Tam Metin

Özdemir ve Kamil Su’ nun Balıkesir’deki cemaat, oymak ve aşiretlere dair verdiği bilgiler
aslında oldukça zengin bir isim listesini bize sunmaktadır. 35
Coğrafyaya isim verilirken çeşitli özellikler göz önüne alınmaktadır. 36 Bigadiç
köylerinde isim verme bölgenin fiziki yapısı (Dikkonak, Çayüstü, Meyvalı, Çatak,
Bademli, Çamköy, Bozbük v.b.), bölgenin renk özellikleri (Yeşildere, Akyar, Kırca,
Karabahçe, Kızılçukur, Kızılağaç, v.b.), bölgenin fonksiyonu (Çeribaşı 37 ), çevrede bulunan
bir yapı (Başçeşme, Değirmenli, Hisarköy), bir meslekle ilgili (İğciler) ve şahıs adları ile
ilgili (Hacıömerderesi) olmuştur.
Karesi Bey ile birlikte hangi boyların Misya’ya geldiği bilinmese de bazı
cemaatlerin isimlerini zikretmek mümkündür. Sarı Saltuk Türkmenlerinden yukarıda
bahsedilmişti. Bir de Aydın Ayhan’ın dikkat çektiği Kubaş Yörükleri vardır. Ayhan, Kubaş
Yörüklerinin Balıkesir’den başka bir bölgede bulunmamasından yola çıkarak bunların
Karesi Bey ile gelen Türklerden olması ihtimalini vurgulamaktadır. 38 Kubaş Yörüklerine
Balıkesir’in birçok yerinde olduğu gibi Bigadiç’te de rastlanmaktadır. Bu Yörükler
Dikkonak çevresine iskân edilmişlerdir. 39
Anadolu’nun Türkleşmesinde önemli bir rol oynayan bir diğer unsur Abdalan-ı
Rum yani Horasan Erenleridir. Bunlar genlikle Abdal veya Baba lakabını taşıyan eski Türk
Şamanlarına benzeyen dervişlerdir. 40 Bunların ne kadar etkili oldukları Anadolu’nun
35 Aydın Ayhan’ın verdiği tabloda Bigadiç’in iskanında adı geçen cemaat-oymak ve aşiretler şunlardır: Adalu,
Altunlar, Azgarlar, Begelü, Beğüşlü, Barak Dede Nesli, Kantemir Çepnisi, Doğancılar, Davut Fakıh Evladı,
Dursunlar, Danüşmendlü, Eyiceler, İmirler, Turhanlu, Turmuşoğulları, Yağcı Bedir Yörüğü, Yedikler,
Yazıculu’dır. Çepni köyleri olarak belirttiği Akyar, Yumruklu, Kozpınar ve Elyapan köylerine Eyne Hocalı
Oymağı; Güvemçetmi Köyüne ise İlyaslı Oymağı yerleştirilmiştir.(Ayhan, a.g.e., s. 60-84, 138, 139.) Kamil
Su Başımkızdı Türkmeni ve Velet cemaatlerinden bahsetmektedir. (Kamil Su, Balıkesir ve Civarında
Yürük ve Türkmenler, İstanbul 1938, s. 29, 30, 65.) Zekeriya Özdemir ise zikrettiğimiz cemaatlerin dışında
Tonuzlar, Selmanlu, Süleymanlu-i Kebir, Acarlu, Çömlekçi, Caferli ve Köseler cemaat ve aşiretlerinden söz
etmektedir. (Özdemir, a.g.e., s. 43, 44.).
36 Ahmet Gündüz, “Kırşehir’de Yer Adları Verme Geleneği: Köpekli, Sofular ve Torunan Köylerinin Adları
Hakkında”, Türk Dünyası Tarih, S. 198, 2003, s. 20, 21.
37 Çeribaşı, Osmanlı Döneminde bir zeamet merkeziydi ve aleybeyi burada oturmaktaydı. Savaş söz konusu
olduğunda etraftaki askerler burada toplanırdı. (Özdemir, a.g.e., s. 77).
38 Ayhan, a.g.e., s. 99.
39 Tacettin Akkuş, Tanzimat Başlarında Balıkesir Kazası (1840-1845), Balıkesir 2002, s. 142, 143.
40 Fuad Köprülü, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara 1999, s. 94, 99. Zekeriya Özdemir Bigadiç’te dede
unvanını taşıyan on beş mezar tespit etmiştir. (Özdemir, Bigadiç, s. 172-174.).
7