolu krallıklarının temel sorunudur. Bu nedenle tutsaklar tarım sektörü bakımından
önemli bir öge olduğu gibi ordu bakımından da önemli bir yer tutar. Urartu sisteminde
krala haraç veren eyalet beyleri, bağımsız bir irade sergiler ve kraldan emir almazlardı.
Bunun istisnası savaştı. Savaşta eyalet beylerinin askerlerinin komutası krala
devredilirdi. Temelini süvarilerin oluşturduğu Urartu ordusu döneminin en güçlü
ordularından birisini oluşturmaktaydı. Aslında Urartu ordusu gerçek bir ordu kimliğine
İşpuini ve Minua’nın reformları ile kavuşmuştur. Ordu, Urartu toplum hiyerarşinde çok
önemli bir yere sahipti. 111 Surp Pogos Steli’nde Urartu ordusunun aynı yıl içinde üç ayrı
ülkeye sefer yaptığını göz önüne alınırsa bu sav biraz daha somutlaşabilir. 112 Urartu
Krallar yazıtlarda çıktıkları seferlerin bilânçosunu detaylı bir biçimde ortaya koyarlar.
Bu durum kralların ordunun başında sefere gitme hassasiyetini göstermektedir. Hatta
bozguna uğranılan bir Kimmer çarpışması sırasında Kral Rusa’nın akıbeti
bilinemeyince, hemen ordugahta prens Melartua’nın kral seçilmesi, sefere kumandanlık
eden kralın ölmesinin politik sonuçlarına da bir işarettir. 113 Aynı durum Lidya kralı
Krezüs’ün Perslerle yaptığı savaşta da görülür. Heredot Kral Krezüs’ün başında olduğu
Lidya ordusunun Perslerle savaşını şöyle anlatır ; “Kyros, Kroisos’a ulaştı ve geldi
Petria’da onun karşısında konakladı. İşe başladılar ve bir birlerinin boyunu ölçtüler.
Büyük savaş oldu. İki yandan da çok adam düştü. Sonunda gece ayırdı onları
birbirlerinden, yenen yenilen belli olmadı.” (Heredot, 2006: 44) Daha sonra Heredot
Kral Krezüs’ün sayıca az olduğundan Sardes’e çekidiğini aktarır. Bu kısımda
Heredot’un verdiği bilgiler, Lidya ordusu ve hamleleri ile ilgili önemli bilgiler içerir:
“bütün gücünü toparlayıp kendi ordusunu da hazırlayacak, sonra kışın geçmesini
bekleyecek ve ilkbahar başında Perslere karşı yürüyüşe geçecekti.” Burada ordunun
diğer Anadolu krallıklarından da alışılageldiği üzere İlkbaharda hareket ettiğini
anlıyoruz. Heredot yine Lidya ordusu ile ilgili olarak “Perslere karşı savaşmış olan
111 Aizhan Yermukhamedova, ( 2005) : Urartu Devleti’nin Siyasi ve Askeri Tarihi, (Yayınlanmamış
Doktora Tezi), Ankara: Ankara Ünv. Soyal Bilimler Enst. Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri (Sümeroloji)
Anabilim Dalı s.163
112 Salvini, 2006: 80.
113 Salvini, 2006: 100.
52