Demanslı Yıllara Değer katan Aktiviteler - İstanbul Büyükşehir ...

D E M A N S L I Y I L L A R A D E Ð E R K A T A N A K T Ý V Ý T E L E R
tekrar edilirse öðrenilir ve hafýzaya kaydedilir. Gerekli olan hareket, giderek daha
düþük konsantrasyonlarda ve daha az gayretle ortaya konabilir. Bu amaca yönelik
üç temel yaklaþým vardýr;
1-Hasta, doðrudan doðruya spesifik bir hareketi yapmaya yöneltilir. Yani asýl
amaç yürümekse, hasta bir þekilde yürütülür. Hasta yürümeyle ilgili kaba
hareket kalýplarýný öðreninceye kadar, koordinasyon ve yanlýþlarýn düzeltilmesi
için çaba harcanmaz. Eðer hasta yürüyemiyorsa, çalýþmaya oturma, ayakta
durma, denge gibi yapýlabilen bir fonksiyonla baþlanýr. Hasta bir aþamada
yeterli hale geldikten sonra diðer bir aþamaya geçilir.
2-Spesifik bir hareket komponentlere ayrýlýr, bu komponentler ayrý ayrý geliþtirilir
ve daha sonra birleþtirilir. Örneðin yürümeden önce, ayaða pozisyon verme,
bacak salýnýmý, aðýrlýðýn transferi, denge gibi komponentler geliþtirilmeye
çalýþýlýr. Bu komponentler daha sonra birleþtirilir.
3-Spesifik bir hareketten önce kontrol ve koordinasyonla ilgili olmayan
aktiviteler geliþtirilir. Yürüme için, ayak, ayak bileði ve kalça hareketleri ile
resiprokal hareketler, temel kas gruplarýný uyaran veya baskýlayan deðiþik
kalýplar geliþtirilmeye çalýþýlýr. Bunlar yeterli seviyeye gelmeden hasta yürütülmez.
Sinir sisteminde saðlam kalan duyu ve motor kontrol, yedek alanlar ve saðlam
yollar beyin ile vücut arasýndaki baðlantýyý saðlayabilirler. Ek olarak sesli komut,
görsel duyular, pozisyon, dokunma ve basýnç gibi duyular da hareketi
baþlatmada yardýmcý olur. Normal duyu yoksa ek “feedback” yöntemleri
geliþtirmelidir. Örneðin aktif hareketler zor yapýlýyorsa, pasif hareketler ve
germe refleksi yoluyla hareket baþlatabilir. Düzgün hareket yaptýkça, hastanýn
motive edilmesi de cevabý artýrýr.
Mental durum, konsantrasyon, dikkat, algýlama ve motivasyon gibi beyin
fonksiyonlarýnýn bozulmasý, kompleks aktivitelerin de bozulmasýna neden
olur. Bu nedenle demanslý hastalarda zihni güçlendirmek amacýyla renkleri,
objeleri, çevreyi, günlük olaylarý ve geçmiþi sorgulama þeklinde zihin jimnastiði
(kognitif reedükasyon) yaptýrýlmalýdýr.
3d- Eklem Açýklýðýnýn (EHA) Korunmasý
Normalde günlük aktiviteler EHA'nýn korunmasý için yeterlidir. Ancak bazý kiþilerde
EHA inaktivite sonucu kolaylýkla kýsýtlanabilir. Bu nedenle geriatrik hastalarda
eklemler, hasta bakýmýnýn bir parçasý olarak günde 2-3 kez, EHA boyunca hareket
ettirilmelidir. Ancak yeni kýrýk ve tendon tamiri gibi durumlarda, bir fizyoterapist
tarafýndan kontrollü ve düzenli hareketler yaptýrýlmalýdýr.
108