türkiye'de çocukların durumu raporu

İşgücüne katılım: Halen, 15-19 yaş grubunun yüzde 28’ini oluşturan 1,7 milyon genç
işgücüne katılmaktadır. 139 Gençler arası işsizlik kaygı verici biçimde artmaktadır. 2009
yılında genel işsizlik oranı yüzde 14 iken 15-24 yaş grubunda işsizlik yüzde 25,3 idi. 140 Bu
rakamlar, ekonomik durgunluktan kaynaklanan keskin bir düşüşe işaret etmektedir ve hızla
düzelmesi beklenmemektedir. Türkiye’de gençler işsizliği başlıca sorunları olarak
görmektedir. En çok neyi istedikleri sorulduğunda, gençlerin yüzde 49’u bir iş bulmak
istediklerini; söylemektedir. Diğer önemli istekleri olan sosyal statü ve sevgi, yüzde 18 ve
yüzde 17’de kalmaktadır. 141 Gençler arasındaki işsizlik, ekonominin, özellikle tarımsal
istihdamdaki yapısal azalma karşısında, büyüyen işgücünü karşılayacak yeterli istihdam
yaratamamasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çok sayıda genç okuldan çalışma yaşamına
geçişte ciddi sorunlarla karşılaşmaktadır ve bu da eğitim ve gençlik politikalarındaki
yetersizlikleri göstermektedir.
Gençler için daha iyi iş imkânları, eğitimde reformları gerektirmektedir. Bundan kastedilen,
tüm gençlerin iyi işler için gerekli becerilerle donatılmış şekilde okullarını bitirmeleri, eğitim
sistemi ile işverenler arasında daha güçlü bağlar kurulması, erken yaşlardan başlayarak daha
gelişkin kariyer danışmanlığı hizmetleri ve iş arayanlara daha etkili biçimde yardımcı
olunmasıdır. Mesleki ortaöğretimin geleceğine ilişkin daha nesnel zeminde tartışmalar
gereklidir: kaliteli mesleki eğitimin ekonomi açısından önemi işverenler tarafından sıkça dile
getirilmektedir. Ancak aynı zamanda üniversite giriş sisteminde yapılan değişikliklerle
meslek lisesi mezunlarının kendi mesleki eğitimleriyle ilişkisi olmayan alanlarda üniversiteye
girişleri kolaylaştırılmaktadır. Bu arada, örgün eğitime dönüşte, bir okul türünden başka bir
okul türüne geçişte ve yaşam boyu öğrenme olanakları bulmada da güçlüklerle
karşılaşılmaktadır. Gençlere ikinci bir şans tanınması için sistem daha esnek kılınmalı, Milli
Eğitim Bakanlığı ile Çalışma Bakanlığı işbirliği aracılığıyla daha ileri düzeyde eğitim
fırsatları yaratılmalıdır. 142
Çalışma yaşamındaki gençler açısından çalışma koşulları çoğu kez zorlu ve sömürücü
niteliktedir. 15 ile 19 yaşları arasında olup çalışanların yüzde 82’si herhangi bir sosyal
güvenlik sistemine dahil değildir. Tarım dışı sektörlerde gençlerin yüzde 85’i haftada 40
saatten daha uzun süre çalışmakta, yüzde 82’si de 2006 fiyatları üzerinden aydı 250 TL’den
daha az kazanmaktadır 143 . Bu koşullarda ekonomik katılım gençlerin gelişimine katkı şöyle
dursun bunu engelleyebilmektedir. Gelir getirici işlerle daha ileri düzeyde eğitimi bir arada
götürme fırsatları da çok sınırlıdır.
Politika sonuçları: Türkiye’de ergenlerin durumu politika belirleyicilere önemli mesajlar
vermektedir. Açıktır ki, ortaöğretimde artan okullaşma ve okul bitirme, gençlerin önlerindeki
fırsatları ve yaşam kalitelerini geliştirme, toplumdaki bilgi ve beceri düzeyini artırma
açısından önemlidir. Öncelikli bir başka konu da eğitime erişimde ve okuldan çalışma
hayatına geçişte toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin azaltılmasıdır. Bu hedeflere ulaşılması,
eğitime ve çalışma yaşamına katılmamanın ekonomik, kültürel ve diğer nedenlerinin
araştırılmasını gerektirebilir. Yeni eğitim ve mesleki eğitim modelleri gerekebileceği gibi,
139
Alper Dinçer ve Gökçe Uysal-Kolaşin, Türkiye Genç Neslini Kaybediyor (2006 hanehalkı işgücü araştırması
verileri temelinde), 2007.
140
Türkiye İstatistik Kurumu (Türkstat): İstihdam istatistikleri
141
Yaşama Dair (YADA) Vakfı tarafından UNDP İnsani Kalkınma Raporu için yapılan araştırma – Türkiye’de
Gençlik, 2008.
142
UNDP: Ulusal İnsani Kalkınma Raporu - Türkiye’de Gençlik, 2008 ve Dünya Bankası: Türkiye’nin Sonraki
Kuşağına Yatırım: Okuldan İşe Geçiş ve Türkiye’nin Kalkınması, 2008.
143
2008 fiyatlarıyla yaklaşık 300 TL – 200USD (satın alma gücü paritesine uyarlanmamış). Alper Dinçer ve
Gökçe Uysal-Kolaşin, Türkiye Genç Neslini Kaybediyor, 2007.