İndirmek için tıklayınız. - Galvanoteknik.org

Kaplama Banyosu Kontrolü
Dersi bitirmeden önce önemli noktaları başlıklar halinde verelim:
1. Kaplama banyosundaki işlemin sürekli olarak başarılı bir şekilde devam etmesini sağlamak
için kontrol altında tutmanız gereklidir.
2. Bu kontrolün esası katot filmindeki koşulların mümkün olduğunca sabit tutulmasını
sağlamaktır.
3. Sözü edilen koşullar katot tabakasının kalınlığı, sıcaklığı, bileşimi, pH’ ı ve içinden geçen
akımı içerir.
4. Bu sayılanlar arasında karmaşık bir etkileşim vardır fakat bunların çoğu pek fazla bir zorlukla
karşılaşılmadan kontrol altına alınabilir.
5. Katot filmindeki kimyasal bileşimin kontrolü kimyasal analiz yardımıyla kolayca yapılabilir.
Bunun dışındaki içeriğin (kirleticiler) kontrolü ise o kadar basit değildir. Kaplamayı
gözlemlemeniz ve örneğin Hull Cell gibi yardımcı bir düzenek kullanmanız gerekir.
6. Kirlenmenin engellenmesi üzerinde önemle durulmalıdır. (Aynen tıpçıların kullandığı bir
deyimde olduğu gibi, önlemek %100 tedavi sağlar.)
7. Kirlenmeyi engellemenin veya azaltmanın bir yolunu bulamamışsanız, tekrar düşünün!
Bir saniye! Henüz bitirmedik! Dersi sonlandırmadan önce elektrolitik yollarla indirgenebilen çok küçük
miktarlardaki kirleticileri bulmada oldukça işinize yarayacak bir teknik olan polarografiden kısaca bahsedeceğiz
(her zaman yapılan alışılmış kaplama banyo analizleri için de kullanılabilir). Bu teknik konsantrasyon
polarizasyonu olarak bilinen (standart elektroda göre gerilimdeki artış miktarını esas alan), 73 sizin de zaten
bildiğiniz basit bir olaya dayanır.
Bu konuyu en son işlememizin nedeni, az miktarlardaki kirleticilerin tespit edilmesinde kullanılan basit ve
uygulanması kolay yöntemlerden birisi olması ve bu dersin başlarında öğrendiğiniz bazı bilgilerin tekrar etmiş
olmak içindir.
Daha önce sözünü etmiş olduğumuz, katottaki difüzyon tabakasını gözönüne alın. Eğer banyoya karışmış
olan yabancı metal iyonu katotta iyon indirgenmesi işlemine (redüksiyon) etki etmiyorsa, akım sınırı (limit)
tüketilen katot filminde indirgenen iyonun difüzyon hızına bağlıdır. Bu difüzyon hızı ise banyoya karışmış olan az
miktardaki metal iyonunun banyo çözeltisi ile katot filmi arayüzeyindeki konsantrasyonuna bağlı olarak değişir.
Eğer içinden cıva damlatılan bir mikro-katot kullanılırsa (Şekil 23’ e bakın) konsantrasyon polarizasyonu
yükseltilmiş olacaktır (tüketilen tabaka hemen yeniden oluşacaktır). Standart bir elektroda karşı (kalomel veya
hidrojen elektrot) potansiyeli ölçülen belli bir katodun belli şartlar için akım sınırı (difüzyon akımı) elde edilir. Belli
ve sabit şartlarda limit akımı akarken her maddenin iyonunun belli bir potansiyeli olduğu için, bu potansiyel
değeri çözeltideki bir iyonunu tespit etmek amacıyla kullanılabilir. Diğer bir deyişle buna iyonun elektriksel
parmak izi denebilir. Bundan başka akan akım miktarı, banyo çözeltisindeki bulunan bu iyon miktarının bir
göstergesi olduğu için, aynı zamanda mevcut olan iyon konsantrasyonu da tahmin edilebilir. Harika değil mi?
Bu, polarografinin olabildiğince basitleştirilmiş halidir. Bu metod öncelikle kimyagerler içindir fakat,
dayandığı ilkelere aşina olmalısınız. 74 Eğer tesisinizin kimyageri bir gün telefon edip hasta olduğu için
gelemeyeceğini söylerse bu gereçleri sizin kullanmanız gerekebilir.
Sayfa 40