Demanslı Yıllara Değer katan Aktiviteler - İstanbul Büyükşehir ...

D E M A N S L I Y I L L A R A D E Ð E R K A T A N A K T Ý V Ý T E L E R
olabilirken, aþina olunmayan müzik ilk etapta beyinde kaydedilemez. Bu nedenle
müzik aktivitesi seanslarýnda aþina olunmayan müziklerle faydalý etkiler
saptayamayýz.Müzik aktiviteleri sýrasýnda kullanýlan müziðin perdesi, sesi ve süresi
konusunda da çok dikkatli olunmalýdýr, çünkü bu faktörlerin hasta üzerine büyük
etkisi vardýr. Yüksek perde ve ses düzeyi endiþe ve baskýya sebep olabilirken,
düþük perde demanslýlarýn kendilerini daha sakin hissetmelerini saðlar. Sürekli
düþük frekansta müzik yerine belli saatlerde verilen müzik aktivitelerinin tercih
edilmesi daha uygundur.
Son yýllarda, özellikle davranýþsal ve psikolojik semptomlarýn hafifletilmesinde,
müzik ve benzeri aktivitelerin kullanýmýnýn yararlý olabileceðini düþündüren
çalýþmalar yayýmlanmýþtýr.
Araþtýrmalar, iki temel müzik kategorisine odaklanmýþtýr:
a) hasta gruplarý için “klasik müzik/rahatlatýcý müzik”
b) birebir uygulamalarda kullanýlan “kiþiselleþtirilmiþ” ya da “tercih edilen müzik”
Ýki ana çalýþma, bu alanlar üzerine yapýlan araþtýrmalarýn dallanmasýna ve
geliþmesine öncülük etmiþtir.
Demanslý hastalarda “rahatlatýcý müziðin” etkisini deðerlendiren ilk çalýþma
Goddaer ve Abraham (4) tarafýndan yapýlmýþtýr. Bu tarz müziðin, uzun süreli
bakým kuruluþlarýnda toplu alanlarda mevcut olan gürültüyü baskýlayacaðýný,
böylece demanslý hastada ajite davranýþlarýn sýklýðýný azaltan sakinleþtirici bir etki
yaratacaðýný öne sürmüþlerdir. Çalýþtýklarý 29 hastada, ajite davranýþlarýn genel
seviyesiyle birlikte (% 63,4), fiziksel açýdan agresif olmayan davranýþlarda (%
56,3) ve sözlü ajite davranýþlarda (% 74,5) belirgin bir düþüþ bildirmiþlerdir.
“Bireyselleþtirilmiþ müziðin” demanslý hastalarda kullanýmýný sistematik biçimde
ilk kez Gerdner (5) incelemiþtir. Bireyselleþtirilmiþ müzik, kiþisel seçimlere dayanan
ve kiþinin yaþamýna entegre olmuþ müzik olarak tanýmlanýr. Bu pilot çalýþmanýn
bulgularýna göre, beþ bireyden dördünde müzik sunumundan sonraki 60 dakika
boyunca ajitasyonda klinik açýdan anlamlý bir düþüþ tanýmlanmýþtýr. Örneklemin
küçüklüðünden dolayý, sonuçlar vaka çalýþmasý formatýnda yayýmlanmýþtýr. Bu
araþtýrma alanýna bir baþka katký da, bireyselleþtirilmiþ müziðin demans hastalarýnda
ajitasyon üzerine etkisini açýklamak için orta vadeli bir teori geliþtirilmesidir.
Kýsaca belirtmek gerekirse bu teori, kiþisel tercihe dayanan, dikkatle seçilmiþ
müzik sunumunun, uzak hafýzayý uyarmak için bir fýrsat yarattýðýný öne sürer. Bu,
dikkatin odaðýný deðiþtirir ve çevredeki anlamsýz ya da kafa karýþtýrýcý uyaranlarý
bastýrarak anlaþýlabilir bir uyaran saðlar. Pozitif duygularla(örneðin mutluluk, aþk,
vb.) iliþkilendirilen anýlarýn meydana çýkarýlmasý, demanslý kiþide sakinleþtirici bir
etkide bulunacak, bu da ajitasyonu önleyecek ya da hafifletecektir.
Bu teoriyi test etmek için bir baþlangýç çabasý olarak Gerdner(6), yaþlý demans
180