Ölüm Nedeni İstatistikleri Eğitim Materyali

ÖLÜM NEDENLERİ 

EĞİTİM DOKÜMANI 

TÜİK 

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Yayın içeriğine yönelik sorularınız için 

Sağlık ve İş Güvenliği İstatistikleri Takımı 

Tel: + (312) 410 06 15 - 410 06 40 

Fax: + (312) 425 01 93 

İnternet 

http://www.tuik.gov.tr/indir/sid/olum_nedeni.zip 

E-posta 

saglik@tuik.gov.tr 

Türkiye İstatistik Kurumu 

Necatibey Cad. No: 114 06100 ANKARA / TÜRKİYE

ÖLÜM NEDENİ İSTATİSTİKLERİ 

EĞİTİM MATERYALİ 

(HİZMETE MAHSUSTUR)

GİRİŞ 

Bu belge, Avrupalı belgeleme uzmanları için özel olarak tasarlanmış ve geliştirilmiştir. 

Dört ders olarak planlanmıştır ve bu derslerin özellikleri ile süreleri aşağıda 

sıralanmaktadır. 

İçerik 

Ders 1 (yaklaşık 15 dakika): 

Bu ders iyi bir belgelemenin genel amaçlarının neler olduğunu tanımlamaktadırbunlar: 

belgelemeyi kimlerin gerçekleştirebildiği ve ölüm nedenlerinin belgelenmesinde iyi bir 

kalite standardının temin edilmesi için bilinmesi gerekenlerdir. 


Bu ders, Ölüm Nedenini açıklayan Doktor Raporunun nasıl hazırlanacağı ile ilgili bilgi ve 

talimat sağlamaktadır. Bu dersten sonra, doğal ölüm nedenleri için ölüm belgelerini 

tamamlayabileceksiniz. 

Daha fazla ayrıntı ve bilgi Ders 4’te belirtilmiştir. 


UYARI: Şiddete ya da doğal olmayan nedenlere bağlı ölümlerin, söz konusu belgeleri 

vermekle görevli, özel olarak tayin edilmiş uzmanların olduğu ülkelerde bu ölümleri 

belgelemekle yetkili olmayan doktorlar tarafından GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMAMASI ile 

ilgili paragraf. 

Bu ders, dış nedenlere bağlı ölümlerin söz konusu olduğu durumlarda Ölüm Nedenini 

açıklayan Doktor Raporunun nasıl hazırlanacağı ile ilgili bilgi ve talimat sağlamaktadır. Bu 

dersten sonra, dış nedenlere bağlı ölümler için ölüm belgelerini tamamlayabileceksiniz. 


Bu Dersin amacı, belgelemenin genel niteliğini artırmak (belirliliğin, belirsiz nedenlerin 

nasıl geliştirileceği ve ölüm mekanizmalarını rapor etmekten kaçınmak ile ilgili ipuçları) ve 

özel konular ya da işlemler (çeşitli nedenler, sorgular) ile ilgili daha ayrıntılı bilgi 

sağlamaktır. Bu hususlar, iyi bir belgelemenin sağlanması için belgeleyen doktor 

tarafından göz önünde bulundurulmalıdır. Bu dersten sonra, “kalitenin iyileştirilmesi” adı 

verilen eğitim materyalini doğru bir şekilde kullanabileceksiniz. 

1

Ders 1: Temel İlkeler 

Bu ders iyi bir belgelemenin genel amaçlarının neler olduğunu tanımlamaktadır:Bunlar 

belgelemeyi kimlerin gerçekleştirebildiği ve ölüm nedenlerinin belgelenmesinde iyi bir 

kalite standardının temin edilmesi için bilinmesi gerekenlerdir. 

Ölüm Nedenini Açıklayan Doktor Raporu, en eski ve en kapsamlı kamu sağlığı gözetimi 

sistemlerinin temelini oluşturan ölüm istatistiklerinin kaynağıdır. 

İyi istatistikler sadece kesin ve eksiksiz teşhislerin, dış etkenlerin tam ayrıntılarının yanı 

sıra uzmanlar tarafından rapor edilmiş inanılır bir dizi olayın ölüm nedenlerinin 

belgelenmesi işlemlerine dahil edilmesiyle mümkün olabilir. 

İstatistiksel ve araştırma amaçları için ölüm nedenlerinin mümkün olduğu kadar özel ve 

tam bir şekilde rapor edilmesi önemlidir. Aslında, en doğru tıbbi görüşün titiz bir şekilde 

rapor edilmesi ölüm istatistiklerinin kalitesinin gelişmesi ile sonuçlanmaktadır. 

Ölüm verilerinin amacı 

Ölüm belgeleri ile ilgili olarak ölüm nedenleri en önemli istatistiksel araştırma öğesidir, 

çünkü insan sağlığı ve ölüm ile ilgili genel eğilimleri açıklamak ve ölüme neden olan 

durumları incelemek için temel oluştururlar. 

Ölüm istatistikleri, yaş, cinsiyet ve diğer demografik değişkenler açısından önde gelen 

ölüm nedenleri üzerine odaklanan epidemiolojik çalışmalar için bir temel sağlamaktadır. 

Ayrıca, hasta bakımında gelişmelere yol açan hastalık etiyolojisi ve teşhis tekniklerinin 

değerlendirilmesindeki araştırmalar için de temel sağlarlar. 

İstatistiksel veriler, ulusal ve bölgesel hükümetler tarafından kamu sağlığı politikaları ve 

hedefleri, araştırmacılar ve klinik tedavi uzmanları, eğitim kurumları oluşturmak ve daha 

bir çok amaç için kullanılmaktadır. 

Ölüm verileri, , ulusal ve uluslararası seviyelerde sağlık durumunu karşılaştırmak ve 

ölçmek için kullanılan en önemli göstergedir. Bunun nedeni bütün gelişmiş ülkelerde ve 

neredeyse bütün gelişmekte olan ülkelerde düzenli ve yaygın olarak toplanmalarıdır. 

Doktorun merkezi rolü 

Ölüm istatistikleri söz konusu olduğu zaman güvenilirlik ve tutarlık büyük oranda belgeyi 

hazırlayan kişiler tarafından sağlanan verilerin niteliğine dayanmaktadır. 

Doktorların (ya da ulusal kanunlarca izin verilen diğer uzmanlar) sınıflandırma amaçları 

için gerekli olan ayrıntıları kendiliğinden bilemeyecekleri kabul görmüştür. Ancak belgeyi 

tasdik eden kişinin ölüme neden olan olayların sırasına göre En Uygun Tıbbi Görüşü 

sağlamaları gereklidir. 

Önlem bakımından, amaç, ölümle sonuçlanan hastalık durumlarının etkisini mümkün 

olduğu kadar erken bir şekilde ortadan kaldırmaktır. 

2

Örnek 1. İyi ölüm istatistikleri: 

(Lütfen cevabınızı işaretleyiniz) 

a. İstatistik ofisleri seviyesinde verilerin iyi bir şekilde işlenmesinin sonucudur 

b. Ölüm nedenlerinin doğru, belirli ve tam olarak belgelenmesinin sonucudur 

c. Nüfus sağlığı alanında politika planlamak için yararlı değildir 

Belgelemeden sonraki adımlar 

Ölüm belgeleri, eğitimli nozolojistler hastalık sınıflandırma uzmanlar tarafından yazılır ve 

kontrol edilir. Bir sorun olduğu zaman (belirsizlik, imkansız nedensel sıralama, 

tamamlanmamış ölüm belgesi) belgenin açıklığa kavuşturulması belgeyi hazırlayan kişi 

tarafından gerçekleştirilir. Bu nedenle eğer önemli bir ayrıntı bilinmiyorsa, gerekli ayrıntı 

elde edilebildiğinde istatistik ofisleri açık bir şekilde eksik veya belirsiz olan teşhisler için 

soruşturma gerçekleştirdiğinden, gerçek belirtilmelidir. 

Daha fazla açıklık sağlanamıyorsa Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), ICD'de (Hastalıkların 

Uluslararası Sınıflandırması) uluslararası kurallar dizisi sağlar, böylece esas neden tutarlı 

bir şekilde seçilebilir. Bu seçim, belgeyi hazırlayan kişi tarafından verilen tüm bilgileri 

değerlendirir ve göz önünde bulundurur. 

Örnek 2: Ölüm belgelerinin topladığı veriler uluslararası kodlama 

kuralları uygulanarak kodlanır. Kodlamanın amacı nedir? 

(Lütfen cevabınızı işaretleyiniz ) 

a. Terminolojiyi standartlaştırmak ve uluslararası kurallar çerçevesinde esas 

ölüm nedenini seçmek için. 

b. Belgeyi hazırlayan kişinin hatalarını düzeltmek için 

c. Sadece uluslararası olarak kabul görmüş bir kaç nedenin en önemli nedenler olarak 

göz önünde bulundurulması için. 

Belgelemeden sorumlu kişiler 

Ulusal kanunlar, yönetmelikler ve kurallar büyük ölçüde değişiklik gösterdiği için her bir 

ülke bu konu ile ilgili bilgileri buraya rapor etmelidir. 

Belgeyi hazırlayanın kimliği 

Veri amaçlarının niteliği için, isim, ev adresi ve telefon numarası bilgileri tam olarak 

sağlanmalıdır. Eğer doktor raporu ile ilgili olarak daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulursa, 

gizlilik sınırları çerçevesinde bu işten sorumlu adresi belli olan doktora gönderilmesi 

gereklidir. 

Gizlilik ile ilgili notlar 

Ölüm verilerine uygun yollarla erişim ve kişisel gizlilik haklarına saygı gösterilmesi önemli 

hususlardır; ölüm belgelerinde yer alan hassas veriler, sosyo-demografik ve tıbbi bilgiler 

için toplanmaktadır. 

3

Bu nedenle derlenecek olan kişisel bilgiler Türkiye İstatistik Kurumu’nun 

kuruluş kanunu gereğince yalnız istatstiksel amaçla kullanılacak, resmi ve özel 

kişi veya kuruluşlara açıklanmayacaktır 

Bu bakımdan, istatistik uzmanlarının yanı sıra belgeleme uzmanlarının da ülkelerinde 

kabul edilen İstatistik Kurumunun kuruluş kanunlarına riayet etmeleri gereklidir. 

Örnek 3: Ölüm belgesinde rapor edilen ölüm nedeni ile ilgili bilgi: 

(Lütfen cevabınızın işaretleyiniz) 

a. İlgili her vatandaş tarafından serbestçe ulaşılabilir 

b. İşlem yapılamayan ve dağıtılamayan hassas bir bilgi ve veridir 

c. İstatistik Kurumu kuruluş kanunu tarafından korunan bilgidir 

Sadece ölüm ile ilgili nedenleri rapor edin 

Ölüm anında mevcut olan bütün durumları rapor etmeyin. Sadece ölüme neden olan 

veya katkıda bulunan durumlar ve hastalıklar ölüm belgesinde rapor edilmelidir. 

Ölüme yol açan olaylar dizisi belirlenmeli ve nedensel bir sıralama içerisinde rapor 

edilmelidir. 

Bunun yanı sıra, eğer varsa, ölüme katkıda bulunduğu düşünülen diğer durumlar ve 

hastalıklar da dahil edilmelidir. 

Örnek 4: Bir ölüm belgesinde rapor edilmesi gereken nedenler 

nelerdir? 


a. Ölen kimseyi yaşamı sırasında etkileyen bütün şiddetli hastalıklar veya durumlar 

b. Ölüme yol açan hastalıkların veya durumların sıralaması ve eğer varsa 

katkıda bulunan nedenler. 

c. Ölüm mekanizması 

Tam, Detaylı ve Uygun Bilgi 

Ölüm nedeni belgelenirken, eğer ölen kişiyi kötü bir şekilde etkilediği düşünülüyorsa her 

türlü hastalık, olağandışı durum, kaza veya zehirlenme rapor edilmelidir. 

Eğer alkol ve/veya başka madde kullanımının, sigara kullanımının, son zamanlarda 

yaşanan bir hamileliğin veya ameliyatın (ayrıca bakınız "Önemli bir husus: Ameliyat ve 

diğer tıbbi işlemler” – Ders 3), zehirli gazlara maruz kalma veya maden endüstrisinde 

çalışma gibi çevresel etmenlerin, vs ölüme katkıda bulunduğuna inanılıyorsa, bu 

durum/durumlar rapor edilmelidir. 

Ölüme neden olan sürecin tanımlanması bazen karışıktır. Böyle durumlarda ölüm 

nedenlerine dahil olabileceğinden şüphe edilen nedenler seçilmeli ve "olası" ya da 

"tahmin edilmiş" gibi kelimeler ile sağlanan tanımın tam olarak güvenilir olmadığı 

belirtilmelidir. 

4

Okunabilirlilik ve Kısaltmalar 

Bütün bilgilerin açık ve net bir şekilde okunabilmesi önemlidir. Bunun için en iyi yöntem 

daktilo ile yazmaktır. Ancak eğer bu mümkün değilse bilgiler okunabilir bir şekilde 

yazılmalıdır. Değiştirme yapmayınız veya silmeyiniz. 

Lütfen tıbbı terimlerin kısaltmasını kullanmayınız, çünkü farklı kişiler bunları değişik 

şekillerde yorumlayabilir. 

5

Ders 2: Ölüm Belgesi 

Bu ders, Ölüm Nedenini açıklayan Doktor Raporunun nasıl hazırlanacağı ile ilgili bilgi 

vermektedir. 

Bu dersten sonra, doğal ölüm nedenleri için ölüm belgelerini tamamlayabileceksiniz. 

Daha fazla ayrıntı ve bilgi Ders 4’te belirtilmiştir. 

Düzgün bir şekilde tamamlanmış bir ölüm nedeni bölümü, ölümle sonuçlanan olayların 

sırası, türü ve ilişkisinin etiyolojik bir açıklamasını vermektedir. Ölüm belgesinin tıbbi 

bölümün nasıl tamamlanacağı ile ilgili ayrıntılı bilgiler aşağıdaki paragraflarda 

belirtilmektedir. 

Ölüm Belgesi 

Bu bölüm sadece doktor tarafından doldurulacaktır 

Bölüm I 

Doğrudan ölüme sebep a) 

olan hastalık veya 

durum* 

Önceki nedenler 

Eğer yukarıda verilen 

b) 

nedene yol açan ölüm 

ile sonuçlanan durumlar 

c) 

varsa, altta yatan durum 

en son belirtilecek 

d) 

Bölüm II 

Ölümün gerçekleşmesine 

etkisi olan, fakat ölüme 

neden olan hastalık veya 

durumla ilgili olmayan diğer 

önemli durumlar yazılacaktır 

Ölüm Nedeni 

Bağlı olarak 



* Bu bölüme kalp arresti ve solunum yetmezliği gibi ölüm şekilleri değil, ölüme sebebiyet veren 

hastalık, yaralanma veya komplikasyon türü yazılacaktır. 

B Ölüm Saati Gün Ay Yıl C Ölümün şekli 

6 

Hastalığın 

başlangıcından 

ölüme kadar 

geçen yaklaşık 

süre 

Ölüm tarihi Doğal ölüm Trafik kazası Diğer 

Ölüm yeri Ev Hastane İşyeri İntihar İş kazası Araştırma aşamasında 

Ambulans Diğer taşıt Diğer Cinayet Diğer kazalar Bilinmeyen 

E Otopsi yapıldı mı? D Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti? 

F 

G 

Evet Hayır Bölüm F'ye geçiniz Evet Hayır Bölüm E'ye geçiniz 

Aşağıda belirtilen ölüm nedeni, otopsi bulgularından mı elde edildi? İş yerinde yaralanma Evet Hayır 

Evet Hayır Bölüm F'ye geçiniz Gün Ay Yıl 

Tarihi: 

Daha sonra daha fazla bilgi elde edilebilir mi? Yaralanmanın yeri: 

Evet Hayır Evde Spor alanı 

Yatılı kuruluş Cadde ve otoyol 

Kırsal alan (Çiftlik) Ticaret ve hizmet alanı 

Sanayi ve inş. yeri Okul, diğer kur. ve idari yer 

Diğer (Açıklayınız) 

Ölü doğum Evet Hayır Annenin TC No 

Bebek ölümü Evet Hayır 

Bölüm G'ye geçiniz 

Annenin yaşı Doğum sırası 

Doğum Saati Gebelik süresi Doğum ağırlığı 

Kadın ise, Ölüm hamileliği esnasında gerçekleşti Ölüm doğum esnasında gerçekleşti Ölüm doğumdan sonraki 42 gün içerisinde gerçekleşti 

Ölüm doğumdan sonraki 43 gün ile 365 gün içerisinde gerçekleşti Anne ölümü değil

Uyarı: Ölüm belgesinin ilk bölümü, uluslararası kullanım için DSÖ tarafından tavsiye 

edilen Ölüm Nedenini Açıklayan Doktor Raporu’nu temsil etmektedir. Yerel bazı 

değişiklikler olmasına rağmen bu genel format Avrupa'da yaygın olarak kullanılmaktadır. 

Ölüm belgesinin ikinci bölümü DSÖ tarafından tavsiye edilen uluslararası ölüm belgesinin 

bir parçası DEĞİLDİR. Ancak, amaçlanan kullanımı DSÖ ve EUROSTAT tarafından tavsiye 

edildiği üzere önemli bilgilerin toplanması için bir çerçeve sağlamaktır. 

Burada sadece konuya açıklık getirmek için gösterilmiştir. Ulusal gereksinimlere ve 

mevcut ölüm belgesi formlarına bağlı olarak, bu web sayfasının ulusal uygulaması 

sırasında her bir ülke bu ek kutucuğu kullanmalı, değiştirmeli veya kullanmamaya karar 

vermelidir. 

Belgeyi hazırlayanın kimliği 

Belgeyi hazırlayan uzmanın tam ismini ölüm belgesinde belirtilen bölüme büyük 

harflerle yazınız. 

Eğer formda istenirse, lütfen diploma/ sicil no kayıt numarasını dahil ediniz. 

Aile doktorları için, verilen adresin ikamet edilen adres olması gereklidir. Hastane veya 

diğer kurumlarda çalışan uzmanlar içinse belirtilen bu yerlerin adreslerini vermeleri 

gereklidir. 

İsim ve adresin yer aldığı bir kaşede kullanılabilir. 

İmza orijinal olmalı veya elektronik olarak onaylanmış olmalıdır. 

Ölen kişinin kimliği 

Ölen kişinin ismi, yaşı, cinsiyeti, ölüm zamanı ölüm belgesinde belirtilen bölüme doğru bir 

şekilde yazılmalıdır. 

Büyük harflerle açık bir şekilde yazınız veya fotokopisini alınız. 

Diğer bilgiler (kişisel kimlik numarası, çalıştığı iş, eğitim, doğum ile ilgili bilgiler, vs.) ya 

belgeyi hazırlayan kişiden ya da ilgili memurundan alınan bilgilerle geçerli Ulusal Kanunlar 

derlenecek olan kişisel bilgiler Türkiye İstatistik Kurumu’nun kuruluş kanunu gereğince 

yalnız istatistiksel amaçla kullanılacak, resmi ve özel kişi veya kuruluşlara 

açıklanmayacaktır (bakılacak) çerçevesinde tamamlanabilir. 

Bu belgeleri doldurmakla kimin sorumlu olduğunu tespit etmek için lütfen ulusal 

kanunlara göre belirleyiniz. 

Bölüm I 

Doğrudan ölüme sebebiyet veren olayların sıralamasını rapor etmek için kullanılır, I (a) 

satırında en yakın nedenden (geçirilen son hastalık, yaralanmalar veya doğrudan ölüme 

sebebiyet veren durumlar) başlar, I (b) ve (c), satırlarında nedensel sıralama takip edilir 

ve 1(d) satırında ölümün altta yatan nedeni rapor edilir (bu durum genellikle böyle 

olmakla beraber her zaman böyle değildir). 

Esas ölüm nedeni, doğrudan ölüme neden olan hastalıklı durumların başlamasına yol 

açan hastalık veya yaralanma ya da ölümcül yaralanmayla sonuçlanan bir kaza veya 

şiddet eylemidir. 

7

Örnek 5: Esas neden belirlendikten sonra ölüme sebebiyet veren 

olayların sıralamasının rapor edilmesi neden önemlidir? 

(Lütfen cevabınızı işaretleyiniz.) 

a) Sadece istatistiksel amaçlar için 

b) İnsanların hayat tarzları ile ilgili bilgi toplamak için 

c) Etkili önleyici müdahaleler planlamak için 

Örnek 6: Doğal ölümlerin söz konusu olduğu durumlarda esas 

ölüm nedeni: 

(Lütfen cevabını işaretleyiniz) 

a) Bölüm I’in ilk satırında belirtilir 

b) Bölüm II’de belirtilmelidir 

c)Ölüme yol açan hastalıkların veya durumların sıralamasının başlangıç 

noktasıdır 

Bölüm I - (a) Satırı - Doğrudan ölüme neden olan hastalık veya durum 

Satır I(a)’ya, ölüme sebebiyet veren en son neden yazılır. 

Satır I(a)’da her zaman bir kayıt olmalıdır. Ölüme sebebiyet veren en son neden 

her hangi bir hastalık veya yaralanmadan kaynaklanmıyorsa veya bunların bir sonucu 

olarak ortaya çıkmadıysa, bu durum belgenin I’inci bölümünde rapor edilmiş tek durum 

olabilir. 

Kalp durması, kollaps, solunum yetmezliği, akut böbrek yetmezliği, vs. gibi ölüm 

şekillerinin yazılması tavsiye edilmemektedir. (Ayrıca Ders 4’te yer alan “Önlem 

Mekanizması: Nasıl ve Ne zaman” bölümüne bakınız). 

Şiddete bağlı veya doğal olmayan nedenlerden kaynaklanan ölümlerde, kaza en yakın 

ölüm nedenidir ve bu yüzden satır I(a)'ya yazılmalıdır. 

Bölüm I – Satır (b), (c) ve (d), önceki nedenler 

Eğer satır I(a)'da belirtilen neden başka bir hastalıktan doğuyorsa veya başka bir 

hastalığın sonucuysa, bu hastalık satır I(b)'ye işlenmelidir. 

Eğer satır I(b)’ye yazılan durum, başka bir durum veya hastalıktan kaynaklanıyorsa, sözü 

edilen diğer durum satır I(c)’de rapor edilmelidir. 

Benzer olarak, satır I(c)'de rapor edilmiş bahsi geçen durumdan önceki bir durum satır 

I(d)'de rapor edilmelidir. 

En alt satır, altta yatan nedenin rapor edilmesi GEREKEN bölümdür. 

Eğer gerekli olursa ek satır(lar) dahil edilebilir; ancak, doğrudan ölüm nedenlerine sebep 

olan ilgili olayların sıralamasının başlangıç noktası olan altta yatan nedenin bölüm I'in en 

alt satırına kayıt edilmesi gerektiğini unutmayınız. 

8

Hastalık dizinin başlangıç noktasını Bölüm I'de yer olmamasından dolayı Bölüm II'ye 

hiçbir zaman kaydetmeyiniz, çünkü Bölüm I’in en alt satırına yazılan durum ya da olay, 

resmi ölüm istatistikleri için temel olarak kullanılacaktır. 

Bir durum sadece etiolojik ya da patolojik anlamda değil, aynı zamanda bu durumun, çok 

uzun bir süre sonra olsa bile, dokuların hasar görmesi veya fonksiyon bozukluğu 

nedeniyle doğrudan ölüm nedenlerine ortam hazırladığına inanıldığı durumlarda da önce 

gelen neden olarak değerlendirilmelidir. 

Örnek 7: Aşağıda verilen belgede, esas ölüm nedenine müdahale 

eden nedenin hangisi olduğunu belirleyiniz: Bölüm I a) Özofagus 

varis kanaması b) Alkole bağlı karaciğer sirozu c) Kronik alkolizm 

(Lütfen cevabınızı işaretleyiniz.) 

a) Özofagus varis kanaması 

b) Alkole bağlı karaciğer sirozu 

c) Kronik alkolizm 

Bölüm II: Diğer önemli durumlar 

Bölüm II’ye, önem sırasına göre, Bölüm I'deki sıralamanın parçası olmamalarına rağmen 

ölümcül sonuca katkıda bulunan diğer önemli hastalıklar ve durumları yazınız. 

Örnek 8: Bölüm II aşağıda belirtilen durum için kullanılır: 


a) Ölüm ile ilgili olan fakat sıralamanın bir parçası olmayan hastalıkları ve 

durumları rapor edilir 

b) Bölüm I’deki boşluk olmadığında esas ölüm nedenini rapor edilir 

c) Ölüm mekanizmasını rapor edilir 

Örnek 9: Aşağıda verilen belgelerden hangisinin YANLIŞ olduğunu 

belirtiniz 


a) Bölüm I a) Primer akciğer skuamöz hücreli karsinom; b) Akut 

anterolateral miyokard enfarktüs. Bölüm II Tip II diyabet mellitus 

b) Bölüm I a) Akut miyokard enfarktüs; b) Akciğer neoplazmı. Bölüm II Tip II diyabet 

mellitus 

c) Bölüm I a) Akut miyokard enfarktüs; b) Tip II diyabet mellitus. Bölüm II Primer 

akciğer karsinomu 

Doğru! 

Bu belgede sıralama uygun bir şekilde rapor edilmemiştir, 

çünkü akciğer neoplazmının nedeni akut miyokard enfarktüs 

olamaz. 

9

Süre 

Belgeye yazılan her bir durumun başlangıç tarihleri arasındaki süreyi (durumun teşhisini 

değil) ve ölüm tarihini verilen sütuna yazınız. 

Başlangıç zamanı ya da tarihi bilinmeyen durumlarda en iyi tahmin yapılmalıdır. 

Her bir vakaya zaman birimi yazılmalıdır (yıllar, aylar, günler, saatler, hatta dakikalar). 

Bu sütunu boş bırakmaktansa süreyi tahmin etmek veya “bilinmiyor” yazmak tercih 

edilebilir. 

Doğru bir şekilde doldurulmuş bir belgede, satır I(a) için yazılmış süre satır I(b) veya I(c) 

veya I(d) için yazılmış süreyi hiçbir zaman aşmaz; satır (b) veya (c)’ye yazılmış en yakın 

ölüm nedeninin süresi de satır (c) veya (d)’ye yazılan esas ölüm nedeninin süresini 

aşmaz, çünkü bu durumlar nedensel sıralamanın artan düzeninde kayıt edilmişlerdir. 

Bu bilgi, belirli hastalıkların kodlanmasına yararlıdır ve aynı zamanda rapor edilen durum 

sıralamasının doğruluğunun kontrol edilmesinde de faydalıdır. 

10

ÖRNEK 1: 5 Ağustos 2003 tarihinde 64 yaşında bir erkek, arteriyosklerotik serebral enfarktüs ile hastaneye 

kabul edildi. Daha sonra rehabilitasyon bölümüne aktarıldı ve hastada hipostatik pnömoni görüldü. Yoğun 

Bakım Ünitesinde alınan balgamda Klebsiella’ya rastlandı ve hasta kısa bir süre sonra hayatını kaybetti. 

Belgenin üst kısmı 


Bölüm I 



durum* 



b) 



c) 



d) 

Bölüm II 













11 

Hastalığın 


ölüme kadar 


süre 





F 

G 




Tarihi: 














Uyarı: Resmin ilk bölümü, uluslararası kullanım için DSÖ tarafından tavsiye edilen Ölüm 

Nedenini Açıklayan Doktor Raporu’nu temsil etmektedir. Yerel bazı değişiklikler olmasına 

rağmen bu genel format Avrupa'da yaygın olarak kullanılmaktadır. 

Resmin ikinci bölümü DSÖ tarafından tavsiye edilen uluslararası ölüm belgesinin bir 

parçası DEĞİLDİR. Ancak, amaçlanan kullanımı DSÖ ve EUROSTAT tarafından tavsiye 





vermelidir. 

Belgenin alt kısmı 

Uygulama sonucu 

Pnömoni, iskemik kalp hastalığından kaynaklanan kalp yetmezliği gibi belirli bir 

esas ölüm nedeninden yaşamını kaybeden bir kişide ölüme yol açan olay olarak 

meydana gelebilen bir hastalık olabilir. Buna benzer durumlarda, belirli olan 

esas ölüm nedeni raporuna dahil edilmelidir. Pnömoni veya bronkopnömoni 

ölüm belgelerinde rapor edildiği zaman, durumun primer, hipostatik olup 

olmadığı veya aspirasyona (kusma) bağlı olup olmadığı ve mümkünse, neden 

olan organizma belirtilmelidir. Eğer pnömoni immobilizasyondan 

kaynaklanıyorsa bu duruma neden olan olay saptanmalıdır. 

12

ÖRNEK 2: İnsülin bağımlısı olmayan, 10 yıllık diyabet hastası olup 2 yıllık anjin öz geçmişi olan 70 yaşında bir 

erkek akut myokardiyal enfarktüs şikayeti ile hastaneye başvurmuştur. Bu olaydan iki hafta sonra, hasta 

tekrarlayan ağrı ve kalp yetmezliği belirtileriyle yeniden hastaneye gelir. Elektro kardiyogramı iskemiyi gösteren 

hasta koroner bakım ünitesine alınmasından kısa süre sonra kalp krizi geçirir ve 14 Mart 2003 tarihinde hayatını 

kaybeder. 



Bölüm I 



durum* 



b) 



c) 



d) 

Bölüm II 













13 

Hastalığın 


ölüme kadar 


süre 





F 

G 




Tarihi: 























vermelidir. 



Hasta aterosklerotik koroner damar hastalığından hayatını kaybetmiştir. Bu, 

kalp yetmezliğine ve kalp krizine yol açan myokardiyal enfarktüse neden 

olmuştur. Kalp krizi bir ölüm mekanizmasıdır, kalp yetmezliği ise belirli olmayan 

bir süreçtir; her ikisi de etiolojik olarak belirli değildir. Bu nedenle esas ölüm 

nedeni olarak kullanılmamalıdır. 

14

ÖRNEK 3: Hipertansif 68 yaşında bir erkek 5 yıl önce ciddi bir enfarktüs geçirmiştir. Mevcut sağlık durumu 

stabil olup düzenli olarak tedavi ediliyordu. 15 yıldır anti-hipertansiflerle hipertansiyonu kontrol altındaydı. 

Aniden şiddetli bir retrosternal ağrı ile baygınlık ve arkasından şok geçirir. EKG incelemesinde, kalp ritminde 

bozukluk ve ventriküler fibrilasyon tebit edilmiştir. Ayrıca aşırı hipotansiyon da bulunmaktaydı (kan basıncı 

70/40'tı). 23 Kasım 2004 tarihinde hastaneye geldiğinde yaşamını kaybetmiştir. 



Bölüm I 



durum* 



b) 



c) 



d) 

Bölüm II 













15 

Hastalığın 


ölüme kadar 


süre 





F 

G 




Tarihi: 























vermelidir. 



Ölüme neden olan olayların sıralanması belgeyi hazırlayan kişi tarafından Bölüm 

I’de açıklanmış ve rapor edilmiştir. Arteryel hipertansiyon ve geçmiş 

myokardiyal enfarktüs kontrol altında olmasına rağmen, ikisinin de ölüme 

katkıda bulunduğuna inanılmaktadır bu nedenle Bölüm II’de rapor edilmişlerdir. 

16

ÖRNEK 4: 21 Haziran 2000 tarihinde, 20 yıllık hipertansiyon geçmişi olan ve 5 yıldır iskemik kalp hastalığı 

belirtileri taşıyan 73 yaşında bir erkek evinde yaşamını kaybetmiştir. Otopside de onaylanan koroner tromboz 

ölüm nedeni olarak teşhis edildi. 



Bölüm I 



durum* 



b) 



c) 



d) 

Bölüm II 













17 

Hastalığın 


ölüme kadar 


süre 





F 

G 




Tarihi: 























vermelidir. 



Örnek 10: Aterosklerozun ölüm zamanına kadar genelleştirilmiş olacağı kabul 

görmüştür. Ancak, koroner ateroskleroz ya da serebral ateroskleroz gibi en 

yakın ölüm nedenine yol açan arteriyoskleroz veya aterosklerozun görüldüğü 

yerin bilinmesi gereklidir. 

Süreyi göz önünde bulundurarak aşağıda verilen belgelerden 

hangisinin YANLIŞ olduğunu belirtiniz 


a) Bölüm I a) Ventriküler rüptür – Dakikalar; b) Akut myokardiyal enfarktüs – 

Dakikalar; c) Kronik iskemik kalp hastalığı – 15 yıl. 

b) Bölüm I a) Akut myokardiyal enfarktüs – 2 gün; b) akciğerden yayılmış 

mediyastinal metastaz – 6 ay; c) Primer akciğer karsinomu- 1 yıl. 

c) Bölüm I a) Solunum yolu hastalığının akut alevlenmesi – 10 yıl; b) Kronik 

bronşit – 10 yıl 

18

Önemli bir Konu: Neoplazma 

Eğer ölümün sebebi Neoplazmaya bağlıysa, lütfen aşağıdakileri belirleyiniz: 

• Benign (İyi huylu), malign (kötü huylu) ya da belirsiz olup olmadığı, 

• Eğer primer bölge biliniyorsa veya bilinmiyorsa, 

• Eğer morfolojik tür biliniyorsa, 

• Eğer metastaz bölge(ler) ve primer bölge biliniyorsa, 

• “bölgeden metastatik” ifadesi birincil bölgeyi (bölgeleri) ifade eder, 

• “bölgeye metastatik” ifadesi ikincil bölgeyi (bölgeleri) ifade eder, 

• “karsinomatoz”, “karsinoz”, “büyüme”, “malign (kötü huylu) tümör” vs. gibi belirli 

olmayan terminolojiden mümkün olduğu kadar kaçının, 

• Lösemiyi “akut", “sub-akut” veya “kronik” olarak tanımlayın ve ilgili hücre türünü 

açıklayın. 

Örnek 11: Aşağıda verilen bir neoplazmın rapor edilme 

yöntemlerinden hangisinin doğru olduğunu belirtiniz: 


a) Akciğer neoplazmı 

b) Kemiklere doğru metastatik adenokarsinom 

c) Pulmoner metastatik neoplazm 

Ölüm tarihi 

Ölümün gerçekleştiği ayı, günü ve yılı tam olarak kaydediniz. 

Ölüm gece yarısına yakın veya 31 Aralık tarihinde gerçekleşirse ay, gün veya yıl kaydına 

özellikle dikkat ediniz. Gece yarısı gerçekleşen bir ölümün bir günün başlangıcı yerine 

günün sonunda gerçekleştiğini düşünün. 

Eğer kesin ölüm anı bilinmiyorsa, ki tıbbi tetkiki yapan kişi tarafından gerçekleştirilen bazı 

soruşturmalarda olabilir, tarih soruşturmanın sonucunda belirlenecektir. Eğer daha sonra 

kesin tarihin, kayıt edilen tarihten farklı olduğu bulunursa kayıtta bir değişiklik yapılabilir. 

Bazen kesin bir ölüm tarihi belirlemek mümkün değildir, ölümden sonra bulunan insan 

cesetlerinde olduğu gibi. Bu gibi durumlarda, ölüm verilerinin tahmin edilen aralığının 

ortalaması rapor edilmelidir (varsa ulusal kanunlara veya yönetmeliklere başvurunuz). 

Ölüm yeri 

Yerin özellikleri, örneğin: ev, hastane, iş, ambulans, diğer taşıt, endüstriyel alan, çiftlik, 

deniz, hapishane, otoyol vs. belirlenmeli ve rapor edilmelidir. 

Ölen kişi kadınsa 

Ölüm: 

• Hamilelik esnasında, 

• Doğum esnasında, 

• Hamilelikten sonraki 42 gün içerisinde, 

• Hamilelikten sonraki 43 gün ile 365 gün içerisinde, 

• Anne ölümü değil 

uygun bölümü işaretleyiniz. Aksi halde, boş bırakınız. 

19

Otopsiler 

Doktor raporundaki otopsiler alanını (alanlarını) lütfen doldurunuz, çünkü bu bilginin 

atlanılması ölüm istatistiklerinin kalitesini etkilemektedir. 

Ölüm nedeni, eğer otopsi veya diğer ölüm sonrası inceleme türleri varsa patolog 

tarafından sağlanan bilgileri de kapsamalıdır. Belge dosyalandığı sırada beklemekte olan 

mikroskobik incelemelerin olduğu ölümler için ek bilgi mümkün olduğu kadar kısa bir süre 

içerisinde rapor edilmelidir, ancak bu bilgiler eksikse bir ölüm belgesinin hazırlanması 

geciktirilmemelidir. 

• Otopsi yapıldı mı? 

Kısmi ya da tam otopsi uygulandıysa "Evet" yazın. 

Aksi söz konusuysa “Hayır” yazın. 

• Belirtilen ölüm nedeni otopsi bulguları sonucunda mı elde edildi? 

• Otopsi bulguları elde edilebiliyorsa ve ölüm nedenini belirlemekte kullanıldıysa 

"Evet" yazın. 


Eğer otopsi uygulanmadıysa bu kısmı boş bırakın. 

• Daha sonra daha fazla bilgi elde edilebilir mi? 

Eğer bir otopsi veya yasal bir soruşturma gerçekleşiyorsa ve ölüm nedeni ya da 

ölüm şekli ile ilgili daha fazla bilginin elde edilmesi bekleniyorsa, "Evet" yazın. 


Düzeltmeler 

• Ölüm belgesinin genellikle belli bir zaman aralığı içerisinde doldurulması ve 

gönderilmesi gereklidir. Doktorların, tıbbi bilgi, ilaç bilgisi, özgeçmiş, belirtiler, 

teşhis ile ilgili testler ve varsa otopsi sonuçlarını ölüm nedenini belirlemek için 

kullanması beklenir. 

• Eğer otopsi gibi ek soruşturma sonuçları bekleniyorsa, belgeyi hazırlayan doktor 

ek bilgilerin elde edilmesinden sonra bilgileri güncellemelidir. 

• Eğer ek tıbbi bilgi veya otopsi bulguları doktor ölüm nedenini (nedenlerini) 

belgeledikten sonra alındıysa ve doktor nedenin ölüm belgesine kaydedilmiş 

nedenden farklı olduğunu düşünüyorsa, orijinal belge yetkili kurum ile ek ölüm 

nedeni raporu doldurularak derhal değiştirilmelidir; açık ifade "değiştirilmiş belge" 

rapor edilmelidir. 

Ölümün şekli 

Bütün ölümler için olan bu kısmı uygun kutuyu işaretleyerek doldurunuz. 

Seçilen kısım altta yatan ölüm nedenini yansıtmalıdır. 

Dış nedenlere bağlı olmayan ölümlerin “Doğal” olarak tanımlanması gereklidir. 

Doktorlar doğal ölüm nedenlerinin dışında gerçekleşen ölümleri ulusal kanunlar 

çerçevesinde belgeleyebilirler. 

20

ÖRNEK 5: Vaka geçmişi: 66 yaşında bir erkek 20 Aralık 1998 tarihinde ölmüştür. 15 yıldır insülin bağımlılığı 

olmayan diyabet mellitus geçmişi vardır. Biliyer taş nedeniyle 1992 yılında bir kolosistektomi geçirmiştir. 

Ölümünden altı ay önce hastada diyabetik glomeruloskleroz gelişti ve bunun 5 gün öncesinde akut böbrek 

yetmezliği sonrasında solunum yetersizliğine neden olan 3 gün süren hiperglisemik koma hali yaşamıştır. 



Bölüm I 



durum* 



b) 



c) 



d) 

Bölüm II 













21 

Hastalığın 


ölüme kadar 


süre 





F 

G 




Tarihi: 























vermelidir. 



İnsülin bağımlılığı olmayan diyabet mellitus diyabetik glomeruloskleroza sebep 

olmuştur. Bu son durum solunum yetersizliğiyle sonlanan akut renal yetmezliği 

ortaya çıkarmıştır. Kolosistektomi rapor edilmek zorunda değildir, çünkü 

tamamen tedavi edilmiş, iyileşmiş ve ölüm ile ilgili değildir. Solunum 

yetersizliğinin rapor edilmesi gerekli değildir çünkü bir ölüm mekanizmasıdır ve 

ölümcül olaylar zincirinin açıklanması yararlı değildir. 

22

ÖRNEK 6: Sigara kullanmayan 79 yaşında bir erkek çimento ve asbest ürünleri üreten bir şirket için 

çalıştığından 35 yıl asbest fiberlerine maruz kalmıştır. Yaklaşık 20 yıl önce torasik radyografi interstisyal fibroz 

olduğunu göstermiştir, spirometrik test ise restriktif solunum bozukluğu ortaya çıkarmıştır. Balgam sitolojik 

incelemesi, siderosit ve asbest zerrelerinin varlığını göstermiştir. Klinik görünüme ve hastanın mesleğiyle ilgili 

olarak önemli derecede asbest fiberlerine maruz kalmasına dair yaptığı açıklamaya dayanarak pulmoner 

asbestozis teşhisi konuldu. Yaklaşık 10 yıl önce, inatçı öksürük rinit, efor dispnesi sipinometrik incelemede çok 

ciddi restriktif-obstrüktif solunum bozukluğu ile karakterize olan kronik bronşit teşhisi alınmıştır. Yaklaşık 1 ay 

önce, kemoterapiye dirençli ciddi bir pulmoner enfeksiyon başladı ve hastanın hastaneye yatırılması gerekti. 

Farmakolojik tedavilere rağmen, hastanın durumu büyük ölçüde kötüleşti ve ölüme yol açan çok ciddi solunum 

yetmezliği görüldü. 



Bölüm I 



durum* 



b) 



c) 



d) 

Bölüm II 













23 

Hastalığın 


ölüme kadar 


süre 





F 

G 




Tarihi: 























vermelidir. 

Belgenin alt kısm 


Akut solunum yetmezliği genellikle, bu durumda olduğu gibi tedavi edilmeyen 

veya tedaviye dirençli solunum yolu enfeksiyonlarını kötüleştirir. Ayrıca, sık 

görülen solunum enfeksiyonları hastanın daha önceden asbest fiberlerine maruz 

kalması sonucu başlayan kronik obstrüktif bronkopnömoni ile klinik, radyolojik 

ve sitolojik olarak teyit edilmiş asbestozisin bir parçasıdır. 

24

ÖRNEK 7: 78 yaşında bir erkek 40 yıldır günde 20 sigara içmekteydi. Yaklaşık 10 yıldır kronik obstrüktif 

bronşiti vardı. 3 yıl önce dekompanze hematüri geçirmişti. Ürolojik test ve sistoskopi, bir mesane polibi bulunup 

biyopsi materyali histopatolojik incelemesinde papiller mesane karsinomu ortaya çıkarmıştır. Cerrahi operasyon 

sonrası kemoterapi uygulanmıştır. Bir yıl önce, periyodik onkolojik kontroller sırasında, karaciğere ait ultrason 

görüntüleri bazı nodüller ortaya çıkardı ve biyopsi sonucu bu nodüllerin metastaz olduğunu anlaşıldı. Hasta 

şiddetli göğüs ağrısı ve dispneye yol açan akut pulmoner ödem sonrası ölmüştür. Otopsi, neoplastik kitle 

pulmoner emboli olduğunu ortaya çıkardı. 



Bölüm I 



durum* 



b) 



c) 



d) 

Bölüm II 













25 

Hastalığın 


ölüme kadar 


süre 





F 

G 




Tarihi: 























vermelidir. 



Akut pulmoner ödemin klinik görünümü otopside teyit edilen pulmoner emboli 

ile doğrulanmıştır. Emboli, mesane karsinomunun yol açtığı akciğerle ilgili 

metastazların varlığı sonucunda oluşmuştur. Önceden var olan KOAH, solunum 

koşullarını kötüleştirmiştir. 

26

Ders 3: Dış Nedenlere neler eklenebilir 

UYARI!! 

Şiddete ya da doğal olmayan nedenlere bağlı ölümlerin, söz konusu belgeleri vermekle 

görevli, özel olarak tayin edilmiş uzmanların olduğu ülkelerde bu ölümleri belgelemekle 

yetkili olmayan doktorlar tarafından GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMAMASI ile ilgili 

paragraf. 

Bu ders, dış nedenlere bağlı ölümlerin söz konusu olduğu durumlarda Ölüm Nedenini 

açıklayan Doktor Raporunun nasıl hazırlanacağı ile ilgili bilgi ve talimat sağlamaktadır. Bu 

dersten sonra, dış nedenlere bağlı ölümler için ölüm belgelerini tamamlayabileceksiniz. 

Ancak 2'inci Ders, 3'üncü pröpedötik bir derstir. Bu nedenle bu dersi 2'inci Dersi 

tamamladıktan sonra okuyup tamamlamanız gerekmektedir. 

Dış nedenlerin sebep olduğu ölümlere özel ilgi gösterilmesi gerekecektir, çünkü bu ders 

içerisinde “Yaralanma nasıl gerçekleşmiş” bölümünün yer aldığı bir belgeye göndermeler 

yapmaktadır. Bu nedenle dış nedenlerin sebep olduğu ölümler için yapılan açıklamaların 

bahsi geçen bölümün bulunmadığı ülkelere uyarlanması gerekecektir. 

Ölüm şekli 

Ölüm nedeni kaza, intihar, cinayet veya belirlenemeyen bir sebepse uygun kutucuğu 

işaretleyiniz. 

Yaralanma Tarihi 

Yaralanma tarihi ölüm tarihi ile aynı olmak zorunda değildir. 

Tarih tahmini olabilir: Bu durumda, “tahmini” kelimesi tarihin önüne konabilir. 

Yaralanmanın meydana geldiği yer 

Yaralanmanın meydana geldiği yerin genel kategorisini yazınız. 

Şirket veya kuruluş isimlerini yazmayınız, sadece yaralanmanın gerçekleştiği yerin genel 

kategorisini yazınız. 

Örnek olarak: evde, yatılı kuruluşta, çiftlikte, sanayi ve inşaat yerinde, spor alanı, cadde 

ve otoyol, ticaret ve hizmet alanı, okul, hapishanede, huzurevinde, gölde, otoparkta, 

mısır tarlasında, kamu dairelerinde, mağazada, eğlence parkında, vs. 

Yaralanma nasıl gerçekleşmiş 

UYARI!! 

Dış nedenlerin sebep olduğu bağlı ölüm olayları önemlidir, çünkü bu ders uluslararası 

tıbbi ölüm belgesinin altına eklenmiş ek bilgi kutucuğunda bulunan ve içerisinde 

“Yaralanma nasıl gerçekleşmiş” bölümünün yer aldığı bir belgeye ilave bilgileri 

içermektedir. 

Bu yüzden dış nedenlerin sebep olduğu ölümler için yapılan açıklamaların, bahsi geçen 

bölümün ölüm belgesinde gösterilmediği ülkelerde uyarlanması gerekecektir. 

27

Dış nedenin kısa bir açıklamasını önce gelen bir ölüm nedeni olarak Bölüm I’de satır 

I(b)'ye veya I(c)’ye, takip eden yaralanmaların sıralanmasına bağlı olarak yazınız veya 

varsa belirli kutucukta rapor ediniz. 

Yaralanmanın nasıl meydana geldiğine dair koşulları veya kazanın ya da yaralanmanın 

nedenini açıklayarak kısa bir tanımlamasını yapınız, örneğin "ev boyarken merdivenden 

düştü", "bisiklet kullanırken yoldan çıktı" veya "araba-kamyon çarpışmasında araba 

sürücüsü". 

Kaza eseri düşüşler söz konusu olduğunda, düşüş koşulları da belirtilmelidir; örneğin 

"evde merdivenlerden kaza eseri düşmek", ya da "bakımevinde yataktan düşmek". 

Düşüşün zemin seviyesinde gerçekleşip gerçekleşmediğini, örnek olarak “evin bahçesinde 

yürürken buza basıp kaydı" ya da zeminden yüksek bir seviyede gerçekleşip 

gerçekleşmediğini belirtiniz, örnek olarak “işyerinde yapı iskelesinden düştü”. 

Yaralanma anında gerçekleştirilen faaliyet eğer biliniyorsa belirtilmelidir (mesela: 

"araba yıkarken", "okula koşarken" vs.). 

Yaralanma/zehirlenmeye herhangi bir alet, silah, kimyasal madde, ilaç karıştıysa 

belirtilmeli ve belirlenmelidir, örneğin: “meşrubat şişesinde saklanan bitki öldürücü 

herbisiti kaza eseri yutmuş", “bir saldırı sırasında bilinmeyen bir kişi tarafından mutfak 

bıçağıyla bıçaklanmış”, “motorlu araç egzoz gazı soluyarak kasıtlı karbon monoksit 

zehirlenmesi”, “av sırasında av tüfeğiyle sırtından vurulmuş”. 

Örnek 12: Doğal olmayan ölümlerde dış nedenler (yaralanma veya 

zehirlenme durumları): 


a)Yaralanmanın veya zehirlenmenin önce gelen nedeni olarak rapor 

edilmelidir 

b) Bölüm II’de rapor edilmelidir 

c) Rapor edilmemelidir 

Önemli bir Konu: Taşıt kazaları 

Eğer ölüm taşıt kazalarına bağlı ise lütfen belirtmeyi unutmayınız: 

• Koşullara bağlı olarak taşıt türü (bisiklet, araba, ağır yük taşıtı, buldozer, tren, çok 

hafif uçak, sabit kanatlı ticari uçak, at, yolcu gemisi, yelkenli,...), 

• Eğer birden fazla taşıt söz konusu ise kısaca tanımlayın ve belirtiniz, 

• Ölen kişinin içinde bulunduğu aracın türünü belirtiniz, 

• Ölen kişinin sürücü, yolcu, yaya veya aracın dışında olan biri olup olmadığını 

belirtiniz, 

• Kazanın meydana geldiği yer (otoyolda, otoyol dışında, tren peronunda, kayak 

alanında, arazide, mısır tarlasında, limanda,...), 

• Eğer bir çarpışma gerçekleştiyse, çarpışmaya dahil olan araçların eşyalarını ve 

türlerini belirtiniz. 

28

Örnek 13: Aşağıda verilenlerden hangisi bir trafik kazası için 

verilen uygun bir esas ölüm nedeni olarak değerlendirilebilir?: 


a) Geçici bölgesel kırık 

b) Bir araba ile kamyonun önden çarpışması 

c) Karşıdan karşıya geçerken bir aracın çarptığı yaya 

Önemli bir Konu: Ameliyat ve diğer Tıbbi İşlemler 

Eğer en yakın ölüm nedeni, ameliyatta ya da diğer tıbbi işlemler veya tedavilerde 

gerçekleşen bir kazanın komplikasyonu olarak ortaya çıktıysa rapor edilmesi önemlidir: 

• Komplikasyonun veya hatanın ne olduğu, 

• Komplikasyonun veya hatanın sonucunun ne olduğu, 

• Hangi tıbbi işlemin gerçekleştirildiği, 

Örnek 14: Aşağıda verilenlerden hangisi ameliyat sırasında 

gerçekleşen bir kaza durumunda iyi bir belgeleme örneği olarak 

değerlendirilebilir: 


a) I(a) pulmoner emboli, I(b) kolektomi, I(c) kolonun primer karsinomu 

b) I(a) kolektomi, I(b) kolonun primer karsinomu 

c) I(a) solunum krizi, I(b) pulmoner emboli, I(c) kolektomi, I(d) Neoplazm 

29

ÖRNEK 8: Vaka geçmişi: 25 aylık bir erkek çocuk ölümünden 8 gün önce enfeksiyon ve yüksek ateş 

şikayetiyle hastaneye getirildi. Röntgende mediyastinde 1.50 cm'lik oval yabancı bir cisim ortaya çıkmıştır. 

Sonrasında şiddetli enfeksiyon teşhis edildi. Operasyon söz konusu cismin bir tabağa ait porselen parçası 

olduğunu ortaya çıkardı. Bu parça özafagusu delmiş ve ciddi bir mediyastini ortaya çıkarmıştır. Ameliyat sonrası 

komplikasyonlar başlamış ve hastaya yoğun antibiyotik tedavisi uygulanmasına rağmen ameliyattan 3 gün 

sonra hasta septisemi nedeniyle hayatını kaybetmiştir. 



Bölüm I 



durum* 



b) 



c) 



d) 

Bölüm II 













30 

Hastalığın 


ölüme kadar 


süre 





F 

G 




Tarihi: 























vermelidir. 



Hasta ameliyatı takiben ortaya çıkan septisemi nedeniyle hayatını kaybetmiştir. 

Etkisiz olsalar bile tedavi edici girişimlerin rapor edilmemesi gerekir, çünkü bu 

girişimler ölümcül olaylar dizisini veya katkıda bulunan nedenleri tanımlamak 

için yararlı değildir. Yutulmuş yabancı cisimlerin özellikleri de rapor edilmiştir, 

çünkü bu tür bir bilgi istatistiksel amaçlar için önem taşımaktadır. Ameliyat 

nedeni, ortaya çıkan önce gelen nedenler olarak Bölüm I’de rapor edilecektir. 

31

ÖRNEK 9: Vaka geçmişi.13 Ekim 2002 tarihinde 59 yaşında bir erkek yolcu, Milano havaalanında iki sivil 

uçağın kalkış hazırlıkları için yaptıkları zemin manevraları sırasında çarpışmaları sonucu tamamen yanmıştır. 

Yolcu, içinde bulunduğu uçaktan çıkarıldığında hayatını kaybetmişti. Yapılan otopsi, yolcunun kazadan sonra 

uçağı dolduran dumanı soluması sonucu boğularak öldüğünü ortaya çıkardı. Tüm beden kömürleşmişti; bu 

durum ölüme katkıda bulunmuş olabilir. 



Bölüm I 



durum* 



b) 



c) 



d) 

Bölüm II 













32 

Hastalığın 


ölüme kadar 


süre 





F 

G 




Tarihi: 























vermelidir. 



Doğru 

33

Ders 4: İyi Belgeleme Yöntemleri 

Özel dikkat gerektiren bazı durumlar aşağıdaki sayfalarda belirtilmiştir. 

Bu tür bir dersin amacı, belgelemenin genel niteliğini artırmak (belirliliğin, belirsiz 

nedenlerin nasıl geliştirileceği ve ölüm mekanizmalarını rapor etmekten kaçınmak ile ilgili 

ipuçları) ve özel konular ya da işlemler (birden fazla neden olması, sorgular) ile ilgili daha 

ayrıntılı bilgi sağlamaktır. Bu hususlar, iyi bir belgelemenin sağlanması için belgeleyen 

doktor tarafından göz önünde bulundurulmalıdır. 

Bu dersten sonra “kalitenin iyileştirilmesi” adı verilen özel listeyi, çeşitli hastalıklar ve 

durumlar, doğal ölüm nedenleri ve dış nedenler için gerekli belirlilik seviyesini sağlamak 

üzere ve bunun yanı sıra belgeleme uygulamasında yaygın olan bazı hataları tanımlamak 

ve önlemek üzere doğru bir şekilde kullanabilmelisiniz. 

Önlem Mekanizmaları: Nasıl ve Ne zaman 

En yakın neden, ölüm mekanizması ya da ölüme yol açan olay anlamına gelmez (Örnek 

olarak, kardiyak arrest veya solunum arrest). 

Ölüm mekanizması (örnek olarak, kardiyak ya da solunum arresti), hastalık süreci ile 

belirli bir şekilde bağlantılı olmayan bir ifade olduğu ve sadece ölüm gerçeğini doğruladığı 

için en yakın ölüm nedeni olarak rapor edilmemelidir. Bu nedenle, ölüm mekanizması 

ölüm nedeni hakkında hiçbir ek bilgi sağlamaz. 

Eğer bir organ sistemi yetmezliği (kalp yetmezliği, karaciğer yetmezliği, böbrek 

yetmezliği veya solunum yetmezliği gibi) bir ölüm nedeni olarak sıralanıyorsa, altında 

bulunan satırda(satırlarda) etyolojisini her zaman rapor ediniz (örnek olarak, “Tip I 

diyabet mellitusa bağlı solunum yetmezliği" ya da "etilen glikol zehirlenmesine bağlı 

karaciğer komasından kaynaklanan çeşitli organ yetmezliği"). 

Belirlilik ve Kalite Nasıl Artırılır 

İstatistiksel amaçlar için ilgili birim tarafından doğru ve iyi bir şekilde ayırt edilmiş 

kodlamanın sağlanması adına her bir durumun alanı(alanları), etyolojisi, süresi ve ortaya 

çıkması ile ilgili olarak kesin bir şekilde rapor edilmesi gereklidir. 

Bu bakımdan en açık ve önemli örnek, alan, morfoloji, davranış, birincil veya ikincil olup 

olmadığı, ortaya çıktığı bölge vs. ile ilgili bilgilerin ve sonuç olarak güvenilir ölüm 

istatistiklerinin elde edilmesi için gerekli olduğu habis tümörlerin belgelenmesidir. 

Diğer önemli bir örnek ilaçlarla ilgilidir: ölümle ilgili olarak bir ilaç söz konusuysa, ilacın 

ismini vermeyi lütfen unutmayınız (tercihen farmakolojik kurala göre, ticari ismi değil). 

“Kalitenin artırılması” ile ilgili liste, her bir hastalık veya durum için her zaman rapor 

edilmesi gerekenlerin çeşitli örneklerini ayrıntılı olarak göstermektedir; Belgeleme 

kalitesini artırmak, gerekli sorguların miktarını azaltmak ve verilerin işlenmesi ve 

yayımlanmasını hızlandırmak için lütfen bu listeye başvurunuz . 

34

Örnek 15: Ölümle ilgili olan dış nedenleri belgelemek için ulusal 

kanunlarca verilmiş izniniz var mı? 

İlaç zehirlenmesine bağlı bir ölümün belgelenmesinde aşağıda 

belirtilenlerden hangisi daha az doğru olan bir rapor etme yöntemi 

olarak değerlendirilebilir? 


a) İlaçları yatak odasında aldı 

b) Benzodiazepin zehirlenmesiyle intihar girişimi 

c) Boğaz ağrısı için alınan aspirinden zehirlenme 

Doğru! 

İlacın adı ve koşullar rapor edilmelidir 

Örnek 16: Diyabet mellitus komplikasyonuna bağlı olarak 

gerçekleşen bir ölüm söz konusu olduğunda aşağıda verilen 

tamamlanmış ölüm belgelerinden hangisi doğru olarak 

değerlendirilebilir? 


a) a) Nefropati 

b) a) Diyabetik ketoasidoz 

c) a) Periferik vasküler hastalık b) tip I diyabet 

Örnek 17: Aşağıda verilenlerden hangisinin, pnömoniye bağlı 

olarak gerçekleşen ölüm nedenlerinin belgelenmesinde DAHA AZ 

doğru olduğu belirtiniz. 


a) a) Klebsiella Pnömonisi, b) Hareketsizlik 

b) a) Hipostatik pnömonisi (bilinmeyen bulaşıcı organizma), b) Serebral Enfarktüs, c) 

arteriyoskleroz 

c) a) Klebsiella Pnömonisi, b) Edinilmiş immün yetmezlik virüs sendromu 

Doğru! 

Pnömoninin hareketsizliğe bağlı olması rapor edilmesine ve 

bulaşıcı ajanın belirlenmesine rağmen, önce gelen 

hareketsizlik nedeni belirtilmemiştir. 

35

Birden fazla neden olmasının önemi 

Ölüm belgelerinde rapor edilen bütün nedenler önemlidir ve özellikle de çeşitli ülkelerde 

kullanımda olan mevcut otomasyon kodlama sistemlerince izin verilen yaklaşımlarla 

incelenebilirler. 

Birden fazla ölüm nedeni incelemeleri, ölüm belgesinde bahsedilen bütün durumları göz 

önünde bulundurur. Buna benzer incelemeler, belirli hastalıkların ve durumların 

araştırılmasında ve aynı ölüm belgesinde rapor edilen durumlar arasındaki ilişkilerin 

(örnek olarak, ölümcül yaralanmaların ve otomobil kazalarının türleri veya yaşlılarda 

görülen dejeneratif kronik hastalıkların başında rapor edilen durumların türü) 

soruşturulmasında önem taşımaktadır. 

Bu nedenle belgeyi hazırlayan kişi, esas ölüm nedeni ve birden fazla ölüm nedeni ile ilgili 

olarak ölüm istatistiklerinin en doğru tıbbi görüşü yansıtmasını sağlama 

sorumluluğuna ve şansına sahiptir. 

Örnek 18: Çok iyi bildiğiniz bir hastanın ölüm belgesini 

hazırlıyorsunuz ve esas ölüm nedeninin rapor edilmesi 

gerektiğinden eminsiniz. Bu durumda ölüm belgesine sadece esas 

ölüm nedenini rapor etmek yeterli midir? 


a) Hayır, istatistik ofisi uzmanları sizin tıbbi görüşünüzü kontrol etmek için bütün 

sıralama ve katkıda bulunan nedenlere gereksinim duyar 

b) Hayır, bütün sıralama ve katkıda bulunan nedenler istatistiksel amaçlar ve 

sağlık politikası planlama amaçları için kullanılacaktır 

c) Evet, esas nedeni biliyorsanız diğer ayrıntıları eklemenin bir yararı yoktur, çünkü 

istatistikler için sadece bu neden kullanılır 

Neden Belirlenemiyorsa 

Bazen, kapsamlı otopsi ve laboratuar (toksikoloji, immünoloji, viroloji, bakteriyoloji) 

incelemelerine rağmen ölüm nedeni belirlenemeyebilir. Eğer böyle bir durum söz 

konusuysa, belgeyi hazırlayan kişinin bir formda ölüm nedeninin “belirlenemedi”ğini 

belirtmekten başka seçeneği olmayacaktır. 

"Ölüm nedeni otopsi ve toksikolojik incelemede belirlenemedi" olası bir diğer ifadedir. Bu 

ifade, en azından gerçekleştirilen soruşturmanın boyutunu belirttiği için “Bilinmiyor” 

ifadesinden daha uygundur. 

Eğer mümkünse, Ders 2 ve Ders 3’te gösterilen “ölüm şekli” bölümündeki uygun 

kutucuğu işaretleyiniz. 

36

Örnek 19: Otopsinin dış nedenlere bağlı olmadığını onayladığı 

açıklanamayan bir ölüm söz konusu olduğunda, aşağıdakilerden 

hangisi satır I(a) için en uygun kayıttır? 


a) I a) Kalp krizi 

b) I a) (BOŞ) 

c) I a) Doğal ölüm nedeni otopsi ve toksikolojik araştırmalar sonucu 

belirlenemedi 

Sorgulamanın Nedenleri ve Amaçları 

Bazı durumlarda, bir ölüm belgesinde rapor edilen bilgileri doğrulamak veya ne anlama 

geldiğini açıklığa kavuşturmak için ek bilgi sağlamak üzere doktorla iletişime geçilebilir. 

Rapor edilmiş ölüm nedeni ifadesi tıbbi bir bakış açısından bakıldığında yanlış olmayabilir, 

ancak istatistiksel amaçlar için yeterli bilgiyi içermeyebilir. 

Bu web sayfasındaki (ve ilgili el kitapçığındaki) talimatları takip etmek, bir doktorun ek 

zamana ihtiyaç duyduğu zaman aralığını azaltır. 

Ek bilgi talepleri yetkili kurum tarafından en düşük seviyede tutulmaktadır, ancak 

doktorların bu soruşturmalara çabuk cevap vermedeki işbirliği takdir 

edilmektedir. 

Örnek 20: İstatistik ofisi açıklık getirmeniz gereken hususlarla 

ilgili olarak sizinle iletişime geçtiyse, bunun anlamı hazırlamış 

olduğunuz ölüm belgesinin: 


a) Tıbbi bir bakış açısından yanlış ifadeler içerdiğidir 

b) Tıbbi görüşünüzün yanlış olduğudur 

c) Rapor edilmiş durumların kesin istatistiksel sınıflandırmasına izin 

vermediğidir. 

37

ÖRNEK 9: Vaka geçmişi: Hipertansiyondan şikayeti olan 51 yaşındaki bir kadın menopoz döneminden sonra 

vajinal kanama geçirmiştir. Muayeneler endometriyumda muhtemelen iki yıl önce oluşmuş ilerlemiş bir 

adenokarsinom ortaya çıkarmıştır. Bundan sonra hastaya histerektomi ve postoperatif radyoterapi uygulandı. 

İki yıl sonra akciğerlere doğru olan metazlar teşhis edildi ve üç ay sonra hastanın sağlık durumu kötüleşti, 

ancak hasta hastaneye yatırılmayı reddetti ve iki gün süren kaşeksiden hayatını kaybetti. 



Bölüm I 



durum* 



b) 



c) 



d) 

Bölüm II 













38 

Hastalığın 


ölüme kadar 


süre 





F 

G 




Tarihi: 























vermelidir. 



Metastatik alan açık bir şekilde rapor edilir; morfolojik türün yanı sıra primer 

alan da iyi bir şekilde belirlenir. Ana sıralamanın parçası olmayan bilgiler rapor 

edilmez; belgeyi hazırlayan kişinin görüşüne göre ölüme katkıda bulunuyorsa 

hipertansiyon Bölüm II’de rapor edilebilir. 

39

ÖRNEK 10: Vaka geçmişi: İdrar tahlillerinden sonra 56 yaşındaki bir erkekte hematüri ortaya çıkmıştır; daha 

sonraki muayeneler ölümünden bir yıl önce hastanın mesanesinin ön duvarında bir karsinom olduğunu 

onaylamıştır. Hastanın ölümünden üç ay önce üretrada metastazlar ortaya çıkmıştır; bundan bir ay sonra 

metastazlar üretral tıkanıklık ve hidronefroza neden olmuştur. Hastanın ölümünden iki gün önce hasta, 

hastaneye kaldırılmış ve böbrek yetmezliğinden hayatını kaybetmiştir. 



Bölüm I 



durum* 



b) 



c) 



d) 

Bölüm II 













40 

Hastalığın 


ölüme kadar 


süre 





F 

G 




Tarihi: 























vermelidir. 



Metastatik alan açık bir şekilde rapor edilir; morfolojik türün yanı sıra primer 

alan da iyi bir şekilde belirlenir. Temel sıralamanın parçası olmayan bilgiler 

rapor edilmez. Üretra tıkanıklığı rapor edilmemiştir, bunun yerine sonuç olan 

durum (hidronefroz) tercih edilmiştir. Alternatif olarak üretra tıkanıklığını 

göstermek için Bölüm I- Satır c'ye ek bir satır dahil edilebilir. 

41

Ölüm Nedeni İstatistikleri Eğitim Materyali

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?