türkiye'de çocukların durumu raporu

Kurumlar, politika ve çocuk bakımı
Son güncellenme tarihi: 5 Nisan 2010
SHÇEK ve hizmetleri: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü
(SHÇEK), her ilde örgütlü, çocukların korunmasından sorumlu başlıca kamu kuruluşudur. 151
SHÇEK ayrıca çocuk haklarının izlenmesinden, Türkiye’nin BM Çocuk Hakları Sözleşmesi
çerçevesindeki uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmesinden sorumlu koordinatör
kuruluştur. Genel algı, Genel Müdürlüğün ağırlıklı olarak, annesi babası olmayan ya da ailesinin terk
ettiği, kötü muamaleye tabii tuttuğu, ihmal ettiği veya bakamayacak durumda olduğu çocukların kurum bakımı
işleriyle meşgul olduğu şeklindedir. Oysa SHÇEK’in görevleri ve çalışmaları arasında şimdi
istismara uğrayan kalan, sokaklarda yaşayan veya suça itilmiş çocuklara bakıcı aile bulma ve
evde veya kurumlarda rehabilitasyon hizmetleri verme gibi müdahaleler de yer almaktadır.
SHÇEK’in ayni ve nakdi sosyal yardımları giderek artmaktadır. Kurum aile danışmanlık
hizmetleri vermekte; çalışan çocuklara, sokaklarda iş yapanlara ve risk altındaki diğer
çocuklara eğitim, psikolojik destek sağlandığı; sosyal, kültürel ve sportif etkinliklere katılma
olanakları sunulduğu merkezleri de yönetmektedir. Genel Müdürlüğün hizmetleri çocuklar ve
ailelerle sınırlı da değildir: kadın sığınma evleri, yurtlar, engelliler ve yaşlılara rehabilitasyon
ve danışmanlık hizmetleri de çalışmaları arasındadır. SHÇEK’in görevleri, çeşitli değişiklikler
geçiren 1983 tarih ve 2828 sayılı yasada ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Genel Müdürlüğe ayrıca
Çocuk Koruma Yasası’nın çeşitli maddelerine atıfta bulunulmaktadır. Yasa SHÇEK’e, suça
itilen çocuklar için “Koruma, Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri”, suç mağduru çocuklar
için de “Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezleri” açma görevi vermektedir. İlk Koruma,
Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri İzmir ve Kocaeli’nde açılmıştır. Son dönemde
SHÇEK’in kaynakları sürekli artmaktadır. 2007 yılında kurumun toplam bütçesi 791,7 milyon
TL (yaklaşık 600 milyon dolar ve GSYH’nın yüzde 0,01’i) daimi personel sayısı da 10.000’e
yakındır. Buna yakın sayıda kişi de taşeron olarak veya hizmet sözleşmeleriyle
çalıştırılmaktadır. SHÇEK 1.100 kadar sosyal çalışmacı, psikolog ve başka meslek sahibi
personeli
çalıştırmasına karşın, bu kişilerin uzmanlık düzeyleri yeterli olmayabilmektedir. Ayrıca
sayılarının bütçe veya başka nedenlerle yetersizliği yüzünden bu kişilerin iş yükleri de ağır
olabilmekte, belirli bölgelerde veya uzmanlık alanlarında açıklar görülebilmektedir.
Kurumsal bakım: Genel Müdürlük, en başta oda başına düşen çocuk sayısını azaltarak, sevgi
evleri veya çocuk evleri adı verilen yeni, daha sıcak ve daha küçük mekânlar oluşturarak
kurumsal bakımını üstlendiği çocukların kaldıkları yerlerin kalitesini yükseltmektedir.
SHÇEK ana baba bakımından yoksun çocuklar için asgari standartlar geliştirmiştir ve bu
standartlar yalnızca kendi kurumlarında değil, çocukların geceyi ailelerinden ayrı geçirdikleri
tüm yerler ve durumlar için geçerlidir. SHÇEK halen bu asgari standartların kendi
kurumlarında (engelli çocukların yerleştirildikleri kurumlar dahil) yaşama geçirilmesini
sağlayacak araçlar geliştirmektedir. Asgari standartlar, personel profili, çocuk haklarına
duyarlılık, idari işlemler, fiziksel koşullar ve hijyen gibi başlıkları kapsamaktadır. Fiziksel
koşullarda halen sürmekte olan iyileştirmeler ve personel görevlendirmeleri ile birlikte asgari
standartların yaşama geçirilmesi, bunların eksiksiz uygulanması ve izlenmesi durumunda,
kurumlarda kalan çocukların bakımında, özsaygılarında, okul başarılarında,
sosyalleşmelerinde ve yaşam becerilerinde olumlu sonuçlara yol açacağı gibi, gerek çocuklara
karşı gerekse çocukların kendi aralarındaki şiddet ve istismar olaylarının azalmasına katkıda
151
SHÇEK ve etkinlikleri ile ilgili bilgiler SHÇEK web sayfasından ve özellikle kurumun yeni geliştirdiği 2010-
14 Stratejik Plan’dan derlenmiştir.