İLK ÇAĞ ANADOLU DEVLETLERİNDE ORDU

oyunca çok önemli hammaddeleri kendisine ulaştıran yolları denetim altında tutma
politikasıyla Yakındoğu’da bir süper devlet haline getirmişti. 93
3.3.2 Urartular
İlkçağ Anadolu’sundaki Urartu varlığı, daha en baştan Asur’un istila tehditine
karşı kurulmuş bir savunma birliğinden oluştuğundan, politik misyon konusunda daha
net bir tavra sahiptir. Çünkü sürekli Asur tehditi altında bulunan Nairi kabileleri,
birleşerek bir devlete dönüşmüş, zaman içerisinde de imparatorluk haline gelerek
yaklaşık iki yüzyıl bölgede çok önemli bir politik aktör haline gelmiştir. Bu bakımdan,
oluşan Urartu devleti’i sürekli olarak kuzeyde Transkafkasya’ya, güneyde Urumiye
gölüne ve batıya doğru bir yayılım çabası içinde görülmektedir. Bu faaliyetlere bir de
ordu açısından bakıldığında, Urartu ordusunun ülke için gerekli insan, hayvan ve maden
kaynaklarına el koyması, ticaret yollarını denetlemesi gerekiyordu. Bu yaşamsal bir
ögeydi. Bunun yanında ordunun politik işlevi, merkezileşen Urartu krallığının sarsılmaz
ve bir arada tutucu sembolü olarak varolmaktı. Zira kral İşpuini tarafından tanrı Haldi
kültünün kabul edilerek dağ kabilelerinin ideolojik anlamda kaynaştırılma çabası,
yayılma siyaseti ile ülkelerin ele geçirilmesi ve buraların halkının sürgün edilmesi ve
yine ülkenin bir kale ağı ile örülmesi hep bu merkezi devlet yapılanmasının bir
sonucuydu. İlk başlarda yağma seferleri biçiminde görülen askeri hamleler, daha sonra
kalıcı fetihler haline gelmişlerdi. Nihayetinde II. Argisti’nin kullandığı “ordu yolu”
kavramı, ordunun belli bir politikasını ve bunun rotasını göstermekteydi. 94 Urartu
ordusunun maden kaynakları, tutsaklar, tarım ürünleri ve atlara el konması yanında belli
stratejik kaleleri denetim altına alması olarak özetlenebilecek hedefleri, Urartuların
ulusal birliğini sağlayıcı etkenlerdir. Süreç içerisinde fetihler kalıcı bir hale dönüşmüş,
coğrafi yapının gerektirdiği biçimde ülke, kalelerle örülerek bir savunma sistemi
kurulmuştur. Kısacası, Urartu ordusu, bir iktisadi işlev yerine getirirken, krallığın
politik varlığını da Asur gibi büyük yerleşik bir imparatorlukla ve Kimmerler gibi
dinamik savaşçı topluluklarla mücadele ederek ayakta tutmaya çalışmıştır. Özellikle
93 Macqueen, 2001: 56.
94 Salvini, 2006: 113.
43