İndirmek için tıklayınız. - Galvanoteknik.org

Kaplama Banyosu Kontrolü
Krom kaplama banyosunda da önemlidirler çünkü, banyo yüzeyinde hava kabarcıklarından bir katman
oluşturarak kromik asidin havaya karışmasını en aza indirirler. Bu hususlara ileride yeri geldikçe değinilecektir.
Islatıcıların kimyasal analizlerde kontrol edilebilmesini sağlayan bazı molekül türleri mevcut olmakla
beraber, bu oldukça zor bir girişimdir. Çünkü kullanılan miktar çok küçüktür. Bundan dolayı kaplama
işlemlerinde kullanılan çoğu ıslatıcı kimyasal yöntemler yerine fiziksel yöntemlerle kontrol edilir. Fiziksel yöntem
yüzey geriliminin ölçülmesi prensibine dayanır.
Yüzey gerilimi 1. Ders’ te yüzey enerjisi işlenirken ele alınmıştı. Bununla ilgili olarak yağlı bir yüzeye
damlayan bir damla suyun kendiliğinden top şeklini alması (Şekil 19), aynı damlanın temiz bir yüzeye
damladığında ise bir film tabakası şeklinde yayıldığı örnek verilmişti. Bu davranışın nedeni olarak, bir sıvının
yüzeyindeki moleküllerinin içerideki moleküllerden daha az sayıda komşu moleküle sahip olması söylenmişti. Bu
yüzey enerjisini artırır. Bildiğiniz üzere enerji uzaktan etki eden bir kuvvet olarak tanımlanabilir. Yüzey enerjisi
durumunda ise, yüzeyde etkili olan kuvvete yüzey gerilimi denir.
Yüzey gerilimi, birim uzunluktaki yüzeye etki eden bir kuvvettir.
Islatıcı banyonun yüzey gerilimini değiştirecek şekilde etki eder, düşürür. Bu düşmenin miktarı banyoda
bulunan ıslatıcı miktarına bağlıdır. Yüzey gerilimini ölçerek kaplama banyosunda ne kadar ıslatıcı olduğunu
tespit edebilirsiniz.
Yüzey gerilimini ölçmenin değişik yolları vardır. Bunlardan en yaygın kullanılanlar
1. de Nouy tansiyometresi
2. Damla stalagmometresidir. 59
Tansiyometre yöntemi daha bilimsel olup daha hassas kontrol istendiğinde tercih edilir. Ayrıca
stalagmometre ile ölçülemeyen, iki sıvı arasındaki arayüzey geriliminin ölçümünde de kullanılır.
Stalagmometrenin fiyatı daha ucuz olup kullanımı da basittir. Bu nedenle çoğu kaplama tesisinde bu alet
bulunur.
Tansiyometre sıvı yüzeyinden temiz bir platin halkayı çekmek için gerekli olan kuvveti ölçer.
Stalagmometre ise kalibre edilmiş bir pipetten (Şekil 19) damlayan damıtılmış saf su damla sayısını aynı
hacimdeki kaplama çözeltisi damla sayısı ile karşılaştırır. Yüzey gerilimi azaldıkça oluşan damla sayısı artar.
Stalagmometrenin kullanımı şu şekildedir:
Sayfa 32