Kalp ve Pericardium'un Anatomisi - jcam.com.tr

Journal of Clinical and Analytical Medicine Göğüs Cerrahisi
Cenk Kılıç
Göğüs Cerrahisi
<strong>Kalp</strong> <strong>ve</strong> Pericardium’un <strong>Anatomisi</strong>
<strong>Kalp</strong>
Mediastinum medium’tadır (Şekil 1). Apex cordis, sol
<strong>ve</strong>ntrikül’ün koni şeklindeki ucudur (Şekil 2). Midsternal
hattan 9-10 cm. uzakta, sol taraf midklaviküler çizgi
üzerinde <strong>ve</strong> beşinci interkostal aralıktadır. Kalbin sağ
kenarını sağ atriyum, alt kenarını sağ <strong>ve</strong>ntrikül, sol ke-
Şekil 1. Göğüs boşluğunda kalbin
yerleşimi
narının (margo obtusus) büyük bölümünü sol <strong>ve</strong>ntrikül,
sol yüzünün tamamına yakınını sol <strong>ve</strong>ntrikül, sağ yüzünü
sağ atriyum yapar.
Kalbin Yüzleri
Facies sternocostalis (facies anterior): Başlıca sağ
<strong>ve</strong>ntrikül tarafından oluşturulur
(Şekil 2). Pericardium aracılığı
ile 3-6. kaburgalardan
<strong>ve</strong> sternum gövdesinden ayrılır.
Facies diaphragmatica (facies
inferior): Büyük kısmını sol
Şekil 3. Göğüs boşluğunda sol atriyum,
kalp <strong>ve</strong> büyük damarlar (önden görünüş)
Şekil 2. Göğüs boşluğunda kalp <strong>ve</strong> büyük damarlar
(önden görünüş)
<strong>ve</strong>ntrikül yapar.
Basis cordis (facies posteri-
44 1

or): Büyük bölümünü sol atriyum oluşturur (Şekil 3). Basis
cordis’in komşuluk yaptığı primer yapı oesophagus’tur.
T5-T8 <strong>ve</strong>rtebraların önündedir (Şekil 4). Sinus obliquus
pericardii’nin ön duvarını yapar (Şekil 5).
Sulcus coronarius <strong>ve</strong> sinus coronarius: Basis cordis ile
facies diaphragmatica’yı ayırır (Şekil 6). Aynı zamanda
dıştan atriyumlar ile <strong>ve</strong>ntrikülleri de ayırır.
Şekil 4. Göğüs boşluğunda kalp <strong>ve</strong>
oesophagus’un komşuluğu.
Kalbin İç Yapısı <strong>ve</strong> Atrium Dextrum
Atriyum’lardaki kas yapısına mm. pectinati denir. Pektinat
kaslar, <strong>ve</strong>ntriküllerde kalınlaşır <strong>ve</strong> trabeculae carneae
adını alır. Trabeculae carnaeae’lerin kalınlaşması
ile papiller kaslar oluşur. Sağ <strong>ve</strong>ntrikülde 3, sol <strong>ve</strong>ntrikülde
2 tane papiller kas vardır. Sağ atriyum’un iç yüzüne
açılan yapılar; <strong>ve</strong>na cava superior, <strong>ve</strong>na cava inferior,
sinus coronarius, <strong>ve</strong>ni cardiacae minimae <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>ni
Şekil 6. Sulcus coronarius <strong>ve</strong> sinus
coronarius’un yerleşimi
45
2
Şekil 5. Sinus obliquus pericardii’nin yerleşimi.
Şekil 7. Sağ atriyum’un yerleşimi

cardiacae anteriores’dir (Şekil 7). Fossa ovalis <strong>ve</strong> limbus
fossa ovalis, sağ atriyum’un iç duvarındaki septum
interatriale’dedir.
Ostium Atrio<strong>ve</strong>ntriculare Dextrum
<strong>Kalp</strong>teki en büyük kapak ostiumudur. Sağ atriyum’u sağ
<strong>ve</strong>ntrikül’e birleştiren bu deliği, sistol sırasında valva
atrio<strong>ve</strong>ntricularis dextra (triküspid kapak) kapatır.
Ventriculus Dexter
İç yüzünde görülen crista supra<strong>ve</strong>ntricularis, triküspit
kapak ile pulmoner kapağı ayırır. Conus arteriosus pulmoner
kapağın altındaki düz alandır. Septum inter<strong>ve</strong>ntriculare
ile musculus papillaris anterior arasında uzanan
kas kabarıntısına trabecula septomarginalis denir.
İçinde ileti sistemi ile ilgili lifler vardır.
Ostium Trunci Pulmonalis
Sağ <strong>ve</strong>ntrikül’ü truncus pulmonalis’e birleştiren bu deliği,
diastol sırasında valva trunci pulmonalis (pulmonal
kapak) kapatır. valva trunci pulmonalis’in valvula semilunaris
dextra, valvula semilunaris sinistra <strong>ve</strong> valvula
semilunaris anterior denilen üç tane yarım ay şeklinde
valvulası vardır.
Atrium Sinistrum
Kalbin en arkada bulunan bölümüdür. Basis cordis’in
büyük bölümünü <strong>ve</strong> sinus obliquus pericardii’nin ön duvarını
yapar (Şekil 3 <strong>ve</strong> 5). Dört tane pulmonal <strong>ve</strong>n açılır.
Ostium Atrio<strong>ve</strong>ntriculare Sinistrum
Sol atriyum’u sol <strong>ve</strong>ntrikül’e birleştiren bu deliği, sistol
46
3

sırasında valva atrio<strong>ve</strong>ntricularis sinistra (mitral kapak)
kapatır.
Ventriculus Sinister
Sağ <strong>ve</strong>ntrikül’den daha uzun <strong>ve</strong> daha dardır. Sol
<strong>ve</strong>ntrikül’ün duvarı sağ <strong>ve</strong>ntrikül’ün duvarından üç kat
daha kalındır.
Ostium Aortae
Sol <strong>ve</strong>ntrikül’ü aorta ascendens’e
birleştiren bu deliği, diastol sırasında
valva aortae kapatır. Valva
aortae’nin valvula semilunaris
dextra, valvula semilunaris
sinistra <strong>ve</strong> valvula semilunaris
posterior denilen üç tane yarım
ay şeklinde valvulası vardır (Şekil
8).
Kalbin <strong>ve</strong> Kapaklarının Göğüs Duvarındaki İzdüşümü
Valva aortae: Sol 3. interkostal boşluk seviyesinde,
sternum’un sol kenarının arkasındadır.
Valva trunci pulmonalis: Sol 3. kaburga seviyesinde,
sternum’un sol kenarının arkasındadır.
Valva bicuspidalis (mitralis): Sol 4. kaburga
seviyesinde,sternum’un sol yarısının arkasındadır.
Valva tricuspidalis: Sternum’un alt parçasının orta bölümünün
arkasındadır.
Kalbin İskeleti
Kalbin iskeletini yapan oluşumlar; septum membranaceum,
trigona fibrosa <strong>ve</strong> anuli fibrosi’dir.
47
4
Şekil 8. Ostium aortae’nin yerleşimi.

Trigonum fibrosum dextrum: Ostium atrio<strong>ve</strong>ntriculare
dextrum, ostium atrio<strong>ve</strong>ntriculare sinistrum <strong>ve</strong> ostium
aortae arasındadır.
Trigonum fibrosum sinistrum: Ostium aortae ile ostium
atrio<strong>ve</strong>ntriculare sinistrum arasındadır.
Anulus fibrosus dexter, ostium atrio<strong>ve</strong>ntriculare
dextrum’u <strong>ve</strong> triküspid kapağı kuşatır. Anulus fibrosus
sinister, ostium atrio<strong>ve</strong>ntriculare sinistrum’u <strong>ve</strong> mitral
kapağı kuşatır.
Kalbin İleti Sistemi
Nodus sinuatrialis (Keith-Flack düğümü): Crista
terminalis’in üst ucunda lokalizedir. Nodus atrio<strong>ve</strong>ntricularis
(Aschoff-Tawara düğümü): Septum
interatriale’de lokalizedir. İletinin en yavaş yeridir.
Fasciculus atrio<strong>ve</strong>ntricularis (His demeti): Septum
inter<strong>ve</strong>ntriculare’nin pars membranacea’sı üzerindedir.
Atriumlar ile <strong>ve</strong>ntriküllerin kas dokusu arasındaki
tek fizyolojik bağlantıdır. Septum inter<strong>ve</strong>ntriculare’nin
musküler parçasının başlangıcında; crus dextrum <strong>ve</strong>
crus sinistrum denilen iki bacağa ayrılır. Crus’lar, plexus
subendocardialis’i (Purkinje lifleri) oluşturur. Purkinje
lifleri, kalpte iletinin en hızlı yeridir.
Kalbin Sinirleri
Kalbin; sempatikleri; her iki taraf T1-T5’ten, parasempatikleri;
her iki nervus vagus’dan gelir. Wrisberg ganglionu,
plexus cardiacus’tadır.
Kalbin Arterleri
Septum inter<strong>ve</strong>ntriculare’nin 1/3 alt-arka bölümünü <strong>ve</strong>
sol <strong>ve</strong>ntrikülün alt parçasını besleyen koroner arter dominanttır.
Kişilerin %70’inde sağ koroner arter domi-
48
5

Şekil 9. Arteria coronaria dextra’nın yerleşimi.
nanttır.
Arteria coronaria dextra: Sağ atriyum, sağ <strong>ve</strong>ntrikül’ün
büyük bölümü, sol <strong>ve</strong>ntrikül’ün diyafragmatik yüzünün
bir bölümü, inter<strong>ve</strong>ntriküler septum’un 1/3 arka alt parçası,
sol atriyum’un bir bölümü <strong>ve</strong> krus’ların proksimaline
kadar ileti sistemine ait yapıları besler (Şekil 9).
Arteria coronaria sinistra: Sol <strong>ve</strong>ntrikülün <strong>ve</strong> sol atriyumun
büyük bölümünü, sağ <strong>ve</strong>ntrikülün küçük bir bölümü,
inter<strong>ve</strong>ntriküler septum’un 2/3 ön parçası <strong>ve</strong> krus’ları
besler (Şekil 10).
Kalbin Venleri
Sinus coronarius: Sol atriyum ile sol <strong>ve</strong>ntrikül arasında,
sulcus coronarius’dadır. Sağ atriyum’a açılır.
Vena cardiaca magna (<strong>ve</strong>na cordis magna): Sulcus inter<strong>ve</strong>ntricularis
anterior’da ramus inter<strong>ve</strong>ntricularis
anterior’la, daha sonra da ramus circumflexus’la birlikte
seyreder. Sinus coronarius’a sol ucundan açılır.
Vena cardiaca parva (<strong>ve</strong>na cordis parva): Sağ atrium ile
sağ <strong>ve</strong>ntrikül arasında, arteria coronaria dextra ile birlikte
sulcus coronarius’ta seyreder. Sinus coronarius’a
sağ ucundan açılır.
49
6
Şekil 10. Arteria coronaria sinistra’nın yerleşimi.

Vena cardiaca media (<strong>ve</strong>na cordis media): Sulcus inter<strong>ve</strong>ntricularis
posterior’da ramus inter<strong>ve</strong>ntricularis posterior
ile birlikte seyreder. Sinus coronarius’a sağ ucundan
açılır.
Vena obliqua atrii sinistri (Marshall <strong>ve</strong>ni): Sol atriumun
arka yüzünde seyreder. Embriyonik bir kalıntıdır. Sinus
coronarius’a sol ucundan açılır.
Veni cardiacae minimae (<strong>ve</strong>ni cordis minimae, Thebesian
<strong>ve</strong>nleri): Tüm kalp boşluklarına açılır. <strong>Kalp</strong> boşluklarından
miyokardiyuma kan taşıdıklarından miyokardiyumun
potansiyel sirkülasyonunda önemlidirler.
Veni <strong>ve</strong>ntriculi dextri anteriores) (<strong>ve</strong>ni cardiacae anteriores,
<strong>ve</strong>ni cordis anteriores): Direk sağ atrium’a açılırlar.
Kalbin Lenf Dolaşımı
Kalbin lenfi, nodi tracheobronchiales inferiores’lere <strong>ve</strong>
nodi brachiocephalici’lere gider.
Pericardium
Pericardium fibrosum: Corpus
sterni <strong>ve</strong> 2-6. kıkırdak kaburgaların
arkasında, 5-8. torakal
<strong>ve</strong>rtebraların önündedir. Vena
cava inferior hariç, kalple ilgili
bütün damarları sarar (Şekil
11). Nervus phrenicus’lar ile
a.v. pericardiacophrenica’lar,
fibröz perikardiyum üzerinde
seyreder.
Pericardium serosum: İki yapraklıdır.
Parietal <strong>ve</strong> visseral
yaprakları arasında kalan
boşluğa cavitas pericardia-
50
7
Şekil 11. A PF; Pericardium fibrosum,
PSp; Pericardium serosum’un
lamina parietalis’i, PSv; Pericardium
serosum’un lamina visceralis’i B
A’nın çizimi.

ca denir (Şekil 11). Cavitas pericardiaca’da yaklaşık 25
cm3 liquor pericardii bulunur.
Sinus trans<strong>ve</strong>rsus pericardii: Bu sinüsün önünde aorta
ascendens ile truncus
pulmonalis, arkasında <strong>ve</strong>na
cava superior, sol atrium <strong>ve</strong>
pulmonal <strong>ve</strong>nler vardır (Şekil
12).
Sinus obliquus pericardii:
Sağ <strong>ve</strong> sol pulmonal <strong>ve</strong>nler
arasında kalan sol atrium
duvarı (basis cordis), bu sinüsün
ön duvarını yapar. Arka
duvarını ise özofagus’un ön
yüzünü örten fibröz perikardiyum
yapar (Şekil 5).
Pericardium’un damarları <strong>ve</strong> sinirleri
Pericardium’un ana arteri, arteria thoracica interna’nın
dalı olan arteria pericardiacophrenica’dır. Arteria pericardiacophrenica,
pericardium fibrosum’u <strong>ve</strong> pericardium
serosum’un pariyetal yaprağını besler. Pericardium
serosum’un visseral yaprağını (epicardium), koroner arterler
besler. Pericardium’un <strong>ve</strong>nleri <strong>ve</strong>na azygos’a <strong>ve</strong>
<strong>ve</strong>na thoracica interna’ya açılır.
Pericardium fibrosum’un <strong>ve</strong> pericardium serosum’un
pariyetal yaprağının duyusunu nervus phrenicus taşır.
Pericardium serosum’un visseral yaprağının duyusunu
kalbin otonom sinirleri taşır.
51
8
Şekil 12. A PF; Pericardium fibrosum,
PSp; Pericardium serosum’un lamina
parietalis’i, PSv; Pericardium
serosum’un lamina visceralis’i B A’nın
çizimi.