Uygulama Klavuzu-III (Sorgulama ve Overlay) - Orman Fakültesi

COĞRAFĠ BĠLGĠ SĠSTEMLERĠ DERSĠ – 3. UYGULAMA KLAVUZU 

SORGULAMA UYGULAMASI 

Uygulama verisi içerisinde siz Dere1 (Çizgi-Line), Mescere2 (Poligon-alan) ve 

toprak (nokta-Point) katmanları hazırlanmıştır. Meşcere2 katmanı içerisinde m_tipi 

(MEŞCERE TİPİ), bölme numarası, kapalılık (KAP), ağaç türü (TUR1, TUR2, 

TUR3), çağ sınıfı (GC) gibi veri sütunları bulunmaktadır. 

KTÜ ORMAN FAKÜLTESİ Ali İhsan KADIOĞULLARI 17.04.2012 

Sayfa no :1


Orman üstü Planlama biriminin veri tabanının Meşcere tipleri özet hali ekte 

verilmiştir. 

MEġCERE TĠPLERĠ ALAN (HA) KISA TANITIMI 

CBCs 7.99 Çok Bozuk Sarıçam 

CBKBt 558.31 Çok Bozuk Karışık Baltalık 

CBKn 38.83 Çok Bozuk Kayın 

CBKnL 17.29 Çok Bozuk Kayın Ladin 

CBL 113.19 CBL 

CBLKn 11.94 CBLKn 

KnGnLbc2 261.35 KnGnLbc2 

KnLbc3 141.10 KnLbc3 

Kayın-Ladin karışık meşceresi Kayın ağırlıkta c (20-36 

KnLc3 104.63 cm) gelişim çağında ve 3 (>%70) Kapalı 

Kzc1 99.99 Kzc1 

La 73.62 La 

Lbc2 123.86 Lbc2 

Lbc3 248.52 Lbc3 

Lc2 236.57 Lc2 

Lc3 633.77 Lc3 

Lcb1 23.33 Lcb1 

Lcb3 37.77 Lcb3 

LKnc2 355.46 LKnc2 

LKnc3 146.59 LKnc3 

LKnKzGnbc2 591.37 LKnKzGnbc2 

Me 277.62 Mera 

OT 151.33 Orman Toprağı 

Z 1745.40 Ziraat 

Genel Toplam 5999.83 

Kz: Kızılağaç, L: Ladin, Kn: Kayın, Gn: Gürgen, Cs: Sarıçam. 

Toprak haritasında toprak türü verisi Ttur: 1=SandyLoam, 2 = ClayLoam-SandyClayLoam. 

1. Öznitelik veriden grafik veri sorgulama 


Sayfa no :2


Bu işlem için herhangi bir katmanın veri tabanı kullanılarak o katmana ait grafik 

veriler sorgulanabilmektedir. Bu işlem için “Select by Attribute” seçeneği 

kullanılmaktadır. 

2. Grafik veriden öznitelik veri sorgulama 

Bu sorgulama işleminde ise bir grafik özelliğe göre belirlenen kurallar çerçevesinde 

başka bir katmanın öznitelik verileri sorgulanmaktadır. Bu işlem için “Select by 

Location” seçeneği kullanılmaktadır. 


Sayfa no :3


Create a new selection: Yeni bir seçim yapmak 

Add to Current Selection: var olan seçime yeni seçim 

eklemek. 

Remove from current selection: var olan seçimden, yeni 

kurala uygun olarak seçilen öğeleri silmek 

Select from Current selection: Seçilmiş olan öğeler içinden 

yeni kurala uygun olarak seçilen ögeleri Seçmek. 

Layer: hangi katmanın seçileceğini gösterir. 

“=” bağlacı bir değere eşit olan yazı yada rakamı seçer. Örneğin Alan_ha=5, 5 

halık alanları, 

ise Z rumuzu ile gösterilen bölmecikleri 

seçmektedir. Yazı karakterinde 'Z' tek tırnak içinde yazılması zorunludur, ama 

rakam değerinde tırnak işaretine gerek yoktur. Tüm field yani alan isimleri çift 

tırnak içerisindedir. 

"MTIPI" 'Z' ziraat alanı dışındaki bölmecikleri seçer. 

"MTIPI" = 'Z' OR "MTIPI" = 'OT' 

Meşcere tipi Z yada OT ile gösterilen alanları seçer. 

"MTIPI" = 'Z' AND "alan_ha"


"MTIPI" LIKE 'CBL' komutu CBL rumuzuna sahip tipleri seçer. 

"MTIPI" LIKE '_BL' komutu ise _ ifadesi sadece bir karakteri gösterir ve herhangi 

bir harf ile başlayıp “BL” ile biten tipleri seçer. 

"MTIPI" LIKE 'CB_' komutu ise _ ifadesi sadece bir karakteri gösterir ve “CB” 

rumuzu ile başlayıp sadece bir karakter daha içeren tipleri seçer (CBL gibi). 

"MTIPI" LIKE 'CB%' komutunda “%” işareti sınırsız karakteri gösterir ve CB ile 

başlayıp sınırsız karakter ile biten tüm tipleri seçer(CBL, CBKn, CBLKn gibi). 

"MTIPI" LIKE 'L%' komutu L rumuzu ile başlayan tüm tipleri seçer (LKnc2, La, 

LKnKzcd2 gibi). 

"MTIPI" LIKE '%L%' komutunda ise % işareti sınırsız karakteri gösterir, ve boş 

veriyi de gösterir yani L ile başlayan yada İçerisinde L olan tüm tipleri seçer 

(LKnc2, KnLc2, CBL, CBLKn gibi). 

"MTIPI" IS NOT NULL boş olmayan verileri seçer, yani içerisine tip yazılmış 

tüm verileri seçer. 

"MTIPI" IS NULL ise sadece boş verileri seçer, yani tip girilmemiş satırları 

(bölmecikleri) gösterir. 

Uygulama örnekleri: 

1. Ziraat alanlarını bulunuz. 

Bu işlem için Meşcere2 katmanının veri tablosu ArcMap programında açılır ve “select by 

attribute” komutu kullanılır. Aynı işlem için 

SELECTION menüsündeki “select by attribute” 

komutu kullanılabilir. Layer kısmından katman 

seçilir (mescere2) ve işlem yapılır. 

Layer kısmında meşcere2 katmanı 

seçildikten sonra method kısmına “create a 

new selection” metodu ayarlanır. MTİPİ 

sütununa iki defa tıklanır ve alt menüye 

geçmesi sağlanır. Daha sonra yanına “=” 

ifadesi eklenir ve “Get Unique Values” 

sekmesi tıklanır. Bu sekmenin tıklanması 

ile birlikte bu veri alanında (field) ta yer 

alan ifadeler veya sayılar özetlenmiş olur. 

İstenilen özellik iki defa tıklanarak aşağıya 

eklenir. Daha sonra “Aplly veya OK 

butonu” ile seçim işlemi gerçekleştirilir. 


Sayfa no :5


Seçilen alanların kaç adet olduğu o katmana ait veri tablosunda en alt kısımda 

yazmaktadır. Örneğin bu işlem için 612 bölmecikten 117 adeti seçilmiştir. 


Sayfa no :6


Bu seçilen alanların Kaç hektar alana sahip olduğu ise yine veri tablosundan kontrol edilerek bulunur. 

Bu işlem için alan hektar değerinin kayıt edildiği veri sütunu belirlenir ve üzerine sağ tıklanarak 

Statistics kısmından bu değerler belirlenir. Count: seçili alan sayısını, Min ve maksimum seçili alan 

büyüklük değerlerini, Sum toplam seçili alanı, Mean ise ortalama seçili alan büyüklüğünü 

vermektedir. “Shape_area sütunu m2 cinsinden alanı, Shape_lenght ise metre cinsinden çevreyi 

vermektedir” 

Not: Verilen örnek uygulama 

kullanılarak ziraat alanları 

içerisinden 5 hektardan büyük 

alanları bize belirleyin diye bir soru 

sorsaydık eğer, “Select from current 

selection” methodu ile seçilmiş 

ziraat alanları içerisinden alan hektar 

değeri 5 ten büyük olan alanları 

seçecektiniz ve cevabı 51 bölmecik 

olacaktı. 


Sayfa no :7



Sayfa no :8 

Veya size verilen veri tabanından ziraat 

alanlarını seçtiniz ve bu alanlardan 10 

hektardan küçük alanları elemek 

istiyorsunuz???? Bu defa ise “remove 

current selection methodu” 

kullanacaksınız ve 35 adet ziraat 

alanının 10 hektar değerinden büyük ve 

eşit olduğunu göreceksiniz. Yani 117 

adet olan seçilmiş ziraat alanı 

içerisinden 82 adet bölmecik 10 

hektardan küçük alana sahip olduğu 

için elenmiştir. 

Soru2. Sizden aynı anda Ladin ağaç türü ile başlayan ve 5 ha alandan büyük 

bölmeciklerin bulunması istenseydi?? 

A) AND bağlacı ile aynı anda hem ilk ağaç türü Ladin olan ve alan hektar değeri 

5ha dan büyük olan bölmecikler seçilebilir, 

veya 

B) İlk önce ilk ağaç türü Ladin olan 

bölmecikler seçilir daha sonra “Select from Current selection” methodu ile bu 

seçim içerisinden Alan hektarı 5ha dan büyük olan bölmecikler seçilibilir. 

C) İlk önce ilk ağaç türü Ladin olan bölmecikler seçilir daha sonra “Remove from 

Current selection” methodu ile bu seçim içerisinden Alan hektarı 5ha dan 

küçük olan bölmecikler seçilibilir. 

Not: 5 ha değerinden büyük eşit alanlar denirse “>=” imlecini, küçük eşittir 

ifadesinde ise “


Soru 3. Ġçerisinde “sandyLoam” toprak tipi bulunan bölmecikleri belirleyiniz? 

a. Bu soruda ilk önce “sandyLoam” toprak tipindeki alanlar “select by attribute” 

komutu ile toprak katmanından seçilir (61 adet). 

b. Daha sonra bu seçilmiş toprak katmanı ile “select by location” kısmından 

mescere2 katmanı “intersect” methodu yönetimi ile seçim yapılır. 

Cevap: 61 adet SandyLoam toprak tipine düşen bölmecik (meşcere) sayısı 31 adettir. 


Sayfa no :9


Soru 4. Dere kodu 1 olan Karadere ye komĢu 1 Km mesafedeki bölmecikleri 

bulunuz ve bunların hangileri Ziraat alanıdır belirleyiniz? 

a. Bu soruda ilk önce “DereKodu= 1” dereler “select by attribute” dere 

katmanından ile seçilir (2 Adet). 

b. Daha sonra bu seçilmiş dere katmanı ile “select by locaiton” kısmından 

mescere2 katmanı “are within a distance of” methodu ile seçim yapılır ve 

mesafe 1 Km ayarlanır ve aplly ile seçim yapılır (108 adet bölmecik 

Derekodu=1 olan dereye 1 km mesfade komĢudur). 

c. Seçilmiş olan Mescere2 katmanının veri tabanı açılır ve burada “select by 

attribute” metodu sekmesinden “select from current selection” metodu ile 

mtipi=Z olan alanlar seçilir (108 adet komĢu bölmecikten 37 adeti ziraat 

alanıdır). 


Sayfa no :10



Sayfa no :11


Konumsal Bindirme (OVERLAY) Uygulaması 


Sayfa no :12 

Nokta, çizgi ve poligon 

katmanları ile overlay 

isminin verildiği ve 

çakıştırma(bindirme) 

fonksiyonlarında kullanılacak 

bir katman size uygulama 

verisi olarak verilmiştir. 

Poligon katmanında meşcere 

tipleri, nokta katmanında 

toprak tipleri, çizgi 

katmanında ise dere 

özellikleri yer almaktadır. 

Overlay katmanı ise sadece 

özelliğini belirlemek için 

Overlay adında bir 

field(alana) sahip poligon 

katmanıdır. 

Hızlı şekilde bazı bindirme fonksiyonlarına ulaşmak için 

yandaki resimde görüldüğü üzere Geoprocessing 

menüsünden kolayca komutlara ulaşılabilir. 

Yandaki kırmızı renkli ikon tıklanarak arctoolbox 

penceresi açılabilir.


Kesme (Clip) 

Katman Ayırma (Split) 

Seçim (select), bir katman içindeki seçilen bölmeciklerin 

yei bir katman olarak kayıt edilmesidir (örneğin ladin ağaç 

türü ile başlayan bölmeciklerin yeni bir poligon katmanı 

olarak kayıt edilmesidir). 

Tablo seçme (Table select), bir katman içindeki istenilen 

özelliklere sahip veri tablosunun bir tablo olarak kayıt 

edilmesidir. 

Özel Kesiştirme(Identity) 

Kesiştirme (Intersect) 

Katman Yanaştırma (MapJoin) 

Birleştirme (Union) 

Silme (Erase) 

Güncelleme (Update) 

Zon atama (buffer), belirli mesafelerde istenilen katmana 

zon atamaya yaramaktadır. 

Gruplama, birleşirme (dissolve) 

Eleme (eliminate) 


Sayfa no :13


İnput katmanıyla Clip (kesme) katmanının kesişim 

alanının, clip katmanının dış sınırını dikkate alacak 

şekilde yeni bir katman olarak kayıt edilmesidir. 

(sadece input katmanının veri tablosuna ve iç 

poligon çizgilerine sahiptir) 

İnput katmanı split katmanının poligon sınırlarına 

göre parçalanır ve kaydedilir. 

İnput katmanını istenilen erase katmanına göre, 

kesişim alanını silmektir. Kaydedilen yeni katman 

sadece ilk katmanın veri tablosunu içermektedir. 

(sadece input katmanının veri tablosuna ve iç 

poligon çizgilerine sahiptir) 

Geometrik olarak ilk katmanın dış sınırına göre ikinci 

katman ile birleştirilemesi işlemidir. Her iki 

katmanında veri tablosunu ve iç poligon çizgilerini 

giren katmanı sınırına göre saklamaktadır. 


Sayfa no :14


İnput ve üzerine eklenen diğer katmanın kesişim 

alanını almakta, her iki katmanında veri tablosunu 

saklamaktadır. 

İnput ve update katmanının kesişim alanını silerek, 

geometrik olarak kesişim alanı dışındaki kısmını ve 

tüm veri tablosunu saklamaktadır. 

Geometrik olarak eklenen katmanların tamamanın 

dış sınırını dikkate almaktadır ve tüm veri tablolarını 

saklamaktadır. 

İnput katmanı ile update katmanının kesişim alanını 

silmekte, update katmanının iç poligon çizgilerini 

dikkate alacak şekilde yeniden düzenlemekte ve tüm 

veri tablosunu saklamaktadır. 


Sayfa no :15


Komşu haritaları birleştirmeye yarayan komuttur, 

tüm veri tablolarını saklamaktadır. 

İnput katmanındaki istenilen bir yada birkaç veri 

sütununa göre (field, alan) bu katmanı daha basit 

gruplenmış halde kaydetmektir. (Dışsınır ve toplam 

alan asla değişmez) 

İnput katmanındaki küçük 

poligoncukların (sliver) 

katmandan silinerek katman 

içerisindeki komşu poligonlara 

eklenmesidir. (bu şekilde input 

katmanındaki küçük poligonlar 

elenir ve satır sayısı azalır, ama 

asla dışsınır yani toplam alan 

değişmez) 


Sayfa no :16


CBS UYGULAMA ÖRNEKLERĠ 

1. Orman üstü planlama biriminde yer alan Kayın veya Ladin ağaç türüne sahip bölmecik 

sayısı kaç adettir? 

2. Örnek veri tabanında içerisinde ladin ağaç türünün hakim olduğu meşcerelerden kaç 

adetinde Kayın ağaç türü ikinci tür olarak yer almaktadır? 

3. Orman üstü planlama biriminde “99” nolu bölme içerisinde kaç adet ziraat alanı yer 

almaktadır? Toplam alanı kaç hektardır. 

4. Dere kodu 11 olan derenin geçtiği güzergahın 1 km sağ ve solunda yer alan Toprak 

örneklerinden kaç adeti “Sandy Loam” tipindedir? 

5. Dere kodu 11 olan derenin geçtiği güzergâhın 1 km çevresinde yer alan Ladin ağaç 

türünün hakim olduğu (TUR1=ladin) bölmeciklerin (meşcerelerin) kaç adeti “5 ha” 

alan büyüklüğünden küçüktür? Bunların toplam alanı kaç hektardır? 

6. Dere kodu 11 olan derenin üzerinden geçtiği veya bir şekilde temas ettiği 

bölmeciklerden kaç adeti 2 kapalı ormandır? 

7. Dere kodu 1 olan derenin geçtiği güzergâhtaki bölmeciklerden Ziraat alanı dışında 

kalan bölmecik sayısı kaç adettir? 

8. Dere Kodu 11 olan derenin geçtiği güzergâhtaki Ladin ağaç türü ile başlayan ve 2 

kapalı olan bölmeciklerin sayısı adettir? Toplam alanı kaç hektardır? 

9. Dere Kodu 11 olan derenin geçtiği güzergâhtaki Ladin ağaç türü ile başlayan ve 3 

kapalı olan bölmecikler içerisine düşen toprak örnek noktalarından kaç adeti “sandy 

Loam” tipindedir? 


Sayfa no :17

Uygulama Klavuzu-III (Sorgulama ve Overlay) - Orman Fakültesi

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?