dıyarbakır zındanı

334
lan bü yük sa lon lar var dı, ama tu tuk lu sa yı sı faz la ol du ğu için hep si
ko ğu şa çev ril miş. Nor mal ola rak tu va le ti de yok, son ra dan bir tu -
va let ek len miş. 1981 ön ce si kı sa sü re kal dı ğım 29. ko ğuş böy ley -
di. 1983 Ey lül di re ni şin de ko ğuş la rı gez me ola na ğı bul du ğu muz da
gör dük ki, bu ko ğuş la rın için de bir tu va let da ha yap mış lar ve önü -
ne per de çek miş ler. Bu ra la rın 100-200 ki şi lik mev cu du var. Her
şey prog ram lan mış; eği tim dir, sa yım dır, sı ra dır. Bu in san la rın do -
ğal ola rak tu va let ih ti ya cı olur ve onu gi der mek ku şa tıl mış iliş ki ler
için de baş lı ba şı na bir azap. Gün ler ce tu va le te gi de me yen, bu na
za man bu la ma yan in san lar var. Sa bah ya ta ğın dan kal kıp sa yım dü -
ze ni ne ge çin ce ye ka dar olan sü re de tut sa ğın en faz la ya rım sa a ti
var; ye me ği ni yi ye cek, tu va let ih ti ya cı nı gi de re cek, tra şı nı ola cak.
Man za ra yı gö zö nü ne ge ti rin. Bun la rı yap mak için 100-200 in sa nın
ay nı an da fa a li ye te geç ti ği bir or tam dü şü nün. Bu çok müt hiş bir
kar ma şa ve bü yük bir ko şuş tur ma.
- 200 ki şi sa de ce kü çük tu va le ti ni yap sa bu za man yet mez.
- Ta bii… Bir-iki göz tu va let ki me, na sıl ye te cek? Has ta olan in -
san da çok; ki ar tık stres, ye mek ve bes len me dü ze yi nin bo zuk lu ğu
bir çok in san da has ta lık la ra ne den ol muş, ba ğır sak bo zuk luk la rı,
mi de ra hat sız lık la rı, sık sık rast la nan ka bız lık. İn san la rın ih ti yaç la -
rı nı kar şı la ma la rı müm kün de ğil. Bu ko şul lar bir çok has ta lı ğın ge -
liş me si ve yay gın laş ma sı nın baş lı ca ne de ni dir. An cak tu tuk lu ge ce
ris ki gö ze al mış sa nö bet çi ye gö rün me den tu va le te gi der, ih ti ya cı nı
gi de rir. Ni te kim böy le dav ra nıp ya ka la nan, ce za lan dı rı lan pek çok
in san ol muş tur. Ko ğuş ha va sı nın kir li li ği de var. Ki şi ba şı na dü şen
te miz ha va mik ta rı ka la ba lık ko ğuş ta da ha da aza lır. Ko ğuş lar ha -
va sız lık tan ko ku yor.
- Bu tu va let ko nu su na bi raz da ha de ği ne lim is ter sen. Bü yük tu -
va let so ru nu nu na sıl çö zü yor su nuz? Her ke se bir kaç da ki ka ayır sa -
nız, bu yüz ler ce da ki ka eder. Lis te mi çı ka rı yor du nuz, grup mu
oluş tu ru yor du nuz, sı ra mı var dı? Eğer sı ra var sa ih la li du ru mun -
da ne olu yor du?
- Sö zünü et ti ğin şey le rin baş lı ba şı na bir so run ve tu tuk lu la rın bi -
raz da be ce ri si ne, bir bi ri ni an la ma, bir bi ri ne yak la şı mı na bağ lı kal mış