Demanslı Yıllara Değer katan Aktiviteler - İstanbul Büyükşehir ...

More documents

Recommendations

Info

D E M A N S L I Y I L L A R A D E Ð E R K A T A N A K T Ý V Ý T E L E R MÜZÝK AKTÝVÝTELERÝ Prof. Dr. Mehmet Akif KARAN Uzm. Dr. Gülistan BAHAT ÖZTÜRK Ýnsan beyni sað ve sol yarým küreden oluþur. Demanslý bireylerin beyinlerinin büyük kýsmýnda hasar mevcuttur. Dil ile iliþkili iþlevlerden çoðunlukla sol beyin yarýsý sorumlu olmakla birlikte müzik, beynin tek bir özgün bölümü tarafýndan deðil pek çok deðiþik bölümü tarafýndan algýlanýr. Çünkü ritim, perde ve melodi gibi müziðin deðiþik elementleri insan beyninin farklý bölgeleri tarafýndan farklý þekillerde iþlenir. Bu nedenle demanslý bireylerin beyinlerindeki hastalýktan etkilenmemiþ saðlýklý bölümlere hitap edebilir ve ciddi düzeyde demansý olan bireyler dahi müziðe olumlu tepki verebilirler; müzik bu olgularla iletiþim için bir araç olarak kullanýlabilir. Demanslý olgulardaki huzursuzluk/taþkýnlýk ve kafa karýþýklýðý gibi belirtiler müziðin sakinleþtirici ve gevþetici etkisi ile kontrol altýna alýnabilir. Bazý demanslý bireylerde amaçsýz dolaþmalar, yemek sýrasýndaki huzursuzluk, kolayca ortaya çýkan taþkýnlýk ve saldýrganlýk, kavgacý davranýþlar, küfür, baðýrma, sinirlilik gibi bazý davranýþsal belirtilerde iyileþme saðlayabilir. Öte yandan uygun seçilmiþ müzik aktivitesi olumlu sosyal davranýþlarda artýþý da saðlayabilir (1,2). Orta ve ciddi demanslýlarda yapýlan bir araþtýrmada, haftada bir gün yapýlan müzik terapisi ile iki yýllýk bir takipte sistolik kan basýnç artýþýnýn daha az olduðu, müzik terapisi yapýlan grubun fiziksel ve zihinsel durumlarýnýn daha iyi korunduðu gösterilmiþtir (3). Müzik aktivitelerinin pek çok deðiþik çeþidi vardýr. CD veya teyp dinlemek, konsere gitmek, müzik ile þarký söylemek, þarký yazmak, müzik ile dans etmek veya enstrüman çalmak þeklinde olabilir. Müziðin aþinalýðý, hastanýn söz konusu müziði sevme derecesi, müzik ile iliþkili hatýralar ve müziðin birey için anlamý müzik aktivitelerinin yararlý etkilerinin düzeyini belirleyen ana faktörlerdir. Aþina bir müzik, müzikle el parmaklarý veya ayaklarla tempo tutulmasýna, mýrýldanmalara, ritmik vücut hareketleri veya yüz ifadesinde deðiþiklik gibi pozitif cevaplara sebep 179
D E M A N S L I Y I L L A R A D E Ð E R K A T A N A K T Ý V Ý T E L E R olabilirken, aþina olunmayan müzik ilk etapta beyinde kaydedilemez. Bu nedenle müzik aktivitesi seanslarýnda aþina olunmayan müziklerle faydalý etkiler saptayamayýz.Müzik aktiviteleri sýrasýnda kullanýlan müziðin perdesi, sesi ve süresi konusunda da çok dikkatli olunmalýdýr, çünkü bu faktörlerin hasta üzerine büyük etkisi vardýr. Yüksek perde ve ses düzeyi endiþe ve baskýya sebep olabilirken, düþük perde demanslýlarýn kendilerini daha sakin hissetmelerini saðlar. Sürekli düþük frekansta müzik yerine belli saatlerde verilen müzik aktivitelerinin tercih edilmesi daha uygundur. Son yýllarda, özellikle davranýþsal ve psikolojik semptomlarýn hafifletilmesinde, müzik ve benzeri aktivitelerin kullanýmýnýn yararlý olabileceðini düþündüren çalýþmalar yayýmlanmýþtýr. Araþtýrmalar, iki temel müzik kategorisine odaklanmýþtýr: a) hasta gruplarý için “klasik müzik/rahatlatýcý müzik” b) birebir uygulamalarda kullanýlan “kiþiselleþtirilmiþ” ya da “tercih edilen müzik” Ýki ana çalýþma, bu alanlar üzerine yapýlan araþtýrmalarýn dallanmasýna ve geliþmesine öncülük etmiþtir. Demanslý hastalarda “rahatlatýcý müziðin” etkisini deðerlendiren ilk çalýþma Goddaer ve Abraham (4) tarafýndan yapýlmýþtýr. Bu tarz müziðin, uzun süreli bakým kuruluþlarýnda toplu alanlarda mevcut olan gürültüyü baskýlayacaðýný, böylece demanslý hastada ajite davranýþlarýn sýklýðýný azaltan sakinleþtirici bir etki yaratacaðýný öne sürmüþlerdir. Çalýþtýklarý 29 hastada, ajite davranýþlarýn genel seviyesiyle birlikte (% 63,4), fiziksel açýdan agresif olmayan davranýþlarda (% 56,3) ve sözlü ajite davranýþlarda (% 74,5) belirgin bir düþüþ bildirmiþlerdir. “Bireyselleþtirilmiþ müziðin” demanslý hastalarda kullanýmýný sistematik biçimde ilk kez Gerdner (5) incelemiþtir. Bireyselleþtirilmiþ müzik, kiþisel seçimlere dayanan ve kiþinin yaþamýna entegre olmuþ müzik olarak tanýmlanýr. Bu pilot çalýþmanýn bulgularýna göre, beþ bireyden dördünde müzik sunumundan sonraki 60 dakika boyunca ajitasyonda klinik açýdan anlamlý bir düþüþ tanýmlanmýþtýr. Örneklemin küçüklüðünden dolayý, sonuçlar vaka çalýþmasý formatýnda yayýmlanmýþtýr. Bu araþtýrma alanýna bir baþka katký da, bireyselleþtirilmiþ müziðin demans hastalarýnda ajitasyon üzerine etkisini açýklamak için orta vadeli bir teori geliþtirilmesidir. Kýsaca belirtmek gerekirse bu teori, kiþisel tercihe dayanan, dikkatle seçilmiþ müzik sunumunun, uzak hafýzayý uyarmak için bir fýrsat yarattýðýný öne sürer. Bu, dikkatin odaðýný deðiþtirir ve çevredeki anlamsýz ya da kafa karýþtýrýcý uyaranlarý bastýrarak anlaþýlabilir bir uyaran saðlar. Pozitif duygularla(örneðin mutluluk, aþk, vb.) iliþkilendirilen anýlarýn meydana çýkarýlmasý, demanslý kiþide sakinleþtirici bir etkide bulunacak, bu da ajitasyonu önleyecek ya da hafifletecektir. Bu teoriyi test etmek için bir baþlangýç çabasý olarak Gerdner(6), yaþlý demans 180
Page 2 and 3:
DEMANSLI YILLARA DEÐER KATAN AKTÝ
Page 4:
DEMANSLI YILLARA DEÐER KATAN AKTÝ
Page 7 and 8:
Ýstanbul Darülaceze Müdürlüð
Page 10 and 11:
D E M A N S L I Y I L L A R A D E
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16:
1. BÖLÜM ZÝHÝNSEL AKTÝVÝTELER
Page 20:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 48:
11. BÖLÜM PSÝKOMOTOR AKTÝVÝTEL
Page 52:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 80:
I11. BÖLÜM SANAT AKTÝVÝTELERÝ
Page 84:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130: D E M A N S L I Y I L L A R A D E
Page 176: D E M A N S L I Y I L L A R A D E
Page 210: VI11. BÖLÜM OYUN AKTÝVÝTELERÝ
Page 232 and 233:
Page 234:
Page 237 and 238:
Page 239 and 240:
Page 241 and 242:
Page 243 and 244:
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 250 and 251:
Page 252 and 253:
Page 254 and 255:
Page 256 and 257:
Page 258:
Page 262 and 263:
Page 264 and 265:
Page 266 and 267:
Page 268 and 269:
Page 270 and 271:
Page 272:
Page 276 and 277:
Page 278:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 300:
X11. BÖLÜM S O L U N U M REHABÝL
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 310 and 311:
Page 312 and 313:
Page 314 and 315:
Page 316 and 317:
Page 318 and 319:
Page 320 and 321:
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326:
XIII. BÖLÜM DEMANSLI YAÞLILARIN
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 340 and 341:
show all

Demanslı Yıllara Değer katan Aktiviteler - İstanbul Büyükşehir ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?