MEХANİKA

233
Sv0
F = η .
h
(27.35)
Bul formulada η ishki su’ykelis koeffitsienti yamasa suyıqlıqtın’ jabısqaqlıg’ı dep
atalıwshı turaqlı shama (koeffitsient). Onın’ ma’nisi plastinalardın’ materialına baylanıslı
bolmay, ha’r qıylı suyıqlıqlar ushın ha’r qıylı ma’nislerge iye boladı. Al berilgen suyıqlıq ushın
η nın’ ma’nisi birinshi gezekte temperaturag’a g’a’rezli boladı. (27.35) ten jabıskaqlıq CGS
sistemasında g/sm·sek o’lshem biroigine iye. Bul birlik Puazeyldin’ hu’rmetine «puaz» dep
ataladı. SI sistemasında jabıskaqlıq n·sek/m 2 o’lshem birligi menen o’lshenedi.
F ku’shinin’ ma’nisin o’lshew arqalı ishki su’ykesli koeffitsienti η nın’ ma’nisin anıqlaw
mu’mkin 13 .
Mısal retinde ayırım suyıqlıqlar ha’m gazler ushın jabıskaqlıq koeffitsientlerinin’
ma’nislerin keltiremiz:
Suyıqlıq yamasa
Jabısqaqlıq koeffitsienti (puazlarda)
gaz
0
t = 0 C
0
t = 15 C
Suyıqlıqlar
0
t = 99 C
0
t = 302 C
Glitserin 46 15 - -
Suw
−2
1,
8⋅
10
−2
1,
1⋅
10
−2
0,
29⋅
10
-
Sınap
−2
1,
7⋅
10
−2
1,
6⋅
10
Gazler
−2
1,
2⋅
10
−2
0,
9⋅
10
Ҳawa
−6
171⋅
10
−6
181⋅
10
−6
220⋅
10
−6
299⋅
10
Suw puwı
−6
90⋅
10
−6
97⋅
10
−6
131⋅
10
-
AB plastinasının’ bir orında tınısh turıwı da sha’rt emes. AB plastinası v 1,
al CD
plastinası 2 v tezligi menen qozg’alatug’ın bolsa F ku’shi ushın:
( v v )
S 1 2
F
h
−
= η .
(27.36)
an’lapasın alamız. Bul an’latpanın’ durıslıg’ına ko’z jetkeriw ushın AB plastinkası tınıshlıqta
turatug’ın esaplaw sistemasına o’tiw jetkilikli.
27-10 su’wret.
Arasında jabısqaq suyıqlıq jaylasqan o’zara
parallel, sheksiz uzın plastinalardı qaraw
ushın arnalg’an su’wret.
Bul formulanı ulıwmalastırıw ushın suyıqlıq X bag’ıtında qozg’aladı dep esaplaymız.
Bunday jag’dayda ag’ıs tezligi tek y koordinatasınan g’a’rezli boladı:
( y)
, v = v = 0
vx = vx
y z . (27.37)
13 Ҳaqıyqatında su’ykelis koeffitsientin a’dette basqa usıllardın’ ja’rdeminde anıqlaydı.