XWEŞ BE, APO

P’ÊŞK’ÊŞÎ 75 SALİYA Jİ DÊBÛYÎNA XWE DİKİM
K’EREMÊ ANQOSÎ
W E L A T O
XİYALA WELÊT
( E’FRANDİNÊN BİJARE )
ŞÊR Û KURTEÇ’ÎRONG
Bajarê T’ibîlîsî, Gurcistan
2012

2
I DEVOTE IT TO MY 75 ANNIVERSARY
KARIM ANKOSI
THOUGHTS OF HOMELAND
POEMS AND SHORT STORIES
(IN KURDISH)
75 ЛЕТИЮ СО ДНЯ МОЕГО РОЖДЕНИЯ ПОСВЕЩАЮ
E-mail: karameankosi@mail.ru
КАРИМ АНКОСИ
ДУМЫ О РОДИНЕ
СТИХИ И НОВЕЛЛЫ
(НА КУРДСКОМ)
TBILISI – GEORGIA
2012
Poune: 995 32 218 77 75. Mobil: 995 5 99 41 71 97

AX, K’URDİSTANA MİN,
BİHÊŞT Û GULİSTANA MİN!
3

WELATO
Welato, tu p’ir’ dûrî,
Dengê min nagîje te,
Xerîbiyê mam bê lûrî,
Derdê min k’ê bêje te.
Tu dûrî, ax, zor dûrî,
Sînor kirine ort’a me,
Dijmina r’ê ji me birî,
K’urdistan ma sonda me.
Ez digirîm, digirîm, digirîm,
Ji dûrbûna welatê xwe,
Serê xwe qurban bikim,
Azaya welatê xwe.
Xerîbiyê da p’adşa bim,
Çî min r’a ne ev diniya,
Welatê xwe şanebim,
Venexwim avên kaniya.
Welatê me K’urdistan,
Ciyê şêran û xweşmêran,
Îro maye bin destan,
K’af-k’ûn biye û wêran.
5

6
Ez digirîm, digirîm, digirîm,
Ji dûrbûna welatê xwe,
Serê xwe qurban bikim,
Azaya welatê xwe.
P’er-baskên min şikestîne,
Mame bê cî û mêrge,
H’eyîfa me wê hiltîne
Gerîle û pêşmerge.
Ji dûrî te ez sergêjim,
Xem bûne xelatên min,
Şev û r’oj her dibêjim:
„K’urdistan welatê min!“
Ez digirîm, digirîm, digirîm,
Ji dûrbûna welatê xwe,
Serê xwe qurban bikim,
Azaya welatê xwe.
b. T’ibîlîsî, s. 2007.

LÊXİN, BİRANO, LÊXİN!
Ax, K’urdistan ez hatim te bibînim,
Lê tu k’etî şêr, ax li min, te nabînim,
Gelo k’engê K’urdistan wê aza be,
E’rdê k’urdên şervanên jîr, zanan be.
Lêxin birano, lêxin,
R’oja Sor bilinde,
K’urdistana aza,
Çiqas xweş û r’inde!
Eva diniya bê K’urdistan xaliye,
Îro r’oja şer’e, t’une ç’ariye,
R’abin lêxin, dijmin ser me bariye,
Derdên k’urdan xemên gele saliye.
Lêxin birano, lêxin,
R’oja Sor bilinde,
K’urdistana aza,
Çiqas xweş û r’inde!
Bese binal dilbirîno K’urdistan,
Ji xûna bilbil tu sor bûyî gulistan,
Êyî, k’urdno, mert’alê me yektiye,
R’iya azayê îro Pêşmergetiye.
Lêxin birano, lêxin,
R’oja Sor bilinde,
K’urdistana aza,
Çiqas xweş û r’inde!
b. T’ibîlîsî, s. 1985.
7

8
HERNE PÊŞ
Herne pêş,
Bibine yek,
Mil bidine
Milê hev,
Sonda me K’urdistan,
Welatê aza.
Jor Xudê,
Jêr jî em
Pêşmergên k’urdan,
Her bijî, her bijî
Art’êşa k’urdan.
Canfîdên welêtin
Pêşmergên k’urdan,
Zêndûne Şehîdên
Azaya k’urdan.
Hêyî, k’urdino,
Xêrxwezno,
H’emû bibine yek,
Çi Kurmanc û Zaza,
Lorî û Soran.
R’ênga me
Her ewe
Azaya k’urdan,
Welat em xilaz kin
Ji destên dijminan.

Herne pêş,
Bibine yek,
Mil bidine
Milê hev,
Sonda me K’urdistan,
Welatê aza.
DERDÊ K’URDİSTANÊ
ş. T’ibîlîsî, s. 1980.
Aşiqno, dê werin, xwe pêjda bidin,
Ber K’urdistanê û Barzanî fate bidin,
Sazbendno, sazê pênc sîmî hildin,
Demê mêranyê û şêr aşiqa r’a bigirin.
Dê werin, ber K’urdistanê û Barzanî
çok bidin,
Destê xwe bavêjne axa K’urdistanê
Û rokin ser sing-bere xwe k’urdanê,
Agir ji dil-canê K’urdistanê
Û Barzanî geş kin!
Ax! Xweş Barzane,
Alava şorêşê sotiye ji axê
H’etanî e’rşê e’zmane!
Gazî şêx Mendê şêxê Sor bikin,
9

10
Dia’kî jê bixwezin,
Me’rê azayê bona Kúrdistanê syar kin,
Xweliya K’urdistanê di ç’engê xwe da cî kin,
Çok bidine e’rdê, ji jor gazî Xwedanê cî kin,
Sond bixwin serê K’urdistanê,
Sonda mêra û e’fata –
Ji K’ava dest pêkirî
H’etanî dilşevatê Mistafa.
Êyî, gul roşo, rebeno, diljaro!
Bese pişta xwe bidî k’elefê K’udistanê,
Gula mefroşe xerîba erzaniye,
Her gulek ji temara dila û
Niqitkê xûna k’urdistanê û Barzaniye.
Te bi wan gulan p’ir e’mrê me rot,
Bîr kirin k’oka xwe, ber xelqê xwe kirine rot,
Bûne gurê h’ar, fêlbaz, rûvî û k’elb,
E’slê xwe rotin wek Ziya Gok’elp.
Çi xêr da me Seleh-êd- Dîne,
K’erîm-xanê Zend û Îdrîsê xayîne,
Fîzûlî p’ir reqisî e’rebî û t’urk’iye,
K’urdno, ma em dizanin, xêra milet
ew k’iye?
Ji şevata milet mekî nalîn û giriye,
Laşê te di saxtiyê da gorî miriye.
Bilbilê ji her çar dayîrê gulistanê,
Werin, demekê t’erka gulan bidin
Û bi azadî bibine maşoqê K’urdistanê!
Ç’iyayê k’urdistane, bikine axîn û fîtanê,

R’ê bidine siyarê germ-germistanê,
Xûn ji wana dik’işe, hevr’a k’etine xarê,
P’erç’ê sêrengî li bilindciya hol dikin,
Hola K’urdistanê!
Dê werin, k’om bin ber kuç’ikê Barzanî û
K’urdistanê,
Dê werin, em bibine xweliya bin ocaxa vê nîşanê.
Dê şikir wê demê, kuç’kê me k’urdan biye yek,
Nîşana azadiyê biye K’urdistan û Barzanî, ew jî
yek!
XWEŞ BE, APO
Agirê şorêşê gur’ biye
Li K’urdistan her deran,
Doza partiyê bigirin, k’urdno,
Partiya K’arkeran.
Xweş be, Apo,
Xweş be, Apo,
Serokê k’urdan,
Xweş be, Apo,
ş. T’ibîlîsî, s. 1970.
11

12
Xweş be, Apo,
R’êberê k’urdan.
Gerîla li meyîdana şêrin,
Gerîlên k’urdan,
Canê xwe qurban dikin
Azaya k’urdan.
Xweş be, Apo,
Xweş be, Apo,
Serokê k’urdan,
Xweş be, Apo,
Xweş be, Apo,
R’êberê k’urdan.
Navê şehîdan ji bîr nekin,
Şehîdên k’urdan,
Bimire rêjîma faşîstên
Dijminên k’urdan.
Xweş be, Apo,
Xweş be, Apo,
Serokê k’urdan,
Xweş be, Apo,
Xweş be, Apo,
R’êberê k’urdan.
Ala serxwebûnê r’a kin,
Nîşana k’urdan,
Emê K’urdistanê çê kin,
Welatê k’urdan.
Xweş be, Apo,
Xweş be, Apo,

Serokê k’urdan,
Xweş be, Apo,
Xweş be, Apo,
R’êberê k’urdan.
(Rojnama “Berxwedan”, s. 1991. №138)
EMİN, Jİ ÊLA ANQOSÎNE
(Diyarî h’emû Anqosiyên welatp’arêz r’a)
Welatê me p’ir şîrîne,
Cineta e’rd, ne e’zmîne,
Xerîba r’a de’v û k’îne,
- Ew lawên wî gelo k’îne?
Cindiyên şerê azadîne,
Şengal, Botan, Amedîne,
Şêrên Ezdan, TavûSîne,
- Emin, ji êla Anqosîne!
H’imayîlên qudretîne,
Dora Zînê û Şîrîne,
Xerqe, K’ulik li serîne,
- Ew mêrên çê gelo k’îne?
13

14
Cindiyên şerê azadîne,
Şengal, Botan, Amedîne,
Şêrên Ezdan, TavûSîne,
- Emin, ji êla Anqosîne!
Welat nadin dest dijmîne,
Dewrana dewran birîne,
Xweş Xudanên vî e’rdîne,
- Ew mêrên çê gelo k’îne?
Cindiyên şerê azadîne,
Şengal, Botan, Amedîne,
Şêrên Ezdan, TavûSîne,
- Emin, ji êla Anqosîne!
Azaya gel p’arestîne,
Bûne bircên belekîne,
Şengesiyarên birûskîne,
- Ew mêrên çê gelo k’îne?
Cindiyên şerê azadîne,
Şengal, Botan, Amedîne,
Şêrên Ezdan, TavûSîne,
- Emin, ji êla Anqosîne!
Kilên ç’e’vên xezalîne,
Nêriyên deşta, zozanîne,
Canfîdayên welatîne,
- Ew mêrên çê gelo k’îne?
Cindiyên şerê azadîne,
Şengal, Botan, Amedîne,
Şêrên Ezdan, TavûSîne,
- Emin, ji êla Anqosîne!

Ji derdê welêt şewutîne,
Cengewarin, comerdîne,
Bawariya xwe heq êzdîne,
- Ew mêrên çê gelo k’îne?
Cindiyên şerê azadîne,
Şengal, Botan, Amedîne,
Şêrên Ezdan, TavûSîne,
- Emin, ji êla Anqosîne!
Qam – qedemên wan k’urdîne,
Serbilind û t’aczêrîne,
K’urdîstanê nav – dengîne,
- Ew mêrên çê gelo k’îne?
Cindiyên şerê azadîne,
Şengal, Botan, Amedîne,
Şêrên Ezdan, TavûSîne,
- Emin, ji êla Anqosîne!
”ROJA XEZEBÊ”
Xezebe, bavo, xezeb-fermane,
Xezeba Romê fermanekî ji ç’iya girane,
Bira neyê serê t’u e’vdane,
Îro hatiye serê me êzdiyane.
s. 1991.
15

Xezebe, bavo, xezeb-fermane,
Roma Reş îro biye xezebê serê me êzdiyane.
Gule ser me dibarin wek teyîrok û wek
barane,
Xûn dik’işe not’la avê ç’emane,
Serê xortê êzdiya havêtine serê r’imane,
Qîz û bûk bûne dîlê sirmane,
Çola bê sitar mane zarê savane,
Mal-hebûn kirine extirmê girane.
Xezebe, bavo, xezeb-fermane,
Roma Reş îro biye xezebê serê me êzdiyane.
Tê bêjî hatiye axiriya dewrane,
Yanê jî r’abûna Ferat-Diclane,
Xezebê êzdî kirine tengzemane,
Kes t’une bêje rastiyê bi îmane:
Şerê êzdiya Roma Reş r’a bona dîne,
ne bi demane.
Xezebe, bavo, xezeb-fermane,
Xezeba Romê ser êzdiya biye zulmeke zor
girane,
Îro em mane bê war, t’ek gumana Şemsê
Êzdiyane.
Xezebe, bavo, xezeb-fermane,
Roma Reş îro biye xezebê serê me êzdiyane.
16
b. T’ibîlîsî, sala 1998, 15 h’ezîranê.

NEWROZ
Sala t’ezeye îro,
Newroze, hayî Newroze,
Sala t’ezeye îro,
E’yîda k’urdayî pîroze.
Newroze, hayî Newroze,
Newroze, xweş Newroze,
Newroze, hayî Newroze,
Cejna k’urdayî pîroze.
Alava şoûrêşê
Bû agirê Newroze,
Gerîlên K’urdistanê
Şer dikin şêv û roje.
Newroz tîne baharê,
Ç’iya-baniya gul vedane,
Newrozê xweş tê dengê
Azaya me k’urdane.
Newroze serê salê,
Şêmîka ber baharê,
Azaya K’urdistanê
Ji destê me tê dîharê.
Newroze, hayî Newroze,
Newroze, xweş Newroze,
Newroze, hayî Newroze,
Cejna k’urdayî pîroze.
17

18
BİJÎ NÎŞTÎMAN
Emin, pêşmergenene,
Dilik û xûna tene,
Serwêrê roja tene,
Kula dijminê tene.
Bijî, bijî nîştîman,
Bijî, bijî K’urdistan.
Sert’acê me Barzanî,
K’urdo, tu ne xîzanî,
Şiyar be, tu ne nezanî,
Bila bijî Barzanî
Ji e’rd h’eta ezmanî!
Bijî, bijî nîştîman,
Bijî, bijî k’urdistan.

EVÎNÎ
LÊLÊ, GULÊ
Lêlê, Gulê, gula nazî,
Bejin ziravê, qubeqazî,
K’ê r’a bilbil, k’ê r’a bazî,
Dilê me’rûm çi dixwezî.
Gulê, ç’e’vên teye r’eş kildayî,
Kilç’ûk ez bûm, r’eng min dayî,
Lêvên şîrîn maç’ek dayî,
Ji şertê xwe poşman mayî.
Gulê, derdê te dinalim,
Hiş min nema, sewdaserim,
Ker û gêjim, ziman lalim,
Bêç’ar mame, deroderim.
Gulê, ç’e’vên teye r’eş kildayî,
Kilç’ûk ez bûm, r’eng min dayî.
Lêvên şîrîn maç’ek dayî,
Ji şertê xwe poşman mayî.
19

20
Ez maşoqê sûrtên sorim,
Lêvên tenik, diran morim,
Gulê h’ece, ber bore - borim,
Dîlê p’eriya e’rşê jorim.
Gulê, ç’e’vên teye r’eş kildayî,
Kilç’ûk ez bûm, r’eng min dayî.
Lêvên şîrîn maç’ek dayî,
Ji şertê xwe poşman mayî.
Ez ça bikim derdê Gulê,
Dilêm kiriye k’ana kulê,
Hêstran dikim xule-xulê,
H’etanî şev li min hilê.
Gulê, ç’e’vên teye r’eş kildayî,
Kilç’ûk ez bûm, r’eng min dayî.
Lêvên şîrîn maç’ek dayî,
Ji şertê xwe poşman mayî.

N A R Î N Ê
Lêvên teye r’engnarîne,
Sorgulên xweş baharîne,
Gul - ç’îç’ekan dibarîne,
H’eyîf, maç’a wan bo min nîne.
Birû - bijang nazikîne,
Dêmên geşin qemerîne,
Poz pijîne, zar şîrîne,
H’eyîf, maç’a wan doram nîne.
Navkêlka te ziravîne,
Çapik - çapik bi gerîne,
Gerden bilind r’engzerîne,
H’eyîf, h’emêza wan p’aram nîne.
Tîran ji ç’e’van dibarîne,
Dilan dixe xederîne,
Avir’ê te melh’emîne,
H’eyîf, dermanê dilêm nîne.
Sur’am kirî bêç’arîne,
Şev û r’ojan her girîne,
Li min binêr ç’e’vkilîne,
H’eyîf, ez hiştim bê evîne.
21

22
Qam - qedemê nar - narîne,
Şiklê kara xezalîne,
Ber dilê min delalîne,
H’eyîf, nêç’îra ya min nîne.
b. T’ibîlîsî 30 Gulanê s. 2009
D İ L Ê M İ N, W E R E
Were mêvan, dilê min şa ke,
Min h’emêz ke ber singê xwe,
Bengza min hilde, ser qaşê ke,
Dilê min kovane, nake dengê xwe.
Xema min tuyî, kula min tuyî,
Lê tu nak’işînî minetê,
Xewnê şeva her mêvan tuyî,
Ber min sekinî horiya cinetê.
Ez k’uda herim, k’îjan gêdûka,
Te bigerim kara xezalê,
Reşbeleka biqesirim hêdûka,
Û te t’esele kim, delalê.

Bextê min reş bû evîntiya te da,
Felekê ez kirme dîlê h’uba te,
Dinaliyam bêç’ar, melh’em te ne da,
Dilêm nebû binga quba te.
H’izretam tu bûyî, her t’enê tu,
Peyî te hatim serê wan ç’iya,
Bêna qefesam bûyî t’enê tu,
Tu nebî, çirane ev diniya.
Şevereşê ez te digerim,
Ç’e’v t’ijî hêstir, vê bûne xûn,
K’îjan nevalî sitar bigerim,
E’wra ez nebirim, bêyî min çûn.
DİLBİRÎNİM
Nînarê dil birîndar kir,
Eva çendik – çend zemane,
Min rojên xweş nedît, p’or sipî kir,
Dibêm: “Zeriyê, ax, emane!”
Domamê ez dilteng kirim,
Ber muh’betê desteng kirim,
Cot memikan ez zîn kirim,
Xala navê ez dîn kirim.
23

24
Ez h’izreta ç’ê’ven reş bûm,
Lêvên tenik, garden zer bûm,
Sing û berê belek-reş bûm,
Xweyî – xwedan t’ene ez bûm.
Diniya min r’a mij – dûmane,
Birîna dil k’ûr xedere,
Evîndarim bêdermane,
H’ek’îma dila bêxebere.
Memê, Ûsib, Ferh’ed, Mecrûm,
H’alê min da t’ev dinalin,
Te deng t’une, mame me’rûm,
Rojên min t’ek xem – xiyalin.
DÎLBERÊ
Lê Dîlberê, lê Dîlberê,
Ez te h’iz dikim weke berê,
Tu mal çi dikî, were derê,
Te ramûsim sing û berê.

GULBAHARÎ, EYÎ ŞÎRÎNÊ
Ew roj bû roja minetê,
H’emû ji te mane h’izretê,
Hildî xêr û berek’etê,
Nûrî bi seda qudretê.
Heyîva Gulan t’ijî gulin,
Sor, sipî û zar bilbilin,
K’ê r’a sitar, k’ê r’a kulin,
Evîniya min şagul, silin.
Ji dayîk bûyî dem baharê,
Ç’e’vkildayî, bejin sipîndarê,
P’orzer û sûret narê,
Bengî mane zare – zarê.
WERE EVÎNA MİN
Ber dilê min gula nazî,
Bax’çê h’ubê qubeqazî,
Çima min r’a nabî razî,
Ji r’ih’ê min çi dixwazî.
25

26
Bengî bûme bê p’ergale,
Ber te t’imê dibme lale,
Eva êdî çendik sale,
Navbera me qalmeqale.
Şew û rojan te digerim,
Ji evîniyê dero-derim,
Xewle dibî, ne li wê derim,
Bêç’ar mame, sewdaserim.
Were, were evîna min,
Kar- xezala bangîna min,
Maç’ek lêvên evîna min,
Ew melh’ema birîna min.
Memkê zerîn kadîna min
Sing-berê te hêlûna min,
Birû- bijang rîna min,
Ramûsa wan mirîna min.
Ji h’uba te k’ûr dinalim,
Çola k’etme, ne li malim,
H’iş min çûye, xirabh’alim,
T’ek h’izreta sûrtê xalim.
Were, were evîna min,
Bibe gula ber bîna min,
Tu dermanê jîîna min,
Bibe sonda r’ih’îna min.
b. T’ ibîlîsî. Nîsan, 2012.

“RONKAYA” ME BAHARINE
Baqên gulên baharîne,
Seda teye xweş şîrîne,
Bûne moriyên guharîne.
Her h’izreta dilêmîne.
Weşanan xweş dibarîne,
“Ronkayî” tê her malîne,
Gel pê dibe omidîne.
Her h’izreta dilêmîne.
Ser zarê te Baharîne,
Diniya biye maşoqîne,
Çendik wê bûn aşoqîne.
Her h’izreta dilêmîne.
Dengê sura Baharîne,
Wek e’zmana h’evtrengîne,
Guhdar şagul h’eyîranîne.
Her h’izreta dilêmîne.
Ew avaza Baharîne,
Ça bangîna berbangîne,
Bê şirîk û bê yarîne.
Her h’izreta dilêmîne.
Saya dengê Baharîne,
Naz – nazika qudretîne,
“Ronkayî” bû e’yanîne.
Her h’izreta dilêmîne.
27

28
Dîlên zarê Baharîne,
Guhdar dibên: “Hey canîne!”
Welêtin yan xerîbîne.
Her h’izreta dilêmîne.
Ji levzê devê Baharîne,
Guhdar mane h’eyîranîne,
Serxumar û dilevîne.
Her h’izreta dilêmîne.
Bengza teye Baharîne,
Ç’e’vên qaşe e’rebîne,
Ziman xweşik bilbilîne.
Her h’izreta dilêmîne.
Şivêta wê baharîne,
Ç’e’vên kilî cot zerîne,
Nazka bax’ê t’orkirîne.
Her h’izreta dilêmîne.
“Ronkaya” me Baharîne,
Xeber xweşin her k’urdîne,
Guhdar dibin jê razîne.
Her h’izreta dilêmîne.
b. T’ibîlîsî. 03.01. 2011

DÎLÊ EVÎNÊ
Tîrênca cot karên xezalê ez kirime dîlê xwe,
Hiş min birî, k’eser zêde kir, qet neda ber dilê xwe,
Tîr ji kevên rî, k’anê melh’em, dibêjim sed car
ax,
Mecrûm h’alê min da digirî, horiyê ez hiştim
dildax.
Min r’uh daê, bişkovk xeriqî, vebû gula cinetê,
Axriyê sedef reqisîn, min gulav mêt e’yînetê,
Rêz bûn sitêrkên e’zmana, der bû kaniya qudretê,
Îrem bedreng ma, gava qelş bû birca şîrîn –
şerbetê.
Nûr jor da hat, h’evtreng t’eyîsî, bûm nêç’îrê
muh’betê,
Alim, talibê dinê ji te digirin me’rîfete.
H’imayîla dora cindiya dike nezerê bêp’ergale,
Bejin alîf, kêlik zirav, k’eremê r’a gale – gale,
Qanatşenga bihêştê e’şqbaz hiştine ser hev mest,
Nêriyê ji derdê evînê li bilindciya şax lê şikest.
29

30
P’ERÎŞAN
Dilo, megirî, dilê jar,
Payîz ser me hate xar,
Belgê dara veşiyan,
K’anê k’uyî, P’erîşan.
Maç’ek lêvên te narîn,
Bêna bihêşt taanîn,
Şerav ji k’asa dirijiyan,
Dirozgên te bûn p’erîşan.
P’erîşan, P’erîşan,
Xema dilê min, P’erîşan,
Ez bedh’alim, P’erîşan,
Dilkevirê P’erîşan.
Dinê h’emû sermestin,
K’asên şeravê şikestin,
Salxî mane bê nîşan,
Çima xeyîrî P’erîşan.
Gul namînin bê bilbil,
Wê t’ijî bin xemê dil,
Tav wê derê jor e’rşan,
Ç’ar min nabe, P’erîşan.

Gul wê vebin baharê,
Kes nemaye bê yarê,
Bûme dîlê derd-êşan,
Saab tuyî, P’erîşan.
P’erîşan, P’erîşan,
Xema dilê min, P’erîşan,
Ez bedh’alim, P’erîşan,
Dilkevirê P’erîşan.
P’erîşan, P’erîşan,
Xema dilê min, P’erîşan,
Ez bedh’alim, P’erîşan,
Dilkevirê P’erîşan.
31

32
DUBEYÎT’
K’ela navkêlka te k’efa destê min sot,
“Ew çi e’cêv bû!” – min xwe r’a hêdî digot,
Xûnê qafêm xist, temar rabûn cot bi cot,
Ç’e’vêm lê man, Kar-Xezal min r’a nebû dost.
Xwezil carekê min tu bên kira
Wek gula ber ziyaretê,
Xwezil min h’uba xwe ber bê kira,
Bahata bigihîşta te û te bikira culetê.
Muhbetî, eyî bahara dilan,
Rûniştî k’ubar nav xas-bax’çê gulan,
Deng şîrînê wek zarê bilbilan,
Çima napirsî h’alê maşoqê suran?

Derd û kulên dil betal nabin bi zorê,
Dewsa xema dil t’ijî e’şq nabe bi zorê,
E’mr her xweşe, şîn-girîn nede bi dorê,
Bizan bî, kes kesî r’a neçûye li gorê.
Lê delalê, ç’avkildayê, ne li wan gera,
Dila megre ji xerîbê rêvî, k’oç’era,
K’oç’er wê bar kin bi k’êf herin ji van dera,
Dîsa emê vir bimînin şûna kul – k’edera.
BONA WEFAT BÛNA JORAYÊ
SİTÛRKÎ
(ŞEMOÊV)
Êyî, felekê, te çima qeziyake ha kir,
Ji refê me qetand, k’oç’ê wî bar kir,
Nûr ser da daxist, dilkê wî sar kir,
Te sebir neda, bawariya êlê jar kir.
2012.
27.10.2003.
33

34
SER ANZOR MAMÊDOV
Heyî birano, wê biye hewar û gaziye,
Êla me êzdiya hilşiya ser hevda hatiye,
Kinêza dest havêtine xumriya, birîne bi keziye,
Ji gula nemerda Anzorê bira ber dêrî k’etiye.
Ser kavla Yaroslavlê e’wrê reş çît bi çît girtiye,
Bejna tîtalsiyarê me r’a biye misk’enê şînê û
giriye…
Bira dûr bûn, xwexwe dadabû xenîma wek şêra û
wek gurane,
Ûrisêt, nebixêr, biye gorîstana xortê mene
malwêrane.
Heware birano, kawranê e’gîtê me berbi gorîstana
meşiyane…..

ZEMANO, NE T’ U ZEMANÎ
Ci rojeke bê îmane,
Rev k’etibû nav êzdiyane,
Moskwê bûne bazirgane,
Hêsîrne be deng, bê mik’ane.
Moskwa mala k’a rane,
Heq – neheq li hev sitrane,
Zor dane jin – mêrane,
Kes nayê hewara êzdiyane.
Moskwa xana de’wîdare,
Bira birê r’a xeyîbetdare,
Çiqas êzdiyên minetdare,
Xortaniyê çûn axa sare.
35

36
DÎN – BAWARİYA ÊZDÎTİYÊ
HOLA ÊZÎDÊ SOR
(Hîmna êzdiyan)
Hole, hole,
Hole,hole, hol,
Hole, hole,
Hola Êzîdê Sor!
Ax, Xudayê min, Rebê k’ibîre,
Xof û rema xwe ji me nekî bîre,
Em gunek’arin, em ji te k’etîne,
Bê k’erema te t’a û bavîne.
Hole, hole,
Hole,hole, hol,
Hole, hole,
Hola Êzîdê Sor!
Laliş, Şengal ziyaretne zor,
H’eca êzdiyane pîroz qubên li dor,
Kaniya Sipî Qulba êzdiyane,
Dia’- dirozgên me h’emû jê r’a ne.

Hole, hole,
Hole,hole, hol,
Hole, hole,
Hola Êzîdê Sor!
Tav, Hîva zer, Sitêrka Sibê zû,
Ax û Agir r’a êzdî p’arêzin,
Taûsî-Melek nîşanga dînî,
Qenciyê, r’eh’etiyê Tu me r’a tînî.
Hole, hole,
Hole,hole, hol,
Hole, hole,
Hola Êzîdê Sor!
Mêrên Dîwanê Xudan T’acê dîn:
Yek Şêxûbek’ir,
Yek jî Ferxedîn,
Yek Sicadîn,
Yek jî Nasrêdîn,
Yek Şêx Îsn,
Yek jî Şemsedîn,
H’evt heq Xuda,
Destûr Şîxadî.
37

38
Hole, hole,
Hole,hole, hol,
Hole, hole,
Hola Êzîdê Sor!
P’îrê Hesneman serê çil p’îran,
Hosta, mewlayê geda û miran.
Xerqe, K’ulik xar bûn ji E’rşê Jor,
Xelatên Mêran danî Êzîdê Sor.
Xwe qurban dikin îman, erk’anê,
Dînê Êzdîtiyê nadine dîndarê.
Hole, hole,
Hole,hole, hol,
Hole, hole,
Hola Êzîdê Sor!

DİROZGA ÊZDİYA
(Berî destpêka nan-xwerinê gere bê gotinê)
Xudê bidî k’iriyametê,
K’erema xwe, qelema qudretê,
P’ir kî r’isq û berek’etê,
E’rdê çê kî cinetê,
Hildî k’ubarî û zinetê,
Me bikî maşoqê xwe h’izretê,
Ya Dinê û ya Axretê,
Sifrê t’ijî kî bi naz-nemetê,
Qebûl kî xêr-xêratê,
Qurbanê ber Mêr-Miliyak’etê,
Ber te dikin dia’- e’babetê,
Ji me vekî dergê heqîqetê,
Me dûrxî ji p’işka şile’tê,
Me kêm kir, Tu zêde kî r’isqetê,
R’emê bidî vê cimae’tê,
Mal-Mezelê em tê da.
Qebûl be xêr,
(Qebûl be qurban),
Eva nan-ava dia’ kirî
Bi navê Xudê û Taûsî-Melek.
Amîn!
b. T’ibîlîsî, s.1998.
39

40
ÇARŞEMA SOR – ROJA MELEK
TAWÛS
Çarşema serê meha nîsanê,
Tawûs Laliş danî bona nîşanê,
Nûr jor da daxist, xwe da xiwiyanê,
Êzdî lê şabûn, pê r’a kirine E’yîda Qurbanê.
Îro çarşeme,
Çarşema Sore,
Roja Tawûsî – Melek,
Çarşema qirarê.
Ya, Tawûs, tu Melekê e’rşê jorî,
Te dinê çê kir ji Dur’a Sipiye,
Tu xwedavendê Çarşema Sorî,
R’emê didî êzdiyan ji e’rşê êliye.
Îro çarşeme,
Çarşema Sore,
Roja Tawûsî – Melek,
Çarşema qirarê.
Te diniya xemiland h’ezar avaz û r’enge,
Ya, Melekê Qenciyê, xweş tê ji te denge,
Nav dik’irê Teye Enqerî p’err’enge,
Tawûso, tuyî P’adşayê meyî serzenge.
Îro çarşeme,
Çarşema Sore,
Roja Tawûsî – Melek,
Çarşema qirarê.
b. T’ibîlîsî, s. 1997.

RAST Û Ç’EP YA ÊZDİYAN
Îro dem hatiye biye Qubildore,
Şikestiyên dîn dikine bore – bore:
“E’zîzê me, bo çi te havêtiye ser me core,
Êzdî wê dertên ji r’iya dînê Êzîdê Sore!”
Destên me êzdiyan ji Lalişê dûre,
R’astiya dîn me r’a biye birîneke k’ûre,
T’erîqên nûderk’etî ser xwe dibarînin nûre,
R’ê û r’izmê dîn diguvêzin bona k êfêd hízûre.
Ji şêx – p’îran çê bûne çendik qewl roş,
Xêra mirîda canê xwe r’a dikin sed car noş,
Îmana xwe dişewitînin, bûne her cimae’tdoş,
Neheqiyê hildine ser situkura xweyî bi sûcî
baqîboş.
Dîn kirine rez, xwe datînine ciyê R’ezvanê Jor,
Zanê çend sebeqa, ferza diguvêzin li devê gor,
Dorê k’om dibin bendê zinêk’ar û dewrandor,
Cimae’tê ker û gêj dikin bi levza: “Hola Êzîdê
Sor!”
Êyî, qewl roşo, r’ebeno, diljar,
Şîn û şayê çima t’ev – hev dikî her car,
Sifra xêrê ber k’asê e’şq û salxiya dike zar,
Bi k’êfa xwe betal dikî şureta şînêye heq û bar.
41

Nanê tebrk’olan newsê k’ubar r’a çima dikin
qurban,
Xêretxanê vedikin, r’ewşa xêrê ji we diçin bîran,
Ser sifra xêrê şêx û p’îr rûtinên her jorî joran,
Qet nabêjin mirîd wê ça derên bin mesrefa ha
giran.
b.T’ibîlîsî.s. 1998.
42
E’YÎDA XİDİR – EYÎLAZ R’A
Eger tu êzdîî, e’yîda te bimbarek – pîroz,
Xidir – Eyîlaz mirazê te hasil bike şev û roj!
Sala 2012.
NİVÎSA SER KEVİRÊ KÊLİKÊ
Ya Êzdan, şikestiyê dîn bû, zanê herî her,
Te k’iriyamet dabiyê, xweşmêr bû her der,
Gul me r’a dirêt, pişta milet bû her deq,
Em mane li vir, ew çû diniya heq.

BEYÎT’A MİRNA MİN
(Qetek ji “Qewlê Heqîqetê”)
Dema ez mirim, ser min nekin axîn û girîne,
Wê e’rd bit’eyîse, e’zman bike gurîne,
Birûskê lêxe, sitêrk tarîk bin, bimînin bê nûrine.
Av wê rabe, babelîsk her tiştî hilşîne,
Nûr wê bişewutin, birijin ji e’rşêd e’zmîne,
Bende wê bimîne t’ek gumana Xaliqê A’lemîne.
Wê siyar be Mamereşane,
Xwedanê ba û birûskê, maşê şeşane,
Wê seranser hevxe h’emû dayîrê e’rşane.
Şîna min bikin wek şaya qîz û kurîne,
Laç’kê reş vekin, girêdin gevezê rengsorîne,
Dengê saz derxin, minet ne def û şibêbîne.
Dîlana bêjin, ne h’evcê dîlokên şîne,
Ne jî qewil – beyît’ên şêx û p’îrên zemanîne,
Banga min yeke: “Hola, hola Sor Êzdîne!”
Ser min k’om bin kinêz, lêzmên hewarîne,
Dest nedine xumriya, nebêjin: “Em çîr’a mane û
k’îne?”
Bik’evne simayê dor qalbê minî bê r’ih’îne.
43

Ber hev biseqirin Roj û Hîve,
Ciniyazê min dayînin ser t’extê h’işke bêlivîne,
Ç’ara min hûn bibirin sêzdeh mêtr û nîve.
Dem hat ezê herme ber ferware,
Heq r’iya Xwedê raste, ne bi xare,
K’oç’ên me dik’işin, kes namîne van ciya, van
ware.
Qendîl heye mala Xwedêye,
Minetk’arê wêne em rû e’rdêye,
Qalib dimîne, r’ih’ên qencan diçine li wêye.
Gava r’ih’ ji qalbê min bi re,
E’rd û e’zman hevr’a deng bikire,
Birûskê çardeh tebek jor bi jêr bibire.
Ber Taûsî – Melek e’babete,
Şev û roj min kir xizmete,
Şûna min ma bê kurînî zurete.
Zurete bêkurîne,
Bermaliyên min cot p’erîne,
Qedrê wan bigirin boyî xwetrê bavê
MEDÎNÊ, GULÇÎNE.
Vê sekinîna Gulçîn, Medîne,
Hêstrên r’ih’în dibarîne,
Ya Xwedayê Mezin, bav qîzan r’a çiqasî şîrîne.
44

Qedrê wan bigirin boyî bavêye,
Nebêjin: “Bav çûye, k’ê li k’êye!”
Ber Mîrê xwe ezê dia’çiyê we bim, bi sonda navê
Xwedêye.
45

46
BONA ZAROKAN
P’İŞÎK Û MİŞİK
P’işîka min mişka dibîne,
Diçe ber qula wan xwe ditelîne,
Tê bêjî razaya, ç’e’vê xwe diqutîne.
Vedişêre diran, vedişêre lepên xwe,
Dixweze mişkekê bavêje ber diranê xwe.
Xwe kiriye cîkî usa te’rî,
Wekî wê nikare bibîne merî.
Niçkêva bihîst, mişik dikine gazî:
“Em birçîne, xwerin ber me ba xazî,
Birçîne, eva du roje birçîne,
Beledo, yekê derva bişîne!”
P’işîk dibîne, wê mişkek derk’et,
Ç’e’vên xwe gerand, dîsa pajda k’et.
Çû gote mişkan: “Kesek t’une,
Min rind rêênî, p’işîka me t’une!”
P’işîkê dît wê mişkek der k’et,
Xwe havêtê… kire qet-qet.
S. 1958.

S E R H A T Î
M İ N B A W A R B İ K E
Wê rojê, roja ezê bahatama cem te, nizam çira
dilê min ha qayîm k’uta û hinekê k’êfa min jî xweş
bû. Dibekî ewa yeka ji me’niya hîviya rasthatina
t’evî te bû û şa dibûm. Nizam, nizanim çi bêjim…
Min t’enê ew yek dizanibû, wekî îro, berî êvarê,
gere min tu bidîtayî û şîrnaya zimanê te dîsa carekê
wê têk’eta guhê min da. Rastiya Xudê bêjim,
hewasa min p’ir û p’ir xwendin û gotna giliyê te
dihat. Zimanê teye zikmakî xweşik û dewlemend
bû, çawa zincîra zêrkildayî ji dev - lêvê te dirijiyan
dihatin, lê t’enê dik’ete ser destê wan kesan, k’ê jî
zane, fe’mdar û xêrxwezên te bûn.
Bedew bûna te, bejin – bala teye xezalî, ç’e’v
– biriyê teye reşe p’erê teyrê baz, lêvê teye tenik
qeyît’anî, rêvaçûyîna te û beza teye nazik xelq şaş –
h’eyîr hiştibûn. Tu xas, naz û r’ind bûyî, navkêlka
te zirav bû, lêlê bû ort’ê da biqetiyayî, sing – berê
teyî qazanî bilind diçûn – dihatin, p’or – guliyê te
tê bêjî horiya hûnan dibûn, not’la qubeqaza te xwe
dihejand, bîna kevotka te dikire qebe – qeb. K’ê tu
didîtî, diman e’cêv, wek bilbilê ser gulê, usa ser te
dibûne bengî. Te qedrê xwe dizanibû, te xwe qure
dikir, pozê pijîn bilind dikir. Hê qîztiyê da te xwe
nedikire hewala her kesî, merivê tiştenok, qilêr û
47

nexwendî.
Te mêla xwe dabû ser xwendinê û dilê te jî yekî
xwenede û layîqî xwe digeriya, hîviyê bû. Bilind
di riyayî… Geleka dixwest dilê te bik’iriya. Lê
telebext r’a negihîştî mirazê xwe, alçax k’etî, yaziyê
tu şevitandî û hetanî îro jî tu destê wê qederê da
dinalî, bextê xwe r’a de’v û dozî. Bûyî ç’îç’eka ber
bêna ne t’aê te. Dinêkî çava bêbext û paşo – pêşe,
merî lê serwaxt nabe. Çerxa felekê hineka r’a ç’ep
dizivire. Çi bikî, e’mr û dinê vaye. K’u tu, k’u ew?
Rast hatiye gotinê:„Du serê çê naçine ser belgîkî“.
Xwedê qêmîş nekir tu bikirayî kurka hewalê zên û
xweyî fereset, ît’bar û zimankin.
Bona başbûn û k’ubariya te geleka dexesiya te
dikirin, bux’dan davêtine te, ç’e’vnebarî te dikirin,
mixenetiya te dik’işandin, gevezetiya te dikirin û
peyî te dik’etin. Wan gilîyê neşûştî tu gelek a’ciz
dikirin û dilê te dêşandin, dibû baristan. Lê, şikir
Xwedê r’a, te xwe k’ubar û serbilind girtibû, nedida
ser p’er – baskê xwe, xwe nimz nedikir û nedibûyî
hewala gemara û bêînsafa. Geleka xaziya xwe
jintiya te r’a tanî!
Lê derheqa bîra serê te û zêna te da qet nayê
gotinê, ew bibû ç’îrong. Ber bîr û zêna te merivê
guhdarî te dikirin, zendegirtî û şaş - h’eyîr diman.
Çiqas gilî serê te da cî bibûn. H’eyîfa aqil û zanebûna
te bû. Rastî jî tu e’cêv bûyî, e’cêv, k’ê tu fe’m dikirî.
Lê k’a? Merivê te fe’m kirina, kêm bûn, yek – dudu
û xilas…
48

Te baş dizanî wekî min qedirê zên û bîra te bilind
digirt, ser h’emiya r’a. Tu vê yekê r’a şa û rnaq,
k’ubar dibûyî. Te baş dizanibû, wekî însanekî bîna
minî zane, xwendî, aqilbend û fe’mdar badilhewa
p’ayê te nade. Te eva yeka baş fe’m dikir û hilda bû
ser h’esaba. Tu rnaq dibûyî, gava min p’ayê bîra
serê te û zanebûna te dida. Te dizanî, wekî ew gilîne
r’ast bûn.Te dizanî, ez çi meriv bûm û ew p’ayî min
bona çi şirîn p’êşk’êşî te dikir.
Te baş her tişt fe’m dikir û te ez dicêribandim,
zanebûna xwe ber min dida k’ivşê. Te dizanî ku
fe’m kirina aqil û zanîna te r’a yekî zanê bîna min
lazim bû. Te jî mecal ji destê xwe bernedida, gava
min qesta te dikir. Te bîra aqilê xwe bi k’ûr min r’a
eşkere dikir. Ez jî carna bi pirsa dik’etime k’irê te.
Lê tu ji min nedixeyîdî, ew yek te xweş dihat. Te li
aqlê xwe da ez baş begem dikirim û xwestina xwe
berbi min taanî. Xwedê xêr ke!
R’ebê jorîn, Xaliqê a’lemê, aqil dabû te, lê çira
bû? Bext û yaziyê te r’a dilîst û tu dilsar kiribûyî.
Rastî tu xweş xwendî bûyî, lê xwendina te kêrî te
nehat. Çawa te xwexwe zû – zû digot: „Xwendina
min serê min da r’eş be, k’ê r’a lazime!“
H’izreta te merivikî bîna min bû, wekî k’êleka
te r’ûnişta, guhdariya te bikira û kirê te fe’m kira.
Dizanim, tu hîviya hatina min bûyî, ç’e’vê te r’iya
min bû, dilda diqerimî. Mi jî zû bi zû serî te dixist.
Tu zûva bibûyî şewata dilê min, lê min eşkere
nedikir, ditirsiyam tu inda bikirayî. Min ji k’erbê te
49

carna xwe inda dikir, lê netanî ser zimên. Te agirê
h’ub – h’izkirinê havêtibû r’ih’ û canê min û lal,
ker - gêj bê alav dişewitandim, dik’izirandim. Min
baş ji ç’e’vê te da dixwend û fe’m dikir, wekî tu haj
h’alê minî dilxeder hebûyî.
Te xwe nedida k’ivşê, lê min didît, wekî tu jî
agirê dilê min r’a bê binet nebûyî. Te nedigot, lê
min p’ak didît û fe’m dikir, wekî tu h’uba min r’a,
evîntiya min r’a bibûyî hewala canşewitî. Te jî ez
zûva begem kiribûm. Min ji ç’e’vê te derdixist, pê
dih’esyam, ç’e’v te diç’ûrîsîn û t’ijî k’el dibûn…Ez
k’uba ma jî, şîn, şayê yan civîn – êvarîna da, gava
min tu didîtî, ez p’ir şa dibûm, terik dik’ete ser lêvê
min û ç’e’v min hê ronî dibû.
Gava min qesta te û t’eseliya te dikir, min
t’ex’mîn dikir, çawa hatina min r’a tu şa dibûyî, dev
– ç’e’evê te nazik û xweş dik’eniyan.
Demekê, waxtekî xurt, ez êdî nedihatime berbirî
te, dilê min bê sûc te êşandibû û min dixwest tu bîr
kiriyayî, t’erka h’izkirina te û çerçeranda h’uba
xwe bida. Lê t’u tiştek ji wê yekê dernek’et, tu ber
serê min û ç’e’vê min nediçûyî. Min xirabî xwe r’a
dikir, zirar dida xwe, ewa yeka ne layîqî hizkirina
min bû berbi te. Gava min bihîst tu nexweşî û ber wê
yekê sava xeder k’etibû ser te da, min êdî xwe zeft
nekir, t’e’mûl neda û hatime dîtina te. Tiştekî xeter
di nexweşiya te da min t’exmîn nekir û ber dilê te da
hatim. Min hinek şîret te kir, te jî gura min kir, giliyê
min kire serê xwe û dilê xwe r’ehet kir. Paşvaxtiyê te
50

xwe dît, wekî min xêra te dixwest û giliyê min r’ast
derk’etin. Êşa te ne heqa şevat û xof bû, ça te kiribû
di serê xwe da. Te hingê bawariya xwe min anî û ez
wê yekê va dilşa û razî mam. Xwedaê Mezin te û
h’uba me xweyî ke, delala dilê min, ez tenê qenciyê
te r’a dixwezim…
Wê carê jî ez bîna qeyîdê berê ber te r’ûniştibûm
û guhdariya zarê teyî şirîn dikir. Te şêr bi alavekî
gur’ min r’a dixwendin. Şêr derheqa evîniyê û
h’izkirinê da bûn. Te dixwend û xwe da dik’eliyayî.
Heyî te bêna xwe distand, ç’e’vê xwe bilind dikir û
zûrmayî min dinêrî, hîviya cavaba min disekinî…
Carna min didît te xwe bîr dikir, dih’eliyayî di
nava alavê xeberê te dixwend da, h’uba xwedanê
nivîsê r’a dişewitî û nêzîkî evîntiya xwe dibûyî, bext
– r’oja xwe te dida ber ç’e’vê xwe. Carna te xwe
ker dikir û dik’etî mitala. Nizam, wî waxtî çi dik’ete
bîra te, çi dixast te min r’a bigota. Xeber bi zalalî
ji lêvê te diqetiyan çawa belgê gula sore xweşbên.
Nûr ser dev – lêvê te dibiriqî, alavê sûrtê te digirt.
Wî waxtî bengz - nîgara te p’ir bedew bû, wek horî
- p’eriya e’zmana.
Ji ber xwendinê tu heyî melûl dibûyî, serê xwe
te bilind dikir û k’eser te berbi min dik’işand. Ewê
k’eserê jî mejiyê min t’ev – hev dikir û dilê min dax’
dikir, tîra h’izkirina xwe hê k’ûr dilê min da dik’uta,
lê xûn jê nedihat. Ew çi e’cêv bû serê min diqeûmî
ber xwendin û gotinê te!
Lê te xwendina şêra dirêj û dirêj dikir, teqayî,
51

haj tiştekî t’uneyî çi serê min diqeûme. Min t’exmîn
dikir, tu jî hê h’alê min xirabtir da bûyî. Ez bibûme
dîlê xeberê h’ubêye te dixwand, wan ez bêç’ar
kiribûm. Te bin ç’e’va ez mêze dikirim û nezera
evîniyê davête min. Mejiyê min xwendina te r’a
t’evayî dirijiya û ez bêhiş dihiştim…
Te carna belgê nivîsarê digivast û şêrê hê deha
dilşewat dixwend. Min t’irê te dilê xwe r’a û dilê
min r’a dixwend, te dil nêzîkî hev dikirin, hevr’a
dikire hewal û k’ela h’ubê davête ser wan, hevr’a
dikire bengî. Ez êdî difetisîm, hewa t’êr’a min
nedikir, lê xeberê te şirîn dik’etine guhê min da û
nazik dihejandim, tê bêjî xistime colanga zara da.
Te heyî dixwend û xwendina xwe r’a, levzê ji
zimanê te diqetiyan r’a, heyî pê şa dibûyî. K’ê dizanî
wî demî çi dik’ete bîra te. Ew yek t’enê te dizanî û
ew jî sur’a te bû.
Xwendina te k’êfa min xweş dikir û ez dikirime
h’eyîran. Te zor dida xwe û şêrê hê e’şq min r’a
dixwend. Na, e’vil te xwe r’a dixwend. Tu ber wan
giliya k’ûr dinaliyayî û te ew begem dikirin. Xwedaê
Jor û me t’enê dizanibûn ew çi gilî bûn.
Min bi dil û can guhdariya te dikir. Dilê min heyî
diziqitî, min qayî te pê xwendina wan şêra h’uba
xwe min r’a eşkere dikir û derheqa evîniya xwe,
bengîbûna xwe ser min, gilî dikir. Te usa bê h’ed û
sed şirîn û naz dixwend, pê r’a jî carna min r’a şiro
vedikir. K’erba ç’irkînî qayîm dilê min dihat. Min
hev dizanî, wekî te dixwest ez bidama h’esandin û
52

servaxt kirinê, wekî te derheqa evîntiya xwe da min
r’a dixwend, û nêta te ew bû, ez rind bigîhîştama
gilî û kirê te. Ew şêr, rastî, gotinê r’ih’ê te bûn ,
h’uba te bû min r’a dixwend bîna bilbilê. Û, min
qayî, te t’eze seba min dilbaristanî ew e’frandine û
hûnandine.
Te bi zimanê xas şêr min r’a dixwend û pê wê
xwendina xwe te ez kiribûm nêç’îrvanê evîniya xwe.
H’uba te jî bibû nêç’îra min, min vê girtibû bin t’ora
xwe û dilê min îzn nedida, wekî min ew berda. Min
dixwest te, nêç’îrê, gunê xwe min nêç’îrvanî dilkovan
û dilbirîn bahaniya, te ez bê h’ub nekuştama. R’astî
ez gune bûm. Ez te, nêç’îra dilê xwe êdî ber nadim,
çiqas tu t’ora min da xwe bimilmilînî û têkî p’irte
– p’irt. Tu bûyî nêç’îra min, ez jî bûme nêç’îra te.
Nêç’îrvanê me h’erda jî h’ub – h’izkirina me bû,
qedera me bû, ser me bibû bengî. R’ih’ê me û h’uba
me sala hewal xwe r’a digeriyan, nedixastin t’enê û
bêfe’mdarî bimana. T’enêbûna r’ih zor çetine, meriv
jê lezetê nabîne. Şêkirdar û sipasdar p’ir kêmin.
Bê xwendina te sebra min nedihat. Bixûne,
delala dilê min, min r’a bixûne. Min qeyî tû sur’a
xwe û h’izkirina xwe ber min vedikî. Êdî ez gêj û
sermest mam ber xwendina te… Bixûne, levzê te
şirînin wek hinguv ser zimên û ça melhem dik’eve
ser dilê min. Eva evîntiya teye min r’a xeber dide
û min dide servaxt kirinê, wekî tu jî min h’iz dikî.
K’êfa te xwendinê r’a tê, lema ku ew gilî ji dilê te r’a
xeber didin û, tê bêjî, ji dilê te dertên. Ez qe t’exmîn
53

nakim wekî ew şêr yeke dun nivîsiye, ha bi dil û can
dibêjî.
Bixûne, şirna dilê min, min r’a bixûne, xwendina
derheqa h’uba xwe dirêj ke, neqetîne, xwe xerîb
negire. Xwendina te min p’ir xweş tê, ez h’eyîrana
zimanê te bim! Tu zimanşirînî. Min r’a dixûnî û min
qûzî be’ra h’uba xwe dikî, davêjî tê da. Be’r k’ûr û
bê bine, nikarim lê sovek’ariyê bikim û evîniya te
min tê da dixeniqîne. Bêna min diç’ike, temarê min
nak’utin, qudûmê çokê min dişikên… Bixûne, ez vê
xwe inda dikim. Destê xwe bavêje min, h’uba min
ji wê be’rê derxe, xilaz ke, bide ber sing – berê xwe
û h’emêz ke, ez hinekê r’ehet bim… Bizan be, min
bêbextî kesîra nekiriye û ne jî ç’e’vê min malê xelqê
biye. Min bawar bike. R’ojê Xwedê hê ze’ n, diniya
xwe r’ojekê nîne.
Min t’exmîn dikir, te nedixwest xwendina şêra
xilas kira, şêrek te çend cara divek’iland, vedigeriyayî
ser. Lê te ew dîsa bi zevta e’wilîn dixwend, tê bêjî,
t’eze te didît, ç’e’vê xwe ser digerand, dil û ceger
te xwendina wan xeberê evîntiyê r’a dida, heyî
min dinêrî û, min t’irê, te min r’a şiro vedikir, k’a
h’izkirina r’ast û heqîqet çiye û ça gere wê têkine
xwe r’a sitar, lê xweyî kin…
Niç’kêva te t’erka xwendinê da, te xwe ker kir.
Te serê xwe bilind kir, te min r’êênî û bêna xwe k’ûr
k’işand. H’eta niha jî nizam çi te qaûmî… Paşê, te
hine pirs min kirin. Ez berbi te hatim, min xwest
54

dilê te r’a xeberda, be’sa h’uba xweyî zûda da dest
pêkir got. Te serê xwe nazik dihejand û zûrmayî
min dinêrî.
Min t’exmîn kir, te dizanibû, wekî minê vê
carê e’seyî derheqa hizkirina xwe te r’a bigota û
eşkere kira. Ez dibêm, tu jî hîviya wê yekê bûyî. Bi
xwendina wan şêra te bi fesal mecal min r’a çê kir
û dil da min. Min hinekê xeberdana xwe t’ev – hev
dikir, lê te fe’m dikir min çi dixwest te r’a bigote.
Axiriyê, te giliyê min bi şirînî birî û ç’e’v k’uta
ç’e’vê min, nezera xwe r’ahişte min. Min t’irê, te ez
dicêribandim. Nizam, hîviya çi bûyî…
Dilê min diziqitand û derbê giran qayîm lê
dik’et. Ç’e’vê te da t’ijî nûra e’rşê jor bû, a’virê
germ didane min, naziya xwe dikirin. Nizam ez
hîviya çi mabûm. Min xwe zeft dikir, wekî nêzîkî
te nebama, xwe lap inda nekira û bêhişiya xwe va
ziyan neda bengîbûna xwe.
Paşê te got, wekî zûva haj h’uba min heyî û te
dizanî, minê çi bigota, ew yeka hertim jî serê te da
bû. Min dît, tu hinekê a’ciz bûyî, k’etî mitala, kirî,
axîn te hat. Te bi dilê a’cz got, wekî bawariya xwe
tu t’u kesî nayînî, ew ne hêjayî dilbawariya tene. Te
digot û xwexwe jî nereh’et dibûyî.
Nizam çi serê te qeûmî bû, k’ê dilê te ha
şikênandibû, serê te xapandibû, bawariya te inda
kiribû. Nizam, te çi dixwest ez bidama servaxt
kirinê.
55

Min xwest ber te xwe bida e’fû kirinê, lê zimanê
min lalep’êtkî bû, negeriya. Lê te digot û digot,
giliyê te bîna mixa serê min da diçûn û ez dêşandim.
Min nizan bû, çi t’eherî h’elalî û bawariya xwe te
r’a bida îzbat kirinê… Gere tu bawariya xwe min
bînî, delala dilê min, xweya hiş û aqlê e’cêv! Ne tu
xwendîî.
Xudê evîntiyê bê guman nahêle, derda dide,
dermana jî pê r’a p’eyîda dike, min bawar bike.
Badilheva tu dixazî xwe ji dûrî min bigirî, şîrnaya
dilê min. Îro be, sibê be, emê hemikî e’seyî bigihîjne
hev. Ser e’niya me herda ha hatiye nivîsarê. Ez
naxwezim te bihêşînim, dixwezim te r’a bibime
guman.
Raste êş k’etibû dilê min û giliyê te guhê min
da mabûn, lê dengê teyî şirîn min r’a bibû guman,
ç’ara paşeroja min…
Waxt êpêce derbaz bibû, te’rî k’etibû e’rdê, lê
me qe t’exmîn nekiribû. Êdî dereng bû. Ez bi melûlî
derk’tim çûm, ç’e’vê te jî t’evî min k’etne r’ê, min
r’a dihatin û guman dikirine dilê min da… Ez ser
xwe da mêl bûm, min qayî, tiştek min ber xwe t’esele
kir.
Min xwest h’uba te xwe r’a bibira û h’uba xwe
jî t’esmîlî te kira. Bawar dikim, ew r’oj jî wê bê. Tu
jî bawar bike, delala dilê min…
56
b. T’ibîlîsî, s. 2008.

S E D X W E Z İ L …
Şêrê jêr nivîsî min ji ber şevata h’uba te sêwirand,
k’etibûme bin bandûra evîniya te û p’ir hêsa dihate
nivîsandinê, serê qelemê gilî bixwe rêz dikir û pê r’a
dinaliya.. Gava tîrêncê ç’e’vê teye r’eş û h’iz kirina
te k’ela dilê min digirt dişewitand.
Tu yeke xwendî, zên, fe’mdar û xweyî feresetî.
Xwedê k’iriyamet daye te û bîra serê te da e’cêve.
Min ji zûva tu begem kirî û ser te bengî bibûm. Bextê
r’eş r’a mecal t’inebûn min sur’a xwe te r’a eşkere
kira. Tu xweşik û nazik bûyî. Min ç’e’v berdabû te,
lê nedihate gotinê.
Me zû bi zû hev nêzîk didît, guh dida xeberdana
hev. H’uba te ez dişewitandim, lê çi feyîde! K’ela
dilêm û agirê ç’e’vê min da nedigihîştne te. Bawar
bûm, te min fe’m dikir, lê te xwe nedida k’ivşê. Min
didît, hevr’a xeberdana me, zanîna min, giliyê min
û aqilbendiya min hergav jî te xweş dihat û hîviyê
bûyî, k’engê ezê berbirî te bahatama. Te xwe çê
dikir, p’or bedew dikir û birû-bijang kil dida, raste
kil ya qelemê bû.
Carna te hêrs û qarabalix xeber dida, dengê xwe
bilind dikir, hêrsa xwe tanî, lê sûcê te nebû. Yazî te
r’a ha derk’etibû, yaziya neqenc. Waxtê te tiştek
dixwend û digot, lewzê devê te p’ir min xweş dihat,
dik’ete dilê min da û temarê h’iz kirinê digirt. Tu
ziman şirîn bûyî.
57

Lê telebext r’a, yê nêzîkî te tu fe’m nedikirin, aqil
û zanîna te baha nedikirin, qedirê wan nedigirtin,
dibû rqîniya wan û bin lêvê xwe da dik’eniyan,
nedighîştine giliyê te. Çi bikî, nexwendîne, bibexşîne
wan wek horiya e’zmanê jor. Min ew yeka ber ç’e’va
didît, ji ber xwe dik’etim û dişewutîm.
K’êfa me xeberdana hev dihat, ne r’ojekê û
sae’tekê, sala bû. Dewir – zeman bi lez derbaz bûn,
em jî e’mr r’a hatine guhastinê. Fikir, nêt-meremê
me jî t’eze bûne, xwestinê me ne bîna berêne. Êdî
em dilgermiyê û k’ela dil zanebûnê dixwezin û lê
digerin. Dinê ha hatiye û ha jî çûye, kesîra nemaye.
K’ê sur’a xwe birye gorê, ax - berê sar, çi xêr jê
dîtiye, dikarî bêjî? Dinê waye, delala dilê min.
E’mr bedew û xweşe, gava yek hebe te guhdarî û
fe’m ke. Ez p’ir çerçirîm, hetanî xwe r’a qirar kir,
wekî sur’a h’uba xwe û k’ela dilê xwe bi şêrtî te r’a
eşkere kira. T’ek t’enê te r’a, ne bona gilîgerandinê,
gevezetiyê û belakirinêye. Sur’a min sitar ke û
dernexe li r’û vê dinya neqenc û t’ijî me’rê je’r,
yê kû hîviyêne min xin û bigezin. Mirin û kuştina
min destê te da ne. Bibe hewala r’ih û h’uba min.
Dizanim ewa yeka te r’a p’ir çetine, lê ç’arek lazime
bê dîtinê. Ez te omidim, gumanim û sur’a xwe
t’esmîlî te dikim.
Te fe’m kir, xwe başe, najî, gunê min wê bik’eve
situkura te û tê bigerînî h’etanî mirinê. Bizan bî,
gunê min wê dinê jî wê r’ih’ê te biçerçîne û nahêle
sebir bikî.
58

Binêr, ev diniya neheq, malxiravê, çiqasî xweşe
û t’ebiyeta wî çiqas bedew û bihêşte. Ça bê îzna
Xwedê û bengînê t’erk bidin, h’etanî hema yek car
negihîjne dil – bedenê hev.
Axiriyê, mame h’eyîrana te û hêstra ji ç’e’vê xwe
paqij dikim. Xwezil em t’ev biçûna seyîrangê di nav
bax’ê t’orkirî da.
59

60
DE’VA K’EŞÎŞÊ GURCA Û P’ÎRÊ
ÊZDİYAN
Wextekî di şeherekî weke T’ibîlîsê da merivek
dima. Dê û bavê wî di e’slê xwe da dîn-bawariya
Êzdîtiyê dih’ebandin û ser p’işka Ezdîtiyê qewî
xwe girtibûn. Der-dorê vê malika êzdiyan h’emû
şile’t, gurc bûn, neferêd mala êzdî wana r’a hevaltî
û dostî dikirin. Yek –dudu jî bibûne destebrakêd
xweyê wê malêye herî nêzîk. Mêrikê êzdî e’mrê xwe
t’ev gurcên xaç’parêz, cînarêd xwe derbaz dikirin,
ji şîn – şayêd hev kêm nedibûn û k’omekdariya
hev dikirin. Çûyîn – hatin di nava wana da p’ir
bû. Mirovê êzdî ha bere-bere hîmî e’det û rabûn –
rûniştandina miletê gurca dibû.
Axriyê k’ete bin bandûra hewal-dostê xweyî
gurc. Rojekê ç’e’v da hogrên xweyî gurcî xaç’p’arêz
û bi rizadiliya xwe rabû çû gîhîşte dêra gurca.
K’eşîşekî xaç’p’arêz kire “Mamao”-ê, birê xweyî
axretê û hostayê xwe. Çava dibêjin, bû rezê dêra
gurcaye xaçp’arêz. Xaç’ekî mezine avzêr kirî kire
situkra xwe û t’u waxtî ji p’êsûra xwe venedikir,
ji dûrî xwe nedixist. Xwe qurbana wî xaç’î dikir.
Hergav diçû dêrê û serê xwe ber şêmîka dêrê datanî,
Çava ferzekî giran diçû destê k’êşîş, destê t’erîqê
xweyî t’eze maç’ dikir, k’itêba xaçp’arêzaye pîroz
“Bîbliya” paç dikir û dida ser serê xwe. Ewî êdî
dîn – bawariya, ayîn -qirarên êzdîtiyê bîr kiribû,
qulibîbû çûbû ser dînê xaç’p’arêzan.

De, rojekê e’mrê Xwedê hate ser wî û r’uh’ da.
Hewal – hogrê wiyî gurc û cînaran hewarî daxistine
ser dêra gurcan û k’eşîşê birê wiyî axretê hate ser, bi
gorî qirarê dînê xaç’p’arêzan ciniyazê mirî mor kir,
serda dia’ ji Bîbliya pîroz xwend û bona ç’e’l kirinê
hazir kir.
Hema wê gavê jî k’u bû, k’u nebû p’îr û şêxekî
êzdiyan hatine hewariya wî ciniyazî. Dîtin k’eşîşê
gurcan ser mirî dia’ dike û qirarê xwe bi e’detê xwe
diqedîne, çûne şêrê k’eşîş. Xwestin bi zorê berî k’eşîş
dana. Bû qal-meqaleke giran, der – cînar t’op bûn,
bû k’aş – vek’êş. Hev bû serî bahatana şikestinê.
P’îr de’va k’eşîş dikir: “Tu li vir çî dikî, çi p’êşeyî,
çi şuxulê teye li van deran!”
K’eşîş jî de’va şêx û p’îrê êzdiyan dikir û cavaba
p’îr dida: “Mirî rezê min bû, ezim t’erîqê wî, lê hûn
k’êne?”
Ser rih’ê mêrkê bav êzdiye xaç’p’arêz bûyî da
de’w û qaleke mezin çê bû…
Axriyê, dîsa k’eşîş îmana xwe neşewutand, xwe
ji qale – balê dûr girt, qut’iya xwe hilda û ji dûrî
wan dera k’et cû.
Meyîdan ma p’îr û şêxê êzdiyan r’a, yên ku qet
şêx û p’îrê malbeta mirî nebûn. Bibû zor, k’ê ferz û
qirar – ayîna dîn dipirsî, malê dinê bibû dînbawariya
wan t’erîqê êzdiyayî t’eze bît’er bûyî.
Der – cînar, hewal – dostên remetî yên xaç’p’arêz
jî a’cz û e’cêv mayî û hêrs bûyî ji hev bela bûn
61

vegeriyane malên xwe.
Roja dunê, gava ku cinyazê mêrkî wefat bûyî
gere bibirana li goristanê û t’esmîlî axê bikirina,
şêx û p’îrê êzdî ser mirî angorî ayîna dînbawariya
Êzdîtiyê qewl û beyît’ u dia’êd êzdîtiyê, ji xezîna
ulmê Şîxadî û Mêran, gotin. Qet t’alaşa wê yekê
nedik’şandin wekî mêrkê mirî di e’mrê xwe da (di
saxtiya xwe da) xaç’kirî bû û mirîdê k’eşîşê gurca
bû.
Dema ku cinyaz ji mal der xistin û şêx-p’îr pêşiya
t’abûtê diçûn û qewil dixwendin, di hewşê da yekî
bangî şêx û p’îr kir:
- “T’erîq, cinyaz ser p’iya nebin, guneye,
vegerînin, ser serî bibin!”
- “De, t’erk de, yek nîne!” – şêx cavaba wî camêrî
da.
- “De, wekî yek bû, we çir’a berî k’eşîş da!?” –
cavaba ha vegerandine ser t’erîqên êzdiyan.
62
b. T’ibîlîsî. s. 2011.

T’ERCİME
TU E’REBÎ? Ana Kalandazê
(Wergera ji zimanê gurcî)
Serê çena k’ûç’ê sekinî
Û gula di roşî …
- Delala min,
Tu e’rabî?
- Na, êzdî me…
Çava qalç’îç’eka
Serberjêr bin t’ûmê da,
Şermokeyî û
Ça te tê k’av -k’ubarî…
- Bêje, ç’e’vreşê,
Tu e’rebî?
- Na, êzdî me…
63

64
HÎMNA GURCİSTANÊYE DEWLETÊ
(Wergera ji zimanê gurcî)
AZAYÎ
Welat h’imayîla mine,
Dinê e’babetgeha mine,
Çiya-baniyê şemal dayî
P’ark’etê Xwedayê mine.
Azaya meye îroyîn
Distrê pîrozya dema bêye,
Sitêrka Sibê hil têye,
Hil tê û ort’a du be’ran nûr didêye,
Pîroz be her dem azayî,
Azayî her dem pîroz be!
b. T’ibîlîsî.17.01.2012.

NÎGAR
SÊZMAN ÊRT’ASMÎNDÊLÎ
(1890 – 1944)
(T’ercma ji zimanê gurcî)
A
- Nîgar kuşt! – Maqvalê kire qûrînî, gava Açîko
derk’ete eyîvanê û pirsî:
- Çi qewûmî?
- K’ê?
- Keç’a biç’ûke êzdî?
- K’ê kuşt?
- H’emze.
- Dergevanê gêzîk’êş?
Dengê meriva ji her aliya dihat.
Cimae’t çû – hat, t’ev hev bû.
H’eyat rabû ser p’iya.
- Nîgara belengaz! – Maqvalê bi h’eyîf got û hêstir
di ç’e’van da biriqîn.
- Lê me jî dixwest bibira k’oma xwe û têkra
pîyonêr! – Açîko ser da zêde kir û bi hêrs Hemze
rêênî yê ku bêbût’a di xûnê da girtibû destê xwe da
û Nîgara di xûnê da k’etî e’rdê dinihêrî.
Ji Nîgarê dahate k’ivşê ku berî mirinê ewê bi
qewî xwe xweyî kiribû, k’inc lê qelişî bû, p’or jord
da anîbû, lêv geztî bû, t’iliyê xwe wek p’encika
tevandibû, tê bêjî dixwest dest bavêta gevriya
yekê…
- Te kuşt? – xebatçiyê mîlîsiyayê lê pirsî gava ku
hat.
- Min… nizanim… dibekî… - H’emze xwe
undakirî cavaba wî da.
65

- Çima?
- E’detê me p’êpes kir.
- Bi çi teherî?
- Bi vî cûrayî ku … Min ew bi şêst t’ûman k’irî,
zêr dane bavê wê, qelen … jina min bû … lê ji
min direviya… t’evî zara dilîst … diçû li kilûbê
… guhdariya min nedikir … ser giliyêd min nebû
… k’uda jî biçiya, qet ji min nedipirsî, îzn ji min
nedixwest … ew jine, ez jî mêrê wê me, bêîzna min
gere gavê xwe nevêta li derva, lê ewê… H’emze bi
zimanê gurckiye şikestî deyîl xeber danê kir.
-Ha biç’ûk jina te bû?
- E’detê me êzdiyan vaye, biç’ûka tînin, ji 12
saliyê da …
- Ne bi qanûna dewletê eva yeka qedex’eye?!
Lêk’olînvanê mîlîsiyayê dest bi nîvîsara pirotoqolê
kir.
Açîko û Maqvalê bi şaş-h’eyîr li hev nihêrîn, fe’m
nedikirin me’niya wan xebera çiye.
Wana t’ek ew dizanîn ku Nîgar e’mrê wana da
bû, cilê t’er-t’emîz lê, bedew, ne not’la hine êzdiyan
bû … Hertim t’ev wan dilîst, h’etanî H’emze bîter
dibû û bi hêrs avir didayê, Nîgarê serê xwe dikire
ber xwe, ker-lal diçû cem H’emze; lê ewî k’ulm lê
dida, k’aş dikir dikire malê, dik’uta …
Û ewana qet fe’m nedikirin, bona çi ha serê
Nîgarê diqewûmî, yan naka bona çi kuşt …
Qewmandineke h’evtêkî pêjda k’ete li bîra wan.
66

B
- Nîgarê, dixwezî, te jî hînî xwendin – nîvîsarê
kin û di k’oma pîyonêran da te xwe r’a bigerînin? –
carekê Açîko jê pirsî.
- Wê ze’f baş be, - Maqvalê ser da zêde kir û
Nîgarê r’a k’eniya.
- Dixwezim, lê H’emze wê min bik’ute, îznê nade,
- Nîgarê cavaba wan da û hêstr ji ç’e’van hatin.
- H’emze çî teye?
- Nizanim…. Dê gote min, mêrê teye û …
Erê, eva h’evtêkî pêş da bû.
Armanca dostan nehate sêrî.
Ew kuştin …
H’alê Nîgarê di destê H’êmze da p’ir xirab bû.
Eva yeka bi veşartî û bêdengî diqewûmî …
Ewê hê t’u tişt di e’mr da fe’m nedikir û hildan
dane merîkî xerîb …
Ew pênc meh pêjda Hemze da pişta xwe û ji
gundekî piç’ûk ber p’ala çiyayê Elegezê hilda anî.
Nîgar li vir nasiya xwe da bajêr li k’u jî not’lanî
sêlavê p’êlêd êzdiyan dihatin dik’etinê.
Berê ku kesî guhdariya wan e’şîran nedikir, naka
ew jî derk’etine ronkayê, kilûb, mek’teb û tiştêd
mayîn yê wan jî hene…
Xebatçiya wê kilûbê jina mişakê Mamed, k’ulfeta
ç’e’v vekirî Zozê xweyîtî li Nîgarê kir.
Zozê dizanî h’al, e’rf-e’detê miletê xwe û dixwest
ew jî derxistina ser riya çandê.
Ne ew jî biç’ûk –biç’ûk dane mêr…
Ewê gele cara gote H’emze wekî Nîgarê r’a p’ak
67

a. Ew jî hema ser vê k’ûç’ê dima, h’eyata k’êlekê,
cînarê hev bûn.
-Nek’eve di şuxulê min da! – ha H’emze hertim
cavaba Zozê dida.
Zozê p’ir diçerçirî wekî êzdî bona k’ara xwendinê
û çûyîn – hatina li kilûbê bidana fe’m kirinê, t’ayîbetî
jinê êzdî, lê geleka ji destê nezaniyê xwe ji dûrî wê
digirtin.
- Kilûb û mek’teb ne şuxulê meye! – ha carna
digotin.
Mêr ji Zozê p’ir a’ciz bibûn û digotin:
- Jin û zarokan hinberî me radike!
Û e’cêv nebû ku t’ev bûna Zozê H’emze jî xweş
nehata.
G
Û, carekê, gava ku tav k’ete pişta ç’iyê û bayê
nerim xişe-xişa belgê dara yên ku ber tavê şewutîbûn,
anî, hênkayî k’ete k’ ûç’a …
K’ûç’a biç’ûk seqirî bû …
Ber dergê h’eyatê êzdî rûniştibûn û k’etibûne
misilh’etê…
Zar dibeziyan, dilîstin …
Hine jinika t’eşî dirêst …
Mêr çendik rûniştibûn, hineka p’alan dabûne
bin serê xwe û p’alda bûn …
Yekê fîqê dixist, yekî mayîn jî pêr’a disitra.
Tê bêjî h’emû şa dibûn, dik’eniyan, laqirdiya
hev dikirin. Lê yek me’de kirî dûrî wan sekinî bû û
nenihêrî wê yekê ku hineka laqirdî jê dikir, hemikî
68

t’evî wan nedibû, car- cara beşera xwe xweş dikir,
paşê dîsa ber xwe dik’et, sivetê wê dihate guhastinê
û bêdeng dikire axîn…
Ew Nîgara biç’ûk bû.
Ewê çend cara kir t’evî zarokên lîstikçî be, lê jinê
mezin digotinê:
- Şerm nakî, we’dê te lîstikêye?!
Wê şerm kira, serê xwe têkira ber xwe, wê ciyê
xwe da dîsa rûnişta yan têk’eta malê û dest bi girînê
bikira.
Gund, dê û bav, hewal û pez k’etine bîrê…
Û, naka, gava ku li vir êzdiyê cahêl fîqê dixist û
yê mayîn jî pê r’a distriya, ne gund da eva yeka p’ir
caran didît û dibîst…
Dilê wê bû derdû ji wan bîranînan; h’îlê wê ji wê
mêrikî hat, k’ê ew ji dûrî li wan deran xist…
Ev mêrik H’emze bû.
- Ez dixwezim li malê bimînim, daê, naçme bal vê
mêrikî, pêr’a naçim! – Nîgarê k’elo-girî digote diya
xwe, gava ku H’emze ew k’irî, havête t’erkiya xwe
û anî.
- Xwe ker ke! Tu xwe êdî biç’ûk nînî?! – dê bi
hers cavaba wê dayê.
- Tu êdî gihîştî 12 sala û we’dê mêr kirina teye!
– bavê serda zêde kir gava h’etanî binê gund verê
kir.
Nîgar digiriya, ewê qet fe’m nedikir, çira H’emze
ew xwe r’a dibir…
- Şev û roj tu gere li vir bî. Ez mêrê te me, lê tu
jina minî. Tu gere gura min da bî … Tu dibêyî?! –
69

H’emze gotê gava anî û ç’e’vê xwe pêr’a zîto-mîto
kir.
Nîgara dilşewûtî hêstir barand û serê xwe pêr’a
hejand, lê fe’m nedikir çira.
Ot’axa H’emzeye te’rî Nîgarê r’a bibû zîndan.
A, ew şikil dik’etine bîrê, gava Nîgar li vir
rûniştibû. Nîçkêva yekî destê xwe danî ser namla
wê, veciniqî, rabû.
- Netirse, Nîgar, ezim! - ya hatî nerm gotê û rex
wê rûnişt.
- Zozê?! – bi k’en deng ji Nîgarê hat.
D
- Nîgar, ber xwe nek’eve, emê te xweyî kin… em
îznê nadine t’u kesî zulimê serê te bike… Wekî qîz
şanzde salî nîne, qanûn naha îzna mêr kirinê nade
… em gere vê e’dete kemn rakin… dîwan, partiya
arîk’ariyê didine me… em gere ç’e’v bidine cînaran,
gere bixûnin!...
Ewê Nîgar bire kilûbê, li wê hînî xwendin-
nivîsandinê dikirin, di k’oma t’erzîtiyê da nivîsîn.
Nîgar şa dibû …
- Açîko, ne em pîyonêrin? – Maqvalê jê pirsî.
- Îja?
- Îja ew ku em borcdarin t’erbet kirina zarokê
h’emû xebatçiyan r’a mijûl bin.
- Raste, giliyê teye.
- De wekî usane em di xwendinê da k’omekê
bidine Nîgarê, ne ew qîzeke başe …
Û van h’erd hogira jî guhdariya Nîgarê dikirin.
70

Dunapêr êvarê ne xwe r’a biribûne li k’omê…
- Çava, bêîzna min çûyî kilûbê?! – H’emze kire
qûjînî, hine cînara niç’andibûnê û bêfe’m hêrs
xistibûn:
- Çi îşê jinê me kilûbê, piyonêrê k’etiye! Mêr nînî,
çima e’detê me didî p’êpes kirinê?!
- Di kilûbê da Zozê wê xirab hîn dike…
- Lê ew zarê han wê k’uda dibin?
- Jin û zarê me ç’e’v didine wê û xwe wêda k’aş
dikin…
- Wê Mûsa carna peyî diçe, haj xwe hebe, wê te
bistîne.
Gotinê vî t’eherî H’emze dibîst û hêrsa wî
dihat.
Gele cara ewî Nigar reş û şîn kir û Nîgarê şikiyatê
xwe li mîlîsiyê da kir.
- H’emze, careke mayîn îznê nede xwe Nîgarê
bik’utî ha, - li wê gotinê.
H’emze serê xwe kire ber xwe û got:
- T’obe, êdî nakim.
Lê dilê xwe da k’ê dizanî çi qirar kiribû.
Ê
- Çava?! Jina êzdî û ha serê xwe aza ger?! –
Hemze reh’et nedibû.
Carekê di rê da rastî Zozê hat û bi k’ulma ber bi
wê çû.
Zozê pajda vek’işiya.
- Neheqiya teye! – H’emze lê kire qûre-qûr.
- H’emze, bisekine! – deng hatê û gava piş xwe
71

zivirî, Açîkoyê ji mek’tebê derk’etî dît.
- Tu çî dixwezî?
- Bona çi, H’emze, seba cî? Zozê k’ulfeteke başe,
ew guhdariya Nîgarê dike, lê tu…
- Ewê qafgêj kiriye! – cavaba wî da.
- Na, H’emze, min ew dîn nexistiye, dixwezim
ew jî bibe merî… kilûb, mek’teb mecalê vê yekê
dide, ew ciyê xwendin- ronkayêye .. – Zozê digotê,
lê H’emze êdî guhdariya wê nedikir, ew berbi malê
t’evhev bûyî bi lez diçû û di kirî:
- Nigarê e’detê me p’êpes kir, lê….
- Diçime kilûbê,- Nigarê gotê, gava H’emze k’ete
malê, dît ku ew k’arê xwe dike û jê pirsî tê herî
k’u….
Cavaba Nîgarê û di destê H’emze da bêbût’
biriqî.
72
Sala 1929.

S ER E C E M
1. WELATO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2. LÊXİN, BİRANO, LÊXİN! . . . . . . . . . . 7
3. HERNE PÊŞ . . . . . . . . . . 8
4. DERDÊ K’URDİSTANÊ . . . . . . . . . . 9
5. XWEŞ BE, APO . . . . . . . . . . 11
6. EMİN, Jİ ÊLA ANQOSÎNE . . . . . . . . . . 13
7. ”ROJA XEZEBÊ” . . . . . . . . . . . . . . . 15
8. NEWROZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
9. BİJÎ NÎŞTÎMAN . . . . . . . . . . . . . . . . 18
EVÎNÎ
10. LÊLÊ, GULÊ . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
11. N A R Î N Ê . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
12. D İ L Ê M İ N, W E R E . . . . . . . . . . 22
13. DİLBİRÎNİM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
14. DÎLBERÊ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
15. GULBAHARÎ, EYÎ ŞÎRÎNÊ . . . . . . . . . . 25
16. WERE EVÎNA MİN . . . . . . . . . . . . . . 25
17. “RONKAYA” ME BAHARINE . . . . . . . 27
18. DÎLÊ EVÎNÊ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
19. P’ERÎŞAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
20. DUBEYÎT’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
21. BONA WEFAT BÛNA JORAYÊ
SİTÛRKÎ . . . . . . . . . . 33
73

22. SER ANZOR MAMÊDOV . . . . . . . . . . 34
23. ZEMANO, NE T’ U ZEMANÎ . . . . . . . . . . 35
DÎN – BAWARİYA ÊZDÎTİYÊ
24. HOLA ÊZÎDÊ SOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
25. DİROZGA ÊZDİYA . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
26. ÇARŞEMA SOR – ROJA
MELEK TAWÛS . . . . . . . . . . 40
27. RAST Û Ç’EP YA ÊZDİYAN . . . . . . . . . . 41
28. E’YÎDA XİDİR – EYÎLAZ R’A . . . . . . . . . . 42
29. NİVÎSA SER KEVİRÊ KÊLİKÊ . . . . . . . . . . 42
30. BEYÎT’A MİRNA MİN . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
BONA ZAROKAN
31. P’İŞÎK Û MİŞİK . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
S E R H A T Î
32. M İ N B A W A R B İ K E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
33. S E D X W E Z İ L … . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
34. DE’VA K’EŞÎŞÊ GURCA
Û P’ÎRÊ ÊZDİYAN . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
T’ERCİME
35. TU E’REBÎ? Ana Kalandazê . . . . . . . . . . 63
36. HÎMNA GURCİSTANÊYE DEWLETÊ . . . . 64
37. NÎGAR. Sêzman Êrt’asmîndêlî . . . . . . . . 65
74