İLK ÇAĞ ANADOLU DEVLETLERİNDE ORDU

Yakın Doğunun süper gücü olma niteliklerini yalnızca bu ganimet getirici seferlere
değil esas olarak iki yüz elli yıl boyunca çok önemli hammaddeleri kendisine ulaştıran
yolları denetim altında tutma politikasıyla sağlamıştı. 48 İşte burada Hitit ordusunun rolü
çok önemlidir. Çünkü Anadolu’yu çevresindeki uygarlık merkezlerine bağlayan bu
yolların elde tutulması çok çetin bir işti. Hitit seferlerinde takip edilen rotanın aslında
Hatti Ülkesi'nden kuzeybatı Anadolu'ya ve oradan da boğazlar üzerinden Avrupa'ya
giden- kuzey ticaret yolunu izlediği görülmektedir. Bu rotanın, Balkanlar'dan
Bohemya'nın zengin kaynaklarına kadar uzanan kalay yolu olduğu öne sürülmüştür.
Zira Tunç çağında Anadolu’da bol miktarda bulunan bakırın yanı sıra tunç madeni
yapımı için kalay hayati bir önem taşımaktaydı. Ama değil Anadolu’da, komşu bölgeler
de bile tunç yapımı için gerekli kalay kaynaklarına dair olası bir kalay kaynağından iz
yoktur. Peki, kalay nereden geliyordu? Olası bir kaynak olarak Mısır’ın doğu çölleri,
Asur, Zağros dağları ve hatta Afganistan'da büyük kalay yatakları olarak tahmin
edilmektedir. 49 Fakat bilinen bir şey varsa, o da kalayın Anadolu’ya ithal edildiğidir. Bu
açıdan Hitit seferleri değerlendirildiğinde, I.Hattuşili’nin ilk eylemi, başkent ve Kilikya
kapıları arasındaki kentlerin fethedilmesi olmuştu. Bu kentler sağlama alındıktan sonra
artık Kilikya’ya inip Akdeniz’e ulaşabilirdi. Böylece Suriye-Mezopotamya dünyasının
eşiğindeki bu yörede mersindeki gibi kaleler yaptırabilecek ve ticaret yoluna yapacağı
saldırı için hazırlıklarını tamamlayabilecekti. 50 Hattuşili, bu strateji doğrultusunda
Halpa’yı istila etmek istedi. Ama kent güçlü olduğundan önce, onun denize açılan yolu
olan Alalah limanını aldı. I.Hattuşili, Asurlu tüccarların Anadolu’dan çekildikten sonra
oluşan ekonomik kaosu merkezi bir siyasi otoriteyle doldurmak isteyen Kuşşara
krallarının geleneğini sürdürdü. Bu doğrultuda, Hattuşili, hızla krallığı genişletmeye ve
politik birlik sağlamaya koyuldu. Bu hamleler, genişlemenin yönünün ekonomik
kaygılarla bağlantısı açıklar niteliktedir. Çünkü Asur bağlantısının kaybı, gerekli kalay
kaynaklarının da yitirilmesi anlamına geliyordu ve alternatif bir kaynak bulunmalıydı.
Belli ki, bu seçenek Babil’den Fırat vadisi boyunca Akdeniz kıyılarına doğru giden
rotaydı. Hattuşili ve ardıllarının politikalarını belirleyen hep bu rotanın denetimi
olacaktı. 51 Hattuşili’den sonra kral I. Murşili ordularına komuta edecek yaşa gelir
gelmez büyük babasının izinden başarıyla yürüdü. İlk hedefi Kizzuvatna (Çukurova) ve
48 Macqueen, 2001: 56.
49 Macqueen, 2001: 45.
50 Macqueen, 2001: 39.
51 Macqueen, 2001: 39.
27