MEХANİKA

⎛ m v
⎜
⎝ 2
⎞
⎟
⎠
d
2
x ⎟ = x
116
F dx.
(15.5)
(15.5)-ten’lemede anıq ma’nis bar. Noqat dx aralıg’ına ko’shirilgende ku’sh Fx dx jumısın
m v
isleydi. Na’tiyjede qozg’alıstı ta’ripleytug’ın kinetikalıq energiya
2
2
x ha’m sog’an sa’ykes
tezliktin’ absolyut ma’nisi o’zgeredi.
m v
2
2
x shaması joqarıda ga’p etilgendey denenin’
kinetikalıq energiyası dep atalatug’ınlıg’ın eske tu’siremiz. Dene 1 x noqatınan x 2 noqatına
ko’shedi, na’tiyjede onın’ tezligi v x1
shamasınan v x2
shamasına shekem o’zgeredi.
Joqarıda alıng’an ten’lemeni integrallaw arqalı
ten’lemesin alamız.
ekenligin esapqa alıp
vx
= vx
2
∫
vx
= vx1
vx
= vx
2
∫ d ⎜
⎟ = ∫
vx
= vx1
⎛ m v
d ⎜
⎝ 2
m v
2
⎛ m v
⎝ 2
2
x
2 x2
⎞ x Fxdx
⎠ x1
⎞ m v
⎟ =
⎠ 2
2
x2
m v
−
2
2
2 x2
x2 m vx1
− = ∫ Fxdx
2 x1
2
x1
(15.6
(15.7)
(15.8)
an’latpasına iye bolamız. Demek materiallıq noqat bir awhaldan ekinshi awhalg’a o’tkende
kinetikalıq energiyasının’ o’simi ku’shtin’ islegen jumısına ten’.
Ku’sh bar waqıtta kinetikalıq energiyanın’ ma’nisi o’zgeredi. Kinetikalıq energiya Fx = 0
bolg’anda saqlanadı. Haqıyqatında da joqarıda keltirilgen keyingi ten’lemeden
m x
2
m x
=
2
2
2
x 2
x1
=
const.
Bul kinetikalıq energiyanın’ saqlanıw nızamının’ matematikalıq an’latpası bolıp tabıladı.
(15.9)
Eger materiallıq noqattın’ qozg’alıw bag’ıtı menen ku’sh o’z-ara parallel bolmasa islengen
jumıs
dA = F⋅
dl⋅
cosα.
(15.10)
α arqalı F penen d1 vektorları arasındag’ı mu’yesh belgilengen. İslengen tolıq jumıs
= lim
Δli→0
( F , dl
)
2
∑ i i = ∫
i
( x )
A ( F,
dl).
( x1)
(15.11)