İLK ÇAĞ ANADOLU DEVLETLERİNDE ORDU

geçen bir halkla karışmasının izlerini görmektedir. Yanlarında güneş kursu, boğa ve
geyik motiflerini de getiren bu halk, büyük bir uyum becerisiyle yerleştikleri
topraklardaki halkın adını alarak “Hatti İnsanları” olmuşlardır. 44 Küçük prensliklerin
egemen olduğu Anadolu’da, Asurlu tüccarların da çekilmesiyle büyük bir boşluk
doğmuş, bu boşluk ekonomiyi de kaosa sürüklemiştir. Çünkü Anadolu tunç çağındaydı
ve tunç için kalay ithali gerekliydi. Doğal olarak bu ticaretin yapılması da güçlü bir
siyasi otoriteyi gerektiriyordu. İşte bu boşluğu Hitit krallığının temelini atan Kuşşara
kralı Anitta attı. Bu noktadan sonra Hitit krallığı, sürekli fetihler yaparken
görülmektedir. Özellikle Kuşşara kralları döneminde ilk olarak Neşa kentinin alınıp
başkent yapılması, bu yayılımda ekonominin renginin ne denli belirgin olduğuna bir
işarettir.
Hitit krallığı, gerek Anadolu içinde, gerek ülke dışında sürekli savaş halinde
bulunmaktaydı. Bu savaşların başarı ile yürütülebilmesi için, insanlarının savaşçı
nitelikler taşımasının yanı sıra iyi örgütlenmiş bir askeri yönetime gerek olduğu
kuşkusuzdur. Anadolu içinde her fırsattan yararlanarak Hitit topraklarına saldıran
Kaşkalar, devletin her zayıf anında kopmak ve kendi bağımsızlıklarını elde etmek
isteyen Anadolu'nun batısındaki yerel beylikler, Hitit ve Hurri etki alanında sıkışıp
kalan ve yerine göre bir yanı tutmak zorunda olan Kizzuvatna gibi bölgeler ve
bunlardan da önemlisi, Hitit ülkesinin komşusu durumuna gelen Mitanni, Mısır ve Asur
gibi büyük güçler ve bunlarla Hitit İmparatorluğu arasında birer tampon devlet
oluşturan, Halpa, Amurru ve Ugarit gibi çok kez ikiyüzlü bir siyaset izleyen vassal
krallıkların varlığına karşın, Hitit toprakları genişleyebilmiş ve Ön Asya içinde büyük
devletler arasına girebilmişse, bunu herhalde en çok askerlik alanındaki yetenekli ve
etkin örgütlenmesine borçludur. Kızılırmak yayı içinde teşekkül eden bu devlet, ayrıca,
burada tutunabilmek için güçlü bir ekonomik temel üzerinde yükselmeliydi. Doğal
olarak tarımsal üretim dönemin en temel etkinliğiydi. Fakat, Anadolu’daki tarım
alanları, Mezopotamya ve Mısır gibi dev ırmaklara dayalı bir sulama sistemi ile değil,
Hititlerce açılan daha mütevazı sulama kanalları ile yürütülmekteydi. Bu da tarımın
44 Birgit Brandau, Hartmut Schickert (2004) : Hititler – Bilinmeyen Bir Dünya İmparatorluğu, (çev.
Nazife Mertoğlu), Arkadaş yayınları, Ankara: s. 18
24