You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
kurumsallaştırır. Böylece ordu dediğimiz kurumsal kavram ortaya çıkmış olur. İlkçağ<br />
Anadolu’sunun devletleri de bu doğrultu üzere teşekkül etmiş olurlar. Tabi bu oluşumda<br />
ordu kurumu köylüler üzerinde egemen çoban kavmin emrindedir. Önce yerel beylerin<br />
gevşek bağıyla bir arada duran devlet, gitgide merkezileşir. Eğer devlet bilincinin<br />
merkezi güçleri olmasa genç devlet merkezkaç güçlerin zoruyla paramparça olurdu.<br />
Yabancıların yani ortak düşmanların dıştan yaptıkları baskılar, bu bilinci<br />
merkezileşmeyi sağlamlaştırır ve ilk bakışta ortada duran aristokratlar ile köylüleri<br />
birbirine kenetler. İşte bu merkezileşmeden sonra devleti orduyu kullanarak fetihlere<br />
başlar. “Tek başına büyüme bile önemli değişikliklere yol açar ve genç devlet büyümek<br />
zorundadır. Devleti var eden güçler onu genişlemeye zorlar, ondan daha güçlü olmasını<br />
ister. Böyle bir genç devlet, birçok çağdaş devletin ileri sürdüğü gibi, sonul sınırlarına<br />
ulaşmış doymuş olsa bile yok olma tehlikesi karşısında genişleyip büyümeye<br />
zorlanacaktır. (…) Yükselmelisin, yoksa düşersin, fethetmelisin yoksa fethedilirsin, çekiç<br />
olmaya bak yoksa örs olursun” (Oppenheimmer, 2005: 95) Kara devleti için bu fetihler<br />
bir varlık nedenidir denilebilir. Devletin prensleri, barış bölgesini, pazarları, kara<br />
yollarını, tüccarları da içine alacak biçimde genişlettikleri gibi dış ticareti de genellikle<br />
kendi tekelleri içine alırlar. Onların her yerde koruma ve dokunulmazlık sözü vererek<br />
insanları yeni pazarlar ve kentler kurmaya çağırma işine daldıkları görülür. Panayırlar<br />
ve pazarlar sistemine karşı duydukları bu ilgi fetihlerdeki heveslerini açıklayıcı bir<br />
etkendir. 40 Bunun yanında deniz devletleri de var olma bakımından liman pazarlarına<br />
dayalı olarak gelişmiştir. Bu gelişim, muhtemelen iki genel tipten doğmuştur; ya<br />
doğrudan ve bir strateji güderek yabancı kıyılara düşmanca yerleşme yoluyla kurulan<br />
korsan kaleleri biçiminde ya da yabancı kara devletlerinin limanlarında antlaşmayla<br />
sağlanan haklara dayanan ticaret kolonileri kurarak. 41 Kıyıdaki bu devletlerden bazıları<br />
kara devletleri tipinde toprağa bağlı bir devlet olmak yönünde geliştiler ve o zaman<br />
efendi sınıf bir toprak soyluları haline geldi. Bu değişimi yaratan etkenlerden birincisi,<br />
coğrafi koşullar, yani iyi limanların olmaması, buna karşın barışsever köylülerce ekilip<br />
biçilen geniş bir iç alanın varlığıydı. İkinci etken ise büyük bir ihtimalle kendileriyle<br />
birlikte daha önceki yurtlarından benimseyerek getirdikleri halkın tabakalara<br />
bölünmüşlüğüydü. 42 Kara devletleri ister sık sık ister seyrek olarak ortaya çıkmış<br />
olsunlar, güçlerinin çoğunu ticaret ve korsanlığa veren deniz kentleri kadar önem<br />
40 Oppenheimmer, 2005: 115.<br />
41 Oppenheimmer, 2005: 117.<br />
42 Oppenheimmer, 2005: 118.<br />
22
Change language