Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
işçiliğine ve sokakta çalışmaya yönelmeleri daha muhtemel olabilir. Özetle, eğilimlerdeki<br />
değişikliklerin izlenmesi, ilgili politikalara yön verilmesi ve çocuk işçiliğinin önlenmesi<br />
yolunda kaydedilen ilerlemenin değerlendirilebilmesi için daha sık ve daha ayrıntılı<br />
araştırmalara ihtiyaç bulunmaktadır. Örneğin, mevcut ekonomik durgunluğun çocuk işçiliğini<br />
nasıl etkilediği veya çocuk işçiliğinin bazı biçimlerinde “fırsatların” azalmasının çocukları<br />
sokakta çalışmak gibi daha tehlikeli çalışma biçimlere sevk edip etmediği açık değildir.<br />
Gündelik ev işleri: Çok sayıda çocuk, ekonomik faaliyetlerin yanı sıra yemek yapmak,<br />
çamaşır yıkamak, temizlik yapmak, alışveriş yapmak ve küçük kardeşlerinin bakımını<br />
üstlenmek gibi ev içi görevlerde sorumluluk üstlenmektedir. 2006 yılına ait ankete göre 6-17<br />
yaş aralığındaki bütün kız <strong>çocukların</strong>ın yüzde 53’ü ve bütün erkek <strong>çocukların</strong>ın yüzde 33’ü<br />
hane içinde günlük işlerde kullanılmaktadır. Bu rakamlar 1999 yılında kaydedilen<br />
rakamlardan yüksektir. Bazı çocuklar, özellikle de ergen kız çocukları, ailenin kalabalık<br />
olması veya ebeveynlerden birinin ölmesi, hastalanması, yaralanması veya uzakta olması<br />
nedeniyle çok miktarda ev işi yapmaktadır. Çocuk işçiliğinin diğer biçimlerinde olduğu gibi,<br />
çoğunlukla kadınlara ait ve görünmez olan ev içi çalışma da <strong>çocukların</strong> eğitim fırsatlarını<br />
etkilemekte, onları çeşitli risklere maruz bırakmaktadır. Ev içi çocuk işçiliği konusu daha<br />
fazla ilgi gösterilmeyi beklemektedir: bu alanda daha politika üretilmemiş veya proje<br />
yürütülmemiştir.<br />
Yasalar ve uygulamalar: Türkiye, Çocuk Haklarına dair Sözleşme’nin yanı sıra çocuk<br />
işçiliğiyle doğrudan ilintili uluslararası sözleşmelere de taraftır. Söz konusu uluslararası<br />
sözleşmeler arasında Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 138 sayılı (Asgari Ücret<br />
Sözleşmesi) ve 182 sayılı (Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimlerinin Önlenmesi) sözleşmeleri<br />
de yer almaktadır. Türkiye, Gençlerin Gece Çalışmasına dair 79 ve 90 sayılı ILO<br />
sözleşmelerine taraf olmamıştır. İş Kanunu, Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, Polis Vazife ve<br />
Salahiyetleri Kanunu ve İlköğretim ve Eğitim Kanunu, <strong>çocukların</strong> istihdam edilebileceği işler,<br />
asgari ücretler, çalışan <strong>çocukların</strong> hakları/korunması ile ilgili hükümler içermektedir. Bununla<br />
birlikte, mevzuatta düzeltilmesi gereken çok sayıda açık ve boşluk mevcuttur. 174 Örneğin, İş<br />
Kanunu, belirli istisnalarla birlikte, 15 yaşından küçük <strong>çocukların</strong> istihdam edilmesini<br />
yasaklamakta ama <strong>çocukların</strong> çalıştıkları başlıca sektörleri kapsamamaktadır. Bu sektörlerden<br />
birisi, sosyal güvenliğin zorunlu kılınmadığı ve iş müfettişlerinin yetkilerinin 50’den fazla işçi<br />
çalıştıran işletmelerle sınırlı tutulduğu tarım sektörüdür. Üstelik, Kanunda öngörülen cezalar<br />
caydırıcı olmak için fazla hafiftir. 16-18 yaş grubundakilerin ağır işlerde istihdam edilmesi<br />
mümkün olmasına karşın tarım, ağır işçilik tanımının dışında bırakılmıştır ve 16 yaşından<br />
küçükler için halen farklı bir asgari ücret öngörülmektedir. İş mevzuatının çocuklar için<br />
uygulanması, sendikaların ve müfettişlerin güçsüz olması, kayıt dışı istihdamın yaygın olması<br />
ve küçük işletmelerin sayısının yüksek olması gibi istihdam piyasasının çeşitli özellikleri ile<br />
birlikte sosyoekonomik ortam dolayısıyla karmaşıklaşmaktadır. Bu bağlamda Çalışma ve<br />
Sosyal Güvenlik Bakanlığı, müfettişlerine yönelik bir eğitim paketi geliştirmeyi<br />
planlamaktadır.<br />
Politika çerçevesi: Çocuk işçiliğini ve özellikle de sokakta çalışan çocuklar meselesini ele<br />
alma çabaları uzun yıllardır devam etmektedir ve bu çabalarda Çalışma ve Sosyal Güvenlik<br />
Bakanlığı ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) önderliğinde ulusal<br />
devlet kurumları da yer almaktadır. İl düzeyindeki merciler, belediyeler, sivil toplum ve ILO<br />
ve UNICEF gibi BM kurumları da bu sürece katılım sağlamaktadır. 2005 yılında (sokakta<br />
hem yaşayıp hem de çalışan çocuklar dahil olmak üzere) sokaktaki çocuklarla ilgili bir<br />
parlamento araştırması başlatılmış ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’ndan<br />
sorumlu Devlet Bakanlığı bir politika yanıtı geliştirmiştir. Bir dizi ilde kent eylem planları<br />
tasarlanmıştır. Bugün SHÇEK, sokaktaki çocuklara hizmet veren 44 adet çocuk ve gençlik<br />
174 UNICEF Türkiye: BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme ile Türkiye’deki yasaların analizi
Change language