02.06.2013 Views

MEХANİKA

MEХANİKA

MEХANİKA

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

41<br />

g t<br />

h v0t<br />

2<br />

− =<br />

30 m biyiklikke ko’terilgen waqıttag’ı tastın’ aqırg’ı tezligi nolge ten’, yag’nıy<br />

v t = v0<br />

− g t = 0.<br />

Bunnan v 0 = g t . Demek<br />

2 2<br />

g t g t<br />

h = g t ⋅ t − = . Sonlıqtan<br />

2 2<br />

t =<br />

2h<br />

. Bul na’tiyjeni<br />

g<br />

joqarıdag’ı keltirilgen mısaldag’ı alıng’an na’tiyje menen salıstırsaq joqarıg’ı erkin<br />

ko’terilgendegi waqıt penen to’menge erkin tu’skendegi waqıt penen ten’ ekenligin ko’remiz. t<br />

nın’ ma’nisin anıqlag’annan keyin = g t = 2 h g formulası kelip shıg’adı. Sonlıqtan v0 ≈ 24.2<br />

m/s, t ≈ 2.48 s shamaların alamız.<br />

v 0<br />

Endi iymek sızıqlı qozg’alıslardı qarayıq.<br />

Bir dene gorizontqa Α mu’yeshin jasap v0 da’slepki tezligi menen ılaqtırılg’an. Usı denenin’<br />

traektoriyasının’ tu’rin, denenin’ en’ joqarıg’a ko’teriliw mu’yeshin ha’m qansha aralıqqa barıp<br />

Jer betine tu’setug’ının anıqlayıq.<br />

Ma’seleni bılayınsha sheshemiz:<br />

Su’wretten<br />

v = v cosα,<br />

v<br />

x<br />

y<br />

0<br />

= v<br />

0<br />

2<br />

sin α − gt<br />

ekenligi ko’rinip tur. х ha’m u koordinataları waqıttın’ funktsiyaları tu’rinde bılay jazıladı:<br />

x = v<br />

y = v<br />

0<br />

0<br />

cosα<br />

sin α<br />

t,<br />

g t<br />

t -<br />

2<br />

Bul ten’lemeler sistemasınan waqıt t nı alıp taslasaq traektoriya ten’lemesin alamız:<br />

y = tgα<br />

⋅ x −<br />

2v<br />

Alıng’an an’latpalardag’ı x penen х 2 lar aldında turg’an shamalar turaqlı shamalar bolıp<br />

tabıladı. Olardı a ha’m b ha’ripleri menen belgilesek<br />

2<br />

0<br />

y = ax − bx<br />

ten’lemesi alamız. Bul parabolanın’ formulası. Demek Jer betine mu’yesh jasap ılaqtırılg’an<br />

denenin’ parabola boyınsha qozg’alatug’ınlıg’ın ko’remiz.<br />

.<br />

2<br />

g<br />

cos<br />

2<br />

2<br />

.<br />

x<br />

α<br />

2<br />

.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!