MEХANİKA

Eger 20-6 su’wrettegi maхoviklerdin’ birewin bir ta’repke, al ekinshisin tap sonday tezlik
penen qarma-qarsı ta’repke qaray aylandırsaq, onda hesh qanday pretsessiya ju’zege kelmeydi.
Bul jag’dayda L = 0 ha’m ju’ktin’ awırlıg’ı P nın’ ta’sirinde giroskop gorizont bag’ıtındag’ı OX
ko’sherinin’ do’gereginde maхovikler aylanbay turg’an waqıttag’ıday bolıp bag’ıtın buradı.
Endi Ω vektorının’ uzınlıg’ın tabamız. L vektorı tek pretsessiyanın’ mu’yeshlik tezligi Ω
menen aylanıwdın’ saldarınan o’zgeredi. Onın’ ushının’ sızıqlı tezligi ushın, yag’nıy L
tuwındısı ushın dep jazıwg’a boladı. Sonlıqtan (20.3)-ten’leme mınanı beredi:
&
L & = ΩL
L & = M
[ ]
151
.
(20.8)
Bul ten’leme ja’rdeminde pretsessiyanın’ mu’yeshlik tezligi Ω nı tabıwg’a boladı. Biz
qarag’an mısalda Ω vektrı giroskop figurası ko’sherine perpendikulyar, sonlıqtan:
(20-9)
Giroskop figurası ko’sheri pretsessiya orın alatug’ın ko’sherge qaray en’keygen jag’dayda
da (bunın’ ulıwmalıq jag’day ekenligin an’g’aramız) Ω vektorın an’sat tabıwg’a boladı. Bunın’
ushın (20.8) ge M = [ a F]
= a[
s F]
an’latpasın qoyamız ( s arqalı giroskop ko’sheri boyındag’ı
birlik vektor belgilengen). Juwıq teoriya L vektorının’ ha’m giroskoptın’ ko’sherinin’
bag’ıtlarındag’ı ayırmalardı esapqa almaytug’ın bolg’anlıqtan L = Ls
dep jaza alamız. Usının’
na’tiyjesinde (20.8)
tu’rine tu’rlenedi. Bunnan
[ Ω L]
= M
M M
Ω = =
L L|
| w
[ Ω s]
a[
s F]
L =
a a
Ω = − F = −
L I
Joqarıda aytılg’anlardın’ barlıg’ı Ω