İLK ÇAĞ ANADOLU DEVLETLERİNDE ORDU

hükümetleri, başta bu çağın zenginliğine kanıt olacak Kayseri yakınlarındaki büyük
ticaret merkezi Kaneş olmak üzere, Hattuş, Neşa, Mama, Puruşhanda, Kuşşara, Urşu,
Landa, Zalpa ve Şalativar’dır. 18 Asur Kolonileri Ticaret çağı diye adlandırabileceğimiz
bu dönemde Anadolu’nun siyasal yapısı, irili ufaklı kent devletlerince parçalanmış bir
tablosundan ibarettir. Birbirleri üzerinde egemenlik kurma mücadeleleri veren bu
beylikler, henüz kapsayıcı bir merkezi otorite şemsiyesine kavuşamamışlardı. 19 Burada,
Doğu Anadolu’da yaşanan Orta Tunç Çağı’nda farklı bir sürece rastlanır. Bu süreç
çerçevesinde, M.Ö. 3 binyılında gelişmiş bir yerleşik yaşama sahip Malatya-Elazığ
bölgesi, göçlerle tahrip edilmiş, böylelikle yerleşmeler bin yıl süreyle terk edilerek,
coğrafyanın da mümkün kılması nedeniyle küçükbaş hayvan besiciliğine dayalı göçebe
aşiret düzenine geçiş yaşanmıştır. 20 Bu sırada, Mezopotamya’daki politik gelişmeler
sonucu Asur-Anadolu ticaret bağlantısı kopmuştur. Asur, Babil tarafından yutulmuş,
güçlenen Huriler Güneydoğu Anadolu ve Orta Toros bağlantısına tam anlamıyla bir set
olmuşlardır. Böylece tek kalay ithalatı bağlantısı Kilikya üzerinden sağlanır oldu. Bu da
ticaretle seğrilen pek çok Anadolu kentini bir daha belini doğrultamaz hale getirdi. Ama
bu yeni politik tablo ileride Hitit krallığını kuracak olan Kuşşara krallarına yaradı.
Anadolu siyasal yapısını kendi egemenliği etrafında kümeleyerek ilk merkezi
otoriteyi kuracak olan Hitit Devleti işte bu politik zemin üzerine bina edildi. Hitit
Devleti’nin kurucu kadrosu olan Nesiler, Anadolu’ya geldiklerinde, burada farklı diller
konuşan bir çok halkla karşılaştılar. Ama esasta coğrafyanın tayin ettiği bir özellik
olarak Anadolu’nun politik tablosunda kıyı bölgelerle iç bölgeler arasında elle tutulur
bir başkalaşma vardır. Kuzey Kafkas bozkırlarından gelen Nesiler, yerli Anadolu’lu
oldukları kabul edilen ve Kızılırmak yayı içinde meskun Hattilerle karışarak, Hitit
toplumunu oluşturmuşlardır. Bu sırada Doğu Anadolu’da, Sami ve Hint-Ari kökenli
olmayan bir dil konuşan Huri toplumu etkinleşmeye başlamıştı. Bunu Hititlerin
kuzeybatısında meskûn Hint-Ari bir toplum olan Pala toplumu ile yine aynı kökten ve
Hititlerin güneybatısında yer alan Luvi toplumu izlemekteydi.
18 Macqueen, 2001: 19.
19 Sevin, 2003: 151.
20 Sevin, 2003: 161.
14