türk bankacılık sstemnde aktf pasf yönetm ve pyasa rsk

1.2. Verim Eğrileri
121
Faiz oranlarının vade yapısı 47 veya verim eğrileri 48 farklı vadelere karşılık gelen
getiri oranlarının kullanılmasıyla oluşturulur. Faiz oranlarının vade yapısı, finans
çevrelerince çok farklı amaçlar için kullanılmaktadır. Vade ile getiri arasındaki ilişki,
menkul kıymet, swap ve diğer türev ürünleri fiyatlamaktan, gelecekteki ekonomik
aktiviteleri tahmin etmeye kadar pek çok alanı yakından ilgilendirir. Kısa ve uzun
vadelerdeki getiriler arasındaki fark, piyasadaki likidite ile ilişkilendirilebildiği gibi
risksiz faiz oranı olarak nitelenen devlet bonolarının getirileri ile firma bonolarının
getirileri arasındaki fark da firmanın risk seviyesi ile ilişkilendirilebilir. Ayrıca verim
eğrileri, enflasyon ve resesyon gibi değişkenleri açıklamada ve belirlemede de
kullanılmaktadır.
Piyasa riskinin yönetilmesi ve sayısallaştırılması sürecinde de verim eğrilerinin
önemli bir yeri vardır. Bir risk faktörü olarak faiz oranı riskinden bahsederken, faiz
oranlarının zaman serilerinin oluşturulması ihtiyacını belirtmiştik. Bu bahse konu olan
örnek içinde yer alan, YTL cinsi vadesine 90 gün kalmış bir hazine bonosunun riskinin
hesaplanması gereği, verim eğrilerinin piyasa riski ölçümlerinde öncelikli kullanım
alanlarındandır. Aslında piyasada her gün vadesine 90 gün kalmış bir hazine bonosu
faizi gözlemliyor olabilseydik en azından böylesi bir zaman serisi oluşturulmasında
verim eğrilerine ihtiyaç olmazdı. Ancak tahvil bono piyasaları belirli sayıda tahvil ya da
bononun işlem gördüğü piyasalardır ve bu piyasalarda her vadede bir faiz oranı
gözlemlemek mümkün değildir. Öyleyse 90 günlük bir faiz serisinin elde edilmesi
ancak piyasada işlem gören tüm bonolardan hareketle çizilmiş bir verim eğrisi
aracılığıyla mümkün olur. Bu verim eğrisi her gün çizilerek istenilen her vadede bir
zaman serisi elde edilir.
Bir verim eğrisinin oluşturulma süreci gözlemlenen faizlerle vadeler arasındaki
ilişkiye dayanır ve gözlemlenemeyen vadelerdeki faizlerde bu ilişkinin bir sonucu
olarak elde edilir. Bu süreçte iki temel problem vardır. Bunlardan birincisi, vadeler
arasındaki boşlukların doldurulması sürecinin bilinen faiz oranlarına dayandırılmasıdır.
47 Term structure of interest rates
48 Yield curves