Demanslı Yıllara Değer katan Aktiviteler - İstanbul Büyükşehir ...

D E M A N S L I Y I L L A R A D E Ð E R K A T A N A K T Ý V Ý T E L E R
YAÞLANMA SÜRECÝNDE DEMANS ve EGZERSÝZ UYGULAMALARI
Prof. Dr. Hasan DURSUN
1- Yaþlanma
Yaþlanma hücre ölümü ve doku kaybý ile seyreden bir süreçtir. Hücreler genlerle
belirlenmiþ bir ömrün sonunda ölürler (apoptoz). Böylece hücre sayýsý gerekli
oranlarda sabit kalýr ve kanser oluþumu engellenir. Diðer yandan hücre içinde
ve çevresinde zararlý madde birikimi (oksijen radikalleri, aðýr metaller v.b.), genlerde
bozulma (hýzlý bölünme, radyasyona maruz kalma gibi nedenlerle) ve doku
kanlanmasýndaki azalma da hücre ölümüne ve doku hasarýna (nekroz) neden
olur.
30-40 yaþlarýna kadar artan fiziksel performans ve fonksiyonel yetenekler, daha
sonra hücre ölümü ve doku kaybý nedeni ile gerilemeye baþlar. Zamanla tüm
doku, organ ve sistemlerde az veya çok sorunlar ortaya çýkar. Fiziksel ve zihinsel
performans azalýr ve nihayet kaçýnýlmaz son; ölüm vakti gelir...
Yani yaþama süremiz ve hastalýklara yatkýnlýðýmýz genlerle belirlenmiþtir. Ancak
temiz çevre, saðlýklý beslenme, düzenli egzersiz, yüksek moral ve aktif bir yaþantý
ile yaþlanmayý geciktirmek, uzun ve saðlýklý bir ömür yaþamak mümkündür.
Yaþlanma sürecinde birçok doku ve organda problemler ortaya çýkmaya baþlar.
Bu problemlerin her birinin teþhisi, tedavisi ve takibi hem hasta ve hem de toplum
için maddi ve manevi bir yüktür.
Solunum ve dolaþým problemleri, demans, kas-iskelet hastalýklarý, kronik aðrý gibi
birçok hastalýðýn her biri tek baþýna veya birlikte sakatlýða (impairment, disability,
handicap) neden olabilir ve hastanýn bakým ihtiyacý ortaya çýkar. Bakým ihtiyacý;
ortaya çýktýðýnda tedavi yükünü dramatik bir hale getirir. Bu nedenle yaþlýlarda
tedavi planlanýrken sakatlýðýn engellenmesi ve/veya tedavisi esas alýnmalýdýr. Bu
ise ilaç ve ameliyat gibi týbbi uygulamalar ile birlikte bakým (management) ve
rehabilitasyon uygulamalarýný içerir. Yani yemek yeme, giyinip soyunma, temizlenme,
tuvalete gidip gelme, merdiven inip çýkma gibi günlük faaliyetlerde baðýmsýzlýðýn
sürdürülmesi yaþlý bakým ve tedavisinin birinci amacý olmalýdýr.
Rehabilitasyon uygulamalarýnýn esasý tedavi edici egzersizlere dayanýr. Egzersiz
yaþlanmaya baðlý tüm hastalýklarýn ve sakatlýklarýn hem engellenmesi, hem de
tedavisi için gereklidir. Burada demansla ilgili bir ön bilgi verildikten sonra,
demanslýlarý da içeren yaþlý bireyler için genel egzersiz uygulamalarýndan söz
edilecektir.
103