You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Burada başarının önkoşullarından biri, yetişkinlerin çocuklara nasıl davrandıklarını kendi<br />
kendilerine sorgulamaları ve çocuk katılımına destek vermeleridir.<br />
Çocuklar ve kitle iletişim araçları<br />
Son güncellenme tarihi: 5 Nisan 2010<br />
Medyanın rolü: Ekonomik, sosyal ve kültürel koşullarla birlikte hükümetlerin, kurumların,<br />
meslekten kişilerin ve ana babaların tutum ve politikaları çocukları nasıl etkiliyorsa, kitle<br />
iletişim araçları da o ağırlıkta etkilemektedir. Kitle iletişim araçları, çocuklarla ilgili konulara<br />
yeterli ilgiyi göstererek, çocuklar hakkında olumlu haberler yaparak, <strong>çocukların</strong> seslerini<br />
duyurmalarına yardımcı olarak çocuklara ve ana babalara kaliteli bilgiler ve eğlence<br />
hizmetleri (programlar, yayınlar vb.) sağlayarak ve çocukları rahatsızlık verici görüntülerden<br />
koruyarak çocukları ve çocuk haklarını destekleyebilir. Çocuk Haklarına dair Sözleşme’nin<br />
17’inci maddesi, kitle iletişim araçlarının rolüne dikkat çekerek, devletlere şu yükümlülüğü<br />
getirmektedir: “[çocuğun] özellikle toplumsal, ruhsal ve ahlaki esenliği ile bedensel ve<br />
zihinsel sağlığını geliştirmeye yönelik çeşitli ulusal ve uluslararası kaynaklardan bilgi ve<br />
belge edinmesini” sağlamak. Bu madde ayrıca çocuğun kendi esenliği açısından zararlı<br />
olabilecek enformasyon ve materyalden korunmasını sağlayacak yönlendirici ilkelere da atıfta<br />
bulunmaktadır.<br />
Olumlu eğilimler? Medyanın çocuklara karşı sorumluluklarını ne ölçüde yerine getirdiğine<br />
ilişkin kapsamlı bir değerlendirme ne Türkiye’de ne de başka ülkelerde yapılmıştır.<br />
Gözlemler, özellikle basılı medyanın son yıllarda çocuk haklarıyla ilgili konuları, özellikle ön<br />
plana çıkan korumayla ilgili meseleleri dikkate sunmada önemli bir rol oynadığını<br />
göstermektedir. Ayrıca, çocuklara ilişkin haberlerde duyarlı davranıldığını gösteren kanıtlar<br />
da vardır. Örneğin, çocuk mağdurların veya zanlıların kimliklerinin açığa vurulmaması gibi.<br />
Gazetecilere yönelik çocuk dostu medya eğitiminin ardından, medya ve iletişim eğitimi<br />
verilen okullarda ve üniversitelerde kullanılmak üzere bir de çocuk hakları ders programı<br />
hazırlanmıştır.<br />
Eleştiriler: Ancak, bunların yanında daha yapılacak çok şey vardır Ana akım medyada<br />
çocuklar çoğu kez şiddet, kaza, doğal felaket veya aile kavgası gibi “trajedilerin mağduru”<br />
kişiler olarak yansıtılmaktadır. Eğitim alanındaki haberlerde bile çocuklar, örneğin yanlış<br />
sorular veya sınavlarda yapılan yanlış hesaplamalar gibi sistemdeki eksikliklerin mağdurları<br />
olarak yer bulmaktadır. Reklamlarda, <strong>çocukların</strong> sıkça dikkat çekme nesnesi olarak<br />
kullanılmakta, çocuklar tarafından kullanılmayan ürünlerin reklamlarında bile bu yola<br />
başvurulmaktadır. Böylece, çocuklar genel olarak pasif rollere yerleştirilmekte, kendi sesleri<br />
duyulmamaktadır. Bu yolla medya, toplumsal yaşama aktif katılım hakkına yönelik ihlalleri<br />
pekiştirici bir rol oynayabilmektedir. 108 Sansasyon merakı çocuk haklarının boşlanmasına yol<br />
açabilmekte, dezavantajlı konumdaki <strong>çocukların</strong> olumlu yansıtıldıkları örneklere ise nadiren<br />
rastlanmaktadır. İnternetin – ki <strong>çocukların</strong> hepsi yararlanamamaktadır- ise geleneksel<br />
medyaya göre çocuklar için eğlence ve bilgilenme açısından daha yararlı olup olmadığı henüz<br />
belirlenmiş değildir.<br />
Çocuklar ve televizyon: En fazla tutulan boş zaman etkinliği olarak, <strong>çocukların</strong> günde<br />
ortalama 3 saat televizyon izledikleri tahmin edilmektedir. Bu da, fiziksel hareketsizlik,<br />
108 Necla Mora, Medya ve Çocuk
Change language