türkiye'de çocukların durumu raporu

yenilikçi uygulamanın yakından izlenmesini gerektirmektedir. Bütün bunlar ise güçlü bir
kararlılık gerektirmektedir; bu kararlılık olmadan çocuk adaleti alanında gelişme sağlanması
sadece finansman ayrılması ile güvence altına alınamaz.
Yargı reformu stratejisi: Adalet Bakanlığı’nın AB üyeliği için gerekli siyasi kriterleri yerine
getirmek amacıyla 2008-13 dönemi için hazırladığı Yargı Reformu Stratejisi’nde 169 çocuk
adaleti konusuna ayrı bir başlık olarak yer verilmemiştir. Bununla birlikte, strateji, yargının
etkinlik ve verimliliğinin artırılmasına ilişkin başlık altında çocuk adaleti sisteminin
uluslararası belgeler, çocuğun üstün çıkarları ve hapis cezasının başvurulacak son çare olması
ilkesine uygun şekilde geliştirilmesi için faaliyetlere devam edileceği taahhüdünde
bulunmaktadır. Stratejiye eşlik eden Eylem Planı’nda 170 kısa vadede şunların
gerçekleştirileceği belirtilmektedir: karşılıklı işbirliği yoluyla başka ülke uygulamaları
incelenecek; ilgili kurumlarla işbirliği içinde ihtiyaç analizi yapılacak; korunmaya muhtaç
çocuklar için yeni bir çocuk adaleti sisteminin geliştirilmesi çabalarına hem medeni hukuk
hem de ceza hukuku alanında çocuğun üstün yararı ilkesine uygun olarak devam edilecek;
suça zorlanan çocukların kovuşturulması, tutuklanması, yargılanması, çocuklar hakkında
hüküm ve ceza verilmesi süreçlerinde ortaya çıkan sorunların çözülmesi için çaba harcanacak
ve gerekli yasal değişiklikler gerçekleştirilecek.
Mağdurlar ve tanıklar: Belirli bir suçun mağduru veya tanığı olan bir çocuk da en az suç
işlemekle suçlanan bir çocuk kadar destek veya rehabilitasyona ihtiyaç duyabilir. Kızların bir
suçta şüpheli olmaktansa mağdur veya tanık olmaları daha fazla muhtemeldir. Bununla
birlikte, Türkiye’de çocuk mağdurlar ve tanıklar kanıt sunmaları için çağrıldıklarından dolayı
zaman zaman polisle veya yargıyla tekrar tekrar görüşmek zorunda kalabilmektedir. Özellikle
şüphelinin yetişkin olduğu ve davanın yetişkin mahkemesinde görüldüğü vakalarda hiçbir
özel işlem görmeyebilmektedirler. 2005 yılından bu yana mağdur çocuklar için ücretsiz
hukuki yardım zorunlu tutulmaktadır. Ayrıca, çocuklardan kanıt sunmaları talebinde yalnızca
bir kez bulunulabileceği, görüşmede bir sosyal görevlinin de bulunması ve verilen ifadenin
videoya kaydedilmesi gerektiği de öngörülmüştür. Bununla birlikte, bu işlemlerin
uygulanabilmesi için gerekli altyapı yetersizdir. Devlet tarafından tazminat ödenmesi yasal
olarak zorunlu değildir. Çeşitli görev alanlarından kişilerin çocuklara yönelik
sorumluluklarının daha açık bir şekilde tanımlanması gerekli olabilir.
İl üniversiteleri bünyesinde çocuk koruma merkezlerinin kurulması, çocuk mağdur ve
tanıkların bu şekilde ikinci kez mağdur edilmelerinin önlenmesine yardımcı olabilir. Bu
merkezler tıp fakültelerinin farklı bölümleri arasında eşgüdüm sağlanmasını ve korunmaya
muhtaç çocuklar ile kanunla ihtilafa düşen çocukların her türlü muayene ve tedavi
süreçlerinin tek bir kurum tarafından üstlenilmesini sağlayacaktır. Ağustos 2009’da, Marmara
Üniversitesi tarafından kabul edilen ve Yüksek Öğretim Kurulu tarafından onaylanan bir
yönetmelik yayınlanmıştır ve bu yönetmelik, diğer üniversiteler için örnek olacaktır.
Gösterilere katılan çocuklara yönelik müdaheleler
2006 yılından bu yana yüksek Kürt nüfusuna sahip kentlerdeki gösteri ve ayaklanmalar
sırasında 12-17 yaş aralığında çok sayıda çocuk – hemen hemen tamamı erkek –
tutuklanmıştır. Bu çocuklar genellikle Kürt ulusalcısı gösteri ve olaylar sırasında orada
bulunmuş, slogan atmış, taş atmış ve/veya kamu malına ve özel mülke zarar vermiştir.
Çocukların bu gösterilerde öne çıkmalarının ne derece şiddet yanlısı PKK örgütü ve
yandaşlarının taktiği olduğu, ne derece çocukların sokaklardaki olağan varlıklarından ve
başka çeşit ifade, eğlence veya aktivite olanaklarının bulunmayışından kaynaklandığı
169 http://www.sgb.adalet.gov.tr/yrs/Judicial%20Reform%20Strategy.pdf
170 http://www.sgb.adalet.gov.tr/yrs/Reform%20Strategy%20Action%20Plan.pdf