De¤erli hekimlerimiz ve eczac›lar›m›z - Mustafa Nevzat İlaç Sanayi

Epsilon Yay›nc›l›k Hizmetleri 

Tic. ve San. Ltd. fiti. ad›na 

‹mtiyaz Sahibi 

Ömer Yenici 

Genel Yay›n Yönetmeni 

Gülenay Börekçi 

Yaz› ‹flleri Müdürü (sorumlu) 

Meltem Erkmen Kapucuo¤lu 

Editör 

Esen Tezel 

Grafik Tasar›m 

Sevil Ürel 

De¤erli hekimlerimiz ve eczac›lar›m›z 

Bu say›m›zda yine dopdolu bir içerikle karfl›n›zday›z. 

edito 

Belki yaln›zca ekranlardan tan›d›¤›n›z Sumru Yavrucuk ve Kenan Ifl›k’la yap›lan söyleflileri okuyunca 

her ikisinin de yaln›zca iyi tiyatrocular de¤il, duyarl› birer entelektüel olduklar›n› ö¤reneceksiniz. 

Balonla yolculuk hayalleri kuranlar için Türk Balon nihayet Kad›köy’de. Teknik özelliklerini ve 

sundu¤u imkanlar› Mercanada sayfalar›ndan ö¤renebilirsiniz. Sualt› merakl›lar› için bu say› K›z›ldeniz’le 

ilgili sayfalar haz›rlad›k. 

Sa¤l›k köflemizde Dr Erkan Kozano¤lu’yla, gitgide yayg›nlaflan bir sorun olan bel a¤r›lar› konusunda 

yap›lan bir söylefli yer al›yor. 

G›dalardaki genetik manipülasyonun çok tart›fl›ld›¤› bugünlerde, sayfalar›m›zda sahaftan eski bir 

t›p kitab›n›n çevirisini bulacaks›n›z. Osmanl› t›bb›nda da genlerin biliniyor olmas›, beslenme ve tedavide 

yörenin toprak kimyas›n›n dikkate al›n›yor oluflu sizi çok flafl›rtacak. Her say›da yer alan 

ödüllü bulmacaya gösterdi¤iniz ilgiye teflekkür etmek isteriz. 

Sayg›lar›m›zla. 

Kültür Sanat ve Medikal Haber Dergisi Y›l:1 Say› 5 

Mustafa Nevzat ‹laç Sanayi A.fi.’nin 

t›p camias›na sundu¤u bir kültür hizmetidir. 

Grafik Uygulama 

Hülya Bilgin Ç›¤ 

‹dari Müdür 

Erol fiahnac› 

Sat›fl Koordinatörü 

Abdül Vardar 

Pazarlama Koordinatörü 

Banu Yal› Kosifo¤lu 

Reklam 

Arzu Tuna 0 212 244 82 82 /125 

atuna@epsilonyayinevi.com 

Film - Grafik 

Ebru Grafik ve Matbaac›l›k A.fi. 

Türbedar Sk. No:8 Ca¤alo¤lu/‹stanbul 

Tel: 0212 520 85 21 

Bask› 

Kelebek Matbaac›l›k 

Litros Yolu 4/1 A Blok Topkap› / ‹stanbul 

Tel: 0212 612 48 35 pbx 

Adres 

Osmanl› Sk. Osmanl› ‹fl Merkezi 

No: 24/4-5 80090 Taksim/‹stanbul 

Tel: 0212 244 82 82 pbx 

Faks: 0212 252 47 29 

Web: www.epsilonyayinevi.com 

e-mail: mercanada@epsilonyayinevi.com 

1

4 

içindekiler 

4 . . . . . . . Röportaj: Dr. Erkan Kozano¤lu’ndan bel a¤r›lar›n›n sebepleri 

6 . . . . . . . Sa¤l›k: A¤r› ve ‹nflamasyonun tedavisinde NSA‹ ilaçlar 

10 . . . . . . . Akvaryum: Dünyan›n en muhteflem akvaryumu 

14 . . . . . . . Balon: Kad›köy’de Türk balonu 

18 . . . . . . . Röportaj: Bir ‹stanbul Prensesi: Ahu Türkpençe 

22 . . . . . . . Mutfakta: Sumru Yavrucuk’tan sebze salatas› 

26 . . . . . . . Kütüphane: Kenan Ifl›k’›n kütüphanesi 

30 . . . . . . . El Sanatlar›: Dikkat gözünüz kamaflacak 

31 . . . . . . . fiiir: Hüsamettin Olgun’dan Yan›k yüreklerin gül kokusuna 

32 . . . . . . . Foto¤raf: Yeni flehirlerde soluklanmak 

34 . . . . . . . Buluflma: Maeve Binchy: ‹rlandal› masalc› teyze 

36 . . . . . . . Sahaftan: 300 y›ll›k “Müfredat-› T›p ve Fen” raslant› sonucu bulundu 

42 . . . . . . . Kitap 

50 . . . . . . . Müzik: Sezen Aksu: Pop müzi¤in kraliçesi 

52 . . . . . . . Müzik: Bülent Ortaçgil: fiair müzisyen 

53 . . . . . . . Ödüllü bulmaca 

54 . . . . . . . Satranç 

56 . . . . . . . Astroloji: 2004 y›l›nda burçlar 

2 

18 

10 

14 

22 

26

Günümüzde giderek yayg›nlaflan bel 

a¤r›s› yak›nmalar›na hepimiz tan›k 

oluyoruz. Bel a¤r›s›n›n görülme s›kl›- 

¤› nedir, hangi cinsiyet ve yafl gruplar›nda 

daha s›k görülür? 

Bel a¤r›s›, özellikle sanayileflmifl toplumlarda 

çok s›k görülen ve önemli iflgücü 

kay›plar›na yol açan bir sa¤l›k 

problemidir. Genel olarak toplumdaki 

bireylerin yüzde 60-90’› yaflamlar›n›n 

bir döneminde bel a¤r›s›ndan yak›n›rlar. 

Yaflam›n ilk yirmi y›l›nda bel a¤r›s›na 

seyrek rastlan›r. Bu dönemdeki bel 

a¤r›lar› öncelikle ciddi patolojileri düflündürmelidir. 

Genel olarak bel a¤r›s›n›n 

ilk ata¤› 20-40 yafl aras›ndad›r. Bu 

dönemde mekanik kökenli a¤r›lar ve 

disk hernileri ilk s›ray› almaktad›r. Baz› 

epidemiyolojik çal›flmalarda bel a¤r›lar›n›n 

45-65 yafl aras›nda en yüksek prevalansa 

ulaflt›¤› saptanm›flt›r. Bel a¤r›s› 

sebebine ba¤l› olarak yafl ve cinsiyet 

da¤›l›m› k›smen de¤ifliklik gösterebilmektedir. 

Örne¤in, mesleki ve sportif 

aktivitelere ba¤l› mekanik bel a¤r›lar› ile 

cerrahi gerektiren disk hernileri genç 

erkeklerde daha s›k iken vertebral osteoporoza 

ba¤l› kompresyon fraktürleri 

4 

röportaj 

Bel a¤r›lar›n›n sebepleri 

ve deformiteler nedeniyle bel a¤r›lar› 

ileri yafllardaki kad›nlarda nisbeten daha 

fazlad›r. Ancak genel olarak bak›ld›- 

¤›nda her iki cins aras›nda belirgin fark 

yoktur. Yafl ve cinsiyet d›fl›nda, vücut 

yap›s› ve obezite, postüral bozukluklar, 

fizik kondüsyon, mesleki-sportif faaliyetler, 

sigara kullan›m›, steroid ve oral 

kontraseptifler gibi baz› ilaçlar, hamilelik 

ve fazla do¤um yapma ile psikososyal 

faktörler gibi birçok risk faktörü bel 

a¤r›s› oluflumunda rol oynamaktad›r. 

Bel a¤r›s›n›n nedenleri nelerdir? 

Bel a¤r›lar›n›n yüzde 97’si mekanik kökenlidir. 

Mekanik bel a¤r›lar› içinde de 

lomber strain ve sprain en büyük grubu 

oluflturmaktad›r. Bunun d›fl›nda dejeneratif 

disk ve eklem hastal›klar›, disk 

hernileri, spinal stenoz, osteoporotik 

kompresyon k›r›¤› ve konjenital sebepler 

mekanik bel a¤r›s› nedenleri içinde 

yer almaktad›r. Disk hernilerinin oran› 

yüzde 4 kadard›r. Bunun da az bir k›sm› 

cerrahi gerektiren disk hernileridir. 

Görüldü¤ü gibi her bel a¤r›s›nda ilk anda 

disk hernisini düflünmek pek ak›lc› 

bir yaklafl›m olmayacakt›r. Bel a¤r›lar›n›n 

yüzde 1’ini nonmekanik spinal pato- 

Günümüzde giderek 

yayg›nlaflan bel a¤r›lar› 

ve tedavi biçimleriyle 

ilgili olarak Çukurova 

Üniversitesi 

T›p Fakültesi Fiziksel T›p 

ve Rehabilitasyon 

Anabilim Dal› ö¤retim 

üyesi Dr. Erkan 

Kozano¤lu’yla konufltuk. 

lojiler oluflturmaktad›r. Bunlar›n içinde 

tümörler, enfeksiyonlar, inflamatuvar 

spondiloartropatiler, Schuerman hastal›¤›, 

Paget hastal›¤› gibi daha az görülen 

ancak ciddi sonuçlar do¤uran hastal›klar 

yer almaktad›r. Visseral patolojilerden 

kaynaklanan bel a¤r›lar› ise yüzde 

2 civar›ndad›r. Bunlar aras›nda abdominal 

aort anevrizmas›, pelvik inflamatuvar 

hastal›k, pankreatit, kolesistit, 

penetran ülser, nefrolitiyazis, pyelonefrit 

gibi patolojiler bulunmaktad›r. Bunlar 

d›fl›nda da birçok lokal ya da sistemik 

patolojiye ba¤l› olarak bel a¤r›s› görülebilmektedir. 

O nedenle hekimler bel 

a¤r›s› ile baflvuran hastalarda iyi bir 

anamnez, sistemik muayene ve gerekli 

tetkikler ile bel a¤r›s›n›n nedenini araflt›rmal›d›r. 

Hastan›n günlük yaflam›nda nelere dikkat etmesi 

gerekir? 

Bu sorunuza kronik ve mekanik kökenli 

bel a¤r›s› olan bir hastay› ele alarak yan›t 

vermek istiyorum. Çünkü tan›s› ne 

olursa olsun hastan›n tedaviye kat›l›m› 

önemli olmakla birlikte, kronik bel a¤r›l› 

bir hastan›n tedavideki rolü özellikle 

önemlidir. Öncelikle, hastan›n fliflman-

l›k, sigara, alkol kullan›m›, kas zay›fl›¤›, 

mesleki, sportif ve psikososyal sorunlar 

gibi de¤ifltirilebilecek risk faktörlerini 

ortadan kald›rmaya çal›flmas› gereklidir. 

Hasta, düzenli egzersiz yapmal›, 

enerji koruma tekniklerini uygulamal› 

ve kaç›nmas› gereken hareketleri 

ö¤renerek bunlar› yapmamaya özen 

göstermelidir. Örne¤in, a¤›r kald›rma, 

ani geriye dönüfller, dönerek yere e¤ilme, 

sürekli oturma ya da sabit olarak 

ayakta durma, vibrasyonel travma bel 

a¤r›s› aç›s›ndan riskli hareketlerdir. Bu 

aç›dan bak›ld›¤›nda özellikle a¤›r sanayi 

iflçileri, sa¤l›k personeli, kamyon 

ve otobüs sürücüleri, ofis çal›flanlar› 

risk alt›ndad›r. Kronik bel a¤r›l› hastalarda 

fiziksel etkenlerin yan› s›ra psikososyal 

faktörlerin de çok önemli rolü 

vard›r. ‹fl memnuniyetsizli¤i, aile içi sorunlar, 

ekonomik s›k›nt›lar gibi günlük 

yaflamdaki tüm stres etkenleri bel a¤r›s›n› 

olumsuz yönde etkilemektedir. 

Kronik bel a¤r›s›n›n tedavisinde olumsuz 

faktörlerin hasta taraf›ndan mümkün 

oldu¤unca ortadan kald›r›lmas› tedavinin 

baflar›s› aç›s›ndan önem arz 

etmektedir. 

Uygulanan tedavi yöntemleri hakk›nda bilgi 

verebilir misiniz? 

Öncelikle bel a¤r›s›n›n nedeni tam olarak 

ortaya konmal›, ciddi patolojiler aç›s›ndan 

dikkatli olunmal›d›r. Ayr›nt›l› 

anamnez, tam bir fizik muayene ve gerekli 

tetkikler bu bak›mdan çok önemlidir. 

Ço¤u zaman hiç tetkike bile gerek 

kalmadan tan› konabilir ve çok basit 

yaklafl›mlarla hastaya yard›mc› olunabilir. 

Ancak hekim hastay› yak›ndan izlemeli 

ve tedaviyi kifliye göre yönlendirmelidir. 

Mekanik kökenli bel a¤r›lar›nda 

ve özellikle kronik olgularda, ilaç tedavilerinin 

yan›s›ra baz› ilaç d›fl› tedavi 

yaklafl›mlar› daha öncelikli olarak yer 

almaktad›r. Egzersiz, fizik tedavi ajanlar›, 

korse, masaj, uygun ellerde yap›lan 

manipulasyonlar, kapl›ca uygulamalar›, 

psikolojik destek ve bel okulu 

programlar› bunlar aras›nda say›labilir. 

Ayr›ca, biyofeedback, akupunktur, yoga 

benzeri destekleyici tedavilerden 

baz› hastalarda olumlu sonuçlar al›n- 

Dr. Erkan Kozano¤lu 

1967 Adana do¤umlu. 1984’te Adana Borsa Lisesi’nden 

mezun oldu. 1990’da Çukurova Üniversitesi 

T›p Fakültesi’ni bitirdi. 1991-1995 y›llar› aras›nda 

Çukurova Üniversitesi T›p Fakültesi Fiziksel T›p ve 

Rehabilitasyon Anabilim Dal›’nda uzmanl›k e¤itimini 

tamamlad›. 2004 y›l›nda Yard›mc› Doçent, 

2004’teyse Doçent oldu. Halen Çukurova Üniversitesi 

T›p Fakültesi Fiziksel T›p ve Rehabilitasyon 

Anabilim Dal› ö¤retim üyesi. Ayr›ca evli ve bir 

çocuk babas›. 

maktaysa da bunlar hakk›nda genifl 

kapsaml› randomize kontrollü bilimsel 

çal›flmalar yeterli de¤ildir. 

Bel a¤r›s›nda hangi ilaçlar kullan›lmaktad›r? 

Bel a¤r›s›na yol açan spesifik nedenlere 

yönelik do¤rudan yaklafl›mlar›n d›fl›nda 

bel a¤r›lar›nda genellikle a¤r›, 

kas spazm›, tutukluk, yanma hissi, anksiyete, 

depresyon, uyku problemleri gibi 

çeflitli semptomlara yönelik ilaç tedavileri 

uygulanmakta ve standart bir tedavi 

algoritmi bulunmamaktad›r. Akut 

bel a¤r›l› bir hastada sadece k›sa süreli 

(3-4 gün) yatak istirahat› ve parasetamol 

gibi basit bir analjezik kullan›labildi¤i 

gibi, baz› hastalarda oral ya da parenteral 

nonsteroidal antiinflamatuvar 

ilaçlar, kas gevfleticiler, opioid analjezikler 

kullan›lmaktad›r. Kronik bel a¤r›l› 

hastalarda ise, ilaç d›fl› tedavi yaklafl›mlar› 

ön planda olsa da zaman za- 

man ilaç tedavisi gerekmektedir. Bu 

hastalarda daha çok antidepresan ilaçlar, 

karbamazepin, gabapentin gibi antikonvulsan 

ilaçlar bazen de nonsteroidal 

antiinflamatuvar ilaçlar tercih edilmektedir. 

Ayr›ca, epidural enjeksiyonlar, 

faset eklem enjeksiyonlar›, sakroilyak 

eklem enjeksiyonlar›, intradiskal 

enjeksiyonlar ve tetik nokta enjeksiyonlar› 

gibi lokal enjeksiyon teknikleri de 

bel a¤r›lar›nda kullan›lan tedavi yöntemleri 

aras›ndad›r. ‹laç tedavilerinde 

hangi ilaçlar›n hangi hastaya uygulanaca¤›, 

ilaç ve ilaç d›fl› tedavi programlar›n›n 

ne flekilde kombine edilece¤i daima 

hekim taraf›ndan ve hastaya göre 

planlanmal›d›r. 

Ülkemizde özellikle büyük hastanelerin bulunmad›¤› 

bölgelerde, bel a¤r›s› tedavisinde 

bilimsellikten uzak çok farkl› yöntemlere baflvuruldu¤una; 

hatta uzun etkili kortizonlar›n 

kullan›ld›¤›na flahit oluyoruz. Sizin bu konuda 

düflünceleriniz nelerdir? 

Steroidlerin bel a¤r›lar›nda kullan›m› 

hep tart›flma konusu olmufltur. Bel a¤r›l› 

hastalarda oral, intramüsküler ve epidural 

steroid uygulamalar› yap›labilmesine 

karfl›n literatürdeki s›n›rl› say›daki 

kontrollü çal›flmada, steroidlerin uzun 

dönemde plaseboya üstünlükleri kan›tlanamam›flt›r. 

Baz› çal›flmalarda epidural 

steroid uygulamalar›ndan özellikle 

radikülopatili hastalarda semptomatik 

düzelme elde edilmifl ancak ileri dönemde 

cerrahi gereksinimini azaltmad›klar› 

saptanm›flt›r. Hastalarda akut 

dönemde özellikle sinir kökü irritasyonlar›nda 

a¤r› ve inflamasyonu bask›lamak 

amac›yla k›sa süreli ve k›s›tl› miktarda 

kullan›labilir. Ancak her zaman 

yan etkileri göz önünde tutulmal›, uzun 

süreli ve yüksek doz steroid uygulamalar›ndan 

kaç›n›lmal› ve özellikle kronik 

bel a¤r›l› hastalarda kullan›lmamal›d›r. 

Yo¤un çal›flma temponuzdan f›rsat buldu¤unuz 

zamanlarda neler yapmay› seviyorsunuz? 

Kitap ve güncel dergi okumay› seviyorum. 

Müzik dinlemek, yüzme ve yürüyüfl 

yapmak da hobilerim aras›nda ancak 

son zamanlarda bunlara fazla zaman 

ay›ram›yorum. 

5

Nonsteroid antiinflamatuar (NSA‹) ilaçlar dünyada en s›k 

kullan›lan ilaçlar aras›nda yer almaktad›r. Dünyada her gün 

yaklafl›k otuz milyon insan antiinflamatuar, antiromatizmal 

etkili ilaçlar kullanmaktad›r. Bunlar›n % 40’›n› 60 yafl ve üzerindeki 

kifliler oluflturmakta ve sadece % 4.5’inde santral etkili 

opiyat reçetelenmekte, geri kalan k›s›mda ise NSA‹ ilaçlar 

kullan›lmaktad›r. En s›k kullan›ld›klar› endikasyonlar ise; 

kronik poliartrit, psöriatik artrit, ankilozan spondilit, osteoartrit, 

gut, inflamatuar doku romatizmas›, bel a¤r›lar›, postoperatif 

ve posttravmatik inflamasyon, tromboflebit ve vaskülitler 

olmaktad›r. 

NSA‹ ilaçlar›n tarihi, eski Romal› ve Yunanl› hekimlerin 

salisilat içeren bitkileri kullanmalar›yla bafllarlar. Daha sonralar›, 

M.Ö. 300 y›llar›nda, Büyük ‹skender’in alimleri taraf›ndan 

derlenen Corpus Hippocraticum’da sö¤üt kabu¤undan 

elde edilen bir ilac›n atefl ve a¤r›y› azaltmak için kullan›ld›¤› 

belirtilmifltir. Son 140 y›l içerisinde tedavilerde yerini 

alm›fl olan bu ilaç grubu,1949 y›l›nda PS Hensh’in glukokortikoidlerin 

de antiinflamatuar etkisi oldu¤unu gösterdikten 

sonra, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar olarak adland›r›lmaya 

bafllanm›flt›r. Son y›llarda NSA‹ ilaçlar›n etki mekanizmalar› 

daha detayl› aç›klayabilecek ilerlemeler kaydedilmektedir. 

6 

sa¤l›k 

A¤r› ve ‹nflamasyonun Tedavisinde 

NSA‹ ‹laçlar 

Tablo 1. Ana prostaglandinlerin bilinen etkileri 

Kan 

Dolafl›m 

ve s›v› dengesi 

‹nflamatuar yan›t 

Doku koruyucu etki 

A¤r› ve atefl 

NSA‹ ‹LAÇLARIN ETK‹ MEKAN‹ZMASI 

1930 y›l›nda Goldblatt ve von Euler, kan bas›nc›n› düflürdü¤ünü 

farkettikleri, prostat seminal s›v›s›nda bulunan 

bir maddeye; prostagladin ad›n› verdiler. 1960 y›l›nda 

Bergström ve Sjövall prostaglandinlerin kimyasal özelliklerini 

ortaya koyduktan sonra prostaglandin araflt›rmalar› h›z 

kazand›. Vane’in, asetil salisilatlar›n analjezik, antiinflamatuar 

ve antipiretik özelliklerini, prostaglandin sentezini inhi- 

Resim 1. Prostaglandin sentez basamaklar› 

PGI2 (prostasiklin) PGD 2 : PGE 2 : TXA 2 : 

• Vasküler permabilitede azalma 

• Antitrombotik 

• Trombosit 

adezyonunda azalma 

• Dolafl›m›n düzenlenmesi 

• ‹nflamasyon mediyatörü 

• Kardiyoprotektif 

• Afferent sinirlerde a¤r› 

• Allerjik reaksiyonlar 

Siklooxsijenaz 1 (COX-1) 

Siklooxsijenaz 2 (COX-2) 

Prostasiklin sentaz 

PGI 2 

6-keto- 

PGF 1 

2,3-Dinor 

6-keto- 

PGF 1 

PGE 2 

Araflidonik Asit 

Isomeraz 

•Vasküler permabilitede artma 

• Trombosit etkisinin 

düzenlenmesi 

• Trombosit adezyonunda artma 

• S›v› dengesi 

• Renal kan ak›m› 

• Düz kaslarda kas›lma 

• Mukozal koruma • Mukozal koruma 

PGG 2 

PGH 2 

Redüktaz 

PGF 2 

PGE-M PGF-M 

• Endojen ve egzojen pirojenlere 

karfl› atefl, a¤r› 

Isomeraz 

Sitokinler 

Growth Factor (GF- 

Büyüme Faktörü) 

Endotoksin 

PGD 2 

Tromboksan sentaz 

911-PGF 2 

PGD-M 

11-dehidroksi- 

TXB 2 

TXA 2 

TXB 2 

2-3-dinor 

TXB 2 

• Vasküler permabilitenin 

düzenlenmesi 

• Aggregan 

• Trombosit adezyonunda artma

Tablo 2. COX-1 ve COX-2 aras›ndaki farkl›l›klar 

Prostaglandin endoperosit H sentaz 1 (PGHS-1) 

Konstitüsyonel 

Tüm dokularda 

Normal fizyolojik fonksiyonlar 

Renal kan ak›m› 

Gastrik mukazal integrasyon 

COX-1 COX-2 

be ederek gösterdi¤ini bulmas›, NSA‹ ilaçlar›n etki mekanizmas›n› 

aç›klamak konusunda önemli bir kilometre tafl› 

oldu. 

Prostaglandin H sentaz olarak da bilinen, siklooksijenaz 

enzimi araflidonik asidin hidrolitik olarak fosfolipidlerden ayr›larak 

prostaglandinlere (PGG2 and PGH2 ) dönüflümünü 

katalizler. Bu reaksiyon, siklooksijenaz proteininin iki farkl› 

ucunun hangisinin etkilendi¤ine göre siklooksijenaz reaksiyonu 

(PGG2 ) ve peroksidaz reaksiyonu (PGH2 ) olarak farkl›lafl›r 

(Resim 1.). Prostaglandinler ve tromboksanlar PGH2 prekürsöründen meydana gelirler ve NSA‹ ilaçlar sadece 

bu reaksiyonu inhibe ederler. (1) 

PROSTAGLAND‹NLER‹N F‹ZYOLOJ‹ VE 

PATOF‹ZYOLOJ‹S‹ 

Prostaglandinler pek çok hücre ve organizmada oluflur. 

Etkileri karmafl›kt›r ve di¤er pek çok etken d›fl›nda, hedef 

hücrelere de ba¤l›d›r (Tablo 1). Ayn› prostaglandin farkl› 

hücrelerde birbirine z›t iki etki oluflturabilir. Bu nedenle, her 

bir prostaglandinin fizyolojik etkilerini genellefltirmek zordur. 

Prostaglandinler; trombosit aggregasyonunun, inflamatuar 

yan›t›n, damar perfüzyonunun ve daha pek çok ifllevin 

düzenlenmesinde görev al›r. Bu özelliklere bak›larak, 

prostaglandin sentez inhibitörlerinin etki yelpazeleri tahmin 

edilebilir. Asetil salisilik asit, indometazin gibi NSA‹ ilaçlar›n, 

antiinflamatuar, analjezik ve antipiretik fonksiyonlar›nlar› 

vard›r. 

Vane’in ortaya koymufl oldu¤u mekanizma ki; prostasiklinin, 

PGE2 ve tromboksan A2 ’nin fizyolojik etkilerinin 

bask›lanmas›, NSA‹ ilaçlar›n, gastrik erozyon ve kanama, 

böbrek fonksiyon bozukluklar› ve kanama bozukluklar› gibi 

olumsuz etkilerini de aç›klamaktad›r. Hem PGE2 hem de 

prostasiklin, mukus salg›s›n› art›r›rken asit salg›s›n› azaltarak 

gastrik hücrelerde koruyucu etki gösterir. NSA‹ ilaçlar 

sentezi azalt›klar›ndan ülser oluflma olas›l›¤›n› da art›r›rlar. 

(1,2,4) 

Prostaglandin endoperosit H sentaz 2 (PGHS-2) 

‹ndüklenebilir 

Beyin, böbrek, gonadlar, ince barsak, trakeal epitel 

Enflamatuar hastal›k 

Kolorektal, meme, bafl-boyun, gö¤üs, pankreas mide, 

prostat kanserleri. 

ETK‹ MEKAN‹ZMASINA FARMAKOK‹NET‹⁄‹N ETK‹S‹ 

Asidik yap›lar› ve proteine ba¤lanma kapasiteleri (%90) 

nedeniyle, inflamasyonlu bölge, gastrik mukoza, renal korteks, 

kan ve kemik ili¤inde akümüle olurlar. Bu özellik sadece 

antiinflamatuar etki de¤il ayn› zamanda olumsuz etkiler 

de yaratabilmektedir. Parasetamol (nötr) ve fenazon türevleri 

(zay›f baz) gibi non asidik ilaçlar hasarl› dokuda çok fazla 

akümüle olmazlar. Bundan dolay› periferik prostaglandin 

sentezini düflük oranlarda inhibe ederler. Buna karfl›n, sinir 

sisteminde daha çok akümüle olarak, santral prostaglandin 

sentezini inhibe ederler. (1) 

S‹KLOOKS‹JENAZ-1 (COX-1) VE S‹KLOOKS‹JENAZ-2 

(COX-2) ‹NH‹B‹TÖRÜ OLARAK NSA‹ ‹LAÇLAR 

1990 y›l›nda P. Needleman ve arkadafllar›n›n siklooksijenaz›n 

indüklenebilen bir izoformunu bulmalar› ile bafllayan 

yap›sal analizler sonucunda %60 sekans benzerli¤i içeren 

iki izoenzim (COX-1 ve COX-2) oldu¤u ortaya ç›kt›. Bu izoenzimler 

farkl› genlerle kodlan›yor ve farkl› doku da¤›l›mlar› 

gösteriyorlard›. COX-1; trombositler, böbrekler, mide ve 

damar endoteli de dahil olmak üzere tüm doku hücrelerinde 

bulunuyor ve sürekli olarak fizyolojik adaptasyonlar› sa¤l›yordu. 

COX-2 ise; tam tersine indüklenebiliyordu. ‹ndüklenme; 

sitokinlere, mitojenlere ve büyüme faktörlerine yan›t 

s›ras›nda olabiliyordu ve makrofaj ve monositler, endotel 

hücreler, kondrosit ve osteoblastlarda gözleniyordu. COX-2 

ayn› zamanda romatoid artritli hastalar›n dokular›nda da 

yüksek bulunuyordu (Tablo 2.). 

Bu iki hipoteze dayanarak, COX-1 inhibisyonunun olumsuz 

etkilerine neden olmaks›z›n, selektif COX-2 inhibisyonu 

yapabilecek ilaçlar araflt›r›lmaya baflland›. 1999 y›l›nda celekoksib 

ve rofekoksib piyasaya sürüldükten sonra etodolak, 

oksikamlar ve nabumeton gibi NSA‹ ilaçlar›n da COX- 

2’yi selektif olarak inhibe ettikleri bulundu. Tüm vücüd düzeyindeki 

enzim düzeylerinin ölçümü konusunda güvenilir 

yöntemler gelifltirilmesiyle, selektif COX-2 inhibisyonun, 

7

8 

sa¤l›k 

Tablo 3. Tercihen COX-2 inhibisyonu yapan NSA‹ ilaçlar›n selektiviteleri 

NSA‹‹ 

SELEKT‹V‹TE 

Meloksikam 0.33 

Diklofenak 2.2 

Tenoksikam 15 

Indometazin 30 

Piroksikam 33 

Tenidap 122 

trombosit aggregasyonu ve sentezini inhibe etmeksizin inflamatuar 

stimulus sonucunda PGE2 oluflumunu bask›lad›¤› 

gözlendi. Diklofenak-Na ve meloksikam gibi baz› ilaçlar›n 

da “tercihen” COX-2 inhibisyonu yapt›klar› gözlendi 

(Tablo 3). (1,2,3,4) 

COX-2 ‹NH‹B‹SYONUN F‹ZYOLOJ‹K VE 

PATOF‹ZYOLOJ‹K ETK‹LER‹ 

Son y›lllarda yap›lan çal›flmalar, COX-2’nin sadece proinflamatuar 

enzim olmad›¤›n› göstermektedir. Beyinde ve 

spinal kordda kendili¤inden eksprese olabildi¤i görterilmifltir. 

Gebeli¤in çeflitli dönemlerinde ortaya ç›kt›¤› ve ayn› zamanda 

angiogenezde rol alan bir enzim oldu¤u bulundu- 

¤undan, gebelik s›ras›nda kullan›m› kontrendikedir. 

Yara iyileflmesi s›ras›nda ve ülser mukozas›n›n taban›nda 

da eksprese olmaktad›r. Bu nedenle iyileflme sürecindeki 

ülser hastalar›nda da kullan›m›, bu süreci uzatmaktad›r. 

Spesifik COX-2 inhibisyonu, muhtemelen, angiogenezi 

bask›lad›¤› için yaralar›n iyileflmesinde de gecikmeye neden 

olmaktad›r. 

COX-2 inhibitörleri, NSA‹ ilaçlar için yeni kullan›m alanlar› 

da açmaktad›r. Meme kanseri, mide kanseri, kolorektal 

kanserler ve Alzheimer gibi hastal›klarda COX-2’nin artt›¤› 

gösterilmifltir ve bu durumlarda COX-2 inhibitörlerinin fayda 

sa¤layabilece¤i düflünülmektedir. (1,2,4) 

NSA‹ ‹LAÇLARIN GASTRO‹NTEST‹NAL YAN ETK‹LER‹ 

COX-2’ye selektivitesi olmayan NSA‹ ilaçlar kullan›m› 

sonucunda %20 – 40 oran›nda gastrointestinal yan etkiler 

gözlenmektedir. Bu yan etkiler gastropati, asemptomatik 

mukozal hasar, dispepsi, pirozis olabildi¤i gibi mide ve duodenal 

ülser kanamas› fleklinde de ortaya ç›kabilmektedir. 

NSA‹ ilaçlar›n tetikledi¤i ülserlere yafll› kad›nlarda yafll› erkeklere 

göre daha s›k rastlanmaktad›r. Gastrointestinal 

bulgular, hastalar›n %10-20’lik bir bölümünde ilk olarak 

ciddi gastrointestinal komplikasyonla ortaya ç›kabilmektedir. 

K›sa dönem çal›flmalar›nda, her y›l, hastalar›n % 80’inde 

asemptomatik gastropati gözlenirken, daha ciddi 

komplikasyonlar›n ise % 1-2 oran›nda oldu¤u bulunmufltur. 

Amerika Birleflik Devletleri ARAM‹S veri bankas› kay›tlar›na 

göre NSA‹ ilaç kullananlarda ciddi gastrointestinal komplikasyon 

5.5 kat daha s›k görülmektedir. Ciddi gastrointestinal 

yan etkilerin ayaktan ya da yatarak tedavi edilmesi veya 

yan etkilere karfl› profilaktik ilaçlar kullan›lmas› da NSA‹ 

ilaçlar›n tedavi maliyetlerini yükselten etkenler olmaktad›r. 

(1,2,5,6) 

R‹SK FAKTÖRLER‹ 

NSA‹ ilaçlar›n tetikledi¤i gastrointestinal yan etkilerle ilgili 

risk faktörleri belirlenmifltir. Sürekli kortikosteroid kullan›m›, 

ileri yafl, uzun süre ve yüksek doz NSA‹ kullan›m›, alkolizm, 

zihinsel ve bedensel engelliler ve efl zamanl› antikoagülan 

kullan›m›, proflaktik tedavinin planlanabilece¤i düflünülen 

risk faktörleridir. 

Özellikle yafll› hastalarda, düflük dozda parasetamol tedavisi 

denenmeli, COX-2 selektivitesi yüksek olan ilaçlar 

daha sonra düflünülmelidir. COX-2 inhibitörlerinin ülser yaralar›n›n 

iyileflmesini geciktirdi¤i hat›rlanmal›d›r. Helikobakter 

enfeksiyonu bir risk faktörü de¤ildir ve eradikasyonunun 

da NSA‹ ilaçlar için güvenli bir proflaktik tedavi olmad›¤› 

ak›ldan ç›kar›lmamal›d›r. (1,5) 

NSA‹ ‹LAÇLARIN GASTROPAT‹S‹ ‹Ç‹N PROFLAKS‹ 

(1,2,5,6) 

Sistemik yoldan prostaglandin sentezini inhibe ederek 

gastrik hasara neden olduklar›ndan, NSA‹ ilaçlar›n parenteral 

veya supposituar olarak verilmeleri oluflturduklar› gastrointestinal 

yan etkileri ortadan kald›rmaz. Hasta uyumu her ne 

kadar önemli olsa da hekim için, uygulad›¤› tedavinin ciddi 

yan etkilerini önlemek de esast›r. Antiasitler ve H2 reseptör 

blokerleri her ne kadar hastan›n flikayetlerini azaltsa da ciddi 

komplikasyonlar› engelleyemeyebilir. Bununla beraber, 

düflük dozda proton pompa inhibitörleri ile bu komplikasyonlar 

önlenebilmektedir, ancak yüksek dozlar› daha etkili bulunmam›flt›r. 

MUCOSA çal›flmas›nda, bir PGE2 analo¤u olan 

misoprostolün 4-6 hafta uygulanmas›n›n, asemptomatik lezyonlar› 

% 90, gastrik ülser kanmalar›n› ise % 40 oran›nda 

azaltabildi¤i görülmüfltür. Ancak misoprostolün neden oldu- 

¤u diyare ve kar›n a¤r›s› hastalar›n›n tedaviyi yar›da kesmelerine 

neden olabilmektedir. Maliyet-yarar analizleri, misoprostolün, 

sadece yüksek risk grubu hastalarda proflaksi 

amaçl› kullan›lmas› gerekti¤ini düflündürmektedir. (1,2,5,6) 

Kaynaklar: 

1. Steinmeyer J., Arthritis Res 2000; 2:379–385 

2. Huang SHK., CMAJ 2000; 163(4):417-23 

3. Engelhardt G., etol. Inflamm Res. 1995 Oct; 44(10):423-33 

4. Warner TD., Mitchell JA., PNAS 2002; vol. 99 no. 21 13371–13373 

5. MacRae F., etol. The Pharmaceutical Journal 2004; (vol 272) 187-189 

6. MacRae F., etol. The Pharmaceutical Journal 2004; (vol 272) 219-221

10 / 2003

K›z›ldeniz’i nas›l bilirsiniz? Akl›n›za ilk 

gelen Hz. Musa’n›n K›z›ldeniz’i yar›p 

geçmesi de¤il mi? Günümüze geldi¤imizde 

ise, ilk hat›rlad›klar›n›z sonsuz 

gibi görünen bal›k çeflitleri, gemi bat›klar›, 

mercan demetleri yani harika bir 

denizalt› co¤rafyas›. 

Tarihi kaynaklara göre, Hz. Musa’n›n 

en büyük mücadeleyi yaflad›¤› 

kifli, hiç flüphesiz firavunlar aras›nda 

en zalim diktatörlerden biri olan 2. 

Ramses’tir. Geliflen olaylar sonucunda 

10 

akvaryum A. Selcen Güçhan Özhan 

Dünyan›n en muhteflem akvaryumu 

Hz. Musa onu asas›yla yar›p geçti. Kaptan Cousteau’nun orada çekti¤i 

belgesel Cannes Film festivalinde ödül alan ilk belgesel film oldu. Mitolojilere 

girdi gizemli varl›klar bar›nd›rmas›yla. Zamandan s›yr›lmak, geçmiflin 

gizlerinde saklanmak, kaçamaklar yaflamak, bal›kadam olmak, safari yapmak, 

geceleri da¤›tmak, gündüzleri gezgin olmak isteyenlerin tercihiydi oras›. 

Çünkü her seçime sunaca¤› bir cevab› vard›. 

Hz. Musa’ya olan öfkesi dinmeyen firavun 

yüzünden Musa asas›yla K›z›ldeniz’i 

yararak ‹srailo¤ullar›n› kurtarm›flt›r. 

Günümüzde bir turist cazibe merkezi 

olan K›z›ldeniz’de M›s›r havas› hakim. 

Efsaneler, masallar bugün de ayn› 

tatla anlat›l›yor. Piramitlerden, lanetli 

firavunlara, inançlar›na kadar M›s›r, 

bafltan bafla etkileyici. K›z›ldeniz ise 

M›s›r’›n çöl s›ca¤›n›, sessizli¤ini, tarihi 

dokusunu tamaml›yor bal›klar›, mercanlar›, 

serinli¤i ve sualt› sessizli¤iyle. 

O da kendi mitolojisini anlat›yor. 

Kerem Köseo¤lu, “Vampirler: Efsanenin 

Ard›ndaki Gerçekler” adl› dosyas›nda, 

ilk yarat›lan kad›n›n Havva de¤il, 

Lilith oldu¤unu anlat›yor. “Vampir metinlerine” 

dayanan hikayeye göre, Lilith 

kendisine yüklenmifl olan üreme görevi 

nedeniyle kendisini afla¤›lanm›fl kabul 

edip isyan ediyor. Adem ile ayn› 

seviyede olmak istiyor. Adem onun isyan›na 

kay›ts›z kal›nca, tanr›n›n kutsal 

ad›n› hayk›rarak ortadan kayboluyor.

Alptekin Balo¤lu’nun Sualt›n›n Y›ld›zlar› adl› kitab›ndan al›nm›flt›r. 

Lilith’in gidifli üzerine tanr› Havva’y› 

topraktan de¤il, Adam’›n kaburga kemi¤inden 

yarat›yor. Havva isyankar 

de¤il, sad›k oluyor. Lilith ise K›z›ldeniz 

civarlar›nda lanetlenmifl bir flekilde yaflamaya 

devam ediyor. 

K›z›ldeniz’de yerüstü kadar sualt› 

dünyas› da zengin. Esas gizem mercanlarda 

ve bal›klarda. Hayat›n› denizalt›nda 

bir yaflam›n varoldu¤unu anlatmaya 

adayan kaflif Jacques-Yves 

Cousteau’nun, yönetmen Louis Malle 

ile birlikte K›z›ldeniz’de çekti¤i “Sessiz 

Dünya” adl› belgesel film, deniz dibinin 

büyüleyici dünyas›n› ilk kez beyazperdeye 

aktarm›fl ve Cannes Film Festival’inde 

ödül alan ilk belgesel film olmufltu. 

MERCANLARIN YAfiAM KAYNA⁄I: 

ALGLER 

K›z›ldeniz iki büyük çöl aras›nda kalan 

bir denizdir. O bölgedeki hava kuru 

ve verimsizdir. K›z›ldeniz'e hiçbir nehir 

ya da baflka bir tatl› su boflalmaz, yani 

buraya hiçbir yerden oksijen ya da nitrojen 

ulafl›m› yoktur. Normal flartlarda 

bu denizin verimsiz ve çevrildi¤i karalar 

gibi bir çöl olmas› gerekirken, K›z›ldeniz'de 

tüm çeflitleriyle mercanlar bulunur. 

Zor flartlara ra¤men burada yaflamay› 

baflaran mercanlar bu baflar›lar›n› 

Zooxanthellea denen bir alg türü ile 

olan "ortak yaflamlar›na" borçludur. Zooxanthellea, 

fotosentez yapan bir algdir. 

Mercanlar›n üzerine yerleflen tek 

hücreli algler mercanlara güzel renkleri 

ni verirken, ayn› zamanda onlar›n beslenmelerini 

de sa¤larlar. Algler, mercan 

kayalar›n›n geliflimi için gerekli kireç 

oluflumunu h›zland›rmakta ve ayn› zamanda 

bu canl›lar›n üst yüzeylerini tuzlu 

suyun afl›nd›r›c› özelli¤ine karfl› korumaktad›r. 

Mercan bu alge bar›nacak bir yer 

sa¤lar ve ayn› zamanda bu algden biraz›n› 

yer. Mercanlar gündüz içlerine 

kapan›rlar, d›flar›da sadece iskeletleri 

kal›r. ‹flte bu zamanlarda alg, mercan 

iskeletinin aras›nda düflmanlar›ndan 

korunarak günefl ›fl›¤›yla fotosentez yapar. 

Mercan, tüm besin gereksinimini 

kendine özgü bir sistem ile al›r. Bu canl›lar 

kendi hücrelerinden alglerin derilerini 

zay›flatan hazmettirici bir çözelti 

salg›larlar. Bu yöntem ile algler taraf›ndan 

fotosentezlenmifl tüm besinlerin 

%80'i d›flar› ç›kar ve mercan›n kendi 

hücrelerine girer. Mercan›n izledi¤i bu 

yöntem asl›nda son derece bilinçlidir. 

Mercan, algin kendisi için son derece 

de¤erli bir besin kayna¤› oldu¤unu bilmektedir. 

‹flte bu nedenle kendi ihtiyac› 

olan besini elde etmek için eritici 

madde salg›larken, algin tümüyle ölmesine 

izin vermez. Salg›lanan miktar sadece 

istenen enerjinin aç›¤a ç›kmas›na 

yard›mc› olacak kadard›r. 

Alglerin fotosentez ifllemi ayn› zamanda 

suyu oksijen bak›m›ndan da 

zenginlefltirir. Oksijen ile zenginleflen 

su, canl›l›k zincirini geniflletir. Hayvanlar›n 

art›klar› ve bakteriler sayesinde 

nitrojen seviyesi de artar. Bu da verimlili¤in 

ve canl›l›¤›n art›fl› demektir. ‹flte 

K›z›ldeniz içinde bir yaflam›n var olmas›n›n 

nedeni budur. Bu al›flveriflten elbette 

alglerin de faydaland›klar› yönler 

vard›r. 

Mercanlar normal flartlarda CO2 ve 

amonyak salg›larlar. Bu maddeler algler 

için mükemmel bir besin ve gübre 

kayna¤›d›r. Ayn› zamanda alg, yaflamak 

için nitrat ve fosfata da ihtiyaç 

duymaktad›r. Mercan›n dokular›nda 

alglerin yaflayabilmesi için gerekli olan 

tüm hammaddeler bulunmaktad›r. 

Mercan san›ld›¤› gibi bir bitki de¤il, bir 

hayvand›r. Yani alg, içinde yaflad›¤› bu 

canl› sayesinde besinini hiç çaba harcamadan 

elde eder. Ayr›ca art›k düflmanlar›ndan 

korunaca¤› bir s›¤›na¤a 

da sahiptir. Mercanlar genellikle deniz 

içinde günefl ›fl›¤›n›n yo¤un oldu¤u 

yerlerde ve özellikle de s›¤ sularda biraraya 

gelirler. Günefl ›fl›¤›n›n daha az 

oldu¤u derin sularda ise yatay olarak 

serilir ve bulunduklar› ortamdan en fazla 

›fl›k elde edebilecekleri flekle girerler. 

Böylelikle mercanlar için hayat kayna¤› 

olan algler, en önemli enerji kayna¤›na 

ulaflm›fl olur. Alglerin mercanlara 

sa¤lad›¤› faydalar bunlarla da s›n›rl› 

de¤ildir. Algler, yöntemi henüz belirlenememifl 

olmakla birlikte mercanlar›n 

iskeletini oluflturmakta ve bu iskeletin 

büyümesini sa¤lamaktad›rlar. Bu 

önemli bir yard›md›r, çünkü mercanlar, 

ancak kendi iskeletlerini oluflturmak ve 

büyütebilmek flart›yla yaflayabilirler. 

Algler bununla da kalmaz hem kendilerini 

hem de içinde yaflad›klar› bu 

canl›lar› zararl› olan ultraviyole ›fl›nlardan 

korumak amac›yla yüksek faktörlü 

günefl kremi etkisi gösteren kimyasal 

bir madde üretirler. Özellikle gelen 

11

›fl›nlar›n çok güçlü oldu¤u tropikal bölgelerde 

salg›land›¤› için bu madde büyük 

bir önem tafl›maktad›r. Küçücük 

bir alg hücresi, s›ca¤›n zararl› etkilerini 

adeta tahmin edercesine tedbir almaya 

karar verir. Bunun için kimyasal 

yöntemler kullan›r. Bu detayl› yöntem 

ve algle mercan aras›ndaki bu gizemli 

ortakl›k, dünyadaki en iyi ve en geliflmifl 

simbiyozdur. K›z›ldeniz’de sualt› 

canl›lar›n›n, rengarenk bal›klar›n gizemli 

iliflkisini yak›ndan görebilirsiniz. 

Üstelik dal›fl brövesine sahip olman›z 

gerekmiyor, çünkü dal›fl safarilerinde 

flnorkel ile de yüzey dal›fl› yap›labiliyor. 

K›sa süreli dal›fl e¤itimi alarak profesyonel 

dalg›çlarla birlikte sualt›na inebilir, 

gemi bat›klar›n› ve sualt› yaflam›n› 

görebilirsiniz. Her ne flartta olursa olsun 

sualt›nda olmaktan korkuyorsan›z, 

alt› camdan teknelerle aç›l›p sualt›n› izleyebilirsiniz. 

YOSUNUN GÜCÜ 

K›z›ldeniz, ruhumuza hitap etmenin 

yan›nda güzelli¤imize de hizmet ediyor. 

Yosunlar, içlerinde bar›nd›rd›klar› 

mineral ve elementler sayesinde, vitaminlerin 

de katk›s›yla nemlendirme ve 

hücre yenilenmesi konusunda bir numara. 

Deniz tuzunun güçlü etkisiyle de 

birleflince anti-aging konular›nda mu- 

12 

akvaryum 

cize yaratabiliyorlar! K›z›ldeniz'den ç›kan 

tuzlu mikro yosun komplekslerinin 

bir benzeri “aquaplankton-salina” laboratuar 

ortam›nda üretiliyor ve denizden 

elde edilene göre, derinin elastikiyetini 

sa¤lamada 7 kat daha etkili. 

K›z›ldeniz’den elde edilen çamur 

ise bir çok ürünün temelinde kullan›l›yor. 

Önemli nemlendiriciler aras›nda 

say›lan K›z›ldeniz çamurundan al›nan 

mineral konsantresi kremlerde, maskelerde, 

sabun ve vücut ürünlerinde kullan›l›yor. 

K›z›ldeniz çamuru özellikle yorgun 

ve zedelenmifl bir ciltte, gözeneklerin 

aç›lmas›, ba¤ dokusunun toparlanmas› 

ve formda görünmek bak›m›ndan çok 

yararl›. Bu çamur kan dolafl›m›n› h›zland›r›yor, 

dokular›n elastikiyetini sa¤lay›p 

lenf sistemini harekete geçiriyor. 

“ARKADAfi, YAVAfi YAVAfi” 

M›s›r’›n güneyindeki K›z›ldeniz, senenin 

12 ay› dal›fla müsait berrak sular›, 

renkli sualt› yaflam› ve bat›klar›yla 

dünya dalg›çlar›n›n en popüler dal›fl 

noktalar› aras›nda. Ülkemize yak›nl›¤› 

ile yurt d›fl›nda dal›fl yapmak isteyen 

Türk dalg›çlar›n en çok tercih ettikleri 

dal›fl bölgesi. Ekvator ikliminde bulunmas› 

sebebiyle sualt›n›n tüm güzelliklerini 

y›l boyu sunan bölgenin y›ll›k ortala- 

ma hava s›cakl›¤› 21° C ile 35° C aras›nda 

de¤ifliyor. Deniz suyu s›cakl›¤› 

ise k›fl›n 18-21° C, yaz›n ise 21-28° C 

civar›nda oluyor. 

K›z›ldeniz’in en popüler dal›fl noktalar›; 

Hurghada, Sharm El Sheikh ve Safaga’da 

bulunuyor. Sharm El Sheikh, 

M›s›r'›n turizme ve dolay›s›yla dalg›çlara 

açt›¤› ilk deniz turizmi noktas›. Bat›k 

dal›fl› imkanlar› ve di¤er bölgelere 

oranla daha renkli fauna ve flora’s›yla 

K›z›ldeniz’in y›ld›z›. Sharm El Sheikh'de, 

inan›lmaz güzellikteki mercan resiflerini, 

rengarenk bal›klar› görmek mümkün. 

En güney ucunda bulunan Ras 

Muhammed Deniz Park›, dünyan›n say›l› 

güzel dal›fl noktalar›n› bar›nd›r›yor. 

Ras Muhammed Deniz Park›'nda tuzlu 

sularda da yaflayan bir tür olan mangrove 

a¤açlar›ndan oluflan bir orman› ve 

deniz kufllar›n› görme imkan›n›z var. 

Hurghada ise yine mercan resifleri, 

bal›klar› ve muhteflem sualt› zenginli¤ine 

ra¤men daha sakin ve dalmak istemeyenler 

için deniz-günefl-e¤lence tatili 

seçene¤ini de sunuyor. Bölgede say›lar› 

h›zla artan 5 y›ld›zl› oteller, restoranlar 

ve gece klüpleri, turistlere kaliteli 

hizmet sunarak bölgeye daha fazla 

turist çekmeye çal›fl›yorlar. 

K›z›ldeniz tatilinizde nerede kal›rsan›z 

kal›n, küçük bir M›s›r gezisi yapabilirsiniz. 

Günübirlik veya birkaç günlük 

gezilerle Kahire’yi, Luxor tap›naklar›, 

Krallar Vadisi, Ölüler fiehri, Gize piramitleri 

gibi önemli yerleri ziyaret edebiliyorsunuz. 

Çölde safari oldukça e¤lenceli. 

Motor ya da cipler ile çölde Bedevi 

köylerine gidiliyor. Günlük Kahire turunda 

yol üzerinde Süveyfl Kanal›’n› ziyaret 

edebilirsiniz. Süveyfl Kanal›’n›n 

karfl›s›nda Hz. Musa’n›n asas›n› vurarak 

su ç›kard›¤› yerde tafllarla Arapça “Ayn 

Musa” yaz›yor. Mutlaka rehberinize dan›flarak 

görmek istedi¤iniz yerleri belirtin, 

günübirlik turlarda güzergah de¤ifliklikleri 

yap›labiliyor. Günlük Kahire turunda 

mutlaka görece¤iniz yerlerin bafl›nda 

ise M›s›r Müzesi ve meflhur kapal› 

çarfl› Khan El Khalili geliyor. Al›flverifl 

için Khan El Khalili, Sharm El Sheikh'e 

ve Hurghada’ya göre çok ucuz.

14 

balon A. Selcen Güçhan Özhan / Foto¤raflar: Uluç Özcü 

Balonun alt›nda

Y›llard›r panoramik zenginli¤iyle 

tan›nan bir çok Avrupa ülkesinde 

yerli halk› ve turistleri gökyüzüne 

tafl›yan dev balonun 23.sü art›k 

‹stanbul’da. Türk Balon, kimileri 

için ‹stanbul’u gürültüden, 

kirlilikten uzak seyretmek için bir 

f›rsat, kimileri içinse en kolay 

buluflma yeri. Kad›köy’de Türk 

Balonun yan›nda buluflal›m! 

Ay›fl›¤›nda ‹stanbul manzaras›yla kimi büyülemek istersiniz? 

Yoksa nikah›n›z› böyle bir manzarada m› k›ymak istersiniz? 

Ya da gündüz k›z arkadafllar›n›zla bir cafede buluflup laflamak 

yerine, de¤iflik bir fley mi yapmak istersiniz? Aflk›n›z› 

dünyada say›l› bulunan bir balonun üzerindeki afiflle mi ilan 

etmek istersiniz? Yükseklik korkunuzu yenmek için bir yol mu 

ar›yordunuz? 

Art›k bir çözümünüz var. Kad›köy’de eski Evlendirme 

Dairesi’nin üzerine infla edilen Türk Balon, Akflam yazarlar›ndan 

Rauf Gerz’in söyledi¤i gibi, “Türkiye’nin ilk hava 

asansörü”. 

H‹Ç KAZASI YOK! 

Turkap Turizm Reklam Kaptanl›k ve Havac›l›k Hizmetleri 

Ltd.'nin bir buçuk milyon dolarl›k yat›r›m›yla hizmete giren 

balon, çevreye zarar vermeyen, gürültü kirlili¤i yaratmayan, 

at›k b›rakmayan ve tümüyle çevreci bir sistemle iflliyor. Türkiye 

Sivil Havac›l›k Kurallar›'na göre faaliyet gösterecek. 

1994 y›l›ndan beri Alman Ballonbau Wörner ve Frans›z 

Aerophile iflbirli¤i ile üretilen bu balona sahip olan di¤er ülkeler; 

Fransa, Almanya, ABD, Kanada, Çin, ‹talya, Avusturya, 

Japonya ve Avustralya. Bu 9 ülkede toplam 22 balon bulunuyor. 

Türkiye, ayn› balona sahip 10'uncu ülke oldu. Üstelik 

“Türk Balon”, uçan balonlara k›yasla dünyan›n en büyük 

balonu say›l›yor. 

Y›llar boyunca Paris'ten Berlin'e, Sydney’den Viyana'ya 

kadar panoramik zenginli¤i ile tan›nan kentlerde, yüz milyonlar› 

gökyüzüne tafl›yan dev balonunun bugüne dek hiç 

kaza yaflamad›¤› aç›kland›. "Türk Balon"un ikiz kardefllerinden 

Paris'te bulunan› her y›l 32 milyon ziyaretçiyi Paris semalar›na 

havaland›r›yor. Bir buçuk dakika içinde tepe noktas›na 

ulaflarak flehrin tüm kaosunu geride b›rak›yor. 

TUR‹STLER‹N DE ‹LG‹S‹N‹ ÇEKECEK 

Tafl›y›c› balon, balonu çevreleyen a¤ ve gondol biçimli 

yolcu kabini ve balonu yere ba¤layan kablolardan oluflan 

15

tüm sistem, elektrikli hidrolik vinç taraf›ndan hareket ettiriliyor. 

110 kilometre esen rüzgarda bile havalanma kapasitesine 

sahip olan balon, özel bir pilot taraf›ndan kullan›l›yor. 

"Alçak demirleme" ad› verilen sistemi sayesinde güçlü rüzgarlardan 

korunuyor. Koni biçimli alan›yla da güvenli inifl 

kalk›fl imkan› sa¤l›yor. 

Uluslararas› havac›l›k yönetmeliklerine uygun olarak üretilen 

balonda, "Aero 30 Balon Sistemi" kullan›ld›. Dev s›cak 

hava balonlar›, dünyada hava arac› olarak sertifikaland›r›lm›fl 

olan tek bir sisteme uygun olarak üretiliyor ve iflletiliyor. Üç 

ayr› yönetmelik taraf›ndan standartlar› belirlenen “Türk balon”, 

uluslararas› JAR 21 (Joint Airworthiness Requirements) 

üretim onay koflullar›na uygunluk gösteriyor. Hava balonlar› 

bu üretim özellikleri sayesinde birçok ülkede gerekli uçufl iznini 

kolayl›kla alabiliyorlar. 

Yükseklik korkunuz olmasa bile “Uçak d›fl›nda hiçbir fleye 

güvenmem. Balon da neymifl?” diyenlerdenseniz, içiniz 

rahat olsun. "Türk Balon"un ana kablosunun kopmas› durumunda 

bile herhangi bir hasar oluflmadan, en k›sa sürede 

özel e¤itimli ve belge sahibi pilot taraf›ndan yere indirilebile- 

16 

balon 

ce¤i belirtiliyor. Vinç sisteminde ise dev balonu indirmek için 

birbirinden ba¤›ms›z üç sistem bulunuyor. Bununla birlikte 

platformun konik olmas› inifl ve kalk›flta yolcu güvenli¤i aç›s›ndan 

tam emniyet sa¤l›yor. Tüm bunlar›n yan›s›ra balona 

binen yolcular ve yak›nlar› için de mali sorumluluk sigortas› 

bulunuyor. 

“Türk Balon”, panoramik gezi amaçl› kullan›m› d›fl›nda, 

hayallerinize hizmet edecek. Kad›köy Belediye’siyle iflbirli¤i 

içinde olan “Türk Balon”, özel günleriniz için haz›rlayaca¤›n›z 

organizasyon tekliflerine aç›k. Günde 3.5-4 milyon kifli taraf›ndan 

görülece¤i hesaplanan balon, turistler için de ‹stanbul’u 

gece-gündüz farkl› bir aç›dan görmek için uygun bir 

seçenek. Üstelik 20 kilometreden itibaren görülebilen ve 5 

kilometreden itibaren de üzerindeki yaz›lar okunabilen “Türk 

Balon”, reklam veren flirketlerin de gözdesi olacak gibi görünüyor. 

NELER B‹LMEL‹? 

Moda, Kalam›fl, Beykoz s›rtlar›, Haliç, Yeflilköy, Florya, 

K›z Kulesi, Üsküdar, Çaml›ca… Avrupa ve Anadolu yakas›n›n 

ar›nm›fl muhteflem manzaras› ayaklar›n›z›n alt›na serilsin 

istiyorsan›z yolunuz Kad›köy’e düflmeli. Türk Balon, her gün 

sabah 09.00’dan gece saat 01.00’e kadar her 15 dakikada 

bir Kad›köy sahilinden, deniz otobüslerinin hemen yan›ndan 

havalan›yor. Böylece ‹stanbul’u 200 metre yüksekten ve 360 

derecelik bir aç›yla görebiliyorsunuz. 

Her seferde en fazla 30 kifliyle havalanabilen balon 45 

ton a¤›rl›¤› kald›rabiliyor. Frans›z-Alman ortak yap›m› olan 

Türk Balon, çelik konstrüksiyonlar üzerine halatlarla ba¤l›; 

helyum gaz› ile çal›fl›yor ve 5 bin 500 metreküplük kapasitesiyle 

dünyan›n en büyük hacimli balonlar›ndan biri say›l›yor. 

Düzenli olarak meteorolojik rapor al›n›yor ve Türk Balon 

havan›n çok rüzgarl› oldu¤u günlerde çal›flm›yor. Biletler 

tam 15, ö¤renci 10 milyon Türk liras›. 0-6 yafl grubunun ücretsiz 

binebildi¤i Türk Balon’da do¤um günü, niflan, nikah 

gibi çeflitli organizasyonlar da düzenleyebiliyorsunuz. Gerisi 

hayal gücünüze kalm›fl. Önce ‹stanbul’un 200 metre yüksekten 

keyfini ç›kart›n, sonra neler düzenleyebilece¤inizi 

hayal edin. 

Türk Balonun Özellikleri 

Balon Çap›: 22 metre 

Yükseklik: 32 metre 10 katl› bir binan›n yüksekli¤inde 

Gövde Çap›: 5.80 metre 

‹nifl Platformu Çap›: 9.60 metre 

Vinç Evi: 4m.x2.2m.x1.5m. 

Çekme Kablosu Çap›: 22 mm. 

‹p Uzunlu¤u: 150 - 300 m. 

Helyum Miktar›: 5500 m3 

Dayand›¤› Rüzgar H›z›: Maksimum 100 km/saat 

Dayand›¤› S›cakl›k: -10 - +50 derece aras›

öportaj Röportaj: Selen Birsam / Foto¤raflar: Eren Aytu¤ 

Bir ‹stanbul prensesi 

Bir ‹stanbul Masal›’n›n ça¤dafl bir Külkedisi’ne benzeyen kahraman› Esma’y› 

canland›ran Ahu Türkpençe’yle edebiyat, kitaplar ve kahramanlar üzerine... 

18

Bir ‹stanbul Masal› hayat›m›za bir girdi, tam girdi. O var diye 

perflembe randevular›m›z› iptal ettik, cuma sabahlar› bir gece 

önceki bölümün muhasebesini yapt›k; haftalar, aylar iflte 

böyle geçti geçen y›l. Hal böyle olunca biz de, “kitap kurdu” 

Esma’y› canland›ran Ahu Türkpençe’yle içinde kitaplar olan 

bir çekim yapmaya karar verdik. Onu çok sevdik; en Ahu oldu¤u 

anlarda bile biraz Esma’ym›fl gibi geldi bize. Esma gibi 

onun da bir kitap kurdu oldu¤unu keflfettik; en sevdi¤i yazarlar›, 

kitaplar› ö¤rendik. ‹flte anlatt›klar›... 

Bir ‹stanbul Masal› dizisinin kahraman› Esma çok kitap 

okuyor. Mesela mutsuzken odas›na kapand›¤›nda eline 

hemen kitab›n› al›yor, tatildeyken bile okuyor. Bu, bir 

çeflit terapi gibi onun için. Sizin nas›l bafllad› kitaplarla 

iliflkiniz? 

Kendi seçti¤im kitaplar› okumaya ilkokul dörtte bafllad›m. 

Çocuklar kendi kendilerine oyun oynamay›, bir fleyler yapmay› 

severler ya, öyle bir dönemde oldu. O yaz yapacak hiçbir 

fleyim yoktu benim, yaln›zd›m, tatile gitmemifltim, çok s›k›l›yordum. 

Ben de kitap okumaya bafllad›m. Kelebek serisi 

vard›, hepsini bitirmifltim. ‹çlerinde en çok Pal Soka¤› Çocuklar›’n› 

sevdim ama, hatta o tatil döneminde onu arka arkaya 

üç kere okumufltum. Ayr›ca kitap okumaya bafllad›¤›m› 

baflkalar› da fark etti san›r›m, anlafl›l›yordu yani, çünkü okul 

aç›ld›¤›nda, yani beflinci s›n›ftayken, kompozisyon derslerinde 

birdenbire çok iyi bir ö¤renci oldum, yüz almaya falan 

bafllad›m. Hâlâ seviyorum kitap okumay›. Mesela bir kitab› 

çok sevdi¤imde çevremdeki herkese tavsiye ediyorum onu, 

bunda afl›r› davrand›¤›m da oluyor, istiyorum ki onlar da okusunlar 

benim be¤endi¤im kitab›, benim kadar sevsinler, etkilensinler, 

“muhteflemmifl” desinler... Ama her zaman öyle 

olmuyor; sizin çok be¤endi¤iniz bir fley baflkas› için ayn› anlama 

gelmeyebiliyor. 

O tavsiye etti¤iniz kitaplar neler oluyor ço¤unlukla? Hangi 

kitaplar› seviyorsunuz? 

En sevdi¤im yazar Ursula K. LeGuin. Bir arkadafl›m vermiflti 

onun bir kitab›n› ilk kez; Mülksüzler’i. ‹yi ki de vermifl. Yerdeniz 

Üçlemesi’ni bilirsiniz, onu okudum sonra, flimdi dördüncüsü 

de ç›kt›. O tarz fleyleri seviyorum ben iflte, fantastik, 

masals›... Bizdeki karfl›l›¤› kim olabilir Ursula K. LeGuin’in diye 

düflünüyorum flimdi... Evet, ‹hsan Oktay Anar. Puslu K›talar 

Atlas› çok güzel kitapt›r. Hasan Ali Toptafl’›n Gölgesizler’ini 

çok seviyorum. Onu da birkaç kez okudum. Hayattakine 

benzemeyen olaylar›n yafland›¤› hikayeler bunlar, o tarz 

kitaplar› okumay› daha çok seviyorum. 

Çok okuyor musunuz? 

Hem evet, hem hay›r. Dönem dönem çok okuyorum, deli gibi, 

sürekli. Bir tanesi bitiyor, ötekine bafll›yorum; o bitiyor, bir 

baflkas›n› elime al›yorum. Sonra hiç okumad›¤›m bir dönem 

geliyor. Diyelim ki bir y›l boyunca elime tek bir kitap alm›yorum. 

Genellikle de flöyle sona eriyor o “ara” dönem: Diyelim 

ki elime bir kitap ald›m, okumaya bafllad›m, etkilendim, ken- 

dimi kapt›rd›m. ‹flte o sevdi¤im tek kitap beni tekrar deli gibi 

okuyan bir insan haline getiriyor. Tersi de söz konusu ama. 

Bir kitab› elime ald›m, okumaya bafllad›m ve onu hiç sevemedim 

ya da bitiremedim, diyelim. ‹flte o kitab› bir daha hiç 

okuyam›yorum. Hep yar›m kal›yor o... 

“Kötü” al›flkanl›klar›n›z var m› kitaplarla ilgili, bir yerden 

bir kitap çalmak ya da birinin kitab›na el koymak gibi... 

Bir kitabevinden çalmad›m hiç ama arkadafllar›mdan sürekli 

kitap yürütüyorum. Onlar da biliyorlar, al›flt›lar art›k. Yürütmek 

de¤il de, al›yorum, geri verece¤im diyorum, ama okuduktan 

sonra da art›k o benimmifl gibi hissediyorum, hep 

yan›mda olsun istiyorum, sahipleniyorum. “Benim kitab›m”; 

öyle bir ruh haline giriyorum. Asl›nda haks›zl›k etmeyeyim 

kendime, sonra tabii ki geri veriyorum, ama biraz uzun sürüyor 

geri vermem. Kendime yenisini al›nca kitab› sahibine 

teslim ediyorum. Halbuki bana yap›lmas›ndan hiç hofllanmayaca¤›m 

bir fley. Birine kitap verince hemen geri istiyorum, 

söz verdi¤i gün getirmezse durmadan aray›p soruyorum 

bitti mi diye. 

Belirgin okuma al›flkanl›klar›n›z var m›? 

O konuda gerçekten saplant›l›y›m. Kitab› okumaya bafllad›- 

¤›mda, sevmiflsem e¤er bitirmeliyim. Beklemeden, o gün. 

Ben uyumam, sabah saat befle kadar da olsa otururum, yemek 

yemem, kimseyle görüflmem ve kitab› bitiririm. Çünkü 

dayanam›yorum, ne olacak sonunda, çok merak ediyorum. 

Sab›rs›z bir okuyucuyum. 

Peki, son zamanlarda böyle uykusuz b›rakan bir kitap oldu 

mu sizi? 

Cehenneme Övgü’yü okudum en son, Gündüz Vassaf’›n. 

Asl›nda düflünüyorum da ço¤unlukla roman okuyorum ben, 

ama arada baflka tür kitaplar da oluyor iflte, örne¤in Murathan 

Mungan’›n Meskalin’ini bilirsiniz. Bitmesin istedi¤im kitaplardand› 

o, o yüzden denemelerden birini okuyup bir süre 

baflka bir fley okuyordum. Neredeyse k›skana k›skana 

okudum onu, k›yamayarak, bitirmemeye çal›flarak... Zaten 

19

üzerinde düflünmen gerekiyor o makalelerden birini okuyunca, 

dolu dolu fleyler çünkü, devam edemiyorsun, duruyorsun, 

bir ç›rp›da bitirmek istemiyorsun. So¤uk Büfe ç›k›nca 

kofla kofla gidip alm›flt›m. 

fiimdi üçüncüsü ç›kt› o denemelerin, Bir Kutu Daha... 

O zaman onu da al›r›m hemen. 

Sinemaya uyarlansa ve baflrolü ben oynasam diye düflündü¤ünüz 

bir kitap var m›? 

Ah keflke, keflke! Ahmet Haluk Ünal’›n Bir Karakafa için Balad 

diye bir kitab› var. Almanya’da geçiyor, Charlie Chaplin’e 

göndermeler var.. O kitap bence film olmal›. Ben oynayamam 

onda, bu yüzden söylemiyorum, çünkü bir erkek hikayesi, 

ama kesinlikle film haline gelmeli. Harika olur. Zaten 

galiba denenmifl daha önce ama bir türlü yap›lamam›fl. 

Yazar› da sinemac› bildi¤im kadar›yla. 

Belki de kendisi yönetmek istiyordur. Birkaç y›ld›r yap›mc›, 

20 

röportaj 

yönetmen, sinemac› tüm arkadafllar›ma o kitab› tavsiye ediyorum 

ben. O kadar güzel ki! Bir de Ferhat Uludere’nin Say›klamalar 

diye bir kitab› var, küçük küçük hikayelerden olufluyor, 

onun için de böyle düflünüyorum. O yazar›n da günün 

birinde çok iyi bir film senaryosu yazaca¤›na inan›yorum 

ben. 

Peki, kendinizle özdefllefltirdi¤iniz bir roman kahraman› 

var m›? 

Bunu düflünmemifltim, ama flimdi çok heyecanland›m. Durun, 

bir düflüneyim... Hmm, yine bir erkek karakter geliyor 

akl›ma. J.D. Salinger’›n Gönülçelen roman›n›n kahraman›, 

Holden Caulfield. Ona benzetiyorum kendimi; erkek olmasayd› 

bana benzerdi, ya da ben erkek olsayd›m ona benzerdim. 

fiiirle de ilgili misiniz? 

Pek de¤il. Eskiden çok okurdum ama flu s›ralar okumuyorum. 

Lisedeyken Ümit Yaflar O¤uzcan’›n bir kitab›n› okumufltum, 

o zamana kadar onu “aflk flairi” olarak tan›yordum, benim 

okudu¤um kitapsa daha karanl›k bir fleydi, ölüme dair 

fliirlerden olufluyordu, san›r›m o¤lunun ölümü üzerine yazm›fl. 

O kadar etkilendim ki, sonra kitapç›lar›, hatta onlar yetmeyince 

sahaflar› dolafl›p tüm kitaplar›n› ald›m. 

Böyle bir fley var gerçekten; bir yazar›, bir flairi çok sevince 

onun bütün kitaplar›n› edinme arzusu... 

Evet, bende de var o duygu. Ama Ümit Yaflar’›n öteki fliirlerini 

ilk okudu¤um kitab› kadar sevmedim. O baflka türlü bir 

fleydi. 

Siz yazd›n›z m› hiç? 

Evet, herkes gibi ben de fliir yazd›m küçükken. Öyledir ya 

bizde. fiimdi de karal›yorum kendi çap›mda bir fleyler. Ama 

fluna inan›yorum, asl›nda yazarl›k ikinci ifl olarak yap›labilecek 

bir fley de¤il, çok zor, hayat›n›n yazmak olmas› gerekiyor. 

Bir yandan dizi çekeyim, bir yandan filmde oynayay›m, 

bir yandan da vakit buldukça yazay›m diyemem ben. Her 

fleyi yapmak isteyenler var ya, onlar gibi olmak istemem. 

Kolay olsayd› herkes yazard›. Hani herkes yazmaya çal›fl›yor 

ama, oluyor mu ayr› konu. 

Hangi yazar›n size mektup yazmas›n› isterdiniz? 

Bana Can Dündar yazs›n. Onu çok seviyorum, hatta Yeni 

Yüzy›l döneminde köfle yaz›lar›n› kesip biriktiriyordum. Çok 

özel biri, duygusal ama ayn› zamanda dürüst, k›r›lgan... 

Yaz›lar› çok gerçek. Bir keresinde aflk üzerine bir belgeselini 

seyretmifltim. Geçmiflten günümüze aflk kavram›n›n nas›l 

de¤iflti¤ini anlat›yordu. ‹nsanlar elli y›l önce neye aflk diyorlard›, 

flimdi neye aflk diyorlar... Herkes seyretsin o belgeseli. 

Bir ‹stanbul Masal› da baz› fleyleri hat›rlatt›; aflka dair iyi 

duygular›, safl›¤›... O yüzden sormakta sak›nca görmüyorum, 

siz neye aflk diyorsunuz? 

Ben aflka inan›yorum. Aflk insan› güzellefltiriyor; görünüflünü 

güzellefltiriyor, yapt›¤› ifli güzellefltiriyor... Kendine ve baflkalar›na 

inanmas›n› sa¤l›yor. Âfl›kken arkanda koca bir güç 

oldu¤unu hissediyorsun. Aflk güzel fley!

Sumru Yavrucuk tam yirmi iki y›ll›k Devlet 

Tiyatrosu sanatç›s›. Tiyatroya sad›k 

izleyiciler onu Abdülcanbaz, Kad›nlardan 

Konuflal›m ve befl y›ld›r üst üste 

perde açmakta olan Leenane’in Güzellik 

Kraliçesi adl› oyunlarla tan›y›p sevdiler; 

tiyatroya o kadar yak›n olmayanlarsa 

Seni Seviyorum Rosa filminden 

ve nadiren kabul etti¤i televizyon dizilerinden... 

Tüm bu çabalar› ve baflar›lar› 

ödüllendirilmedi de¤il. Öyle ki salonun 

kuytu bir köflesinde “sergiledi¤i” 

plaket ve heykelcikleri görünce, insan›n 

akl› kar›fl›yor. Yavrucuk, 1991 Alt›n 

Portakal, 1992 Alt›n Koza En ‹yi Kad›n 

Oyuncu ödüllerinin sahibi. Tam üç kez 

Avni Dilligil, Kad›nlardan Konuflal›m ve 

22 

mutfakta Röportaj: Dürrin Tunç / Foto¤raflar: Uluç Özcü 

Bir yaz gecesi rüyas› 

Yeni bir dizi haz›rl›¤› içindeki Sumru Yavrucuk s›cak geçen yaz günlerine 

uygun bir sebze salatas› haz›rlad›. Hem de mutfakta de¤il, ilgilenmekten çok 

zevk ald›¤› bahçesinde... ‹flte o çekimden ve söylefliden bir bölüm. 

Leenane’in Güzellik Kraliçesi ile iki kez 

de Afife Jale ödüllerini alm›fl. 1986’da, 

kendi deyifliyle “henüz cahil bir çocukken”, 

Türkiye’deki iflitme engellilerle 

yapt›¤› reji çal›flmas›, ‹spanya’da düzenlenen 

‹kinci Dünya Pandomim Festivali’nde 

birincilik ödülüne lay›k görülmüfl. 

Bizim dikkatimizi en çok çekenler 

bunlar. Ama buras› Türkiye ve Sumru 

Yavrucuk gündeme geliflini yirmi befl 

y›ll›k çabas›na, gayretine ve yetene¤ine 

de¤il, iki y›l önce “popülerli¤in kara 

bulutlar›n›n üzerinde dolaflmas›na” 

borçlu. ‹nsan›n içi burkulmaz m›? Ama 

buras› Türkiye ve ne yaz›k ki, oluyor 

böyle! 

Leenane’in Güzellik Kraliçesi beflin- 

ci y›l›n› doldurdu. Alt›nc› y›lda da devam 

edecek. Oyuncu aç›s›ndan nas›l 

bir duygu bu? 

Sahneye ç›km›fl bir oyun bana göre 

bitmifl bir oyun de¤ildir. Tiyatro statik 

bir sanat dal› de¤il. Birincisi izleyiciler 

her akflam farkl›, ayn› kitle de¤il, dolay›s›yla 

oyuna tepkileri farkl›; ikincisi de 

oyuncu olarak her repli¤i farkl› biçimde 

yorumlama iste¤i duyuyorsunuz zaten. 

Ben rolüme iliflkin ayn› endifleleri her 

y›l yeniden duyar›m. Oyuncu tükendi¤i 

zaman rol de tükenir. O nedenle yeni 

bir sezonda tekrar ayn› oyunu oynayaca¤›n›z 

zaman rolle ilgili tüm biriktirdiklerinizi 

yeniden hat›rlaman›z, yeni fleyler 

eklemeniz ve gözden geçirmeniz

Sumru Yavrucuk tam yirmi iki y›ll›k Devlet 

Tiyatrosu sanatç›s›. Tiyatroya sad›k 

izleyiciler onu Abdülcanbaz, Kad›nlardan 

Konuflal›m ve befl y›ld›r üst üste 

perde açmakta olan Leenane’in Güzellik 

Kraliçesi adl› oyunlarla tan›y›p sevdiler; 

tiyatroya o kadar yak›n olmayanlarsa 

Seni Seviyorum Rosa filminden 

ve nadiren kabul etti¤i televizyon dizilerinden... 

Tüm bu çabalar› ve baflar›lar› 

ödüllendirilmedi de¤il. Öyle ki salonun 

kuytu bir köflesinde “sergiledi¤i” 

plaket ve heykelcikleri görünce, insan›n 

akl› kar›fl›yor. Yavrucuk, 1991 Alt›n 

Portakal, 1992 Alt›n Koza En ‹yi Kad›n 

Oyuncu ödüllerinin sahibi. Tam üç kez 

Avni Dilligil, Kad›nlardan Konuflal›m ve 

22 

mutfakta Röportaj: Dürrin Tunç / Foto¤raflar: Uluç Özcü 

Bir yaz gecesi rüyas› 

Yeni bir dizi haz›rl›¤› içindeki Sumru Yavrucuk Picus dergisi için s›cak geçen 

yaz günlerine uygun bir sebze salatas› haz›rlad›. Hem de mutfakta de¤il, 

ilgilenmekten çok zevk ald›¤› bahçesinde... ‹flte o çekimden ve söylefliden 

bir bölüm. 

Leenane’in Güzellik Kraliçesi ile iki kez 

de Afife Jale ödüllerini alm›fl. 1986’da, 

kendi deyifliyle “henüz cahil bir çocukken”, 

Türkiye’deki iflitme engellilerle 

yapt›¤› reji çal›flmas›, ‹spanya’da düzenlenen 

‹kinci Dünya Pandomim Festivali’nde 

birincilik ödülüne lay›k görülmüfl. 

Bizim dikkatimizi en çok çekenler 

bunlar. Ama buras› Türkiye ve Sumru 

Yavrucuk gündeme geliflini yirmi befl 

y›ll›k çabas›na, gayretine ve yetene¤ine 

de¤il, iki y›l önce “popülerli¤in kara 

bulutlar›n›n üzerinde dolaflmas›na” 

borçlu. ‹nsan›n içi burkulmaz m›? Ama 

buras› Türkiye ve ne yaz›k ki, oluyor 

böyle! 

Leenane’in Güzellik Kraliçesi beflin- 

ci y›l›n› doldurdu. Alt›nc› y›lda da devam 

edecek. Oyuncu aç›s›ndan nas›l 

bir duygu bu? 

Sahneye ç›km›fl bir oyun bana göre 

bitmifl bir oyun de¤ildir. Tiyatro statik 

bir sanat dal› de¤il. Birincisi izleyiciler 

her akflam farkl›, ayn› kitle de¤il, dolay›s›yla 

oyuna tepkileri farkl›; ikincisi de 

oyuncu olarak her repli¤i farkl› biçimde 

yorumlama iste¤i duyuyorsunuz zaten. 

Ben rolüme iliflkin ayn› endifleleri her 

y›l yeniden duyar›m. Oyuncu tükendi¤i 

zaman rol de tükenir. O nedenle yeni 

bir sezonda tekrar ayn› oyunu oynayaca¤›n›z 

zaman rolle ilgili tüm biriktirdiklerinizi 

yeniden hat›rlaman›z, yeni fleyler 

eklemeniz ve gözden geçirmeniz

gerekir, eski sevgilinizle yeniden buluflmak 

gibi. 

Oyunun bu kadar tutulaca¤›n› beklemiyordunuz 

bafllang›çta. Türk izleyicisinin 

yad›rgayaca¤›n›, geçti¤imiz 

yüzy›l›n ilk yar›s›ndaki ‹rlanda’yla 

ba¤ kuramayaca¤›n› düflünüyordunuz. 

fiimdi neden bu kadar 

benimsendi¤ine dair bir aç›klaman›z 

var m›? 

Metne verilebilecek tepkilerden bafllang›çta 

ben de çok korktum. Görüfltü- 

¤üm kimi tiyatro yöneticileri ya metni 

anlamad›, ya da sert buldu. Oysa o dönemde 

Reha Muhtar haberleri sunuyordu. 

‹nsanlar ana haber bülteni süresince 

en az befl cinayete veya benzeri 

fliddet olaylar›na tan›k oluyorlard›. Ben 

de son derece güçlü bir edebi alt metni 

olan bir oyunda bir k›z›n annesini öldürmesi 

tuhaf karfl›lanmaz diye düflünmüfltüm. 

Asl›nda tiyatro yöneticilerine 

hak vermiyor da de¤ilim, çünkü tiyatro, 

resim gibi ressam›n tualiyle bafl bafla 

kald›¤› ya da edebiyat gibi yazar›n ka- 

¤›t ve kalemle bire bir iliflki kurdu¤u bir 

sanat dal› de¤il. Bir yat›r›m ifli. ‹zleyici 

olmadan tiyatro olmaz. Biz dört arkadafl 

oyuna inand›k. Ben ayn› disiplini 

onlarda da gördüm. Bir de ben f›s›lt› 

gazetesine çok inan›r›m. Bizim befl y›l 

içinde en fazla yirmi ilan›m›z ç›km›flt›r. 

Belediyenin fiehir Tiyatrolar›’na sundu- 

¤u reklam olanaklar›n› devlet bize ne 

yaz›k ki sunam›yor. Oyunun neden bu 

denli tutuldu¤una gelince, bunun ilk 

nedeni izleyiciyi kendi kendisiyle hesaplaflmaya 

zorlamas›. Özellikle anne 

k›z iliflkilerinde vicdan›m›zla, gelenekle 

çat›flmamak için hep içimize att›¤›m›z, 

söylersek f›rt›nalar kopar diye düflündü¤ümüz 

fleyler vard›r. Oyun cesurca 

bunlar›n üzerine gidiyordu. Bu sayd›klar›m› 

yüzy›l bafl›ndaki ‹rlanda’n›n Türkiye’yle 

örtüflen gelenekçi yap›s›yla 

birlefltirince oyun Türk izleyicisine çok 

yak›n geldi. Hayat›mda ilk kez bafl›ma 

geliyor, bu oyunun fanatikleri var. ‹nsanlar 

gelip oyununuzu üç kere izledik 

diyorlar. Demek ki bu oyunun bir derdi 

var ve bu dert onu izleyiciyle buluflturuyor. 

Bundan dört y›l kadar önce bir oyun 

elefltirmeni rejiyi ve oyunu uzun 

uzun övdükten sonra sizin oyunculu¤unuzdan 

söz etmifl ve deyim yerindeyse 

sizin “vücudunuzun neredeyse 

her kas›yla oynad›¤›n›z›” yazm›flt›. 

Beden dilini bu denli ustal›kl› 

kullanman›z› biraz da iflitme engellilerle 

yapt›¤›n›z çal›flmalara borçlu 

olabilir misiniz acaba? San›r›m on y›la 

yak›n süren bir serüvendi. 

‹flitme engellilerle çal›flmam benim hayat›m›n 

dönüm noktalar›ndan biriydi. 

Önceleri benim için de terapi gibi bafllam›flt›. 

Devlet Tiyatrosu’nda bir yere 

varmak isteyen, istekli ama hiçbir fley 

yapt›r›lmayan bir oyuncuydum. Beden 

dili denilen fley hepimizin a¤z›na pelesenk 

olmufltur, ama nedense kullanamay›z. 

Ben iflitme engellilerle bu bilmeceyi 

çözmeye çal›flt›m. Bir oyuncunun 

en rafine özelliklerinden birisi, sahnede 

karfl›s›ndakini dinleme, dinlerken 

de söze dökülmeyeni beden diliyle anlatma 

özelli¤idir. Ben bu al›flkanl›¤›m› 

kesinlikle iflitme engellilerden ald›¤›ma 

inan›yorum. 

Çal›flman›zda nelere öncelik tan›d›n›z? 

Nas›l hedefler koydunuz? 

‹flitme engelliler için oluflturulmufl bir tiyatro 

metni yoktu elimde. Yaln›zca Afif 

Yesari’nin düflünce tiyatrosu olarak kaleme 

ald›¤› sözsüz oyunlar vard›. Bu- 

nun için benim bir metin oluflturmam 

gerekiyordu. Ben de Güngör Dilmen’in 

Kurban adl› oyununu sözsüz hale getirmeye 

çal›flt›m. Yapt›¤›m iflte iflitme 

engellilerin “gestuno” denilen iflaret dilini 

kullanmay› istemiyordum. Oyunu 

sözsüz hale getirirken sözcüklerin aç›l›mlar›n› 

yakalamak ve bu aç›l›mlar› 

vurgulayacak küçük oyunlar yazmak 

gerekiyordu. Bunu yaparken bir karadeli¤in 

içinde buldum kendimi. Onlara 

bir fley vermeye çal›fl›rken bir de bakt›m 

ki, ben kendim, konservatuvar e¤itimi 

s›ras›nda ne yaz›k ki üzerinde fazla 

durulmayan kimi beceriler elde etmiflim. 

‹flte beden dili de bunlardan bir 

tanesi. Normalde bir oyun üç ayda ç›karken 

ben iflitme engellilerle Kurban’› 

alt›, Susuz Yaz’› da dokuz ayda ç›kard›m. 

Çünkü “Bunu be¤enmedim, bafltan 

alal›m,” demek için ya bütün oyuncular›n 

tek tek omuzlar›na dokunmam, 

ya da ›fl›¤› söndürüp yakmam gerekiyordu. 

Bir de ödül ald›n›z san›r›m ‹spanya’da... 

Evet. Kurban benim ilk rejimdi ve ‹spanya’da 

‹kinci Pandomim Festivali’nde 

ödül ald›m. Kurban iflitme engellilerin 

yine kendileri gibi iflitme engellilere 

seslenme çabalar›n›n bir ürünü 

de¤ildi. Tiyatronun pandomim gibi, 

müzik gibi görsel, iflitsel unsurlar›ndan 

ve iflitme engellilerin ç›kartabilecekleri 

do¤al seslerden yararlanarak yaln›zca 

iflitme engellilere de¤il, bütün izleyicilere 

seslenecek bir oyun yapmak istiyordum. 

‹flitme engelliler özelikle iflitenler 

taraf›ndan çok bask› alt›nda tutuluyor, 

çok çirkin sesler ç›kartt›klar›n› 

düflünüyorlar. Bu k›s›tlamadan ötürü 

deneme yapam›yorlard›. Ses tellerinin 

titreflimini alg›layabileceklerini düflünerek 

onlarla birçok al›flt›rma yapt›m. Onlar 

için görüntülü bir metronom bile gelifltirmeye 

çal›flt›m. Çok cahilce, naif 

çabalard› belki ama o zamanlar zaten 

ben de yirmili yafllar›mdayd›m. Sonunda 

seslerini çekinmeden kullanmaya 

bafllad›lar. 

Son y›llarda tiyatroya ilgi gitgide 

azald›. Popülerlefltirme çabalar›n›n 

23

da pek yarar› olmuyor gibi görünüyor. 

Sineman›n da etkisiyle yeni anlat›m 

biçimleri gelifltirilmeye çal›fl›l›yor, 

ama özellikle Türkiye’de hem 

oyun yaz›m›, hem de izleyici kitle 

aç›s›ndan bir yoksullaflma yaflan›yor. 

Sizce tiyatro yak›n bir gelecekte 

opera gibi seçkinci bir türe mi dönüflecek? 

Tiyatro flu anda iflgal alt›nda. Güzel 

görünmek d›fl›nda pek bir marifeti olmayan 

insanlar› önce sinema, sonra 

da televizyon bol bol kulland›. Bir ölçüde 

kendilerini gelifltirip baflar›l› da oldular. 

Ancak tiyatroda ifl de¤iflti. fiu an 

yap›lanlar›n ço¤u tiyatro de¤il. O yüzden 

ben insanlar neden tiyatroya gitmiyor 

diye feryat etmiyorum, çünkü 

ben de gitmiyorum. Gerçekten de hem 

oyunculuk aç›s›ndan, hem de dekoruyla, 

›fl›¤›yla, kostümüyle tiyatro malzemesi 

aç›s›ndan insanlar› gitmeye özendirecek 

çok az yap›m var. Bunun için 

tiyatroya as›l zarar› bu dizilerden s›çrayan 

insanlar›n verdi¤ini düflünmüyo- 

24 

mutfakta 

rum. ‹nsanlar popüler bilmemkimin 

öpüflmesini izlemek için tiyatroya gideceklerse, 

gitsinler. Ama dedi¤iniz gibi, 

bu tür dikkat çekme çabalar›n›n da tiyatroya 

pek geri dönüflü yok. Hepsi 

sezonluk çabalar olarak kal›yor. Tiyatro 

cefal› ifltir, insan›n tüm hayat›n› iflgal 

eden bir ifltir. Bir hobi de¤ildir. Yan›nda 

yapar›m diye yap›lacak ifl de¤ildir. Bana 

göre bir oyuna baflar›l› denmesi için 

en az elli temsil yapmas› gerekir. Öyle 

televizyon dizisi mant›¤›yla, “tutuldu”, 

“tutulmad›” diye tiyatro yap›lmaz. K›sa 

bir zamanda tiyatro bence bu popülerleflme 

çabalar›ndan da kurtulacak, daha 

az ve öz yap›mlarla niceli¤iyle de- 

¤il, niteli¤iyle ayakta kalacak. 

Sinema oyunculu¤u da yapt›n›z. 

Hatta ödülleriniz de var. Sinema ve 

televizyon çal›flmalar›n›zdan hareketle 

reji ve oyunculuk anlay›fllar› 

bak›m›ndan tiyatro ve sinema aras›ndaki 

fark› anlatabilir misiniz? 

Sinemada çok az deneyimim var ama 

ço¤u sinema yönetmeninin oyuncuya 

de¤il mizansen vermek, onlar› rolleri 

konusunda bile yönlendiremediklerini 

biliyorum. Oyuncu e¤itimi konusunda 

bir donan›mlar› da yok. Genellikle 

oyuncular›n sezgilerine b›rak›yorlar ifli. 

Elbette sineman›n tekni¤inden kaynaklanan 

reji anlay›fl› farklar› var. Sinema, 

tiyatro gibi üç yan› kapal› bir sihirli 

kutu de¤il. Sinemada oyuncu yönetmene 

hizmet eder, tiyatrodaysa oyuna. 

Yönetmen kötüyse bile tiyatroda iyi 

bir oyun izletmek mümkündür, ama sinemada 

çok iyi bir oyuncu olsan›z bile 

yönetmeniniz yeterli de¤ilse ortaya 

iyi bir film ç›kmaz; eliniz kolunuz ba¤l›d›r. 

Oyunculu¤a gelince, ister sinema 

ya da dizi, ister tiyatro olsun tek bir 

oyunculuk vard›r; o da bir “olma” halidir 

ve benim oyunculukta tek inand›- 

¤›m fleydir. ‹zleyiciyi etkileyen her fleyi 

o anda yaratma, ilk kez o anda duyma 

halidir. 

Behiç Ak’›n yazd›¤›, geçti¤imiz sezon 

Dostlar Tiyatrosu’yla oynad›¤›n›z 

Fay Hatt› da çok ilgi gördü. Yur-

tiçi ve yurtd›fl› turneler yapt›n›z. Yurtiçinde 

ald›¤› olumlu tepkileri biliyoruz. 

Yurtd›fl›nda, özellikle Wiesbaden’daki 

flu son festivalde nas›l tepkiler 

ald›n›z? 

Amsterdam’da, Zürih’te, Berlin’de hep 

Türklere oynam›flt›k. Ama Wiesbaden’da 

öyle olmad›. Avrupal› oyun yazarlar›n› 

buluflturmak ve kültürleri kaynaflt›rmak 

için düzenlenmifl bir festival 

oldu¤undan izleyicimiz yabanc›yd›. 

Oyunumuz söze dayal› oldu¤u için eflzamanl› 

çeviri yap›ld›. Festival her y›l, 

baflkanl›¤›n› günümüzün önde gelen 

tiyatro yazarlar›ndan, benim de hayran› 

oldu¤um Tankred Dorst’un yürüttü- 

¤ü bir komite taraf›ndan gerçeklefltiriliyor. 

Günde en az dört grubun perde 

açt›¤›, çok yo¤un bir programd›. ‹zleyiciden 

müthifl tepkiler ald›k, bu benim 

için çok flafl›rt›c› bir fley, çünkü dedi- 

¤im gibi çok fazla söze dayal› bir oyun. 

Aç›kças› izleyiciyle bu kadar buluflaca¤›n› 

tahmin etmiyordum. Oyundan 

ç›kt›¤›m zaman bir ziyaretçiniz var, dediler. 

Bakt›m, karfl›mda Tankred Dorst 

duruyor! Teker teker tebrik etti, oyunculuklar› 

çok be¤endi¤ini söyledi. Çok 

heyecan verici bir karfl›laflmayd› benim 

için. Kimi ülkeler Fay Hatt›’na talip 

oldular, yani Behiç Ak yurtd›fl›nda da 

s›n›f› geçti. 

Deminden beri festival kitapç›¤›n› 

kar›flt›r›yorum. Hep uyarlamalar, 

klasik metinlerin yeniden yaz›mlar› 

gözüme çarp›yor. Son y›llarda böyle 

bir e¤ilim do¤du de¤il mi tiyatroda 

da? 

Festivalde Nach Gorki adl› çok ilginç 

bir Yugoslav yap›m› izledim. Gorki’nin 

Ayaktak›m› Aras›nda adl› oyununun 

“Biri Bizi Gözetliyor” programlar› çerçevesinde 

bir yorumuydu. Orada 

oyunculu¤un s›n›rlar›n› gördüm. Eminim 

do¤açlamalardan yola ç›k›larak 

haz›rlanm›fl bir oyundu. Ben Ayaktak›m› 

Aras›nda’n›n en az befl farkl› yorumunu 

izledim, ama bu yorumdan çok 

etkilendim; çünkü Gorki’yi günümüze 

tafl›yor, bizi ekranlara esir eden Popstar 

yar›flmalar›n›, BBG evlerini, futbolu, 

müzi¤i, giderek oyunculuk e¤itimini 

popülerlefltiren zihniyeti sorgulamam›z› 

sa¤l›yordu. Bu tam anlam›yla insan› 

tutsak eden bir zihniyet ve Gorki üzerinden 

sunulmas› çok etkileyiciydi. Sorunuza 

dönersek, dünyada söylenmemifl 

söz kald› m›? Bunun için de insanlar›n 

art›k yeni reji ve yorum aç›l›mlar›na 

ihtiyaçlar› var. 

Biraz da çekimlerine bafllayaca¤›n›z 

diziden söz edelim isterseniz? 

Televizyon ister istemez tüketime, ratinge, 

rekabete ba¤l› bir alan oldu¤u 

için dizilerde yükselen de¤erler, takip 

edilen modalar var. Diyelim bir okul dizisi 

ya da köy dizisi çok tutuldu; hemen 

her kanalda benzerlerini izlemeye bafll›yorsunuz. 

Bizim dizi böyle bir modan›n 

ürünü de¤il. Kimse kimseyi öldürmüyor, 

insana neredeyse sansürü özleten 

iflkence sahneleri yok, mafya konusunda 

ders vermiyor, maçoluk zihniyetine 

hizmet etmiyor. Çekimlere Gaziantep’te 

bafll›yoruz. Özel diyalekt dersi 

bile ald›m. Antepliler gibi konuflabilmek 

için... 

Sebze salatas› tarifi: ‹stiridye mantar›, soya filizi, 

maydanoz, kereviz yapra¤›, m›s›r, salatal›k, 

yeflil salata ve kabak kar›flt›r›l›p üzerine limon 

suyu, taze krem peynir, hardal ve biraz 

sarm›sakla haz›rlanan sos dökülüyor. Sumru 

Yavrucuk, kabak ve m›s›r hariç, bütün sebzeleri 

çi¤ olarak kullanmay› tercih ediyor. 

25

26 

kütüphane Röportaj:Dürrin Tunç / Foto¤raflar: Uluç Özcü 

Kenan Ifl›k’›n kütüphanesi 

Ifl›k, çocuklu¤unda okudu¤u 

kitaplarla etkilefliminden söz ederken 

“Bir de özdeflleflme sorunu vard›. Bir 

süre kahraman›n kendisi gibi 

dolafl›rd›m,” demeden edemiyor. 

‹leride tiyatrocu olaca¤›n›n ipucunu 

böyle vermifl demek ki. Sonra da 

ekliyor: ”Sanat›n en temel ifllevi de 

budur zaten; sanatla buluflan insan› 

etkilemek, sarsmak ve de¤iflikli¤e 

u¤ratmak, yenilemek.” 

Kitaplarla iliflkiniz nas›l bafllad›? Kütüphanenizi ne zaman 

oluflturmaya bafllad›n›z? 

Ben okumaya çok erken bafllad›m. Çocuklu¤um Malatya’da 

geçti. O zamanlar Malatya elli bin nüfuslu, tek kitapç›s› olan 

bir flehirdi. Yaz›l› olan ne varsa, al›r okurdum. Çocuklu¤umda 

ilk hat›rlad›¤›m Pardayanlar serisi. Küçük boyutta, kal›nca 

ciltlerdi. “Eyvah, yemek saati geldi, annem flimdi yeme¤e 

ça¤›racak” diye korkarak hiç bafl›m› kald›rmadan okurdum. 

O dönem bir de Orta Asya serileri vard›; p›t›rak gibi sat›l›rd›. 

Bir de cami kenarlar›nda Uhud Muharebesi, Kan Kalesi Cengi 

gibi kitaplar sat›l›rd›, ben onlar› da al›p okurdum. Ortaokulda 

ö¤retmenin de tavsiyesiyle daha ciddi fleyler okumaya 

bafllad›m, özellikle Rus ve Frans›z klasiklerini. Balzac, Zola, 

Flaubert, Tolstoy gibi yazarlar› saman ka¤›d›na bas›l› ciltlerden 

okudu¤umu hat›rl›yorum. 

O dönem en çok etkilendi¤iniz romanlar hangileriydi? 

Ben her fleyi su içer gibi okuyordum. Okudu¤um her fley de 

beni çok etkiliyordu. Çocukken seçici olam›yorsunuz zaten. 

Bir de özdeflleflme sorunu vard›. Bir süre roman kahraman›n›n 

kendisi gibi dolafl›rd›m. Sanat›n en temel ifllevi de budur 

zaten; sanatla buluflan insan› etkilemek, sarsmak ve de¤iflikli¤e 

u¤ratmak, yenilemek. Elbette çocukluk ça¤›nda çok daha 

yo¤un oluyor bu. Onun için çocuk kitaplar›n›n çok özenli 

seçilmeleri gerek. Çünkü kitaplar çocuk zihnini kolayl›kla etkisi 

alt›na alabiliyor. 

Tiyatroyla tan›flman›z kitap seçiminizi nas›l etkiledi? 

Genç yaflta yönetmenlik yapmaya bafllay›nca insan› ö¤renmek 

gibi bir tutkum oldu. Yo¤un biçimde psikoloji, sosyoloji, 

pedagoji okudum. Böyle bir alt bilginiz olunca piyesleri yorumlarken 

tökezlemiyorsunuz. fiimdi de o al›flkanl›¤›m devam 

eder. Edebiyat ikinci planda kal›yor benim için. Daha 

çok bugünkü dünya düzenini, insan› anlatan kitaplar› okumay› 

tercih ediyorum. 

Türkiye’deki tiyatro yay›nc›l›¤›n› yeterli buluyor musunuz? 

Bu anlamda Mitos - Boyut Yay›nlar›’n›n çok büyük bir katk›s› 

oldu. Mevcut yazarlar›n toplu yap›tlar›n› yay›mlad›lar. Çehov 

ya da Shakespeare’in yazd›klar› d›fl›nda tiyatro metinlerine 

edebi yap›t demek biraz zordur. Bana sorarsan›z bunlar günün 

birinde oyunlaflt›r›lmak üzere sat›n al›n›p okunan kitaplard›r. 

Elbette s›radan okur oradaki iliflkileri hayal gücüyle kendisi 

kurabilir; bir atmosfer, hatta dekor tasar›mlayabilir. Bunun 

çok lezzetli bir yan› da olabilir. Ama tiyatrocu olarak bu süreç 

benim için daha zor, yo¤un ve kuflat›c› bir süreçtir. Onun için 

bir ödül jürisinde ya da repertuar kurulunda de¤ilsem, oyunu 

sahneye koymayacaksam okumaktan kaç›n›yorum. 

Son zamanlarda herkes oyun yazar› yetiflmedi¤inden söz 

ediyor. Sizce bu Türkiye’ye özgü bir sorun mu, yoksa

yurtd›fl›nda da ayn› kriz yaflan›yor mu? Ne tür bir metin 

size ilginç gelirdi? 

Devlet Tiyatrosu’nda bir oyun sahneye koymam isteniyordu, 

ama önerilen metinlere bak›nca benimle buluflmayan oyunlar 

olduklar›n› gördüm. Bence günümüzü çok aç›k ve net biçimde 

anlatan temalar ilginç olabilirdi. Bugünün dünyas› 

gerçekten de yaz›lmas› gereken, gelecek nesillerin ibretle 

okuyabilece¤i bir dünya. Çok sert ve h›zl› bir de¤iflim yaflan›yor. 

Sömürgeci bir anlay›fl›n egemenli¤inde olan küreselleflme 

bütün bölgesel ve yerel kültürleri tehdit ediyor. Sanat 

popülerleflirken as›l ifllevini yitiriyor, bir e¤lence arac›na, neticesiz, 

kof, s›¤ bir tüketime dönüflüyor. Popüler sanata bir 

savunma, bir barikat oluflturacak bir sanat anlay›fl›n›n benimsenmesi 

gerekli. Bat›’da da bu kriz yaflan›yor ama Bat›l›lar 

ak›ll›l›k ettiler, klasik metinleri yeniden yorumlayarak, günümüze 

uyarlayarak baflar›l› oldular. Avrupa tiyatrosu böyle 

kurtuldu diyebilirim. Bu süreç flimdi de devam ediyor. Dünyay› 

çok etkilemifl olan kimi metinlerin yanl›fl metinler oldu¤u 

da anlat›labilir. Belki de bir yorum eksikli¤i vard›. Örne¤in 

Antigone’yi yanl›fl okuduk, yanl›fl yorumlayarak sahneledik 

demek de bir yaklafl›m biçimi olabilir. Ya da Edmond’u insanlar›n 

kan›na susam›fl, iktidar h›rs› olan bir piç zannettik 

ama bugün onun öyle olmayabilece¤ini düflünebiliriz. Günümüz 

dünyas›nda geçmifl sanat›n da bir pay› oldu¤una göre 

belki onu da sorgulamak gerekiyor. Mevcut yetersiz metinlerle 

u¤raflmaktansa, eski metinleri yorumlamak bence daha 

do¤ru. Bu anlamda ben Yaflar Kemal’i, Nâz›m Hikmet’i, Aziz 

Nesin’i yeniden yorumlay›p kurgulad›m. Elde tiyatro metni 

yoksa da, çizgi roman, öykü gibi baflka çok de¤erli metinler 

var. Bunlar oyunlaflabilir. Karen Blixen’in Ölümsüz Öykü adl› 

bir metninden etkilenmifltim, çünkü bence bugünün dünyas›n› 

yüz y›l öncesinden haber veren bir metin. Her fleyin 

muhasebe kay›tlar› üzerinde infla edildi¤i, kazanç zarar hesaplar›na 

dayal› bir dünyada yaflan›rken seksen y›l önce aflk›, 

sanat› savunmak gerekti¤inden söz eden bu metni sahneye 

tafl›mak çok do¤ru bir ifl. 

Düfl k›r›kl›¤›na u¤ray›p yar›m b›rakt›¤›n›z kitaplar olur mu? 

Son dönemlerde yaz›lan Türk romanlar›n› okumak istiyorum 

ama çok baflar›l› olam›yorum. Bunun bir s›rr› olmal›. Temalar› 

m› yeni de¤il, kolay m› ele veriyorlar kendilerini, üsluplar› 

m› bana yapay geliyor bilmiyorum. ‹tiraf edeyim ki, Orhan 

Pamuk’u okumay› bu yüzden b›rakt›m. Burada bir yazar› kaliteli 

ya da kalitesiz diye de¤erlendirmek yanl›fl, okurun da 

kalitelisi kalitesizi olur. Belki de edebiyattan anlamad›¤›m 

için Orhan Pamuk’u okuyam›yorumdur. Okurla yazar aras›ndaki 

iliflki çok özel bir iliflkidir, oyuncuyla izleyici aras›ndaki 

iliflkiye benzer. Oyuncu izleyiciyle bir ba¤ kurabildiyse, çok 

coflkulu, keyifli bir iliflki ç›kar ortaya, etkileflim karfl›l›kl›d›r, 

bunu hissedersiniz. fiiir olsun, resim ya da müzik olsun, sanat 

yap›t› sanat› talep edeni etkileyip sarsabiliyorsa, onda bir 

de¤iflikli¤e yol açabiliyorsa mesele yok demektir. Burada 

karfl› karfl›ya gelen iki kimlik, yani sanat›n al›c›s› ve sanatç› 

aras›ndaki iliflki önceliklidir. 

Kitapl›¤›n›z› elden geçirirken “art›k olmasa da olur” deyip 

eledi¤iniz kitaplar var m›? Varsa hangileri? 

Gençken popüler kültür ürünü gerilim, polisiye türü kitaplar› 

okumaya kalk›flt›m, sonra çok zorland›m ve b›rakt›m o türleri. 

Eskiden “Kitap kitapt›r, rafta dursun”, diye düflünürdüm. 

27

Art›k öyle düflünmüyorum, bazen kap›n›n önü biraz okunduktan 

sonra at›lm›fl yepyeni kitaplarla doluyor. Ne kadar 

zorlarsam zorlayay›m, on befl - yirmi sayfa okuduktan sonra 

devam edemeyip att›¤›m kitaplar oluyor. 

Gerçekten imrendi¤iniz, g›pta etti¤iniz yazar ya da flairler 

var m›? Size “keflke ben yazm›fl olsayd›m” dedirten 

bir fliir ya da roman var m› örne¤in? 

Nas›l de¤erlendirirseniz de¤erlendirin ama son zamanlarda 

bir tiyatroya gidiyor ve kaçacak delik ar›yorsam, ya da bir kitab› 

on sayfa okuyup elimden at›yorsam, burada bir tuhafl›k 

var demektir. Beni heyecanland›ran bir roman okumaktan 

çok mutlu oluyorum ama bunlar›n say›s› gitgide azald›. Elbette 

bir O¤uz Atay metni, Shakespeare’in bir sonesi, bir 

Pablo Neruda fliiri “Keflke ben yazm›fl olsayd›m”, dedirtebilir 

bana. Ama g›pta etmekten çok flükran duyuyorum. ‹yi ki 

bunlar› yazm›fllar, iyi ki ben de b›kmadan usanmadan okuyorum 

diye. 

Kim Befl Yüz Milyar ‹ster program›n› izlerken hep akl›ma 

tak›lan bir soru vard›. Sizi görmüflken sormadan edemeyece¤im. 

Program› sunarken diyelim bir yar›flmac›, çok 

tan›nm›fl bir yazar›n, örne¤in Yaflar Kemal’in ad›n› bilmiyor. 

Ne düflünüyorsunuz o anda? ‹çiniz c›z etmiyor mu? 

“Yaz›klar olsun” demiyor musunuz? 

Yar›flma program›na bafllarken derdim ki, bu da sorulur mu, 

bilinmeyecek fley mi? Ama yap›mc› flirket, televizyon izleyicisini 

iyi tan›yan bir grup ve sonunda onlar hakl› ç›kt›lar. Art›k 

“Türkiye’nin baflkenti neresidir” sorusuna bile cevap verilmezse 

flafl›rm›yorum aç›kças›. Geçenlerde yar›flmaya kat›lan 

bir doktor dedi ki, “Ben a¤›r bir t›p e¤itimi ald›m, kitapla 

aram yok, okuyam›yorum.” Bir de flöyle bir moda var: “Ben 

istesem de kitap okuyam›yorum, yok ben Sivas’ta yafl›yorum 

sinemaya gidemiyorum,” deniyor; ama ben bunlara asla 

inanm›yorum. Bu anlamda müthifl bir erozyon, müthifl bir ilgisizlik 

var. Söz konusu doktor yar›flmac›ya “‹nsan› kavramak 

aç›s›ndan iyi yaz›lm›fl bir edebi metin mi de¤erlidir, yoksa 

bir makale mi”, diye sordum. Duralad›. Ama bence iyi 

yaz›lm›fl bir edebi metin bu aç›dan çok daha de¤erlidir. Oysa 

bilim sanat›n önüne geçmifl durumda ve bu insanlara enjekte 

edilmifl, zorla dayat›lm›fl, Türk toplumunun sanattan bu 

kadar uzak oluflunun bir nedeni de bu. Sanatç› denilen kimli¤in 

de içi ac›mas›zca, pervas›zca boflalt›ld›. Sanat yerlerde 

sürünüyor. Do¤al olarak da bir entelektüel olmas› gereken 

bir doktor, t›bb› bitirmifl, ihtisas yapan bir delikanl› bilimsel 

çal›flmay› bir edebi metne kay›ts›z kalmas›n›n hakl› bir gerekçesi 

olarak gösterebiliyor. Böyle fley olmaz. Sanat›n öngörüsü 

ve sezgisi olmasayd› bilim de olmazd›. Doktor ç›km›fl 

olan o genç arkadafl bunun fark›nda de¤ildi. Bunu söyledim 

elbette ama yay›nlanmad› netice itibar›yla. Biraz ileri gitmiflim. 

Elbette benim bir yar›flmac›n›n soruyu bilmemesi karfl›s›nda 

“Bu ne mene ifltir”, deme hakk›m yok. ‹yi etmifller bu 

pasaj› ç›kartmakla. Sorunuza dönersek, s›rf benim de¤il, izleyenlerin 

de içinin c›z etti¤i oluyor. 

28 

kütüphane 

GENÇKEN POPÜLER KÜLTÜR ÜRÜNÜ 

GER‹L‹M-POL‹S‹YE TÜRÜ K‹TAPLARI 

OKUMAYA KALKIfiTIM, SONRA ÇOK 

ZORLANDIM VE BIRAKTIM O TÜRLER‹. 

ESK‹DEN “K‹TAP K‹TAPTIR, RAFTA 

DURSUN,” D‹YE DÜfiÜNÜRDÜM. 

ARTIK ÖYLE DÜfiÜNMÜYORUM. 

Hiç kitap çald›n›z m›? 

Çalmak say›labilirse bir kitapç› dükkan›na girdi¤imde hiç 

kitap sat›n almasam da alt› yedi kitap hakk›nda bilgi edinerek 

ç›kt›¤›m olur. 

Kitap okumak için tercih etti¤iniz özel bir zaman ve yer 

var m›? 

Üstünde robdöflambr, aya¤›nda pofuduk terliklerle koltu¤una 

kurulmufl kitap okuyan bir adam imgesi vard›r ya, 

ben onlardan de¤ilim. Ben biraz yay›larak, yatarak okumay› 

seviyorum. Seyahat s›ras›nda bu mümkün de¤il elbet; ama 

evdeysem, ne hikmettense, uzanarak okumak bana daha iyi 

geliyor.

Birkaç y›l önce bizi her akflam bir dakikal›k 

›fl›k yakma eylemine yönlendiren, 

fleffafl›k, ayd›nl›k, temizlik özlemi de¤il 

miydi? Devlet yönetiminde, arkadafl, ifl, 

efl iliflkilerinde, k›saca her türlü iliflkide 

dürüstlük, içtenlik ve saydaml›k de¤il 

miydi arzulad›¤›m›z? Her türlü düflünce 

ve duyguda ayd›nl›k, iletkenlik, geçirgenlik 

de¤il miydi istedi¤imiz, üstelik 

de böylesine esneklikten yoksun, kat› 

ve sert bir ortamda? Belki de yaln›zca 

bizim de¤il bütün insanlar›n da ayn› 

fleyleri arzuluyor olmas›ndand›r, bu fleffafl›k 

düflüncesinin yaflam alanlar›m›za, 

giydi¤imiz elbiselere, kulland›¤›m›z eflyalara 

ve evimizdeki mobilyalara yans›mas›; 

her fleyin içini, arkas›n›, alt›n› görmek, 

her boyutunu alg›lamak istememizdendir. 

Kad›ns› Yans›malar adl› sergisinin 

ard›ndan de¤iflik bir çal›flmaya 

imza atan Melike Güral, Arzu Ayan ve 

fiehnaz fiaml›o¤lu’yla birlikte, bütün bu 

sayd›¤›m özellikleri k›r›lgan oldu¤u kadar 

sa¤lam bir malzemeye fleffafl›k vererek 

evinizi ayd›nlatmak için tasarlad›klar› 

lambalarda bir araya getirmifl. 

Bu üçlü saydam oldu¤unu pek de fark 

etmedi¤imiz porselenin s›n›rlar›n› zorlayarak 

fleffaf bir ruh vermifller ona. Elbette 

porselen bir tabak al›rken flöyle 

bir kald›r›p ›fl›¤› ne kadar geçirdi¤ine 

bakmak herkesin akl›na gelir ama porselenin 

saydaml›¤›n› böylesine hissedemeyiz 

o taba¤› kullan›rken, yani porselenle 

fleffafl›k kavram›n› yan yana getiremeyiz. 

Yaln›zca göze hitap eden sanat 

çal›flmalar›na devam edece¤ini 

söyleyen Melike Güral, daha ifllevsel 

nesneler yapma iste¤ini, onca y›l emek 

verdi¤i porselenle gerçeklefltirmifl. Seramik 

konusundaki tüm birikimini, yapt›¤› 

araflt›rma ve ö¤rendi¤i yeni teknikleri 

yans›tt›¤› avize, abajur ve flamdan 

gibi ayd›nlatma elemanlar› günümüz 

30 

el sanatlar› 

Dikkat, gözünüz kamaflacak! 

dekorasyonuyla da çok uyumlu; sade, 

fl›k ve do¤al. Asl›nda porseleni böyle 

bir alanda kullanm›fl olmak kula¤a o 

kadar da ilginç gelmeyebilir; çünkü bu, 

geçmifl yüzy›llarda bile yap›lm›fl bir ifl. 

Ama flimdiye kadar üretilen lambalarda 

porselen k›s›m hep alt parça olarak kullan›ld›¤›ndan 

porselen ›fl›kla hiçbir zaman 

böyle kaynaflmam›flt›. Güral ve arkadafllar›n›n 

ifllerine bu aç›dan bakarsak, 

porselenin rolünü altüst eden bir 

›fl›k tasar›m› diyebiliriz. Ö¤rendi¤imize 

göre böyle tasar›mlar› yapan bir iki firma 

daha varm›fl dünyada; ancak onlar 

bu kadar göz nurunu, el eme¤ini ve riski 

göze alamad›klar› için LuminoCity’nin 

“sihirli lambalar›n›” ayr› bir yere koymak 

gerek. “Bir insan nas›l ki en güçlü ve en 

iyi yönünü öne ç›karmal›d›r, biz de porselenin 

saydaml›¤›n› ve zarafetini öne 

ç›karmak istedik,” diyor tasar›m ekibi. 

Porselen önce kal›plara dökülüyor, biraz 

bekledikten sonra boflalt›l›p kal›pta 

kalan bölüm ç›kar›p f›r›nlan›yor. Üzerine 

binlerce darbe vurularak desenler iflleniyor 

ve ikinci kez f›r›na giriyor. ‹flte 

ateflle olan bu ikinci buluflma porselene 

saydaml›¤›n› veriyor. Bu kadar 

emek vermiflken, bu aflamaya gelmiflken 

bile, epeyce incelerek kendi s›n›r- 

P›nar Cartier 

Bizi porselenin yüzy›llard›r ortaya ç›kar›lmam›fl yüzüyle, ›fl›¤›n yeni tasar›m›yla 

tan›flt›ran MG Art Studio’nun yarat›c› ekibi, ayd›nlatma ürünlerinden oluflan 

LuminoCity projesini anlatt›. 

lar›n› zorlayan bu ürünün yok olmas› 

hâlâ mümkün, onu kaybetme olas›l›¤› 

hâlâ mevcut. Bu yüzden de çok zahmetli 

bir ifl ve sonuç vermeyecek bir 

bekleyifl olabilir. “Alt› yafl›ndaki k›z›m›n 

kardefline çok güzel özetledi¤i gibi, 

porseleni bir kelebek tutar gibi tutmak 

gerekir, biraz sert tutarsan k›r›l›r, 

yumuflak yaklaflmak zorundas›n,” diye 

ekliyor Melike Güral. Yüzde yüz Türk 

tasar›m›, yüzde yüz kad›n bak›fl›yla 

flekillenmifl bu lambalar evinize farkl› 

bir ›fl›k getirecek.

mercanada@epsilonyayinevi.com 

Yan›k yüreklerin gül kokusuna 

Mezarl›kta bir selviyle 

dertleflirken bülbülü 

hem dinledim 

hem a¤lad›m dün sabah. 

Ok saplanm›fl yüre¤ine güllerin 

kan daml›yor 

yapra¤›ndan 

dal›ndan. 

Gül kokusu alamad›m 

Gül dal›na konamad›m. 

••• 

Güneflteki ayd›nl›¤› 

y›ld›zlardaki esrar› 

aydaki dört güzel yüzü 

Tan›m›flt›m; 

as›rl›k bir ç›nardan 

süzülürken zaman. 

O koskoca ç›nar› 

Yerinde bulamad›m, 

Kimselere soramad›m. 

••• 

Üzerinde 

‹sa’s›n› bekleyen 

çarm›hlar dolu 

Beton y›¤›nlar›na 

gömülmüfl insanlar. 

Mahflerin atl›lar› 

dolafl›yor sokaklarda, 

Ruhsuz müzikler 

kar›fl›yor ç›¤l›klara. 

Dayanamad›m. 

••• 

Dut mevsimi de¤il! 

Ama “bülbül sesi yok 

flark›lar›n 

na¤melerinde”. 

Televizyon antenine 

Paylaflamad›m. 

kargalar konmufl. . . 

••• 

Ve 

dile 

geldi 

selvi; 

Dört mevsimi bahar olan ülkeye 

hofl geldin bülbül! 

Yeflil çok özgürdür burada, 

çiçekler özgür, 

kufllar özgür. . 

Ve sessizlik; olabildi¤ince özgür. . . 

Yar›m kalan besteni tamamla art›k, 

yeni besteler yap; 

b›rak demlensin na¤melerin. 

••• 

Ancak 

sana efllik edemez kimse 

(burada 

sessiz ç›¤l›klara kar›fl›r güzel 

(sesin. 

Yüre¤ini, 

sesini, 

nota defterini 

al ve git buradan. 

Yan›k yüreklerin gül kokusuna. . 

Hüsamettin OLGUN 

1 Ocak 1999 

Bursa 

fliir 

Hüsamettin Olgun kimdir? 

1955’te Amasya’da do¤du. 1979’da Atatürk Üniversitesi 

T›p Fakültesi’ni bitirdi. 1983’te KBB Uzman› 

oldu. 1983-1986 y›llar› aras›nda Diyarbak›r 

SSK Hastanesi’nde mecburi hizmetini tamamlad›. 

On sekiz y›ldan beri SSK Bursa Bölge Hastanesi’inde 

KBB uzman› olarak çal›fl›yor. Mesleki çal›flma 

yo¤unlu¤unun yan› s›ra, sanat yaflam› da yirmi 

befl y›l›n› tamamlad›. 1971 y›l›ndan beri yazd›¤› fliirler, 

düflünce, sanat ve elefltiri yaz›lar› Töre, Türk 

Edebiyat›, Öner Sanat, Ça¤r›, Yeni Ad›m, Tömer, 

Tarih ve Medeniyet, Milliyet, Cumhuriyet, Türkiye, 

Olay, Bursa Hakimiyet, Bursa Haber gibi dergi ve 

gazetelerde yay›nland›. 1991’de Amsterdam’da Alt›n 

fiiir Jüri Özel Ödülü, 1992’de Stockholm’de Hümanist 

Enternasyonal ETOS fiiir Jüri Özel Ödülü 

ald›. fiiirleri ‹ngilizce, Almanca, Frans›zca, ‹talyanca, 

‹spanyolca ve Makedonca gibi yabanc› dillere 

çevrildi, uluslararas› dergi ve antolojilerde yay›mland›. 

Dünya Kültür Sanat Akademisi üyesi olarak 

1996’da Japonya’n›n Maebashi kentinde 2000 y›l›nda 

Yunanistan’›n Selanik kentinde Dünya fiairler 

Kongresi’nde Türkiye’yi temsil etti. Yunanistan 

Kongre Jürisi’nce Kongre Bar›fl Ödülü’ne lay›k 

görüldü. ‹lk fliir kitab› Bir Lodos Gibi 1991’de, ikincisi 

1998’de ç›kt›. ‹kinci fliir kitab› olan Gide Gide, 

1999 y›l›nda Kocaeli Üni. fiiir Okulu taraf›ndan 

Akademik fiiir Ödülü birincili¤ine lay›k görüldü. 

Dr. Alaeddin Yavaflça, Dr. Selahattin ‹çli, Cinuçen 

Tanr›korur, Ak›n Özkan, Avni An›l, ‹rfan Özbak›r, 

Bilge Özgen, Necip Gülses, Özgen Gürbüz, Turhan 

Taflan gibi bestekârlarca yüze yak›n fliiri Türk 

Sanat Müzi¤i formunda bestelendi ve tamam›na 

yak›n› TRT repertuar›na al›nd›. 2004’te bestelenmifl 

fliirlerinin yer ald›¤› Hüznün Hikâyesi isimli fliir 

kitab› bestelerin notalar›n›n da yer ald›¤› bir sunumla 

okuyucular›yla bulufltu. Bu kitapta yer alan 

flark›lardan ondördü TRT ‹stanbul Radyosu ses 

sanatç›s› Melihat Gülses taraf›ndan CD’ye okundu. 

KKTC Cumhurbaflkan› R. Rauf Denktafl’›n tavassutuyla 

Kenan Güçlütürk taraf›ndan bestelenen 

K›br›s Marfl› isimli fliiri Türk Silahl› Kuvvetleri 

marfl repertuar›nda yer ald›. 2000 y›l›n› UNES- 

CO’nun Bar›fl Kültürü Y›l› ilan etmesiyle kurulan 

IFLAC (Uluslararas› Bar›fl Kültürü Forumu) Türkiye 

Baflkanl›¤›n› yürütmekte olup, ayr›ca Türkiye’de 

ayn› amaçl› Bar›fl Kültürü Derne¤i’ni kurdu. 

31

Tres Américas, k›tan›n kuzeyinden, 

ortas›ndan ve güneyinden üç kentin 

ruhunu yans›tan foto¤raflardan oluflan 

bir sergi. Hanna, Esperanza ve 

Isabella diye de adland›rd›¤›n›z New 

York, Havana ve Buenos Aires’in foto¤raflar›na 

bak›ld›¤›nda o kad›nlar› 

-o flehirleri- nas›l tarif eder insan? 

Tres Américas sergisinde yer alan foto¤raflar›n 

o üç kentin ruhunu yans›tt›¤› 

do¤ru. Yans›tma yerine “ele verme” ya 

da “aç›¤a ç›karma” desek, daha güzel 

söylemifl oluruz. Calvino’nun Görünmez 

Kentleri’ne de göz k›rparak ilk 

ça¤r›fl›mlara yasland›m bu kad›n adlar›n› 

verirken. Sineman›n en genifl yer 

32 

foto¤raf 

Yeni flehirlerde soluklanmak 

Ali Arif Ersen’in, Amerika K›tas›’ndaki üç büyük flehrin foto¤raflar›ndan oluflan 

Tres Américas sergisi için haz›rlanan kitab›n önsözünü Serhan Ada yazd›. 

tuttu¤u imge dünyas›ndan, hayallerimizden 

ve tarihten neredeyse gelifligüzel 

kopup gelen ça¤r›fl›mlar. Ancak foto¤raflara 

bakarak kentleri tarif etmek 

kolay de¤il, daha do¤rusu epey zor. 

Kad›nlara gelince çok fley söylenebilir. 

Ne de olsa dilin kemi¤i yok. Hanna, küçük 

bir yay›nevinde sekreterlik yapan, 

Vietnaml› bir çocu¤u evlat edinmifl, 

haftada bir yafll› annesini ziyaret etmeyi 

ihmal etmeyen “siyaseten do¤ru” bir 

kad›n. Esperanza, bir tütün iflçisi, Domuzlar 

Körfezi’ni hâlâ hat›rl›yor; hayattaki 

en büyük avuntusu torunlar›, bir de 

Florida’daki akrabalar›yla haberleflememekten 

yak›n›yor. Isabella, babas›- 

n› tan›m›yor; okulda iyi ‹ngilizce ö¤renip, 

günün birinde Madrid üzerinden 

Londra’ya gidip modellik yapmay› düfllüyor... 

Sadece co¤rafi aç›dan de¤il, siyasi 

aç›dan da farkl› flehirler bunlar. Bu 

farkl› siyasi yönetim biçimleri foto¤raflara 

nas›l yans›m›fl? 

Kentler ço¤u kez ba¤l› olduklar› ülkenin 

siyasal sistemini do¤rudan temsil 

etmezler. Yerel yönetimlerin gücü ise 

gündelik hayat›n ötesine eriflemez. 

Ben, Ali Arif Ersen’in foto¤raflar›nda siyasetin 

izlerini göremiyorum. Daha 

çok, derinlerde duran hallerinin kimi 

zaman bu foto¤raflara yans›d›¤›n› san›-

yorum. Böyle bak›nca da farkl›l›klar de- 

¤il, tam aksine yaflan›p bitirilmifllik, hayalsizlik, 

eskilik gibi ortak yanlar buluyorum. 

Ali Arif Ersen’in foto¤raflar›n›n yer 

ald›¤› kitaba bir sunufl yaz›s› yazm›fls›n›z. 

Siz gittiniz mi bu flehirlere? Yaz›y› 

yazarken zihninizden geçenler 

nelerdi? Bir foto¤raf kareye s›¤d›rd›klar›yla 

de¤il, d›flar›da b›rakt›klar›yla 

da anlam kazand›¤›na göre 

hangi görüntüler canland› gözünüzde? 

Çoklu sorunuza s›rayla cevap vermeye 

çal›flay›m. Üç kentten sadece birine 

gittim. (Hepsine gitsem, eminim yazd›klar›m 

baflka olurdu.) Di¤erleriyle ilgili 

bilgim do¤rudan deneyimleme d›fl›nda 

baflka kaynaklardan besleniyor. 

Bandoneonun sesi, romun genizdeki 

yak›c›l›¤›, foto¤raflar, film kareleri gibi... 

Bunlar zihnimde bir yerlerde duruyor 

olmal›yd›lar. Bilinçli olmamakla birlikte, 

sözünü etti¤iniz k›sac›k sunufl yaz›s›nda 

o iz/lenim/lerin kimini kulland›m, 

kimini yerli yerinde b›rakt›m. Belki 

günün birinde yazmak, belki de hiç 

yazmamak üzere... Tres Américas foto¤raflar›nda 

görüntüler de¤il, en yaban›l 

hallerinde nesneler var. Onlar da 

yeterince kapal›, bakan› kendi d›fllar›ndaki 

dünyaya yo¤unlaflt›rma konusunda 

son derece baflar›l›lar. 

Söz ve görüntü iliflkisi üzerine neler 

söyleyeceksiniz? 

Söz ve görüntü hakk›nda ne söylense 

az. Söz (yaz›) bir ç›rp›da ortaya ç›km›fl 

gibi görünse de asl›nda çok zahmetli 

bir haz›rl›k sürecinin ürünü. Bir o kadar 

da özneyle ilgili. Görüntü (foto¤raf) ise, 

uzun bir mizansen sonunda yap›lsa 

(çekilse) bile, hep bir an›ndal›k, sürpriz 

etkisi yap›yor. Nesnenin hakimiyeti alt›nda. 

En az›ndan dijital foto¤rafa kadar 

bu böyleydi. fiimdi durum biraz 

daha kar›fl›k. Bir de son olarak flu söylenebilir: 

Tam da yukar›daki nedenlerle, 

foto¤raf “üzerine” ya da “hakk›nda” 

yaz› yaz›lamaz. Olsa olsa “yan›na”, 

“kenar›na” ya da “arkas›ndan” bir fleyler 

çiziktirilebilir. 

Gülenay Börekçi 

33

34 

buluflma 

Maeve Binchy 

‹rlandal› masalc› teyze 

‹talyanca Aflk Baflkad›r, Yaln›z Kad›nlar Soka¤›, Aflk Mutfakta Pifler ve yeni 

ç›kan Hayat›n Ta Kendisi Lokantas› gibi tatl›, s›ms›cak ve romantik aflk 

romanlar›n›n ünlü yazar› Maeve Binchy yapt›¤›m›z söyleflide “Gerçekte benim 

hayat›m pek olays›z geçti, yani bundan iyi bir roman ç›karmam olanaks›zd›,” 

diyor. Bu yüzden de hikayelerini çevresinde gözlemledikleriyle hayal gücünü 

birlefltirerek yarat›yor. 

Son kitab›n›z Quentins’in kahramanlar› 

olan Ella ile Don’›n aras›ndaki 

iliflki bir zamanlar annenizin sizin 

için kurdu¤u hayallerin bir yans›mas› 

say›labilir mi? Çünkü sizinle 

yap›lan bir baflka söyleflide “Annem 

günün birinde hofl bir hekim ya da 

avukatla tan›flaca¤›m›, onunla hofl 

bir evlilik yapaca¤›m› ve hayat›m 

boyunca flehrin gözde semtlerinden 

birinde yaflay›p gidece¤imi umuyordu,” 

demiflsiniz. 

Do¤ru, annem ‹rlandal› bir avukat ya 

da hekimle evlenmemi arzu ediyordu 

hep, ama san›r›m o hayattayken asla 

kitab›mdaki gibi Evli Bir Erkek’le birlikte 

olmaya cesaret edemezdim. Keflke 

hayatta olsayd› da hekimlik veya avukatl›kla 

uzaktan yak›ndan ilgisi olmayan 

o muhteflem ‹ngiliz yazarla, yani 

kocam Gordon Snell’le tan›flsayd›. Daha 

mutlu olaca¤›m bir evlili¤i hayal bile 

edemem. 

Romanlar›n›zdaki hikayeler her zaman 

mutlu bir sonla noktalan›yor. 

Sizce hayat gerçekten bir gül bahçesi 

mi? Ya sizin hayat›n›z? Bir aflk 

hikayesi mi, yoksa... 

Mutlu, huzurlu, talihli bir hayat›m oldu 

benim. Çok mutlu geçen bir çocuklu- 

¤un ard›ndan iyi bir e¤itim yapabildim 

ve üç ifli bir arada yürüttüm. Ö¤retmen, 

gazeteci ve romanc›y›m. Dahas› 

bunlar›n üçünü de çok seviyorum. 

Otuz y›l önce harikulade bir evlilik yap-

t›m, sonras›nda da her fley hep yolunda 

gitti. Annemle babam›n zamans›z 

ölümlerini ve çocu¤um olmamas›n› 

saymazsan›z yak›nacak bir fleyim yok. 

Romanlar›n›z›n arka plan›nda Dublin’in 

de¤iflen yüzleri oluyor. “Sizin 

Dublin’iniz” nas›l bir yer? 

Gençlik y›llar›mda Dublin gri ve kapal› 

bir flehirdi. Hep ya¤mur ya¤ard›, insanlar 

baflka ülkelere yerleflerek bellerini 

do¤rultmufl, halleri vakitleri yerinde 

yak›nlar›n›n gönderdi¤i k›yafetleri 

giyerdi. fiimdi Dublin de ça¤dafl bir 

Avrupa flehri oldu. Kafeleri, gençleri, 

canl›l›¤›yla nefle ve enerji saç›yor. Ben 

flehrin epey d›fl›nda yafl›yorum, bir zamanlar 

buras› da uykulu ve sessiz bir 

yerdi, ama art›k film y›ld›zlar› ve otomobil 

yar›flç›lar›yla dolup tafl›yor. 

Türkiye ve ‹rlanda birbirinden çok 

farkl› ülkeler. Yine de Maeve Binchy 

romanlar› bizim ülkemizde de ç›kar 

ç›kmaz çok satan kitaplar listelerine 

giriyor hemen. Quentins de buna 

dahil. Türkler, özellikle de kad›nlar 

sizin kitaplar›n›z› okumaya bay›l›yorlar. 

Bu konuda neler söyleyeceksiniz? 

Bir de Quentins’in Türkiye’deki 

ad›n› biliyor musunuz? “Hayat›n 

Ta Kendisi Lokantas›” ad›n› 

sevdiniz mi? 

Bir zamanlar çok mutlu oldu¤um bir 

ülkede flimdi kitaplar›m›n okunup seviliyor 

olmas›ndan dolay› çok mutluyum. 

Kitab›n ad›n› da sevdim. Asl›nda bu 

benim çok da ak›l erdiremedi¤im bir 

konu, çevirmenlerin ve editörlerin tam 

da kitab›n ruhunu yans›tacak bafll›klar› 

nas›l olup da bulabildikleri beni hep 

hayrete düflürüyor. 

Dublin’de Quentins diye bir lokanta 

var m›, bilmiyorum. Ama sizin anlatt›¤›n›z 

lokantan›n atmosferi öyle s›cak, 

insanlar› öyle gerçek ki, daha 

ilk sat›rlarda büyüye kap›l›yoruz. Bu 

durumda da insan merak ediyor: 

Acaba esin kaynaklar›n›z neler? 

‹lk sorudan bafllayay›m: Hay›r, Quentins 

diye bir lokanta yok. Benim babam 

avukatt› ve yazarl›¤a bafllad›¤›mda 

beni gerçek mekanlardan ve gerçek 

insanlardan söz etmemem konu- 

Hayat›n Ta Kendisi Lokantas› 

Maeve Binchy, çeviren: fieniz Türkömer 

Do¤an Kitap, 345 sayfa 

sunda s›k› s›k› uyarm›flt›. Bildi¤im befl 

alt› lokantay› harmanlay›p oluflturdum 

Quentins’i. D›flar›da yemek yemeyi seviyorum, 

bu kitab› yazarken de birkaç 

ay süresince çok mutlu bir “araflt›rma” 

dönemi geçirdim. 

Romanlar›n›z›n özyaflamsal nitelikler 

tafl›d›¤›n› söyleyebilir miyiz? 

O kitaplarda benden parçalar var, 

hakl›s›n›z, ama iflin gerçe¤i benim hayat›m 

gerçekte pek olays›z geçti, yani 

bundan iyi bir roman ç›karmam olanaks›z. 

Ö¤retmenlik yaparken yaflad›klar›mdan 

pek çok fleyi romanlar›ma 

(ve yaratt›¤›m ö¤retmen karakterlere) 

ekliyorum. Bir de size küçük bir ipucu 

vereyim, kitaplar›mda zaman zaman 

bir parça yönetici ruhlu, çevresindeki 

insanlar›n hayat›n› az›c›k -ama sahiden 

az›c›k- denetlemeyi seven tiplere 

rastlars›n›z. ‹flte onlar asl›nda, benim! 

Hangi yazarlardan ve hangi kitaplardan 

etkilendiniz? 

William Trevor diye bir öykü yazar› var, 

bir de Alice Munroe diye Kanadal› bir 

yazar. Onlar›n d›fl›nda gerilim romanlar› 

okumaya da bay›l›yorum. Hatta 

haftada üç gerilim roman› okuyup bitirdi¤im 

oluyor. 

Çocukluk günlerinizi anlat›rken “Sö- 

zünü geçiren kardefl bendim,” diyorsunuz, 

“coflkulu, ç›lg›nca fantezileri 

olan, herkesçe tan›nmak, hatta 

azizlik mertebesine eriflmek arzusuyla 

k›vranan bir çocuktum.” O 

günlerde zaman› geldi¤inde dünyaca 

tan›nan bir yazar olaca¤›n›z›, hatta 

edebiyat dünyas›n›n en parlak y›ld›zlar›ndan 

biri haline gelece¤inizi 

hiç akl›n›za getirdiniz mi? 

Hay›r, çok istiyordum ama bir yandan 

da baflarabilece¤imi düflünmüyordum. 

Ailem sessiz sakin insanlardan 

olufluyordu, sayg›l›yd›lar, hiçbir durumda 

kendilerini öne ç›kartmak istemezlerdi, 

bizi de böyle yetifltirdiler, 

böyle olmam›z gerekti¤ine inand›k 

hep. Ayr›ca çok fliflmand›m ve y›llarca 

gri okul formas›yla dolaflt›m. ‹nsanlar›n 

benim yazd›¤›m hikayeleri dinlemesi, 

okumas›, önemsemesi olmayacak bir 

fley gibiydi benim için. 

‹rlanda’daki siyasal sorunlara dair 

yazmay› istediniz mi? 

Ülkemdeki s›n›fsal düzeni çeflitli yönleriyle 

ele al›yorum zaten, Katolik Kilisesi’nin 

bir zamanlar sahip oldu¤u gücü 

de s›kl›kla anlat›yorum. Kilise tabii 

art›k eskisi gibi etkili ve güçlü de¤il. 

fiimdi inançl› insanlar sadece istedikleri, 

dinlerinin gerektirdi¤ine inand›klar› 

fleyleri yap›yorlar, bu iyi bir fley. Eskidense, 

inansan›z da inanmasan›z da 

dindar görünmek zorundayd›n›z, aksi 

takdirde toplum içinde pek de hofl 

karfl›lanmazd›n›z. 

Önümüzdeki dönemde neler yapacaks›n›z? 

fiimdi yeni bir kitap yaz›yorum, bir öykü 

kitab›... 

Peki Türkiye’ye gelmek var m› tasar›lar›n›z 

aras›nda? 

Ne yaz›k ki bugünlerde sa¤l›¤›m pek 

iyi de¤il. Nefes darl›¤› çekiyorum ve 

kalp hastas›y›m. Yanl›fl anlafl›lmak istemem, 

bu beni ne endiflelendiriyor ne 

de korkutuyor. Sadece eskisi kadar 

s›k seyahate ç›kam›yorum, Türkiye 

gibi bir zamanlar çok mutlu oldu¤um 

güzel ülkelere bir kez daha gitmek 

benim için zor. 

Selen Birsam 

35

sahaftan Röportaj: A. Selcen Güçhan Özhan 

300 y›ll›k “Müfredat-› T›p ve Fen” 

raslant› sonucu bulundu 

F›k›h uzman› Emine fieyma Usta, Fatih’te tahta bir eskici arabas›nda bir kitap 

bulur. Osmanl›ca bu kitab› çevirmeye bafllar ve kitab›n 1872 y›l›nda 

üniversiteye getirilen iki as›rl›k Müfredat-› T›p ve Fen’in ikinci cildi oldu¤u 

ortaya ç›kar. ‹lk cildin bulundu¤u Cerrahpafla Üniversitesi uzun zamand›r 

ikinci cildin peflindedir. Peki ama bu kitap neden bu kadar de¤erlidir? 

36

“Fatih’e bir arkadafl ziyareti için gitti- 

¤imde baflka bir misafir fakir çocuklar 

için dükkan kap›s›n›n önüne kadar at›lm›fl 

kitaplardan bahsetti. Kimisi parçalanm›fl, 

kimisi daha temiz eski kitaplar... 

Ben de oraya gittim ve kar›flt›r›rken bu 

kitapla karfl›laflt›m. Kitap T›bbiye Mektebinin 

“Müfredat-› T›p ve Fen” kitab›n›n 

ikinci cildi. Fevkalade bir eser ama 

ilkini bulamad›m. Kitab› çevirirken de 

bir taraftan ilk cildini ar›yordum.” Emine 

fieyma Usta, kitapla karfl›laflma öyküsünü 

böyle anlat›yor. fiimdi Üniversite’den 

ald›¤› ilk cildi de çeviren Usta 

kitab›n, herkese ulaflt›racak bir yay›nevi 

taraf›ndan yay›mlanmas›n› istiyor. 

Kendiniz için mi çevirmeye bafllad›n›z? 

‹lkini bulamasam da bu kadar›n› insanlara 

ulaflt›ray›m dedim. Emekli bir savc› 

arkadafl›m kitapla çok ilgilendi. Bir 

doçent difl hekimi arkadafl›na kitab› 

göstermifl. O da Cerrahpafla Üniversitesinden 

bir profesör arkadafl›na bah- 

Dam›t›lm›fl bilgiler 

“Osmanl›’da gen taramas› vard›” 

Emine fieyma, y›llar içinde yapt›¤› çal›flmalar›n, çevirdi¤i kitaplar›n içindeki de¤erli bilgilerin bir k›sm›n› 

bizimle paylaflt›. Bu bilgiler tabii ki art›k geçerli de¤il, ancak geçmiflte neler yap›ld›¤›n› ö¤renmek isteyen 

araflt›rmac›lar için çok de¤erli birer kaynak. 

• ‹yi bir tabip olan Fatih Sultan Mehmet’in lalas› ve doktoru Akflemsettin, ülkeyi dolafl›p bir çok insan üzerinde 

araflt›rmalar yapm›fl. Çal›flmalar›nda beyin, mikrop ve cinsellik konular› üzerinde durmufl. “Bunlar 

bozuk olduktan sonra hastadan düzen ve verim beklenmez,” diyor. 

• Tok karn›na banyo yapmay›n. Saç dökülmesi için hormonlar, kans›zl›k suçland›. Oysa banyo sonras› 

aç›lan gözenekler saç dökülmesini artt›r›yor. 

• Cinsel iliflkiden sonra gözenekler aç›l›yor, bu yüzden banyo yap›lmas› öneriliyor. Bunu Kybele bile söylemifl, 

üstelik çok tanr›l› dönemde de, Hititlerde de var. 

• Üç bin y›ll›k eserlerde anlat›lan bitki toplama usulleri çok detayl›. Bitkinin toplanaca¤› gün ve saat bile 

çok önemli. Toplayan kiflinin elleri ve t›rnaklar› çok temiz olmal›. ‹nsanl›¤›n hizmetine gelmifl bir fley 

olan bitki sayg›yla toplanmal›. Bitkiler soyunun tükenmemesi için ölçülü toplan›yor, bedenlerine ac› verilmiyor. 

Otlar›n diflisi ve erke¤i var. Diflisi kad›na, erke¤i erke¤e daha iyi etki ediyor. 

• Tedavi için sadece ot de¤il, yüze yak›n da hayvan kullan›lm›fl, özellikle vahfli hayvanlar. Yemece hastal›¤› 

olarak geçen hastal›k, günümüzün kanser hastal›¤›. Y›lanla haz›rlanan bir ilaç veriliyor ve 

uyar›l›yor ‘hastan›n saç›, kafl› dökülür ama hasta korkmas›n, iyileflti¤i zaman ç›kar’, yani haz›rlanan ilaçla 

kemoterapi yap›l›yor. Bu öneriler üç bin senelik M›s›r bilgileri. 

• Yedi¤imiz her fley bizi etkiliyor. Nuh tufan›na kadar insanlar et yemiyordu. Et insanlar› daha agresif 

yap›yor. 

37

setmifl. O da “Öbür cildi bizde, ama 

ikinci cildi ar›yoruz” demifl. Ben çeviride 

ilerlemifl oldu¤um için ilk cildin fotokopisini 

de bana verdiler. ‹ki cildin bir 

araya gelmesi bir mucize, yoksa ben 

nas›l bulabilirdim? 

Eser ne kadar eskiye dayan›yor? 

Bir general taraf›ndan Frans›zca kopyas› 

Türkiye’ye getirilmifl ve 1872 y›l›nda 

Askeri T›p Fakültesi Farmakoloji Bilim 

Dal› hocalar›ndan Binbafl› Münir 

Bey taraf›ndan Osmanl›ca’ya çevrilmifl. 

Tabii eser bu tarihten de iki as›r 

38 

sahaftan 

öncesine dayan›yor. Eseri haz›rlayan 

on befl Bat›l› bilimadam›n›n adlar› eserde 

ara ara geçiyor. Bir süre Askeri T›p 

Fakültesinde ders kitab› olarak okutuluyor 

ve sonra kayboluyor. Nedeni ve 

nas›l› bilinmiyor. Nas›l oluyorsa bu iki 

ciltten birisi eski kitap satan bir dükkandan, 

di¤eri de Cerrahpafla Üniversitesi 

arflivinden ç›kt›. Çok detayl› ve 

faydal› olan bu eserin bütün insanl›¤a 

b›rak›lmas›n› istiyorum. 

Günümüzdeki kitaplarla o zamanki 

çal›flmalar farkl› m›? 

Müfredat-› T›p ve Fen kitab›nda birçok bitki ayr›nt›l› 

olarak tan›mlanm›fl. Bitkilerin bileflimleri 

yüzde hesaplar›yla verilmifl. Hastal›klar için 

haz›rlanan, günümüzde “koca kar› ilac›” 

denen reçeteler ise o dönem, t›p ö¤rencilerine 

ders program› dahilinde okutuluyormufl. 

Günümüzde piyasada sat›lan emraz 

kitaplar›n›n bir ço¤unun ezbere kullan›ld›¤›n› 

düflünüyorum. ‹nsanlar o kitaplara 

çok baflvuruyor, ben de yapard›m 

ama bu kitab› okuduktan sonra 

yepyeni bir boyut buldum. 

Doktorlar eskiden genetik özelliklere 

dikkat ediyorlar m›yd›? 

Evet, Osmanl›’da ve Selçuklu’da toprak 

özelli¤i hesap ediliyor. ‹brahim Hakk›’n›n 

ve Davud Antaki’nin eserlerinde 

de bu gen taramas›ndan bahsediliyor. 

Topra¤›n sesi var, yaflad›¤›m›z yerdeki 

topra¤›n özelli¤ini tafl›yoruz. Bugün 

herkese ayn› tedavi veriliyor. Oysa eskiden 

insanlar›n tedavileri yaflad›klar› 

yerlere göre de¤iflebiliyormufl. Karadeniz 

bölgesindeki tedaviyle Akdeniz bölgesindeki 

tedavi ayn› olmamal›. Haz›rlanan 

ilaçlardaki oranlar da bölgelere 

göre de¤ifliklik göstermeli. Muhakkak ki 

tabip hastan›n topra¤›n›n özelliklerine 

inecek, toprak özelli¤i yani gen tespit 

edilmeden ilaç verilmemeli. 

O y›llarda bu araflt›rmalar yap›lmas›-

na ra¤men sanki araya bir “duraklama 

dönemi” girmifl ve her fley durmufl. 

Günümüzde ise araflt›rmalar 

s›f›rdan bafllad›... 

Bir uyku dönemi var. ‹nsanlar baflka 

fleylerle kendilerini göstermeye çal›flt›lar 

ama art›k tekrar bir aray›fla girildi. O 

zaman yap›lan çal›flmalar bir kenarda 

b›rak›ld›, her fley s›f›rdan bafllad›. 

‹yilefltirme sürecinde kad›nlar›n yeri 

nedir? 

Y›llardan beri getirilen tedavi usulünü 

Osmanl›’da ebeler uyguluyor. Ebeler 

kad›n-do¤um d›fl›nda tüm bitki kökenli 

tedavileri yap›yorlar, bitkileri kendileri 

topluyorlar, bilgilerini de yanl›fl bir uygulama 

olur korkusuyla d›flar› vermi- 

Emine fieyma Usta kimdir? 

yorlar. Sadece kendi ocaklar›ndan birisini 

yetifltirip zaman› gelince ona el veriyorlar. 

Halk›n önüne ç›kacak son çal›flmalar›n›z 

nelerdir? 

Son okumalar› yap›yorum, Atatürk’ün 

hutbeleri ve Kad›n›n Tarihi ç›kmak üzere 

olanlar. ‹nsanlar çok faydalanacaklar. 

Akflemsettin’in eseri ise haz›rlan›yor. 

Mevlana’n›n üzerinde hiç çal›fl›lmam›fl, 

bas›lmam›fl bir eseri elime 

geçti. O eser ise dünya çap›nda bekleniyor. 

Bir de yüz yetmifl sene öncesine 

ait Ça¤layanlar ad›nda bir kitap elime 

geçti, o dönemin köfle yazarlar›ndan 

bahsediyor. Vatan ve askerlik üzerine 

yazm›fllar. 

1947 Pazarköy do¤umlu olan Emine fieyma’n›n Babas› Haf›z Ali Usta, Demokrat Parti kurucular›ndan, dedesi 

ise Rize’nin “efendisi” Haf›z Harun Tiryaki. Cumhuriyet’te ilk olarak “konular›na göre” Kur’an’›-Kerim 

ve hutbe çevirisi yapan kad›n olan fieyma, ‹ngilizce, Osmanl›ca, Farsça ve Arapça biliyor. ‹SAV’da f›k›h 

çal›flmalar›n› takiben çal›flmalar›n› Süleymaniye Külliyesinde sürdürüyor. Kad›n haklar›, mitoloji, din 

öncesi ‹slam, Türk dünyas›nda kad›n uzmanl›k alanlar›. Köfle yazarl›¤› da yapt›, halen seminerler veriyor. 

Akflemsettin, Mevlana, Abdulkadir Geylani, Hac› Bayram Veli, Fahreddin Raz› gibi ustalar›n eserlerini tercüme 

ediyor. Türkiye-Avrupa Birli¤i Vakf›’n›n üyesi. 

39

1. Cemile 

Orhan Kemal 

Epsilon Yay›nevi 

2. Yaz Bitmesin 

‹clal Ayd›n 


3. Sen Git Aflk Bana Kals›n 

Mehmet Coflkundeniz 

Neden Kitap 

4. Gece Sesleri 

Ayfle Kulin 

Remzi Kitabevi 

5. fiimdi Dü¤ün Zaman› 

‹pek Ongun 


6. Yorgun May›s K›sraklar› 

Y›lmaz Karakoyunlu 

Do¤an Kitapç›l›k 

7. Kad›nlar›n 21 Hikayesi 

Murathan Mungan 

Metis Yay›nlar› 

8. Kardelenler 

Ayfle Kulin 


9. Aflk Bize Yak›flt› 

Mehmet Coflkundeniz 

Neden Kitap 

10. Da Vinci fiifresi 

Dan Brown 

Alt›n Kitaplar 

11. Kay›p Romanlar 

Vedat Türkali 

Everest Yay›nlar› 

12. Günayd›n Gece 

‹kbal Gürp›nar 

Timafl Yay›nevi 

13. Unutma Bahçesi 

Latife Tekin 

Everest Yay›nlar› 

14. Bir Bekleyenim Olsa 

Anna Gavalda 


15. Hayata Dair 

Geveze 

Mavia¤aç Yay›nlar› 

40 

Türkiye / 

Edebiyat 

çok satan kitaplar 

Kaynak: Yeni Çizgi Yay›n Da¤›t›m Ltd (18 Ekim 2004 itibariyle) 

Türkiye / 

Edebiyat d›fl› 

1. Hayata Yön Veren Sözler 

Ak›n Al›c› 


2. ‹flten Ve Yaflamdan Zevk Alman›n Yollar› 

Dale Carnegie 


3. Dost Kazanma Ve ‹nsanlar› Etkileme 

Sanat› 

Dale Carnegie 


4. Efendi 

Soner Yalç›n 


5. Hala Ciddiyim 

Gülse Birsel 


6. Muhafazakar Çapk›nlar 

Sevda Türküsev 

Akis Kitap 

7. Büyüme Sak›n Küçük K›z 

Halim Bahad›r 

Neden Kitap 

8. Gördüm, Dokundum 

Ve Sevdim 

Halim Bahad›r 

Neden Kitap 

9. Katina’n›n Elinde Makas› 

Söylefli: K. Atay/F.K. Akflit 

Alfa Bas›m Yay›m 

10. Cengizhan - Yaflam› Ölümü Ve Yeniden 

Dirilifli 

John Man 

Nokta Kitap 

11. E¤reti Gelinler 

fiükran Kozal› 

Bilgi Yay›nevi 

12. Sürgünde Üç Ölüm 

Emir fiekip Arslan 

Truva Yay›nlar› 

13. Beni Do¤urma Anne 

F.Y›ld›r›m 


14. Ya Sev Ya Sevr 

Bir Gafletin Büyümesi 

Hulki Cevizo¤lu 

Ceviz Kabu¤u Yay›nlar› 

15. Aristo General Motors’u Yönetseydi 

Tom Morris 

Alteo Yay›nlar› 

Türkiye / 

Çocuk ve ilk 

gençlik 

1. Talihsiz Serüvenler - 8 - Dehflet 

Hastanesi 

Lemony Sinicket 

D. Egmont Yay›nc›l›k 

2. Vahfliler Futbol Tak›m› 6 - Kahraman 

Raban J.Masannak 


3. Bir Genç K›z›n Gizli Defteri 

‹pek Ongun 


4. Çocuklar ‹çin E¤lence 

Faruk Derince 

Yakamoz Yay›n Da¤›t›m 

5. Hadi Ama Baba 

C.Nöstlinger 

Gün›fl›¤› Kitapl›¤› 

6. Kaplan Tak›m› 9, T-Rex'lerin Adas› 

Thomas Brezina 

D.EgmontYay›nc›l›k 

7. Winnie The Pooh, Pooh Köflesindeki Ev 

A.A.Milne 

Kabalc› Yay›nevi 

8. Bambu ‹le E¤lenerek Ö¤reniyorum 

Say›yorum 

Çeviren : Fatih Erdo¤an 

Net Yay›nc›l›k 

9. Annem Sizi Derse Bekliyor 

Can Karto¤lu Gürses 

‹letiflim Yay›nlar› 

10. Resimli Harfli Oyun Kartlar› 

Metropol Yay›nlar› 

11. Z›p›r-Matik Bilmeceler 

Yalvaç Ural 

Mars›k Yay›nc›l›k 

12. Tafl Devri 1 


13. Limon ‹le Zeytin 

Salih Memecan 

Mart Ajans 

14. fiekilli Boyama Dizisi 

Hobi Yay›nc›l›k 

15. Ak›lalmaz Deneyler 

Nizk Arnold 

Timafl Yay›nevi

ABD / 

Edebiyat 

1. The Dark Tower 

Stephen King, Donald M. Grant/Scribner 

2. Incubus Dreams 

Laurell K. Hamilton, Berkley 

3. Trace 

Patricia Cornwell, Putnam 

4. The Da Vinci Code 

Dan Brown, Doubleday 

5. Jonathan Strange & Mr. Norrell 

Susanna Clarke, Bloomsbury 

6. The Plot Against America 

Philip Roth, Houghton Mifflin 

7. The Five People You Meet In Heaven 

Mitch Albom, Hyperion 

8. Are You Afraid Of The Dark? 

Sidney Sheldon, Morrow 

9. Shopaholic & Sister 

Sophie Kinsella, Dial 

10. Nights Of Rain And Stars 

Maeve Binchy, Dutton 

ABD / 

Edebiyat d›fl› 

1. America (The Book) 

Jon Stewart/Ben Karlin/David 

Javerbaum, Warner 

2. The Family 

Kitty Kelley, Doubleday 

3. Unfit For Command 

John E. O'neill/Jerome R. Corsi, Regnery 

4. Between A Rock And A Hard Place 

Aron Ralston, Atria 

5. Chain Of Command 

Seymour M. Hersh, Harpercollins 

6. Eats, Shoots & Leaves 

Lynne Truss, Gotham 

7. American Soldier 

TommyFranks/Malcolm, Mcconnell 

Reganbooks/Harpercollins 

8. Confessions Of An Heiress 

Paris Hilton / Merle Ginsberg, 

Fireside/Simon & Schuster 

9. Patriot Reign, Michael Holley, Morrow 

10. My Life Bill Clinton, Knopf 

Almanya / 

Edebiyat ‹ngiltere 

1. Blaue Wunder 

Ildiko Von Kürthy, Wunderlich 

2. Sakrileg 

Dan Brown, Lübbe 

3. Der Schwarm 

Frank Schätzing, Kiepenheuer&Witsch 

4. Neue Vahr Süd 

Sven Regener, Eichborn 

5. Wer Die Wahrheit Sucht 

Elizabeth George, Blanvalet 

6. Hectors Reise 

François Lelord, Piper 

7. Die Stadt Der Träumenden Bücher 

Walter Moers, Piper 

8. Der Mann Mit Dem Fagott Udo 

Jürgens/Michaela Moritz, Limes 

9. Ein Tag Wie Ein Leben 

Nicholas Sparks, Heyne 

10. Am Hang 

Markus Werner, Fischer 

Almanya / 

Edebiyat d›fl› Fransa 

1. Moppel-Ich 

Susanne Fröhlich, W. Krüger 

2. Das Methusalem-Komplott Frank 

Schirrmacher, Blessing 

3. Die Mächte Der Zukunft 

Helmut Schmidt, Siedler 

4. Die Kraft Des Neubeginns 

Hans-Olaf Henkel, Droemer 

5. Feuerherz 

Senait Mehari, Droemer 

6. Schotts Sammelsurium 

Ben Schott, Berlin 

7. Gute Tage 

Roger Willemsen, Fischer 

8. Weltmacht ‹m Treibsand 

Peter Scholl-Latour, Propyläen 

9. Ich Sterbe, Aber Die Erinnerung Lebt 

Henning Mankell, Zsolnay 

10. Bedingt Dienstbereit 

Norbert Juretzko/Wilhelm Dietl, Ullstein 

Kaynak: ABD (The New York Times), Almanya (Der Spiegel), ‹ngiltere (The Guardian), Fransa (Fnac) (18 Ekim 2004 itibariyle) 

1. The Big Bad Wolf 

James Patterson, Headline 

2. The Da Vinci Code 

Dan Brown, Corgi Adult 

3. Going Postal 

Terry Pratchett, Doubleday 

4. Pompeii 

Robert Harris, Arrow 

5. Monstrous Regiment 

Terry Pratchett, Corgi Adult 

6. A Short History of Nearly Everything 

Bill Bryson, Black Swan 

7. Angels and Demons 

Dan Brown, Atria 

8. You Are What You Eat 

Gillian McKeith, Michael Joseph 

9. Sickened 

Julie Gregory, Arrow 

10. London Bridges 

James Patterson, Headline 

1. Da Vinci Code 

Dan Brown, Lattes 

2. Les Aventures De Lucky Luke, 

La Belle, Province 

Achdé/Gerra, Lucky Comics 

3. Le Cri Du Peuple, Le Testament Des 

Ruines, Tardi/Vautrin, Casterman 

4. Bonjour Paresse 

Corinne Maier, Michalon Eds 

5. L'Histoire De France Pour Les Nuls 

Jean-Joseph Julaud, First 

6. Le Code Da Vinci Décrypté 

Simon Cox, Pre Aux Clercs 

7. Dictionnaire Des Gros Mots 

Patricia Vigerie, Favre Eds 

8. Une Vie Française 

Jean-Paul Dubois, Olivier Eds 

9. Titeuf, Nadia Se Marie 

Zep, Glenat 

10. Universal War One, Babel 

Bajram, Soleil Productions 

41

42 

kitap 

Mona Lisa kaç›r›ld›¤›nda... 

1911’de Mona Lisa çal›nd›¤›nda yüzlerce kifli bofl duvar› seyretmeye kofltu. 

Tek amaçlar› vard› sanki: Bofllu¤u kolektif bir eylemle doldurmak, kayboluflu hiç 

olmam›fl hale getirmek... 

Kendisine “kültürel dedektif” s›fat› uygun 

görülen sanat tarihçisi Darian Leader’›n 

kitab› Mona Lisa Kaç›r›ld›’n›n ilgi 

oda¤›, herkesin neredeyse en küçük 

ayr›nt›s›na kadar ezbere bildi¤i, 

bildi¤ini düflündü¤ü bir tablo, Leonardo 

Da Vinci’nin Baudelaire’den Gautier’ye, 

Par Lagerkvist’ten Dan Brown’a 

kadar say›s›z yazara ilham vermifl Mona 

Lisa’s›. 

Leader tablonun 1911’deki çal›n›fl öyküsünü 

anlatarak bafll›yor kitab›na. 

Teknik sebeplerden ötürü çal›nd›¤› birkaç 

gün sonra fark edilebilen Mona Lisa, 

yoklu¤unda da bir kült olmaya devam 

ediyor ve görülüyor ki auras›, ne 

anlama geldi¤i bir türlü anlafl›lamayan 

büyüleyici gülüflünde de¤il sadece. 

(Hem zaten art›k “Neden gülümsüyor?” 

de¤il,”Nerede?” sorusu sorulmaya 

bafllam›fl durumda.) Mona Lisa ç›lg›nl›- 

¤›n›n tan›klar›ndan biri de Franz Kafka. 

Tam da o tarihte Max Brod’la Paris’e 

gelen Kafka h›rs›zl›ktan söz edildi¤ini 

iflitiyor, ama bir yandan da flehrin her 

yerini Mona Lisa reprodüksiyonlar›n›n 

ve Mona Lisa kartpostallar›n›n kaplad›- 

¤›n› fark ediyor. Ayr›ca insanlar›n ak›n 

ak›n Louvre’a dolufltu¤unu ö¤reniyor. 

Bunun üzerine Louvre’u ziyarete karar 

veriyorlar. Louvre daha önce hiç olmad›¤› 

kadar kalabal›k, içeri girmek için 

uzun süre kuyrukta beklemeleri gerekiyor. 

Daha sonra vakit geçirmeden Mona 

Lisa’n›n sergilendi¤i salona gidiyorlar 

ve uzun uzun bofl duvara bak›yorlar. 

T›pk› Louvre’un öteki ziyaretçileri gibi… 

(Kafka tablo için “görünmez manzara” 

terimini kullanm›fl.) Leader flöyle 

devam ediyor: “Mona Lisa’n›n imgesi 

her yerdeydi. Sinemaya gitti¤inde bile 

kurtulam›yordun, nefleli bir sessiz komedinin 

ard›ndan soygunla dalga geçen 

bir film geliyordu. ‹mge tüm kültü- 

Mona Lisa 

Kaç›r›ld› 

Darian Leader 

Çev: Handan Akdemir, 

Ayr›nt› Yay›nlar›, 

146 sayfa 

rel iletiflim araçlar›yla kültürü doyurmay› 

baflarm›flt›. Bu imge bollu¤u nas›l 

aç›klanabilirdi? ‹nsanlar neden bofl 

uzama bakmaya gidiyordu? Kafka ve 

Brod neyi görmeyi umuyordu? ”Görünmez 

manzaray› yaratmak ad›na yap›lm›fl 

baflka denemelerden de söz ediyor 

Leader. Bofl çerçevelerin sergilendi¤i 

modern zaman galerilerinden örne¤in. 

Sonra müzisyen ve performans 

sanatç›s› John Cage’in “Akl›m›za gelen 

ya da gelmeyen her fley asl›nda hiç’in 

bir yank›s›d›r,” sözünü hat›rlat›yor. Kitab› 

yazmaktaki amac› da Mona Lisa’n›n 

çal›nd›ktan sonra daha çok ilgi görmeye 

bafllad›¤›n› göstermek. Leader’a göre 

sanat tarihinin bu esrarengiz vakas›nda 

müzeyi ziyarete giden yüzlerce 

kiflinin sanki tek bir amac› vard›: Bofllu- 

¤u kolektif bir eylemle doldurmak, kayboluflu 

hiç olmam›fl hale getirmek... Ne 

kadar çok kifli duvar› seyrederse bofl- 

luk o kadar kusursuz bir flekilde kapat›lm›fl 

olacak gibi geliyordu onlara belki 

de. ‹flte Lacan’dan al›nt› yap›lm›fl bir 

anekdot: Depresyon geçiren Ruth Weber 

kocas›n›n erkek kardeflinin tablolar›yla 

dolu bir evde yaflamaktad›r. Günün 

birinde ressam, eserlerinden birini 

oradan al›r. Bofl uzam tecrübesi yaflad›¤› 

depresyonda kutuplaflma etkisi 

yarat›r ve depresyon daha da fliddetlenir. 

“Tablolardan önce söz konusu bofl 

uzam›n orada olmad›¤›na dikkat edin: 

Orijinal, asli de¤il, nesnelerin düzenleniflindeki 

de¤ifliklikle üretilmifl bir fley. 

E¤er bu bir bofl yerse imal edilmifl bir 

bofl yerdir.” Sonra Weber de resim 

yapmaya bafllar; her fleyden önce de 

bofl duvar için bir portre yapar. Öylesine 

baflar›l›d›r ki, kay›nbiraderi eserlerin 

gerçek sahibinin o oldu¤una inanmaz. 

Daha önce Kad›nlar Neden Yazd›klar› 

Her Mektubu Göndermezler ve ‹fl ‹flten 

Geçtikten Sonra Verilen Sözler adl› kitaplar›n 

yazar› Darian Leader bu kez 

görsel sanatlara bakman›n psikolojisini 

araflt›r›yor; tablolardan neyi görmeyi 

umdu¤umuzu, onlar›n bizden neleri 

saklad›¤›n›… Uygarl›¤›n, saf arzuya 

ba¤l› kalanlara ya ‘sanatç›’ ya da ‘suçlu’ 

ad›n› verdi¤ini belirtiyor ve tablonun 

çal›n›fl gerekçesinden, olay›n kitle iletiflim 

araçlar›nda yer al›fl biçimine, insanlar›n 

gösterdi¤i kitlesel tepkiye kadar 

uzanan toplumsal bir analiz yap›yor. 

Leader'a göre, Prenses Diana gibi 

bir simgenin yok oluflu s›radan olamaz. 

Simgenin b›rakt›¤› bofllu¤u mutlaka 

devlet, gizli servis, mafya gibi baflka bir 

simge doldurur. Bu yüzden büyük eylemler, 

büyük organizasyonlara yak›flt›r›l›r. 

Sanatç›lardan büyük aflklar beklenir, 

büyük suçlarsa s›radan olmayan 

insanlara atfedilir. 

Selen Birsam

Kar›ndeflen Jack 

Bir Katilin Anatomisi 

Patricia Cornwell, 


458 sayfa 

Geçen yüzy›lda Kar›ndeflen Jack ad› verilen ama gerçek 

kimli¤i bilinmeyen bir katilin Londra’da iflledi¤i cinayetler 

bugüne kadar, dünyan›n çözümlenemeyen s›rlar›ndan biri 

olarak kald›. Kar›ndeflen Jack say›s›z romana, öyküye, araflt›rmaya 

konu oldu, hakk›nda birçok film çekildi. Üretilen say›s›z 

teoride katilin, Kraliyet Ailesi’ne mensup bir asilzade, 

berber, doktor, kad›n ya da bir ressam oldu¤u ileri sürüldü. 

Bir Katilin Anatomisi adl› kitapta ünlü polisiye yazar› Patricia 

Cornwell o dönemde gerçeklefltirilmifl cinayet soruflturmalar›ndan 

edindi¤i bilgileri kullanarak e¤lence dünyas›n›n tan›nan 

isimleri Elizabeth Stride, Catherine Eddows ve Mary 

Kelly’nin ölümlerindeki esrar perdesini aralamay› deniyor ve 

çözülemeyen cinayetlerin failinin dünyaca ünlü ressam Walter 

Sickert oldu¤unu somut kan›tlarla gösteriyor. Hatta Victoria 

devrinde bilinmeyen tekniklerle, Kar›ndeflen Jack ad›n› 

kullanarak Londra polisine yaz›lan ünlü mektuplar› da ressam 

Walter Sickert’›n kaleme ald›¤›n› da ortaya ç›kar›yor. 

Cornwell’e göre Sickert’›n tablolar›nda, kurbanlar›n› nas›l 

ak›l almaz bir vahfletle parçalad›¤› da görülebilir. 

Walter Sickert, özürlü olarak dünyaya gelmifl ve cinsel organ›yla 

ilgili olarak çeflitli cerrahi operasyonlar geçirmifl. Bu 

yüzden de ruhsal dengesi altüst olmufl durumdaym›fl. Bunal›mlar› 

onu psikopat bir katile dönüfltürmüfl. 

Belgelere dayanarak yaz›lan bu ilginç polisiye roman›n yazar› 

Patricia Cornwell, “Yazd›¤›m dünyada yaflamak benim 

için çok önemlidir. Yaratt›- 

¤›m karakterin bir fley 

yapmas›n› ya da bilmesini 

istiyorsam kendim de ayn›s› 

yapmak ya da bilmek 

isterim,” diyor. Cornwell 

çevrildi¤i her dilde büyük 

baflar›lar kazanm›fl yazarlardan. 

Ola¤anüstü yank›lar 

yaratan Otopsi adl› roman› 

kendisine Atlantik’in 

her iki yakas›nda bir y›l 

içinde befl büyük ödül kazand›rm›fl. 

Birbirini izleyen 

dokuz Scarpetta roman›y- 

Petricia Cornwell’e göre Kar›ndeflen la da büyük ün kazanm›fl. 

Jack’in gerçek yüzü

44 

kitap 

Tolstoy’un sevdi¤i Çehov öyküleri 

Ölümünün yüzüncü y›l›nda k›sa öykünün bu büyük ustas›n› anmak, onun 

yap›tlar›ndaki sanat gerçekli¤ini tam olarak kavramak için okunmas› gereken bir 

kitap Çehov Öyküleri. 

Ölümünün üzerinden tam yüzy›l geçti Anton Çehov’un, ama 

geçip giden onca y›la karfl›n yazd›¤› oyunlar›n, öykülerin 

okurlarda b›rakt›¤› eflsiz tat hiç bozulmad›. Aksine okundukça 

ço¤ald›, kendisini hep yeniledi Çehov. Bu dünyada yaln›zca 

k›rk dört y›l yaflam›fl olsa da, modern hikâyecili¤in en 

önemli öncüsü ve hatta kurucusu haline geldi. Edebiyatta 

son derece gerçekçi bir tutum benimseyen öykü ustas› Çehov, 

yaflad›¤› dönemin toplum tablosunu, hayat›n sisli gerçeklerini, 

bireylerin yaflad›¤› ruhbilimsel açmazlar› kusursuz 

ve yal›n bir anlat›mla okuyuculara sundu. Yazd›¤› öykülerle, 

oyunlarla her zaman usta bir ça¤dafl olarak kabul gördü. 

Ölümünün üzerinden tam olarak koca bir as›r geçmesi sebebiyle 

Dünya Kitaplar›’ndan ç›kan Çehov Öyküleri Seçkisi 

bu büyük ustay› anmak ve onun yazarl›¤›ndaki gizemi anlamak 

için efli bulunmaz bir f›rsat sunuyor okuyuculara. Üstelik, 

Dünya Kitaplar›’n›n bu seçkisinin bir özelli¤i de var: Seçkinin, 

Tolstoy’un seçti¤i otuz Çehov öyküsünden (Ac›, Aflç› 

Kad›n Evleniyor, Bayanlar, Cad›, Can S›k›c› ‹fl, Can›m, Çocuklar, 

Dram, Dü¤ün, Erkek Çocuklar, Efl, Evde, Gayrimeflru, 

Gurbette, Himayesiz Varl›k, Halk De¤il mi, ‹flte, Kaçak, 

Kad›n fians›, Karanl›k, Korocu K›z, Kötü Niyetli Adam, Köylü 

Kad›nlar, Mahkemede, Maske, S›z›, Sinirler, Telafl, Uykusuzluk, 

Vanka, Verac›k) oluflmas›. Çehov’a olan hayranl›¤›n› her 

f›rsatta dile getirmifl olan Tolstoy’un seçti¤i Çehov öykülerini 

okuyanlar, Rus edebiyat›n›n bu iki büyük yazar›n›n bulufltu- 

¤u bir pencereden bak›yorlar yaz›na. 

Seçkideki Çehov öyküleri, yazar›n 1884, 1885 ve 1886 y›llar›nda 

kaleme ald›klar›. Bu öyküler, kitab›n önsözünde Birsen 

Karaca’n›n da yazd›¤› gibi, Tolstoy’un bir zamanlar okunmas›n› 

tavsiye etti¤i öykülerden derlenmifl. Bu derleme sayesinde 

okuyucular Çehov’un dünyas›nda onunla beraber hüzünlü 

bir gezintiye ç›k›yorlar. Bu gezintide nelere rastlam›yorlar 

ki; taflra hayat›ndaki güçlükler, bireylerin içsel buhranlar› ve 

nafile çabalar›, solgun yüzlü genç k›zlar›n aflk ac›lar›, yoksul 

köylülerin içinde yaflad›¤› k›s›rdöngüler, ayd›nlar›n hüznü, 

haddinden fazla h›rsl› tüccarlar›n hazin sonu, yitik ruhlu doktorlar›n, 

avukatlar›n y›k›m›, türlü maske takm›fl sahte insanlar›n 

dram›, k›sacas› son demlerini yaflayan hasta Çarl›k Rusyas›n›n 

topyekûn bir tablosuyla karfl›lafl›yor okurlar. Bu tablo 

eflli¤indeki öykülerde yer yer ince bir mizah hissedilse de, 

ço¤u genellikle Çehov’un içinde yaflad›¤› toplumsal durumun 

bozuklu¤u yüzünden karamsar bir izlekte seyrediyor. 

Ac›, Aflç› Kad›n Evleniyor, Can›m, Halk De¤il mi ‹flte, Karanl›k, 

S›z›, Uykusuzluk, Vanka, Verac›k ve Korocu K›z hüznün 

Çehov ile Tolstoy 

ve karamsarl›¤›n en bask›n oldu¤u öyküler aras›nda yer al›yor. 

Çehov, bu öykülerinde toplumdaki insanlar›n çaresizliklerini, 

özlemlerini ve bu çaresizlikleri içinde k›vran›p durmalar›n› 

son derece yal›n bir dille anlat›yor. Öykü kahramanlar› 

insan iliflkilerine ve kurulu düzene karfl› güvensiz olup kendilerini 

kapana k›s›lm›fl gibi hissediyorlar: Halk De¤il mi, ‹flte’de 

baflkondüktör Podtyagin’in içki, görev aflk› ve toplum 

üçgenindeki onulmaz sorunlar›, Karanl›k’ta Kirila’n›n, kardefli 

Vaska’y› hapishaneden ç›kartmak için doktordan umutsuzca 

yard›m dilenifli, Verac›k’ta Vera’n›n karfl›l›ks›z aflk›, Uykusuzluk’ta 

Varka’n›n çilekefl hayat› ve bu hayat›n yaratt›¤› 

bir son, Can›m’da hayat› tek bafl›na gö¤üsleyemeyece¤ini 

düflünen bir kad›n›n sonsuz aray›fl›... 

Öykülerde çok tan›d›k ve bildik konular -hayat›n gerçekleriifllense 

de asl›nda detayl› bir gözlemle konular›n ne kadar 

hayati, küçük ama önemli düflünsel ayr›nt›larla dolu oldu¤u 

hemen görülebiliyor. Gurbette, Mahkemede, Dü¤ün, Can S›k›c› 

‹fl, Kötü Niyetli Adam, Maske, Kad›n fians›, Köylü Kad›n-

lar, Bayanlar öykülerinde her gün yaflayabilece¤imiz hayat›n 

s›radan bir an›ndan yola ç›k›lsa da, bu en basit görüntüler, 

ayr›nt›lar s›radanl›¤›n arkas›nda gizlenmifl olarak ortaya 

ç›k›yor. Sat›r aralar› okundukça cümleler farkl›lafl›yor, öykünün 

okuyucuya verdi¤i anlam derinlefliyor ve rastgele seçilmifl 

bir andan dirimsel bir duruma geçiliyor. Okuyucu, insan›n 

gerçe¤ini, ekonomik, toplumsal ve siyasal iliflkiler harman›nda 

okurken buluveriyor kendini. Kötü Niyetli Adam’da 

hukuk sistemini sorgulay›p san›k için endifleleniyor, Gurbet’te 

Frans›z dosta ac›y›p Rusya-Fransa iliflkilerine nostaljik 

bir gezi yap›yor, Maske’de milyoner fabrikac› Pyatigorov 

sayesinde toplumsal etiketin ve statünün gücünü keflfe ç›k›yor. 

Çehov’un öykülerindeki yetkinlik, onun yaln›zca içinde yaflad›¤› 

toplumun tablosunu baflar›l› bir gerçeklikle yans›tmas›ndan 

kaynaklanm›yor elbette. Çehov, öykülerinde son derece 

yal›n bir dil kullanarak iyi bir eser yaratmak için süslü 

püslü sözcüklere, allay›p pullamalara gerek olmad›¤›n› ispatl›yor. 

Yal›nl›k, aç›kl›k, dolambaçl› yollara sapmayan duru 

bir anlat›m, eserlerinde görülen en çarp›c› noktay› oluflturuyor. 

Cad›’daki kulübenin tasviri, içinde yaflayan kar›-kocan›n 

didiflmeleri, efllerin içsel sorunlar›, sözcük cambazl›¤› olmadan, 

abart›s›z bir biçimde sunuluyor. Çocuklar öyküsünde 

ise, befl çocuk karakter kusurlar›yla erdemleriyle, hiçbir süse 

yer vermeden anlat›l›yor. Çocuklar, oynad›klar› oyunda 

maske takm›yor, “kendileri” oluyorlar. Griflka içinde var olan 

para h›rs›n› oynad›¤› oyuna tafl›yor, Anya kazanman›n bir erdem 

oldu¤u düflüncesiyle oyunun bafl›na oturuyor, Andrey 

matemati¤e ve say›ya sevdal› oldu¤undan oyuna ilgi duyuyor. 

Çehov, birinden ba¤›ms›z olan bu renkli karakterleri oldu¤u 

gibi gösteriyor. Yazar›n bu duru anlat›m› Erkek Çocuklar, 

Gayrimeflru, Kaçak öykülerinde de yo¤un bir biçimde 

hissediliyor. Ortada var olan durum, sahne, karakterler, 

uyuflmazl›klar güncel yaflamdan beslendi¤i için oldu¤u 

gibi, süslü betimlemelerden ar›nd›r›lm›fl olarak veriliyor. 

Okurlar, öykülerde laf kalabal›¤›, gereksiz sözcük oyunlar› 

görmedi¤inden, metinleri gerçeklerin aynas›nda hiç s›k›lmadan 

okuyorlar. 

“‹nsan ne görüyorsa, ne hissediyorsa do¤rulukla ve içtenlikle 

onu yazmal›,” diyen Çehov’un yaz›n sanat›ndaki ustal›¤› 

belki de bu cümlede sakl›d›r. Öykülerinde, oyunlar›nda iflledi¤i 

evrensel konular ve kulland›¤› yal›n anlat›m, onu 19. 

yüzy›l›n en büyük yazarlar›ndan biri yapmakla kalmam›fl, 

günümüz ça¤dafl yazarlar s›n›f›na da yükseltmifltir. Çehov 

Öyküleri Seçkisi, iflte bu ça¤dafl ustan›n neflteriyle kesip 

biçti¤i ve flekillendirdi¤i otuz k›sa öyküyü ve onun dünyas›n› 

sunuyor okurlara. Dünya edebiyat›n›, özellikle Rus edebiyat›n› 

sevenler için bir baflucu kitab› say›labilir Çehov Öyküler 

Seçkisi. 

Tolstoy’un Seçti¤i Otuz Çehov Öyküsü, haz›rlayan: Birsen 

Karaca, Dünya Kitaplar›, 232 s. 

Dan Brown’dan bir macera 

Melekler ve fieytanlar 

Dan Brown 


574 sayfa 

‹sviçre'deki Nükleer Araflt›rma Merkezi CERN’den Leonardo 

Vetra vahflice ifllenmifl bir cinayete kurban gitmifltir. Ancak 

tek kay›p Vetra de¤ildir. Ünlü fizikçinin tehlikeli buluflu 

“Karfl› Madde” de çal›nm›flt›r, üstelik efsanevi gizli örgüt Illuminati’nin 

ifle kar›flt›¤› tahmin edilmektedir. Olay› gizlemeyi 

tercih eden CERN, Harvard Üniversitesi simgebilim profesörlerinden 

Robert Langdon'u ‹sviçre'ye ça¤›r›r. Langdon’a 

göre Galileo’nun yaflad›¤› dönemden beri Katolik Kilisesi'nin 

ba¤naz inançlar›n› lanetleyerek bilimin yararlar›n› 

yücelten Illuminati'nin böyle bir cinayeti ifllemifl olmas› imkans›zd›r. 

Üstelik Illuminati, yüz y›llard›r faaliyet göstermemektedir. 

Ancak ipuçlar›na bak›l›rsa entrikan›n d›fl›nda kalmas› 

da imkans›z gibidir. Langdon Dr. Vetra'n›n k›z› Vittoria’yla 

birlikte Rom’daki sokaklarda, kiliselerde ve katakomblarda 

dolafl›p yeni ipuçlar› arayacak, bir yandan da Illuminati'nin 

400 y›ll›k izlerinin pefline düflerek cinayetleri önlemeye 

çal›flacakt›r. Melekler ve fieytanlar’›n yazar› Dan 

Brown son y›llar›n en popüler yazarlar›ndan. As›l ifli ‹ngilizce 

ö¤retmenli¤i. Anlatt›klar›na 

bak›l›rsa kar›s›yla ç›kt›¤› bir yaz 

tatili s›ras›nda dünyan›n en popüler 

romanc›lar›ndan Sidney 

Sheldon’›n bir kitab›n› okuyunca 

“bunu pekala ben de yapabilirim,” 

diye düflünmüfl ve bir 

ay sonra da ilk roman› Digital 

Fortress’i tamamlam›fl. Ancak 

onu bir pop kültür y›ld›z› haline 

getiren hiç flüphesiz k›rktan 

fazla dile çevrilen ve inan›lmaz 

bir sat›fl rekoru k›ran Da Vinci 

fiifresi. Da Vinci fiifresi sadece 

soluk kesen olay örgüsü ve 

polisiye entrikas›yla de¤il, sanat 

tarihinin en büyük gizemlerinden 

birine aç›kl›k getirmesiyle 

de ilgi çekmiflti. O kitab› 

sevenler, Dan Brown’›n yine 

sanat tarihiyle polisiyeyi bir 

araya getirdi¤i Melekler ve 

fieytanlar’› da okumal›. 

45

46 

s 

kitap 

Çocuklar en az büyükler kadar seçicidir 

Epsilon Yay›nevi bünyesinde ç›kan yepyeni ve çok renkli çocuk dergilerinin 

yay›n yönetmeni Zeynep Kumruluo¤lu’yla konufltuk. 

Türkiye’deki çocuk dergicili¤i hakk›nda 

ne düflünüyorsunuz? 

Türkiye’deki çocuk dergicili¤i flu s›ralar 

pazar› büyütme sürecinde. ‹çeri¤i tümüyle 

yerli olan, kaliteli bir çocuk dergisi 

ç›karmak ülkemiz koflullar›nda hiç 

kolay de¤il. Öncelikle, çizim maliyetleri 

çok yüksek. Bu yüzden, yerel içeri¤iyle 

tan›nan çocuk dergilerinde bile çizgi 

öyküler yurtd›fl›ndan sat›n al›n›yor. May›s 

ay›nda ilk say›lar›n› ç›kard›¤›m›z 

Tom & Jerry ve Tafl Devri dergileri birinci 

gruba giriyor: Yurtd›fl›ndan ald›¤›m›z 

haz›r dergilerin içeri¤ini belli kriterlere 

göre harmanlayarak kullan›yoruz. 

Zaten özellikle on iki yafl alt›na hitap 

eden bütün dergilerde ayn› yöntem izleniyor. 

Bizim fark›m›z her iki dergiye 

de çocuklar›n Türkçe bilgilerini, sözcük 

hazinelerini gelifltirmeye yönelik bulmacalar 

eklememiz. Özellikle Tafl Devri’nde 

bu fark belirgin biçimde ortada. 

Sat›fl rakamlar›na bakacak olursan›z, 

baz› Avrupa ülkelerinde haftal›k çocuk 

dergileri bile Türkiye’deki ayl›k dergilerden 

çok sat›yor. Bu da okuma al›flkanl›¤›m›z›n 

yeterince geliflmemifl oldu¤unun 

göstergesi. Kendimiz yeterince 

okumad›¤›m›z için çocuklar›m›z› da 

teflvik etmiyoruz. 

Çocuklar için dergi haz›rlarken gözetilmesi 

gereken noktalar neler? 

Hedef kitlenizi çok iyi belirlemeli ve 

zevklerini göz önünde tutmal›s›n›z. 

Ama bu yeterli de¤il. Derginiz e¤itici nitelikte 

olsa da olmasa da, çocuklara 

çok do¤ru mesajlar vermekle yükümlüsünüz. 

Yazaca¤›n›z herhangi bir fley 

onlar›n gözünde çok daha farkl› anlamlara 

gelebilir. Bu yüzden, çok net olmal›s›n›z. 

Netlik öncelikle kendi fikirlerinizde 

bafllamal›: Çocuklar› e¤lendirmeye 

yönelik bir dergi yapmak üzere yola 

ç›kt›ysan›z, fikir de¤ifltirip e¤itici dergiye 

ya da sat›fl› artt›raca¤›n› düflündü- 

¤ünüz baflka bir içeri¤e dönemezsiniz. 

Bu tür köklü de¤ifliklikler mevcut okurunuzu 

uzaklaflt›r›r. Çocuklar en az büyükler 

kadar seçicidir… Cep harçl›klar›n›n 

ya da anne babalar›n›n onlar için 

harcamay› gözden ç›kard›¤› paran›n 

nereye gitti¤ine önem verirler. Her ay 

ald›klar› dergi iki ay ilgilerini çekmediyse 

ya baflka dergilere yönelirler. 

Haz›rlad›¤›n›z dergilerin orijinalinin 

yabanc› olmas› ve kültürleraras› 

farklar bir adaptasyon sorunu yarat›yor 

mu? 

Hay›r diyebilmeyi isterdim. Ama çeviri 

kaynakl› (kelime oyununa dayal›, çok 

hofl esprilerin Türkçe’ye çevrildi¤inde 

anlams›zlaflmas› gibi) sorunlar bir yana, 

içerik aç›s›ndan ciddi problemler 

olabiliyor. Örne¤in, baz› kültürlerin büyük 

önem verdi¤i Paskalya, çocuk dergilerinin 

orijinal say›lar›nda kapakta ve 

tüm içerikte kullan›l›r. Ben çocuklar›n 

yeryüzünde Paskalya ve Noel gibi baz› 

kavramlar oldu¤unu bilmeleri gerekti¤ini 

düflünüyorum… Ama bunu onlara 

ö¤retmek bizim görevimiz de¤il. Ebeveynlerin 

onaylamayaca¤› bir içeri¤i 

kesinlikle kullanamay›z. 

Dergi okuma kültürünü küçük yaflta 

edinmek bir çocu¤a neler katar? 

Dergi okumaya teflvik etti¤iniz çocu¤unuzun 

en az›ndan ayda bir kez sizin 

uyar›n›za gerek kalmadan bir fley okuyaca¤›n› 

bilirsiniz. Çözece¤i bulmacalardan 

yeni sözcükler ö¤renecek; boyama 

sayfalar› sanatsal yeteneklerini, 

okuyaca¤› öykülerse hayal gücünü gelifltirecektir. 

Bu ve benzeri nedenlerle 

anne babas›ndan dergi okumas› yönünde 

destek gören çocuklar, genel 

kültür ve güncel konular baflta olmak 

üzere yaflam›n birçok alan›nda kendilerini 

sürekli yenileyip gelifltiren bireyler 

haline geleceklerdir. 

Esen Tezel

Ayfle Kulin’in son roman› 

Gece Sesleri 

Ayfle Kulin 


255 sayfa 

Ayfle Kulin, karakterlerini tarihe baflar›yla yerlefltirmeyi bilen 

bir yazar. Gerek kahramanlar›n bafl›ndan geçen olaylar, gerekse 

olay örgüsü, ço¤u kez heyecanl›, tarihi arka plana dayal› 

ve biyografik olaylarla doludur. Bir önceki roman› Nefes 

Nefese’de ‹kinci Dünya Savafl› ve Hitler soyk›r›m› s›ras›nda 

yaflanan bir aflk› ifllemifl olan Kulin, bu yeni roman›nda bir ailenin 

1940’l› y›llardan günümüze uzanan öyküsünü iflliyor ve 

birkaç kufla¤›n geçmiflle olan hesaplaflmas›n› gözler önüne 

seriyor, piflmanl›klarla dolu öykülerini anlat›yor. Kitab›n ana 

kahraman› diye bir fley söz konusu de¤il, çünkü her kufla¤›n 

bir kilit kahraman› var. Roman›n kendi anlat› zaman› günümüzde 

bafllay›p, geriye do¤ru ilerliyor. Ö¤retim görevlisi 

olan Ayda, annesi hastaneye kald›r›l›nca, Erzurum’da verdi- 

¤i semineri b›rak›p apar topar ‹stanbul’a gelmek zorunda 

kal›r. Yolculuk boyunca çocuklu¤una gider gelir, annesini ve 

birlikte yapt›klar› seyahatleri an›msar. ‹stanbul’a vard›¤›nda 

annesi ameliyata al›nmak üzeredir; Ayda, geçmifli ac›larla 

dolu olan dad›s› Ziynet ile buluflur. Ayn› zamanda kendi k›z› 

Asl›’n›n derdindedir. Roman›n ikinci bölümü 1940’l› y›llarda, 

ilk bölümdeki ana kahraman›m›z›n üvey babas›n›n do¤du¤u 

y›llarda aç›l›r. ‹lk okudu¤umuzda, kendimizi bütünüyle farkl› 

bir hikâyedeymifliz gibi hissetsek de, karakterler ilk bölümden 

tan›d›¤›m›z kifliliklerdir. A¤an›n kona¤›nda çal›flan Ziynet’in 

gençli¤e ad›m att›¤› y›llarda bafl›ndan geçen hazin 

olaylara tan›k oluruz. Bu olaylardaki s›rlar, kitab›n sonuna 

do¤ru okuyucuyu pek de flafl›rtmayacak bir biçimde ortaya 

ç›kmay› beklemektedir. Roman, geçmifl ve bugün aras›nda 

gidip gelirken, yazar hüzünlü finali günümüze saklam›flt›r. 

Ayfle Kulin dört kufla¤›n iç içe geçmifl hikâyelerini anlat›rken, 

arka planda bir ülke tarihini de özetliyor. Darbe dönemini 

yaflam›fl birisi olarak, o günün gençleri ile bugünkü 

gençleri karfl›laflt›r›rken, ister istemez kendi politik tavr›n› da 

bize yans›t›yor. Bugünkü sisteme, yap›lan haks›zl›klara ve 

gençlerin durumuna dikkat çekiyor, günümüzün h›zl› aflk 

iliflkilerini elefltiriyor, ancak bir çözüm sunmuyor. Kitaba hâkim 

hüzünlü havan›n yan›nda, piflmanl›klarla dolu iç hesaplaflmalar 

var. Zaman faktörünün tüm dertlere derman oldu- 

¤u vurgulansa bile asl›nda gençken yap›lan hatalar›n yafll›l›kta 

bile insan› huzursuz k›ld›¤› gerçe¤i iflleniyor. Kitab›n sonunda 

bu piflmanl›klardan kurtulmay› deneyen karakterler, 

k›smen mutlulu¤a erifliyorlar. Ancak kuflaklar aras› çat›flma, 

kaç›n›lmaz biçimde varl›¤›n› hissettiriyor.

Bana “acayip” bir tür olmad›¤›m› ilk fark 

ettiren kad›n; Sezen Aksu. Kurtlarla Koflan 

Kad›nlar kitab›nda da anlat›lan kad›n 

ruhuna yak›n oldu¤umu ilk ondan 

ö¤renmifltim. T›ls›mlar›, büyüleri, öyküleri, 

mitleri, masallar›, gelgitleri ve cinselli¤iyle, 

vahfli kad›n tipinden, evcilleflmemifl 

bir soydan türedi¤imi hissettiren 

ilk gençlik kahraman›m. Haz y›llar›m›n 

bafl›ndayd›m. Uslu, nazl› niyazl›, kaçan, 

e¤ilip bükülen, fl›maran, para harcatan, 

hediyeler ald›rtan, ölçülü biçili, kapristen 

öldüren bir k›z de¤ildim. Arzu nesnesi 

olmak bana göre de¤ildi, ifltah›m 

vard› benim, kendi arzu nesnelerim 

vard›. E, tuhaft› tabii. Çünkü bizim 

memleket, sevmektense sevilmenin 

konformizmine teslim olmufl kad›nlar› 

bilirdi. Uysal, örnek, küçük han›mefendi, 

ars›z hiç de¤il, taflk›n kesinlikle olmaz, 

mani yok, depresyon da, bir saks› 

çiçe¤i gibi nadide ve ölçüsünde k›r›lgan, 

keke pastaya yatk›n, ne çeliflki ne 

keder, hayat böyle geçip gider. Bafltan 

ç›karan kötü kad›nlar vard› bir de. Onlar 

zaten ayr› bir türdü. Ezik, tuza¤a düflürülmüfl 

kad›nlar, kader kurbanlar› da 

yok de¤ildi. “Bayanlar” vard› yani. fiimdi 

gene bayanlar var. Baflka bir kategori 

pek bilmezdik. “Beni kategorize etme” 

diyen kad›n ç›kana kadar. Kad›nlar 

vard›, erkeklerin anlatt›klar› kad›nlar. Erkeklerin 

duygular› da vard›, aflklar›, ifltahlar›... 

Kad›nlar zaten yoktular! Zaten 

çok kad›n kahraman›m›z da yoktu, gerçek 

bir ozan›m›z mesela. Serçe Ozan’a 

kadar. Feministler vard›, ama onlar sözü 

edilen kad›n›n konusu de¤il. Sözü 

edilen kad›n, Sezen Aksu; kad›n›n ruhuna 

üfledi iflte. Tensel ve ruhsal aflk›n 

tozunu sildi, gün ›fl›¤›na ç›kard›. Erkeklere 

bahfledilen tüm özellikleri bir kad›n›n 

da yaflayabilece¤ini anlatt›. Heyhat; 

50 

müzik 

Pop müzi¤in kraliçesi 

Sezen Aksu bana “acayip” bir tür olmad›¤›m› ilk fark ettiren kad›n. O, kad›n›n 

ruhuna üfledi. Tensel ve ruhsal aflk›n tozunu sildi, gün ›fl›¤›na ç›kard›... 

o, kad›n› cans›z, neredeyse arzusuz, 

övgüler düzülen, dikensiz gül bahçesi, 

taflbebek bir portre, arzu nesnesi konumunda 

resmeden entelektüel dünyam›z›n 

ve dahi hayat›m›z›n ezberini bozmufl, 

buna ra¤men hem erkekler hem 

de kad›nlar taraf›ndan çok sevilebilmifltir. 

Son otuz y›l›n Türk pop müzi¤ini kanatlar›nda 

gezdiren Aksu baflta kad›nlar›n, 

sonra erkeklerin üzerine Anka kuflunun 

küllerini döktü, dönüflüp yeniden 

do¤abilsinler diye. Bir flark›s›n› duyar 

duymaz aflk iklimine hemen sokulmam›z 

bofluna de¤il. 2000’li y›llarda, 

Popstar, Türkstar, Televole döneminde 

dahi. Siyah beyaz televizyon y›llar›m›zda, 

henüz on dokuz yafl›ndayken, siyah 

saçlar›, iri dolgun dudaklar› ve minicik 

bedeniyle boy gösterip “Ben beni 

kendi içimde bilmem ararsam bulur 

muyum/ Yaflanmam›fl genç y›llar›m› ve 

sebebini susuzlu¤umun,” demifltir ve 

bu ülke o günden bafllayarak sevmifltir 

onu. Yaflanmam›fl y›llar› yaflamaya 

bafllayacakt›r ve bize de yaflatacakt›r 

kendisiyle beraber. “Olmaz olsun cüzdan›mda 

milyonlar/ Kalbimde sevgin 

oldukça/ Zenginlik, mal mülk para neye 

yarar/ Yan›mda sen olmay›nca,” diye 

seslenecektir. Tabii 2000’li y›llar›n Türkiye’sini 

hesaba katmam›flt›r, zaten hayat 

1980 öncesinde baflka türlü akmaktad›r. 

1978 y›l›nda Serçe albümü gelir, 

“Kaybolan Y›llar” der henüz yirmili yafllar›n›n 

çok bafl›ndaki kad›n. Bir tür kahinlik 

sezilir flark›lar›nda, insan›n kendi 

yaras›n› ancak kendisinin sarabilece¤ini 

söyler bize o albümde. 1980’de Sevgilerimle 

albümü ç›kar; orada bombay› 

patlat›r: “Dört günlük bir fley iflte, güzeldi/ 

Yafland› ve bitti diye düflündük/ Oysa 

bir duygusal yük/ Vurduk yüreklerimize/ 

K›r›l›p döküldük,” der. Sezilir; ya- 

sak bir fley vard›r o flark›da. Ayn› albümde 

sevgiliye “Sen de benim hatalar›mdan 

birisin/ Sen en büyük günahlar›n 

bedelisin/ Senin için harcanan zamana 

yaz›k/ Sen en güzel duygular›n 

katilisin,” der. 1981’de A¤lamak Güzeldir 

gelir, “Düflünce”de “Gün gelir istekler, 

ihtiraslar insan› bo¤ar,” der; insan›n 

arzu duyma gücünün s›n›rs›zl›¤›n› anlat›r 

bize. A¤lar; “A¤lamak nefesindir,” diyerek. 

Ertesi y›l Firuze düfler flark›lar›n 

iklimine, ve iki klasik parça kal›r o albümden: 

“Firuze” ve “‹kinci Bahar”. 

Sezen Aksu dünyaya kendini tan›maya, 

hayat› deneyimlemeye, dipsomanca 

sevmeye ve yaflamaya gelmifltir ve 

onun flark›lar›yla biz de kendimizin izini 

sürmeye devam ederiz. Güzel bir yaz 

günü Sezen Aksu 88 ç›kar piyasaya, 

yer gök “Bu gece gel, yar›n istersen yine 

git,” diye inlemektedir: “Al götür ne 

varsa verdi¤im/ Hatta unut dün gece 

neredeydin, kimle sevifltin.” 80’li y›llara 

veda edilirken, Sezen Aksu Söylüyor albümünde 

gitmeyi anlat›r. Ayn› albümde 

otuzlu yafllar›n›n ortalar›na gelmifl ve 

büyük korkusuyla yüzleflmeye bafllayan 

bir kad›n› duyar›z: “Haks›zl›k bu geçen 

y›llar/ Gönlüm çok genç, bedenim 

yafll›/ Haks›zl›k bu eskiyen yüz/ Bana 

hâlâ çok uzak güz/ Aynalar durun yalanc›/ 

Aynalar durun de¤iflmeyin/ Biraz 

daha zaman verin, ben de¤ilim bu yabanc›.” 

Bu teslimiyet uzun sürmez, çakralar› 

aç›kt›r kad›n›n. 1991’de Gülümse 

gelir. Kedilere iade-i itibar da verilir ayn› 

adl› flark›yla. Kemal Burkay’›n “Bir kedim 

bile yok” dizesi onun a¤z›ndan duyuldu¤unda, 

birçok gönlü k›r›k kad›n 

evine kedi alm›flt›r bile. Yine Gülümse’de 

“Her fieyi Yak” flark›s›yla damardan 

girer. “Beni yak, kendini yak, her 

fleyi yak/ Bir k›v›lc›m yeter ben haz›r›m

ak/ ‹ster öp okfla, istersen öldür/ Aflk 

için ölmeli aflk o zaman aflk,” der. Bu 

öyle bir aflkt›r ki, yoklu¤u da, varl›¤› da 

yetmez. Belki de insan tam o anda ölmek 

ister, haz sürebilsin diye sonsuza 

kadar. 1993’te farkl› bir sound’la Deli 

K›z›n Türküsü ç›kar piyasaya, burada 

içe dönme daha yo¤un hissedilir. “Masum 

De¤iliz”de büyümüfl, kendini sorgulamaya 

bafllam›fl, dünyaya üçüncü 

gözüyle bakabilen bir kad›n vard›r. “Bir 

ça¤ yang›n› bu, bütün dünya günahkar,” 

der. Tam da o s›ralarda ülkede 

her fley h›zla tükenifle akmaktad›r; o 

sahte bolluk içinde giderek kaybolan 

iliflkiler, sahte dostluklar alm›fl bafl›n› gidiyordur. 

Art›k kimse ne aynada kendi 

suretine, ne kalbine, ne de bir baflkas›na 

bakar olmufltur. Sezen Aksu kendini 

de dahil eder bu tabloya. “Küçü¤üm” 

flark›s›nda deryada bir damla kadar oldu¤unu 

itiraf etmenin bafllang›c›ndad›r. 

“Küçü¤üm, daha çok küçü¤üm/ Bu 

yüzden bütün hatalar›m/ Övünmem bu 

yüzden/ Bu yüzden kendimi özel, 

önemli zannetmem/ Ne kadar az yol alm›fl›m, 

ne kadar az/ Yolun bafl›ndaym›fl›m 

me¤er/ Elimde yalandan, kocaman, 

rengarenk, geçici oyuncak zaferler,” 

demektedir. Art›k hayat h›zla boflalt›ld›¤›ndan, 

giderek ›ss›zlaflt›¤›m›zdan, 

giderek Bat›l›dan çok Bat›l› oldu- 

¤umuzdan m›d›r bilmem ama Aksu 

aray›fl›n› sürdürür ve sözünü söyler 

1995’te: Ifl›k Do¤udan Yükselir. Do¤unun 

tevekkül, teslimiyet ve idrakinin 

ça¤r›s›n› yapar. Anlayana! Ayn› albümde 

bir zamanlar›n güzel günlerine ve 

güzel çocuklar›na seslenifl de vard›r: 

“Ah ne kahraman, ne cesur/ Ne güzel 

çocuklard›k/ Her yeni günü ümitle nas›l 

kucaklard›k/ Ah kald›r›mlar biliyor, bir 

devir muhteflemdik/ Güz güneflinden 

hüzünlü/ ‹lk yazdan flendik.” Art›k ancak 

sadece kald›r›mlar ve sessizlikler 

hat›rl›yordur onlar›. Bireysel ve toplumsal 

bir Alzheimer’in pençesindeyizdir 

art›k. Ne mutlu ki hat›rlam›yoruz! 

1996’da Düfl Bahçeleri gelir. “Yaln›zl›k 

Senfonisi”nde her fleye ra¤men ayakta 

kalan insan›n ac›l› zaferi duyulur, “Yaln›zl›¤›m 

pusu kurmufl yollar›ma bekle- 

mekte/ Ac›lar gözlerini dikmifl üstüme 

nöbette/ Bekliyorum, bekliyorum, bekliyorum/ 

Hadi gelin üstüme/ Korkmuyorum.” 

1997’de kimi Sezen Aksu hayranlar›n› 

hayal k›r›kl›¤›na u¤ratan, benim 

gibi kimilerininse nadir bir koleksiyon 

albümü olarak üzerine titredi¤i Dü¤ün 

ve Cenaze ç›kar. Balkan ezgileri, Aksu’nun 

gelgitli do¤as›na iyi gelmifltir ve 

aflkla içi kaynamaktad›r yeniden: “Ayak 

seslerini/ S›k nefeslerini/ Akflam ay›p 

heveslerini/ Bazen a¤z›mda bulurum 

dudak izlerini/ Oysa benim hakk›m de- 

¤ilsin.” 1998’de Ad› Bende Sakl›’da 

“Ben sende tutuklu kald›m/ Kendi hayat›mdan 

çald›m,”derken, 2000’de Deliveren 

gelir. Albümde kad›n kendi de- 

¤erini erke¤e yeniden hat›rlat›r “Sar› 

Odalar”da. “Ben senin hayat›ndan gittim 

o¤lum/ Hadi koy yerime birini koyabilirsen.” 

diye meydan okur. Bu sözler, 

damak tad› olan, a¤›z tad›n› fast food’la 

bozmam›fl bir erke¤e söylenmifltir belli 

ki. Daha a¤dal›, uzun saatlerde yap›lm›fl, 

dereotu, baharat›, zeytinya¤› k›vam›nda 

konulmufl, türkü tutturarak piflirilmifl 

yemekleri seven erkeklerden olmal›d›r 

herhalde. Ayn› albümde, hayat› sürekli 

süzgecinden geçirdi¤ini hat›rlatan 

bir flark› daha vard›r; “Hayat Sana Teflekkür 

Ederim”: “Ac›lar›m oldu herkes 

gibi elbet/ Herkese k›smet olmayan sevinçlerim/ 

Unutulmay› da göze ald›m 

evet/ Hayat sana teflekkür ederim.” 

Unutulmay› göze alm›flt›r ama unutulamaz, 

çünkü 2002’de fiark› Söylemek 

Laz›m gelir. Albümde tasavvufun temellerinden 

biri flu sözlerle yans›r: 

“Dert bitmeyince/ Bildi¤in çekti¤ine 

yetmeyince/ Düflman›nda kendini yakalay›nca/ 

Bir daha kin gütmeyince.” 

‹çine dönerken tutkusunu da b›rakmaz 

ki “‹stanbul ‹stanbul Olal›” gibi bir flark› 

yazabilsin. Esmifltir yine, yine aflktan 

ölüyordur; ona bir lodos, bir kürek, bir 

kay›k, zulada birkaç flifle Yakut laz›md›r. 

Yine ayn› albümde art›k baflka türlü 

bir aflk istedi¤ini de söyler; “Savaflma 

Sevifl Benle”de aflk› savunmay› ö¤renir, 

gurur der: “Savaflma sevifl benle/ 

Hayata kar›fl benle/ ‹yi günde kötü günde/ 

Olmaya çal›fl benle.” Çünkü y›llar 

su gibi akmaktad›r. “Yaflad›m flahidimsiniz/ 

Y›llar sizden kim korkar,” diyerek 

varoluflunu bir kez daha kutsar. 2003’te 

Yaz Bitmeden’de “fiu saniye esast›r,” 

der ve ayn› zamanda yakt›¤› bütün gemileri 

say›p döker. Kendimi büyütürken, 

bana flark›lar›yla efllik eden kad›n 

o. Kendisiyle beraber kuflaklar› hallerden 

hallere, anlardan anlara, idraklerden 

idraklere flark›larken, bu ülkede 

yaflayan her aflkta az ya da çok Sezen 

Aksu mührü var. Ne diyelim bize denk 

geldi, bizden sonrakiler de gün görse 

bari. 

51

Herkes baz› flark›lar saklar. Ama baz›lar›n›n 

söyleyecek sözü vard›r. Bir gün 

gözünüzün tam ortas›nda yumruktur 

sözler, öbür gün kuvvetli bir umut ihtimalidir. 

Galiba flu “oyun” meselesi üzerine 

uzun uzad›ya düflünmek gerekiyor. 

Ac›yla, aflkla, yalanla oynamaktan 

söz etmiyorum. Konu, flark›lar› oyuna 

alet etmekten ibaret de de¤il. “Siz kardefller 

hangi kedileri seversiniz; hangi 

kediler gibi yaflamak istersiniz; sevimli, 

uslu, sesli, h›rsl›; hangi kedilerdensiniz” 

diye de, “… konuflmasam, esir olsam; 

yine de oynar m›s›n benimle” diye de 

soran ayn› oyuncu Bülent Ortaçgildir. 

Asl›nda “fi›k Latife”yi anlar ama tasvip 

etmez. “Suna Abla”ya önemli sorular 

sorar lakin o güzel cevaplardan haberdar 

olmay›z. Yürek oluk oluk kanarken, 

en beklenmedik sa¤anakla gelen ya¤mur 

bir kad›n saç› olur mesela, karanl›k 

kokuludur. Sonras› çorap sökü¤ü gibi; 

“Her fley olur, her fley büyür, her fley 

geçer, hayat kal›r…” Aflk sonra yüzünü 

döken küçük bir k›za ö¤üt olur. Çünkü 

“her siyah›n bir beyaz›; gecelerin de 

gündüzü vard›r…” Gelgelelim ihale yine 

“Yonca”ya kal›r; çünkü insanlar 

günler boyunca soru sormadan durmaktad›r. 

Bozburun’a hesaps›z flark› 

yazan adamd›r Bülent Ortaçgil. Hep 

küçük fleylere takar kafay›; hepsi de 

minicik fleylerdir. O, oyuna devam 

eder. Kategorize olur, matematikleflir, 

s›k›fl›r, t›k›fl›r; öyle sevmez, böyle sever. 

Ama biraz da umut ister, yeniden bafllamak 

niyetiyle. Çünkü “aflk bafllar, aflk 

var›r; aflk yarat›r, aflk verir; aflk sorar, 

sorgular; aflk dinler, aflk anlat›r…” Yeni 

bir ses için heves var m›d›r? Kendi kendine 

bir sorar; nereye kadar… K›z›n ad› 

denizden gelir; k›z, koza gibi ö¤renir 

gizlenmeyi. Önümüz arkam›z sa¤›m›z 

solumuz barajd›r, ama sular akar. Önlemler 

al›r birisi, öbürü yasaklar koyar 

52 

müzik 

Bülent Ortaçgil: fiair müzisyen 

Kimsenin dokunmad›¤› soyut konulara olanca sadelikle dokunan, flark›larla 

oynad›¤› oyunu biraz k›r›l›p küserek de olsa y›llard›r sürdüren bir flairdir Ortaçgil. 

kendine, yine de durmaz sular. Yaln›zca 

yaln›z›zd›r. Kimsesiz de¤il ama. 

Oyun devam eder. Büyür, sorular sorar›z; 

sanki hiç çocuk olmam›fl gibi. Bir 

kuflun yüre¤idir Bülent Ortaçgil. ‹ki 

do¤runun sonsuzlukta birbirine o kadar 

yaklafl›p da de¤meyifline içerler. 

‹ntegralini ald›r›r, bildi¤i tüm limitleri s›f›ra 

gönderir. O güzel adamlar yoktur 

art›k. T›pk› kediler gibi; petunyalar, sardunyalar 

gelir sonra; geceyle gündüz 

ortas›ndaki flarhofl, mavi kufl gider, dolafl›r. 

Çok uçar, çok yorulur. Ya kufl de- 

¤ilse; ya flebboysa, ya nergisse? K›flsa, 

her fleyden b›km›flsa… ‹flte o zaman 

bir adam bir sabah yaln›z uyan›r. 

Oysa içindeki küçük mum her gece 

karfl›s›ndad›r. Yan yanad›r, ayr› düfler 

kendinden. Bir tek aflk vard›r. Bir gün 

uyan›r›z, olmaz ki hiç olmaz, p›r›l p›r›l 

bir mutluluk. Kaf Da¤›’n›n ard›na kaçsan 

vard›r, hep vard›r. Bahar gelir, kendini 

seçersin; sonra çok seversin. - 

Mifl’li geçmiflte sorunlar saklan›r, aya 

dokunman›n tam zaman›d›r. Zaman 

düfler ellerimizden. Sorar›z kendimize, 

bu kadar susam›fl olmasak, içer miydik 

birbirimizi. Sesler de¤iflir, renkler de¤iflir, 

geçmifl de¤iflir, oyun olur. Oyuna 

devam ederiz yine, kaybolmufluzdur 

belki, kaybetmiflizdir zaman zaman, 

ama oyuna devam. Oyuna devam 

eder, ö¤reniriz ki en güzel yalanlar gece 

söylenir. “Bir tek sen” deriz bundan 

böyle, arad›¤›m› buldum. Ve bir gün birisi 

“kaçmamay›” ö¤retiverir. “En gizli 

duygularda, en saçma sözlerde utanmad›n 

benden; yaln›z anlar›mda, üflüdü¤üm 

zamanlarda, sen ›s›tt›n beni.” 

Ya da “dokunurum sana, hava ile kufllar, 

denizle k›y› da öyle; ben dokunurken, 

sen dokunurken duyaca¤›z birbirimizi. 

fiark›m› söylersen e¤er, kaybolurum 

sende, denizde damla, flehirde insan 

da öyle. Ben kaybolurken, sen 

ararken, bulaca¤›z birbirimizi.” Çünkü 

hep küçük küçük fleylerdir bizi savaflt›ran, 

bar›flt›ran; küçük fleyler seni sevdi- 

¤im, küçük fleyler seni üzdü¤üm. Minicik 

fleylerdir. Bir flairdir Bülent Ortaçgil. 

Otuz y›l önce, kimsenin dokunmad›¤› 

soyut konulara olanca basitlikle dokunan, 

flark›larla oynad›¤› oyunu biraz k›r›l›p 

küserek de olsa y›llard›r sürdüren 

bir flairdir. Aflk› önce s›rça köflke oturtan, 

ard›ndan oyuna dahil eden bir flairdir. 

Haks›za, u¤ursuza, adaletsize 

flark›lar›yla k›zan bir flairdir. Bülent Ortaçgil 

ilk günden bugüne trendlerden 

uzak kal›r. Tutarl› ve kararl› ad›mlarla 

kendi yata¤›nda akar. Hep tek bafl›nad›r 

ama çevresinde olup bitenlere karfl› 

sorumluluk duymaktan da geri kalmaz. 

Hep yaln›zd›r ama geçen y›llar 

onu aflka daha da yaklaflt›r›r. En zor 

olan basit olmakt›r ve Ortaçgil bu ifli 

çok iyi yapar. “Basit… An basit, zaman 

basit. Y›llar geçsin bak gör, çok zor. 

Basit… Sen basit, ben basit. ‹kimiz olal›m, 

bak gör, çok zor. Basit… Kalmak 

basit, almak basit. Ver desinler bak gör 

çok zor. Bir tek sen vard›n basit olmayan. 

Yaflanmad›kça, sorulmayan. Bir 

tek sen vars›n, do¤rularda sorun var. 

Sen a¤larken onlar gülüyorlar. Basit… 

Do¤mak basit, ölmek basit. Yaflamaya 

kalk ve gör çok zor.”

Haz›rlayan: Ersin Tezcan 

Suç, kabahat, ‘ 

sorumluluk 

Gurbetteki 

özler 

 

Bir cetvel 

ödüllü bulmaca 

Bir U¤ur 

“...Ayd›n” 

Trabzon’un 

“.. Celal” 

 

Sancak 

 

Ayn› biçim- 

Yücel filmi 

(yazar) 

bir ilçesi 

(yazar) 

de, sürekli 

Dan Brown 

Bir olumsuz- 

Sevi 

‹talya’da bir 

olarak 

Bisiklet 

roman› 

luk öneki 

Savurganl›k 

kent 

Çalg› 

 

14 18 9 

‘ 

Mahir ‘ 

Biraya verilen 

bir ad 

 

Ödenti 

Bir nota 

 

‘ 

“Ti” simgeli 

element 

Gizli yer, 

köfle bucak 

Bir nota 

⁄ 

Argoda esrar 

‘ 

Özsu ‘ 

Yabanc› bir 

aktris 

 

Anahtar sözcük: 

‘ 

‘ 

‘ 

Lütesyumun 

simgesi 

‘ 

7 

‘ 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 

‘ 

‘ 

‘ 

15 

6 

‘ 

Bertolucci’nin 

bir filmi 

‘ 

Akci¤eri 

dinlerken 

hekimin 

duydu¤u ses 

Bulmacam›zdaki anahtar sözcü¤ü bulup, yan›t›n› mercanada@mn.com.tr adresine gönderen ilk 7 hekimimize, Epsilon 

Yay›nevi’nin alt› kitab› Mustafa Nevzat ‹laç San. A.fi. taraf›ndan arma¤an edilecektir. 

Geçen ay›n kazananlar›: 

Ecz. Ebru Atay, ‹zmir 

Dr. Ceylan Bayraktar, K›z›lay T›p Merkezi, Bursa 

Dr. Ertu¤rul Erdo¤an-1. Sa¤l›k Oca¤›, Çerkezköy 

Dr. U¤ur Öztürk-Merkez Sa¤l›k Oca¤›, Gündo¤mufl 

Dr. Gökhan Çakmak, Gazi Üniv. T›p Fakültesi 

Dr. Mehmet O. K›l›nçaslan, Polatl› Devlet Hastanesi 

Yrd. Doç. Dr. Ahmet Karamercan, Gazi Üniv. T›p Fak. 

‘ 

‘ 

10 

Kilosikl ‘ 8 

‘ 

(k›saltma) 

“... Cooper” 

(aktör) 

Gelir 

19 Gümüflün 

simgesi 

‘ 

“...Erer”(kad›n‘ 

karikatürist) 

11 

Süngü 

“..Mc Cartney” 

Yakan›n ‘ 

gö¤se inen 

b›ça¤› 

(flark›c›) 

‹lkel benlik ‘ 

devrik bölümü 

De¤ifliklik 12 

Övünme, 

övünç 

20 

Ar›t›mevi 

Japon halk 

türküsü 

‘ 2 

1 

17 Eski ve bilin- ‘ 

meyen bir 

tarihi anlat›r 

Kas 

‹slam öncesi‘ 

‹spanyol ‘ 

kabe putu 

sevinç nidas› 

Nikelin 

Bir ka¤›t 

simgesi oyunu 

16 

13 

‘ 

E¤ik olmayan 

Dudak 

5 

‘ 

Tanr›sal 

‘ 

“.. 

Cummings” 

(flair) 

‘ 

fiimdi, flu 

anda, henüz 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

Geçen say›n›n çözümü 

Gelecek 

fiefkatli, 

bilimi 

müflfik 

Bir erkek F Beddua S 

flark›c›m›z 

 

2 

Çalg›l› ‘ 

meyhane 

Balç›kla 

s›vanmazm›fl 

 

‘ 

Bir erkek ad› 

Bir et yeme¤i 

 

Bofl, bilgisiz 

kimse 

 

‘ 

Kad›n hastal›klar› 

dal› 

‹lk say› 

 

 

“Türkan...” 

(aktris) 

Anahtar sözcük: 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ ‘ 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

? 

Bir bat› fliiri 

D›fla vuran türü 

sevinç Ülkemiz S plaka imi 

Müzikte bir 14 

 

Bir s›v›y› 

çalg› 

a¤z›na al›p 

Tabaklanm›fl U yutma 

ceylan derisi ‹ 

Kirya verme 

Germanyu- K 

mun simgesi 

B Ü L E N T O R T A Ç G ‹ 

T A V E R N A M E R 

G Ü N E 

R E C 

S O 

L N 

K O F D E N ‹ Z A R C A 

J ‹ N E K O 

8 

L O J ‹ 

B ‹ R 

Satrançta ‘ 

yenilgi 

Rusça’da evet M 

7 

A T 

“Evet” 

anlam›nda 

kullan›lan bir 

ünlem K Lityumun 

simgesi 

Iris Murdoch 

roman› 

‹sim 

‘ 9 

A D 

Osmanl› do- 

‘ 

nanmas›nda 

tümgeneral R ‹ Y A L A 

fi O R A 

10 

Y Ayak 

‘ 

P A 

‘ 

Araba okunun 

ekseni ‹ 

12 

⁄ 

MÜNC ‹ KA L A Y O⁄L U 

‘ 

Otlak ‘ 

Asya’da bir 

›rmak Ön araflt›rma, 

yoklama 

1 

fi 

Bir kumafl ‘ 

türü 

Kavuklu’nun E 

arkadafl› K O S E 

‘ 

‘Behiç ..” 

(karikatürist) A 

4 

E P 

Bas›mevlerin- 

“.. Derek” ‘ 

de bir dizgi 

aktris 

makinesi Izgara B O 

‘ 

Telefon sözü 

Asker A 

13 

L 

T E 

Enteresan ‘ 

‹lk 

peygamber ‹ L G 

5 

‹ N Ç 

‘ 

En k›sa 

zaman süresi A 

Yay›mc› 

‘ 

Kaçma, 

kurtulma A 

‘ 

fi ‹ 

3 

R 

Bir ba¤laç ‘ 

Argoda 

tuzak, hile D E 

‘ 

Bir nota M 

Bir kad›n 

flark›c›m›z 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

‘ 

K›sa ve özlü 

söz, veciz 

L 

A 

K 

O 

N 

‹ 

K 

‘ 

6 

53

54 

satranç 

DÜNYADAN HABERLER SATRANÇ ÖZDEY‹fiLER‹ 

4 Avrupa fiampiyon Kulüpler 

Kupas› 3-9 Ekim 2004 

tarihleri aras›nda ‹zmir'in 

Çeflme ilçesinde, Alt›nyunus 

Otelde oynand›. fiampiyonaya 

22 ülkeden 36 

erkek, 10 bayan tak›m› kat›ld›. Garry Kasparov, Michael 

Adams, Alexei Shirov, Vassily Ivanchuk, Etienne 

Bacrot, Boris Gelfand, Alexander Grischuk ve Nigel 

Short oyuncular aras›ndayd›. Turnuvay› NAO Satranç 

Kulübü kazand›. 

Erkeklerde sonuçlar: 1. NAO Chess Club 2. Bosna Sarajevo 

3. Ladya Kazan 4. Max Ven Ekaterinburg 5. 

Polonia Plus GSM Warszawa 6. Tomsk 400 7. Beer 

Sheva Chess Club 8. C.E.M.C. Monaco 9. Tiendas 

UPI 10. Vesnianka Minsk Turnuvaya kat›lan dört Türk 

tak›m› da Eczac›bafl› Spor Kulübü 21, Marmaris Belediye 

Spor Kulübü 22, TED Ankara Satranç Kulübü 

25 ve ‹stanbul Teknik Üniversitesi Satranç Tak›m› 

27nci s›ray› ald›lar. 

Bayanlarda sonuçlar: 1. NTN Tbilisi 2. Finec St. Petersburg 

3. Ladya Kazan 4. SK Internet Podgorica 5. 

BAS Beograd 6. Herzliya Chess Club 7. Chigorin St. 

Petersburg 

8. Kristallen SK Stockholm 9. SK Jugovice Kac 10. 

Marmaris Belediye Spor Kulübü 

4 Klasik Dünya fiampiyonas› ‹sviçre’de, Brissago’da 25 

Eylül-18 Ekim 2004 tarihleri aras›nda klasik zaman 

kontrolü alt›nda 14 oyun fleklinde oynanacak. 

Vladimir Kramnik 2000 y›l›nda Garry Kasparov’dan 

kazand›¤› unvan› Macar GM Peter Leko’ya karfl› 

koruyacak. 

4 Peter Leko 8. oyunun bafl›nda derin düflüncede. 

1 SATRANÇ FIKRALARI 

“Tanr›m, ne kadar basit oynuyor!” (Bobby Fischer için) 

ALEXEI SUETIN 

“Sadece büyük beyinler basit bir stil ortaya koyabilir.” 

STENDHAL 

“Oh! Deha ve ç›lg›nl›k ne kadar birbirine yak›n! ‹nsanlar 

onlar› zincire vurur, hapse atar, veya heykellerini diker.” 

DENIS DIDEROT 

“Fischer’in zaferleri Sovyet kamp›nda birçok insana problem 

yaratt›, çünkü çal›flma düzeninde veya disiplinde 

hata oldu¤u ve düzeltelmesi gerekti¤i düflünülüyordu. 

Kimse sorunlar› sadece Fischer’in dehas›n›n ç›kartt›¤›n› 

kabul edemedi.” 

GARRY KASPAROV 

“Einstein’›n teorisine karfl› oynamak zordur.” (Fischer’e 

ilk kayb›ndan sonra) 

M‹KHAIL TAL 

“Amerika’da herkes çabuk zengin olmak istiyor. 

Yugoslavya’da ne kadar u¤rafl›rsan u¤rafl, zengin olamazs›n, 

öyleyse bari satranç oynay›n.” 

BOBBY FISCHER 

AYIN ‹LG‹NÇ OYUNU 

4 Kasparov,G (2817) - Shirov,A (2725) [C80] 

20th ECC ‹zmir TUR (3), 05.10.2004 

1.e4 e5 2.Af3 Ac6 3.Fb5 a6 4.Fa4 Af6 5.0-0 Axe4 6.d4 b5 

7.Fb3 d5 8.dxe5 Fe6 9.Fe3 Fe7 10.c3 Vd7 11.Abd2 Kd8 

12.Ke1 0-0 13.Fc2 f5 14.exf6 Axf6 15.a4 Ag4 16.axb5 

axb5 17.Fd4 Axd4 18.Axd4 Vd6 19.A2f3 Fd7 20.h3 Axf2 

21.fixf2 Fh4+ 22.fig1 Fxe1 23.Vxe1 c5 24.Ab3 Fxh3 

25.Ag5 Ff5 26.Fxf5 Kxf5 27.Ve6+ Vxe6 28.Axe6 Ke8 

29.Abxc5 Ke5 30.Ka6 Ke2 31.b4 Kc2 32.Ka7 Kxc3 

33.Kxg7+ fih8 34.Kd7 Kc4 35.Ag5 Kxb4 36.Ace6 Kh4 

37.g3 Kh5 38.fig2 b4 39.Af7+ fig8 40.Af4 1-0 

Haz›rlayan: Cem Pekün 

4 Siyah ve Beyaz 

Büyük usta Efim Bogolyubov satranç maç›nda ilk hamlenin avantaj›ndan fazlas›yla haberdard›. “Beyaz tafllar bende 

oldu¤u zaman, beyaz bende oldu¤u için kazan›r›m” dedi, “siyah tafllar bende oldu¤u zaman ise, Bogulyubov oldu¤um 

için kazan›r›m!” 

4 Benjamin Franklin 

Fransa’da kald›¤› sürede Benjamin Franklin s›k s›k yafll› Bourbon Düflesi ile satranç oynard›. Bir defas›nda Düfles tehdit 

alt›ndaki flah›n› kaçmay› unutunca, Franklin nefle içinde uzan›p flah› tahtadan kald›rd›. Düfles flok içinde “Biz burada 

flahlar› bu flekilde almay›z!” diye ba¤›r›nca, Franklin “biz Amerika’da al›r›z” diye cevap verdi.

56 

astroloji 

fiu s›ralar bo¤a burcunda birleflen gezegenler özellikle Akrep burcunun 

sezgilerini güçlendirecek. Mevsim dönümü nedeniyle kimi burçlar depresyona 

yatk›n olabilir. Güneflin son ›fl›klar›ndan olabildi¤ince çok faydalanmaya bak›n. 

‹liflkiler konusunda bütün burçlar için sorunsuz bir ay. 

 

KOÇ (21 Mart-20 May›s) 

Bu ay yak›nlar›n›zla ortak 

kulland›¤›n›z para ya da 

mülkler konusunda sorun yaflayabilirsiniz. 

Aceleci davranman›z bütün iletiflimi 

bozabilir. Ay sonuna do¤ru fazla uzak 

olmayan bir yere seyahat edeceksiniz, 

iflle ba¤lant›l› da olsa dinlenme f›rsat›n›z 

olacak. De¤iflken ruh halinizden ötürü 

mevsimsel depresyona dikkat. 

 

BO⁄A (21 Nisan-21 May›s) 

‹fl konusunda durgun bir döneme 

girdiniz. Önemli kararlar 

almay›n. Alacaklar›n›z› tahsil etmek 

için bu dönemden yararlanabilirsiniz. 

Buna karfl›l›k ailenizle mükemmel uyum 

içindesiniz. Efliniz ve çocuklar›n›zla yapaca¤›n›z 

küçük bir hafta sonu kaçama¤› 

biraz endifleli geçen son ay› telafi 

etmenizi sa¤layacak. 

 

‹K‹ZLER (22 May›s-21 Haziran) 

‹fl konusunda çoktand›r görmedi¤iniz 

dostlar›n›zdan gelecek 

önerileri ciddiye al›n. Yeni bir 

proje ya da ortakl›k gelifltirmenize yard›mc› 

olacaklar. Yaln›zsan›z iliflki konusunda 

düflünmeden ad›m atmay›n. Bu 

ara karfl›laflaca¤›n›z kifliler yaflam›n›zda 

kal›c› olmayacak. Bu ay ailenizden 

her konuda destek alacaks›n›z. 

 

YENGEÇ (22 Haziran-23 Temmuz) 

Birlikte yapaca¤›n›z bir ziyaret 

eflinizle sizi umulmad›k ölçüde 

yak›nlaflt›racak, çoktand›r konuflmay› 

erteledi¤iniz konular› ele alacak ve uzlaflma 

sa¤layacaks›n›z. Bekarsan›z, gitti¤iniz 

yerlerde karfl›laflaca¤›n›z kiflilere 

dikkat edin. Maddi konularda endifle etmenize 

gerek yok. Çok harcasan›z da 

bir biçimde para ak›fl› olacak. 

 

ASLAN (24 Temmuz-23 A¤ustos) 

Bir yak›n›n›z›n sa¤l›¤›ndan 

ötürü endifle içindesiniz. Bu 

durum gündelik yaflam›n›z› biraz de- 

¤ifltirse de çok kayg›lanmay›n. Beklenmedik 

harcamalar elinizden büyük miktarlar›n 

ç›kmas›na neden olabilir. Dikkatli 

olun, uzun seyahatlere ç›kmamaya 

çal›fl›n. ‹fl konusunda yeni projelere 

temkinli yaklafl›n. 

 

BAfiAK (24 A¤ustos-23 Eylül) 

Son zamanlarda hayat›n tad›n› 

fazlas›yla ç›kartt›n›z ama 

yak›nlar›n›z›n deste¤e ihtiyac› olabilece¤i 

hiç akl›n›za gelmiyor mu? Bu kadar 

vurdumduymaz olmay›n. Yeni bir 

ev ya da araba almak için uygun bir ay. 

Ama bu karar› tek bafl›n›za vermeyin. 

‹letiflim sorunlar› ya da gecikmeler yaflayabilirsiniz. 

Sakin olun. 

 

TERAZ‹ (24 Eylül-23 Ekim) 

Ailenizle efliniz ya da arkadafl›n›z 

aras›nda kald›n›z, ya 

da iflyerinizde uzlaflt›r›c› görevi görmeniz 

gerekiyor. Neden bunlar hep benim 

bafl›ma gelir diye düflünmeyin. ‹leride 

sizin de ç›kar›n›za geliflecek anlaflmalar 

imzalanabilir. Evinizde tadilat yapt›rmak 

için uygun bir zaman. Sa¤l›¤›n›za, özellikle 

boyun bölgenize dikkat. 

 

AKREP (24 Ekim-22 Kas›m) 

Akrep hep ketum ve içedönüktür 

ama bu ay sanki iyice 

içinize kapand›n›z. Kendinizi halsiz hissediyorsan›z 

genel bir chek-uptan geçmek 

için elveriflli bir dönemdesiniz. G›dan›za 

dikkat edin, zira midenizle ilgili 

sorun yaflayabilirsiniz. Aile içinden birisinin 

yak›n deste¤inize ihtiyac› olacak, 

ihmal etmeyin. 

 

YAY (23 Kas›m-21 Aral›k) 

Uzun zamand›r gerçeklefltirmeyi 

düflündü¤ünüz bir proje 

nihayet tamamlanmak üzere. Ama 

aksilikler peflinizi b›rakm›yor. Belki de 

en iyisi flans›n›z› fazla zorlamamak. 

Yorgun düfltünüz, sa¤l›k kontrollerinizi 

bir an önce yapt›r›n. Para sorunlar›n›z 

önümüzdeki iki ay içinde kademeli olarak 

çözümlenecek. 

 

O⁄LAK (22 Aral›k-20 Ocak) 

Biraz tatile ne dersiniz? Bu 

yorgun halinizle verimli olabilece¤inizi 

düflünüyor musunuz gerçekten? 

Aileniz aç›s›ndan her fley yolunda. 

Bekarsan›z, biraz gözlerinizi aç›p çevrenize 

bak›n! Yaflam hep böyle sürmeyecek. 

Uykusuzluk sorununuz için belki 

de profesyonel yard›m alman›z yerinde 

olur. 

 

Gizem Ersöz 

KOVA (21 Ocak-19 fiubat) 

‹fl konusunda hak etti¤inizi 

almad›¤›n›z› düflünüyorsunuz 

ya da önerdi¤iniz bir proje istedi¤iniz 

gibi sonuçlanmad›, flans›n›z› önümüzdeki 

ay bir daha deneyin. Özel yaflam›n›zda 

ufak tefek kimi de¤ifliklikler olduysa 

buna uyum sa¤lamak için 

yeterince süreniz var. Daha sakin olmay› 

deneyin. 

 

BALIK (20 fiubat-20 Mart) 

fiu s›ralar her fleyi büyütme 

e¤ilimindesiniz. Çevrenizdekiler 

size nas›l davranacaklar›n› bilemiyorlar. 

Biraz yürüyüfle ç›k›n, hayvanlarla, 

do¤ayla ilgilenin. Yaln›z kalmamaya 

çal›fl›n. ‹flinizi ve yarat›c› etkinliklerinizi 

çevrenizdekilerle paylafl›n. Zararl› al›flkanl›klar›n›z 

varsa artt›rma e¤iliminde 

olabilirsiniz, dikkat.

De¤erli hekimlerimiz ve eczac›lar›m›z - Mustafa Nevzat İlaç Sanayi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?