Tam Metin

GİRİŞ
Anadolu ağızları ile ilgili çalışmalar 1860’lı yıllarda başlar. 1940’a kadar çoğunluğu
yabancı araştırmacılar tarafından, 1940’tan sonra ise çoğunluğu yerli araştırmacılar
tarafından çeşitli çalışmalar yapılmıştır. 1 Ancak derleme ve çalışmalar bir ağız atlası
hazırlamaya yetecek malzemeyi içermemektedir. 2
Mevcut malzeme ile 1869’da İ. Kúnos bir sınıflandırma denemesi yapmıştır. Ahmet
Caferoğlu tarafından 1946 yılında yazılan bir makalede, daha sonra da Fundamenta’da
sınıflandırmalar yapılmıştır. Söz konusu sınıflandırmalarda kullanılan ölçütler yer almaz.
Sınıflandırmalarda kullanılabilecek ölçütlerden G. Hazai bahseder. 1980 yılında Leyde
Üniversitesinde Piet Kral ağızlarla ilgili bir master çalışması hazırlar. 3
Belli bir bölgeyi inceleyen pek çok araştırmacı, kendi çalışmasındaki malzemeden
hareketle o bölgede bir sınıflama yoluna gitmiştir. 4
Anadolu Ağızlarının sınıflandırılması konusunda en kapsamlı çalışma Leyla
Karahan’ a aittir. Ağızları ses bilgisi, şekil bilgisi ve söz dizimi özelliklerine göre üç ana
gruba ve çeşitli alt gruplara ayırır. 5 Bigadiç ilçesi bu ana gruplardan “Batı Grubu Ağızları”
içindedir. Alt gruplardan ise I. grupta yer alır. Ancak bazı yerlerde diğer gruplarda görülen
özellikleri de gösterir.
Ağız araştırması bakımından Bigadiç ilçesi ile ilgili yapılmış çalışmalar, derlemeler
ve mezuniyet tezlerinden ibarettir. Bigadiç’ in üç köyünden derlenmiş metinler üzerine
Mehmet Koç bir mezuniyet tezi hazırlamıştır. 6 Balıkesir ili ile ilgili Nesrin Barlas 7 , Osman
1 Zeynep Korkmaz, “Anadolu Ağız Araştırmalarına Toplu Bir Bakış”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar C.2,
Ankara 1985, s.232.
2 Leyla Karahan, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Ankara 1996, s. IX.
3
Karahan, a.g.e., s. XII.
4
Tahsin. Banguoğlu, “Anadolu ve Rumeli Ağızları”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi C. I, s.132-134
5
Karahan, a.g.e., s. 1.
6
Mehmet Koç, Bademli, Balatlı ve Çayüstü Köyleri Ağız İncelemesi, İ.Ü.Türk Dili Mez. Tezi, İstanbul
1974.
7 Nesrin Barlas, Balıkesir Ağzında Fonetik ve Morfolojik Hususiyetler, İ.Ü. Türk Dili Mez. Tezi, İstanbul
1957.