Demanslı Yıllara Değer katan Aktiviteler - İstanbul Büyükşehir ...

D E M A N S L I Y I L L A R A D E Ð E R K A T A N A K T Ý V Ý T E L E R
iskelet sistemini oluþturan dokular için de geçerlidir. Ýnaktivite kas, kemik, kýkýrdak
gibi dokularda bu süreci uyararak doku kaybýna (atrofi), egzersiz ise bu süreci
tersine çevirerek hücre ve doku artýþýna (hipertrofi) neden olmaktadýr. Ýnaktivite
sonucunda atrofiye uðrayan kaslarla birlikte, o kaslarý kontrol eden beyin bölgesinde
de atrofi olduðu, egzersizle kas gücü ve becerisinde artýþ gözlendiðinde, ilgili
beyin alanlarýnýn da geliþtiði gözlenmiþtir. Bu bulgular motor, duyusal ve zihinsel
komponentleri olan uygun egzersiz programlarýnýn demanslý hastalar için önemini
vurgulamaktadýr.
3- Yaþlýlarda Egzersiz
Yaþamak hareket etmekle mümkündür. Hareket ise kas gücüne baðlýdýr.
Ýnsanoðlunun yapabileceðinin hepsi hareket ettirmektir; ister bir hece fýsýldarken,
ister bir orman devirirken tek eylemcisi kastýr. Kaslar çizgili ve düz olmak üzere
iki gruba ayrýlýr. Çizgili kaslar beyin kabuðunun kontrolündedirler ve kemiklere
tutunarak eklemleri hareket ettirirler. Bilinçli hareketlerden sorumludurlar. Düz
kaslar ise alt beynin (subkortikal alanlar) kontrolündedir ve damar cidarýnda,
mide ve barsak duvarýnda, salgý kanallarýnda bulunurlar. Bilinç dýþý ( kendi kendine
– otonom) çalýþýrlar. Çizgili kaslarý çalýþtýran sinirlere motor sinir, düz kaslarý
çalýþtýran sinirlere ise otonom sinir adý verilir. Egzersiz programlarý esas olarak
çizgili kaslara yönelik bir takým hareketleri içerir. Bu esnada temel görevi çizgili
kaslara lojistik destek olan düz kaslar da egzersize iþtirak eder (1).
Çizgili kaslar, kas lifi (kas hücresi) tipine göre Tip I ve Tip II olmak üzere iki gruba
ayrýlýr. Tip I lifler ince ve zayýftýrlar. Yavaþ kasýlýrlar, bol oksijen kullanýrlar (aerobikoksidatif)
ve yorgunluða karþý dayanýklýdýrlar. Tip II lifler ise kalýn ve güçlüdürler.
Hýzlý kasýlýrlar, oksijeni yeterince kullanamazlar (anaerobik-glikolitik) ve çabuk
yorulurlar. Tip I ve II’nin ortak özelliklerini barýndýran ve Tip IIb olarak adlandýrýlan
bir üçüncü grup daha vardýr. Çizgili kaslarda bu liflerin hepsi, belirli bir oranda,
bir arada bulunur. Bu lif oraný genetik olarak belirlenmiþtir ve kiþinin sportif
performansýný belirler. Kalýn kaslý (Tip II baskýn) kiþiler güreþ gibi kuvvet gerektiren
sporlara, ince kaslý (Tip I baskýn) kiþiler ise atletizm gibi dayanýklýlýk gerektiren
sporlara yatkýndýrlar.
Yaþlanma ile tüm kaslarda atrofi gözlenir. Atrofi Tip II liflerde daha belirgindir.
Uygun bir egzersizle yaþlý kasýnda da toparlanma (hipertrofi) ve belirgin bir kuvvet
artýþý gözlenebilir. Hipertrofi, daha çok atrofik Tip II liflerde gözlenir.
Kuvvet (kas gücü) egzersizleri, dayanýklýlýk egzersizleri ve beceri egzersizleri
(fonksiyonel rehabilitasyon) olmak üzere baþlýca üç egzersiz grubundan söz
edilebilir. Ýyi bir egzersiz programý bu üç egzersiz türünü bir arada içermelidir
(2).
105