Demanslı Yıllara Değer katan Aktiviteler - İstanbul Büyükşehir ...

D E M A N S L I Y I L L A R A D E Ð E R K A T A N A K T Ý V Ý T E L E R
YAÞLANMA SÜRECÝNDE DEMANS ve SOLUNUM EGZERSÝZLERÝ
Prof. Dr. Hasan DURSUN
Solunum sisteminin temel görevi kan ve dýþ ortam arasýnda gaz deðiþimini
saðlamaktýr. Yeterli gaz deðiþimi için akciðerlerin havalanmasý (ventilasyon),
kanlanmasý (perfüzyon) ve alveollerdeki gaz deðiþimi (difüzyon) yeterli olmalýdýr.
Kanlanma kalp ve damarlarla, gaz deðiþimi ise hava kesecikleri (alveol) ile ilgilidir.
Havalanma ise mekanik bir olaydýr. Solunum, hava yollarý (bronþlar) açýk olmak
koþulu ile kas gücüne ve göðüs kafesinin elastikiyetine baðlýdýr.
Havalanma nefes alma (inspirasyon) ve nefes verme (ekspirasyon) döngüsü
þeklinde seyreder.
Sakin solunum esnasýnda nefes alma diafragma tarafýndan karþýlanýr. Diafragma
göðüs kafesi ile karýn boþluðunu ayýran kubbe þeklinde bir kastýr ve kasýldýðýnda
aþaðý doðru kayarak göðüs kafesini geniþletir. Nefes verme (ekspirasyon) ise pasif
bir olaydýr; diafragma gevþediðinde alýnan nefes geri verilir.
Zorlu solunumda dýþ interkostal (kaburgalar arasý) kaslar ile omuz ve boyun
çevresindeki yardýmcý solunum kaslarý nefes almaya, iç interkostal kaslar ve karýn
kaslarý öksürmeye ve nefes vermeye yardýmcý olur.
Yaþlýlarda bir kalp ve/veya akciðer hastalýðý yoksa akciðerlerdeki yaþlanmaya baðlý
deðiþiklikler sadece rezerv kapasiteleri etkiler. Kiþinin fonksiyonlarýný pek etkilemez.
Yaþlýlarda göðüs kafesindeki uyum güçlüðü nedeniyle dakika solunum sayýsý
yükselir. Hava yollarýnýn temizlenme yeteneði (muko-silier aktivite) azalýr ve bronþit,
zatürre gibi enfeksiyonlar sýk görülür.
Hava yollarýnda bir týkanma (obstrüksiyon) veya kas gücünde ve göðüs kafesinin
elastikiyetinde azalma (restriksiyon) varsa solunum bozulur. Bronþit, astým,
amfizem gibi týkayýcý akciðer hastalýklarý yaþlýlarda sýk görülür. Bu hastalýklara
“Kronik Obstüktif Akciðer Hastalýðý (KOAH) adý verilir. Kas hastalýklarý, omurilik
felçleri, kemik erimesi, romatizma, kireçlenme gibi omurga hareketlerini kýsýtlayan
durumlarda “Restriktif Akciðer Hastalýðý ortaya çýkar.
Solunum sýklýðý normalde dakikada 14-20 arasýnda deðiþir. Artmasý veya azalmasý
(uyku dýþýnda) normal deðildir. Nefes darlýðý (dispne) varsa, hasta solunum sýkýntýsý
çeker ve yardýmcý solunum kaslarý solunuma katýlýr. Akciðer hastalýklarýnda sað
ve sol göðüs kafesleri solunuma eþit katýlmayabilir, öksürük ve aþýrý balgam
çýkarma gözlenebilir ve nefes alýp verirken normal olmayan sesler duyulabilir (1).
301