İndirmek için tıklayınız. - Galvanoteknik.org
İndirmek için tıklayınız. - Galvanoteknik.org
İndirmek için tıklayınız. - Galvanoteknik.org
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Kaplama Banyosu Kontrolü<br />
PARLATICI ve EKLENEN KİMYASALLARIN KONTROLÜ<br />
Kaplama banyosundaki parlatıcılar arayüzeylerde ve atomik düzenlemenin bu moleküllerin bağlanmasına<br />
uygun olduğu diğer yerlerde emilirler. Genellikle karmaşık yapıda <strong>org</strong>anik moleküller oldukları <strong>için</strong> kimyasal<br />
olarak test edilmeleri zordur. Testlerden biri uygun olsa dahi uzun zaman alabilir veya kaplamacının kontrol<br />
etmesi çok zor olabilir. Tek istisnası, tescilli bir kimyasal kullanılmış ise üretici firma size özel bir kimyasal veya<br />
fiziksel kontrol yöntemi önerebilir. Bu nedenle uygulamada kullanılan genel kontrol yöntemi kaplamanın göz ile<br />
kontrol edilmesi ve Hull Cell veya Slot Cell testleriyle desteklenmesidir.<br />
Burada esas dikkat edilecek husus kaplama banyosunda bu tip malzemenin aşırı miktarda kullanılması<br />
kötü yönde etki edeceğinden bundan kaçınmaktır. Bu nedenle bu kimyasalların kontrolü işinde banyodan<br />
eksildikçe tamamlanması önemli bir yer tutar. Bir kaplama banyosundaki parlatıcının aşağıdaki üç durumda<br />
eksildiğini aklınızdan çıkarmayın.<br />
1. Parlatıcılar emilim yoluyla tüketilirler.<br />
2. Parlatıcılar banyodan çıkarılan kaplanmış malzemenin üzerinde kalırlar.<br />
3. Parlatıcılar ayrışarak tüketilirler.<br />
İlki banyonun çalışması nedeniyle meydana gelen masraftır. İkinci ve üçüncü ise para kaybına ve arızaya<br />
neden olabilir. Ne yazık ki son ikisinden kaçınmak mümkün değildir. Bununla birlikte kaplama banyosuna aynı<br />
tipte parlatıcı veya diğer kimyasallardan ilave edilerek yeniden doldurulması sağlanır.<br />
Kaplamanın yüzeyi tarafından emilen, kaplamanın içerdiği parlatıcı miktarı esasen difüzyona bağlıdır.<br />
Difüzyonu artıracak etkiye sahip herhangi bir şey (karıştırma, sıcaklığın artması) kaplamanın üzerinde daha<br />
fazla parlatıcı bulunmasına neden olur.<br />
Kaplama banyosuna kazara çok fazla parlatıcı katmışsanız bu özellik sayesinde banyodan elde ettiğiniz<br />
kaplamada iyileştirme yapabilirsiniz. Kaplama banyosunun sıcaklığı düşürmeyi ve karıştırmayı azaltmayı<br />
deneyebilirsiniz. Bunu sağladığınızda elde ettiğiniz kaplama sonucu daha önceki kadar kötü olmayacaktır. Artık<br />
böyle bir durumda neler yapabileceğinizi biliyorsunuz.<br />
Eğer kazara gerekli olandan çok daha fazla parlatıcı katmışsanız bu fazla miktarı gidermelisiniz. Bunu<br />
yapmanın en iyi yollarından biri banyoyu düşük akım yoğunluğunda, emniyetli şekilde ulaşabileceğiniz en<br />
yüksek sıcaklıkta ve elde edebileceğiniz en yüksek karıştırmada çalıştırmaktır. Bu şekilde metal israfına neden<br />
olmadan fazlalığı giderebilirsiniz. Böylece aktif karbon yöntemi ile tüm <strong>org</strong>aniklerin giderilmesi gerekliliğinden<br />
kurtulmuş olursunuz.<br />
Parlatıcının kaplanan malzeme üzerinde kalarak eksilmesine gelirsek, bunu önlemenin bir yolu yoktur fakat,<br />
kaplanan malzemenin üzerinde kalan banyo sıvısı miktarını azaltarak en aza indirilebilir. Bu bir başka dersin<br />
konusudur. Bu noktada şimdilik banyoya parlatıcı ilavesi ile engellenmesi üzerinde düşünülmelidir.<br />
Kimyasal veya elektrokimyasal ayrışma nedeniyle bir miktar parlatıcının tüketilmesi de, eğer mükemmel bir<br />
parlatıcıya sahip değilseniz neredeyse engellenemez bir durumdur. Bozuk kaplama banyoya zarar vermedikçe<br />
fazla bir önemi yoktur. Bozuk kaplamanın banyoya verdiği zarar yavaş yavaş tehlikeli bir noktaya ulaşır ve<br />
büyük bir sorun haline gelir - banyoda istenmeyen maddelerin kontrol edilmesi gerekir. Bu husus bir sonraki<br />
bölümde ele alınacaktır.<br />
Parlatıcı miktarının kontrolü <strong>için</strong> muhtemelen en iyi fikir, banyodan eksilen parlatıcının yerine konacak<br />
miktar ile banyodan geçen Coulomb veya amper-saat miktarı arasında bir bağlantı kurmaktır. Kullanılan<br />
coulomb ile kaplanan yüzey alanı, akım yoğunluğu ve çalışma süresi birbiri ile doğrudan ilgili olduğu <strong>için</strong> bu<br />
oldukça mantıklıdır. Kaplama banyosunun sıcaklığının ve karıştırmanın uygun şekilde sabit tutulduğunu<br />
varsayarsak, Şekil 21’ de gösterildiği gibi aradaki amper-saat ile eksilen parlatıcı miktarı arasındaki doğrusal<br />
ilişkiden dolayı, edinmiş olduğunuz deneyimlerden veya kimyasal test yaparak (pahalıdır fakat buna değer)<br />
banyoyu durdurup ya da çalışır halde iken parlatıcı ilave edebilirsiniz. Aradaki ilişki kabaca<br />
R = M x Q<br />
şeklinde ifade edilebilir. Burada R gerekli olan parlatıcı miktarı, Q coulomb veya amper-saat miktarı, M ise<br />
coulomb (veya amper-saat) başına tüketilen yaklaşık parlatıcı miktarını (gram veya ons) gösteren sabittir. M’ nin<br />
büyüklüğü tecrübe ile veya deney ile tanımlanabilir. Sabit kalması istenmekle birlikte bazen çok küçük<br />
değişiklikler olabilir. Bununla birlikte daha hassas bir teknikle yapılması iyi olur.<br />
Banyoya parlatıcı ilavesinin ne sıklıkla yapılacağı konusuna gelince, en iyi yöntem bunun sürekli ve<br />
otomatik olarak yapılmasıdır. Amper-saat metreden veya diğer bir ölçü aletinden aldığı değerlere göre banyoya<br />
parlatıcı ekleyen otomatik cihazlar imal eden firmalardan bu cihazları temin edebilirsiniz. Eğer eklemeleri el ile<br />
Sayfa 34