dıyarbakır zındanı

322
var dı, ama bir iş ken ce ara cı ola rak var dı. Her ko ğu şa bir ha va lan dır -
ma düş me si za ten müm kün de ğil di. İki ko ğuş bir ha va lan dır ma yı sı -
ra sıy la kul la nır dı. Öğ le ne ka dar ko ğuş lar dan bi ri, öğ le den son ra da
di ğe ri çı ka rı lır dı. Ama tu tuk lu lar ha va lan dır ma ya spor yap ma sı, te -
miz ha va al ma sı, sağ lı ğı nı ko ru ma sı için çı ka rıl mı yor du. Ter si ne o
alan düş ma nın iş ken ce yap ma sı nın baş ka bir ara cıy dı.
- Na sıl bir araç tı? Ha va lan dır ma da ne tür den iş ken ce ler le yüz -
yü ze ka lı yor du nuz?
- Tu tuk lu ar tık “as ker dir”. Tes lim alın dık tan, ku ral la ra uyul duk -
tan son ra “as ker lik te as ke ri eği tim olur, siz de as ker si niz, eği tim ya -
pa cak sı nız” de di ler. Ve sa bah ya tak tan kal kar kalk maz bel li iş ler -
den son ra –ki sö zünü et tik– as ke ri ku ral la ra uy gun sa yım dü ze ni ne
ge çi lir ve ye rin de sa ya rak ak şa ma ka dar sü ren marş söy le me ma ra -
to nu baş lar dı. İş te bu ara da ba zen 2 sa at, ba zen 3 sa at, ya ni gar di -
yan lar na sıl ta li mat al mış ya da ken di le ri na sıl uy gu la mak is ti yor sa,
ona gö re tu tuk lu la rı ha va lan dır ma ya çı ka rır lar dı. Her kes bel den yu -
ka rı çıp lak olur du. Alt ta sa de ce bir eşof man var dır ve yaz kış hep
böy le dir. Marş eş li ğin de, ha va lan dır ma et ra fın da sü rek li dö nü le rek
yü rü yüş yap tı rı lır dı. Yü rü yü şün bi çi mi de baş lı ba şı na bir olay dı.
Türk or du su nun nor mal de ve tö ren gün le rin de yap tı ğı yü rü yüş bi -
çim le riy le kı yas la dı ğı mız da tu tuk lu la ra da ya tı lan bi çi min çok da ha
fark lı ve ka sıt lı ol du ğu he men gö rü le bi lir. Diz ler ka rın boş lu ğu na
çe ki le cek, kol lar omuz hi za sı na kal dı rı la cak ve en ufak bir yan lış lık
ya pıl ma ya cak. Bir ayak kay dır ma sı, ağır yü rü yüş ve mar şı ya vaş
söy le me ya da söy ler ken şa şır ma ke sin kes iş ken ce yap ma nın ge rek -
çe siy di. “İyi ol ma dı, yü rü yü şü nüzü be ğen me dim” gi bi ba ha ne ler le
“yat-kalk-sü rün” iş le ri baş lar dı. Ka fa sı du va ra da gel se, be to na da
çarp sa, bir bir le riy le de çar pış sa lar “yat” de nil di ğin de tu tuk lu yat -
mak zo run da dır. Ya da bir du var dan bir du va ra ka dar sü rün me em ri
ge lir. Ye tin mez, yüz-iki yüz şı nav çek ti rir. Ye tin mez, sırt-üstü ya tı rıp
ayak lar bi ti şik, diz ler kı rıl ma dan otuz san tim ha va da, beş da ki ka
bo yun ca ayak la rı ye re değ dir me den bek le tir. Ya pıl ma dı ğı za man da
bun la rın hep si iş ken ce ne de ni olur. Eği ti mi bir eğ len ce, iş ken ce,
ala ya et me, ki şi yi dü şür me, ya şa mı çe kil mez kıl ma ara cı ola rak gö -