dıyarbakır zındanı
dıyarbakır zındanı dıyarbakır zındanı
145 şa ra mı yor du. Al dı ğı ye ni bil gi ler ka le yi fet het me de bir omuz, bir da ya nak ola bi lir di. Bu yüz den se vinç liy di. No tun ele ge çi ril me sin - den son ra sal dı rı yı, vah şe ti, yö ne li mi da ha da bo yut lan dı rıp ko şul - la rı da ya nıl maz, ne fes alın maz ha le ge tir me ye ça lış tı lar. - İda re nin bu son yö ne li mi ye ni dö kül me le re ne den ol du mu? - Evet… Sü re ge len dö kül me ler de kıs men bir ar tış ol du. An cak di re niş ölüm oru cu gi bi bü yük bir ey lem le bes le nip sür dü rül dü ğü için, hâlâ gü cü nü ko ru yor du. Ölüm oru cu si la hı nın he de fi ni tam vur ma ma sı, so nuç alı cı ola ma ma sı di re ni şe olan gü ve nin, umu dun za yıf la ma sı nı ve çö zül me nin hız lan ma sı nı be ra be rin de ge tir di. - Söy le dik le rin, “ar ka daş la rın di re ni şi ölüm oru cu şah sın da gör me le ri, ona bu ka dar çok bel bağ la ma la rı bir ek sik lik ti” be lir - le me si ne uy gun dü şü yor. - Di re ni şi ya şa mın te mel bir il ke si, ya şa mın ken di si ola rak ele al mak ge re kir. O sa de ce şu ve ya bu ey le me bağ la nır ve sa de ce on - da so mut laş tı rı lır sa, bu teh li ke li so nuç la rı do ğu rur. Doğ ru bir de - ğer len dir me ol maz. Ya şam bir çok cep he de, bir çok si lah la sür dü rü - len bir sa vaş tır. Di ren mek, ya şa mak ol du ğu na gö re, o da çok cep - he li bir sa vaş tır. Ölüm oru cu 1981 di re ni şin de en önem li cep hey di. Her ba kım dan öne çık mış tı. An cak bu cep he de çö zül me ola bi le ce - ği, ye nil gi alı na bi le ce ği de he sap la na rak di re niş sür dü rül me liy di. Ölüm oru cu nun bu şe kil de bit me si ta bii ki, di re ni şi en et ki li si la - hın dan yok sun bı ra ka rak her ba kım dan, mad di-ma ne vi açı dan ko - şul la rı da ha da olum suz et ki le ye cek ti. An cak ya şa mak, va rol mak di re niş ten geç ti ği için, en zor ko şul lar da da ol sa onu sür dür mek bir zo run lu luk tur. İş te biz bu zo run lu lu ğu ye te rin ce kav ra ma mış, bi - lin ce çı kar ma mış tık. Umut bağ la nan ölüm oru cu olum suz so nuç la - nın ca, ida re an laş ma nın ge rek le ri ni ye ri ne ge tir me yin ce, di re ni şe olan inanç za yıf la dı, umut suz luk art tı, çö zül me hız lan dı. Ve be lirt - ti ği miz gi bi di re ni şi sür dü ren ler 50-60 ki şi lik bir sa yı ya düş tü. - Pe ki siz le rin di re ni şin akı be ti ni de ğer len di re bil me im kan la rı - nız var mıy dı? Eğer var sa, na sıl de ğer len di ri yor du nuz? - Biz ler du ruş ma la ra grup lar ha lin de çı ka rıl ma ya baş lan dık tan son ra ar tık fi zi ki or tam ola rak da bel li ar ka daş la rın ay nı ze min de
146 bir ara ya ge le bil me le ri söz ko nu su ola ma dı. Ör ne ğin, Di yar ba kır gru bu du ruş ma la ra çık tı ğın da o grup ta di re ni şi sür dü ren, Maz lum, Ka ra su ve di ğer le ri 36. ko ğuş ta, biz ler se 35’te yiz. Ur fa gru bu du - ruş ma la ra çık ma ya baş la yın ca ben, Rı za, Ke mal ve di re nen di ğer ar ka daş lar 36’da yız. Di yar ba kır gru bu ise, 35’te… Hay ri ise tüm - den izo le edil miş, tec ri ti de rin leş ti ril miş. Onu bir sü re ka pa lı (kör) hüc re de tut tu lar, ar dın dan da re vi re al dı lar… An cak mah ke me ye gi diş ge liş te 35’te ki ler le 36’da ki ler yan ya na gel dik le rin de bir bir le - rin den, “di re nen kaç ki şi kal dı? Du rum ne dir?” gi bi ol duk ça ge nel bir bil gi ala bil me le ri müm kün ola bi li yor. Bel li ar ka daş la rın bi ra ra - ya gel me si, ya zış ma sı, de ğer len dir me ya pıp bir bi ri ne ak tar ma sı ko şul la rı yok… - Du ru mu nu zu, ey le min ka de ri ni tar tış mak için hiç mi bi ra ra ya ge le me di niz? - Di re ni şi mi zin son gün le rin de sa de ce bir de fa, bir grup ar ka daş bi ra ra ya ge le bil dik. Re vir de bu lu nan Hay ri, di re ni şi de ğer len di re - rek ku ral la ra uy ma yı uy gun gö rüp, uya ca ğı nı Esat Ok tay’a söy lü - yor. Ta bii, Esat Ok tay da sık sık gi dip ken di siy le ko nu şu yor, ku ral - la ra uy ma sı ha lin de ko şul la rın dü zel ti le ce ği ni, biz ler den faz la bir şey is te me ye ce ği ni söy lü yor. Esat Ok tay, Hay ri’nin ku ral la ra uy du - ğu nu ge lip bi ze ken di si nin du yur ma sı ha lin de, biz le rin de di re ni şi bı ra ka bi le ce ği mi zi dü şü ne rek Hay ri’ye, “se ni gö tü re yim, di ğer le - riy le ko nuş” di yor. Hay ri’ de onun bu yak la şı mı nı fır sat bi le rek bi - ra ra ya gel me, du ru mu nu açık la ma, bil gi ver me, dü şün ce le ri ni ilet - mek için bi zim le ko nu şa ca ğı nı söy lü yor. Onun bel li ar ka daş lar la ko nuş ma sı nı sağ la mak için Esat Ok tay, 35’ten Maz lum’la baş ka bir ar ka da şı, bu lun du ğu muz 36’ya ge tir di. Rı za’yı, be ni, Ke mal’i ve Ce la let tin’i 35’ten ge len ler le bir lik te Ke mal’in hüc re sin de bi ra ra ya ge tir di. Ar dın dan da Hay ri’yi alıp gel di ler. Hay ri, ora ya ge ti ril me si - ni bi zim le bu luş ma sı nın na sıl sağ lan dı ğı hak kın da bil gi ver di. Ku - ral la ra uy ma yı ka bul et ti ği ni, ken di si ni bu ka ra rı ver me ye gö tü ren dü şün ce le ri ni an lat tı. Baş ta şu nu özel lik le vur gu la dı: “Si ze ku ral la - ra uy ma nız ko nu sun da bir şey söy le mi yo rum. Böy le bir hak kı ken - dim de gör mü yo rum. Di re nen ar ka daş la rın sa yı sı ol duk ça azal dı.
- Page 96 and 97: 95 - Şu nu söy le ye bi li riz: D
- Page 98 and 99: 97 grup lar böy le bir ey le mi ka
- Page 100 and 101: 99 Di yar ba kır As ke ri Ce za e
- Page 102 and 103: 101 koy duk ça adam lar tah rik ol
- Page 104 and 105: 103 in san ka tıl mış tı. Ay r
- Page 106 and 107: 105 yı var… Şim di ce za ev le
- Page 108 and 109: 107 kır’da yer yü zü ne mer ha
- Page 110 and 111: 109 - Di re niş di şe diş sü r
- Page 112 and 113: 111 nın sı nır ta nı ma dı ğ
- Page 114 and 115: 113 - Evet, bu ra da ki tu tum la r
- Page 116 and 117: 115 ruz…” gi bi şey ler söy l
- Page 118 and 119: 117 san’da baş la dı. Du ruş m
- Page 120 and 121: 119 kez da ha tüm hış mıy la he
- Page 122 and 123: 121 nık ol ma mız, on la rın ç
- Page 124 and 125: 123 lem de çok önem li dir. Bu nu
- Page 126 and 127: 125 şe hit le ri mi zi, ge nel de
- Page 128 and 129: 127 mah ke me ye gi dip ge len ar k
- Page 130 and 131: 129 den le ri var dı. Ob jek tif v
- Page 132 and 133: 131 ulu sal bas kı da var dı. Dev
- Page 134 and 135: 133 Hay ri, dö ne mi, ya şa nan l
- Page 136 and 137: 135 jik-po li tik hat ve pra tik tu
- Page 138 and 139: 137 rim ci le rin bağ lı kal ma s
- Page 140 and 141: 139 le mek is ti yo ruz: Eğer bir
- Page 142 and 143: 141 man be lir le yi ci ol ma ro l
- Page 144 and 145: 143 - Öy le bir dö nem di o… Bi
- Page 148 and 149: 147 Bu güç le di re ni şi ba şa
- Page 150 and 151: 149 on la ra yap tı rım la ra uyu
- Page 152 and 153: 151 pak la nıp ka pı kul lu ğu y
- Page 154 and 155: 153 tun da ara ma lar da ya ka lat
- Page 156 and 157: 155 ce za e vin de olup bi ten le r
- Page 158 and 159: 157 - Sa nı rım 1981 yı lı nın
- Page 160 and 161: 159 - Dil den çok de ne tim ve di
- Page 162 and 163: 161 ler. 4. kat ta di re nen ar ka
- Page 164 and 165: 163 ken di si ni de net le yen bir
- Page 166 and 167: 165 yaz gı lar or tak… On la ra
- Page 168 and 169: 167 sak la rın ök sür me le ri n
- Page 170 and 171: 169 bü yük me sa fe ka te dil mi
- Page 172 and 173: 171 - Hay ri hüc re sin den alı n
- Page 174 and 175: 173 bir ya şa mın; ye ni ve soy l
- Page 176 and 177: 175 miş ki, duy gu la rın yo ğun
- Page 178 and 179: 177 çe şit li ce za ev le rin de
- Page 180 and 181: 179 Kad ro la rı mı zın, kit le
- Page 182 and 183: 181 - Sö zü nü et ti ğin tüm b
- Page 184 and 185: 183 lar dı. Böy le yar dım laş
- Page 186 and 187: 185 ni bu so ru ya yü zey sel bir
- Page 188 and 189: 187 ma da sı nır sız, en uç nok
- Page 190 and 191: 189 per va sız dav ra nı yor du.
- Page 192 and 193: 191 ce le rin psi ko lo ji siy le c
- Page 194 and 195: 193 yor du. Ye ni ge len ler ko ğu
146<br />
bir ara ya ge le bil me le ri söz ko nu su ola ma dı. Ör ne ğin, Di yar ba kır<br />
gru bu du ruş ma la ra çık tı ğın da o grup ta di re ni şi sür dü ren, Maz lum,<br />
Ka ra su ve di ğer le ri 36. ko ğuş ta, biz ler se 35’te yiz. Ur fa gru bu du -<br />
ruş ma la ra çık ma ya baş la yın ca ben, Rı za, Ke mal ve di re nen di ğer<br />
ar ka daş lar 36’da yız. Di yar ba kır gru bu ise, 35’te… Hay ri ise tüm -<br />
den izo le edil miş, tec ri ti de rin leş ti ril miş. Onu bir sü re ka pa lı (kör)<br />
hüc re de tut tu lar, ar dın dan da re vi re al dı lar… An cak mah ke me ye<br />
gi diş ge liş te 35’te ki ler le 36’da ki ler yan ya na gel dik le rin de bir bir le -<br />
rin den, “di re nen kaç ki şi kal dı? Du rum ne dir?” gi bi ol duk ça ge nel<br />
bir bil gi ala bil me le ri müm kün ola bi li yor. Bel li ar ka daş la rın bi ra ra -<br />
ya gel me si, ya zış ma sı, de ğer len dir me ya pıp bir bi ri ne ak tar ma sı<br />
ko şul la rı yok…<br />
- Du ru mu nu zu, ey le min ka de ri ni tar tış mak için hiç mi bi ra ra ya<br />
ge le me di niz?<br />
- Di re ni şi mi zin son gün le rin de sa de ce bir de fa, bir grup ar ka daş<br />
bi ra ra ya ge le bil dik. Re vir de bu lu nan Hay ri, di re ni şi de ğer len di re -<br />
rek ku ral la ra uy ma yı uy gun gö rüp, uya ca ğı nı Esat Ok tay’a söy lü -<br />
yor. Ta bii, Esat Ok tay da sık sık gi dip ken di siy le ko nu şu yor, ku ral -<br />
la ra uy ma sı ha lin de ko şul la rın dü zel ti le ce ği ni, biz ler den faz la bir<br />
şey is te me ye ce ği ni söy lü yor. Esat Ok tay, Hay ri’nin ku ral la ra uy du -<br />
ğu nu ge lip bi ze ken di si nin du yur ma sı ha lin de, biz le rin de di re ni şi<br />
bı ra ka bi le ce ği mi zi dü şü ne rek Hay ri’ye, “se ni gö tü re yim, di ğer le -<br />
riy le ko nuş” di yor. Hay ri’ de onun bu yak la şı mı nı fır sat bi le rek bi -<br />
ra ra ya gel me, du ru mu nu açık la ma, bil gi ver me, dü şün ce le ri ni ilet -<br />
mek için bi zim le ko nu şa ca ğı nı söy lü yor. Onun bel li ar ka daş lar la<br />
ko nuş ma sı nı sağ la mak için Esat Ok tay, 35’ten Maz lum’la baş ka bir<br />
ar ka da şı, bu lun du ğu muz 36’ya ge tir di. Rı za’yı, be ni, Ke mal’i ve<br />
Ce la let tin’i 35’ten ge len ler le bir lik te Ke mal’in hüc re sin de bi ra ra ya<br />
ge tir di. Ar dın dan da Hay ri’yi alıp gel di ler. Hay ri, ora ya ge ti ril me si -<br />
ni bi zim le bu luş ma sı nın na sıl sağ lan dı ğı hak kın da bil gi ver di. Ku -<br />
ral la ra uy ma yı ka bul et ti ği ni, ken di si ni bu ka ra rı ver me ye gö tü ren<br />
dü şün ce le ri ni an lat tı. Baş ta şu nu özel lik le vur gu la dı: “Si ze ku ral la -<br />
ra uy ma nız ko nu sun da bir şey söy le mi yo rum. Böy le bir hak kı ken -<br />
dim de gör mü yo rum. Di re nen ar ka daş la rın sa yı sı ol duk ça azal dı.